Właściwość sądu do rozpoznania skargi na przewlekłość (art. 4 u.s.p.p.)

W artykule 4 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (tekst jedn.: Dz.U. z 2023 r. poz. 1725, dalej: „ustawa o skardze na przewlekłość”) uregulowano kwestię właściwości rzeczowej Sądu Najwyższego i sądów powszechnych dotyczącej skargi.

Sąd Najwyższy stwierdza, że ustawa o skardze na przewlekłość została skonstruowana w oparciu o jednoznaczną atrybucję właściwości dokonanej według hierarchicznej struktury sądownictwa, a nie rodzajów postępowań.

Stosownie do art. 4 ust. 2 ustawy o skardze na przewlekłość, Sąd Najwyższy jest właściwy do rozpoznania skargi na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki „[j]eżeli skarga dotyczy przewlekłości postępowania przed sądem apelacyjnym lub Sądem Najwyższym”. Jeżeli zaś skarga dotyczy przewlekłości postępowania przed sądem okręgowym i sądem apelacyjnym - właściwy do jej rozpoznania w całości jest sąd apelacyjny (art. 4 ust. 1b ustawy o skardze na przewlekłość).

Przepisy wyznaczające właściwość rzeczową Sądu Najwyższego do rozpatrywania skarg na przewlekłość postępowania, jako normy o charakterze kompetencyjnym, powinny być interpretowane ściśle i literalnie (postanowienie SN z 19 grudnia 2019 r., I NSP 175/19).

Postanowienie SN z dnia 16 stycznia 2025 r., I NSP 442/24

Standard: 86094 (pełna treść orzeczenia)

Artykuł 4 ust. 2 ustawy o skardze na przewlekłość posługuje się określeniem „postępowania przed Sądem Najwyższym”, precyzyjnie określając podmiot, którego zwłoka podlega ocenie Sądu Najwyższego. Wykładnia językowego tego przepisu rozstrzyga, że Sąd Najwyższy jest właściwy wyłącznie do oceny zarzutów odnoszących się do tempa dokonywania czynności orzeczniczych przez sam Sąd Najwyższy.

Przez postępowanie przed Sądem Najwyższym w rozumieniu art. 4 ust. 2 ustawy o skardze na przewlekłość należy rozumieć procedurę toczącą się bezpośrednio przed Sądem Najwyższym, w ramach której decyduje on o terminach dokonywanych czynności procesowych i techniczno-organizacyjnych. Tylko wtedy Sąd Najwyższy może zostać uznany za odpowiedzialny za tempo toczącego się postępowania, a także za właściwy do rozpoznania skargi na jego przewlekłość.

Choć postępowanie międzyinstancyjne i właściwe postępowanie kasacyjne stanowią część jednego i tego samego postępowania z punktu widzenia przepisów Kodeksu postępowania cywilnego (oba zostały uregulowane w dziale Va zatytułowanym „Skarga kasacyjna”), to nie przesądza to jeszcze o właściwości Sądu Najwyższego do rozpoznania skargi na przewlekłość odnoszącej się do pierwszego etapu procedury.

W ramach postępowania międzyinstancyjnego sąd II instancji dokonuje wstępnej kontroli skargi kasacyjnej pod względem formalnym, samodzielnie decydując o terminach dokonywania poszczególnych czynności - orzeczniczych związanych z oceną formalną skargi oraz techniczno-organizacyjnych, związanych np. z przekazaniem skargi wraz z aktami sprawy do Sądu Najwyższego. Na tym etapie Sąd Najwyższy nie ma żadnego wpływu na tempo postępowania kasacyjnego. Dopiero po zakończeniu etapu międzyinstancyjnego i otrzymaniu akt sprawy Sąd Najwyższy podejmuje kolejne czynności związane z procedowaniem skargi kasacyjnej.

Postanowienie SN z dnia 19 grudnia 2019 r., I NSP 175/19

Standard: 86097 (pełna treść orzeczenia)