Przedawnienie roszczenia o naprawienie szkody w warunkach art. 477 § 2 k.c.

W razie zwłoki dłużnika, gdy wykonanie zobowiązania straciło dla wierzyciela znaczenie (art. 477 § 2 k.c.), wymagalność określonych w nim roszczeń pokrywa się z wymagalnością roszczenia, co do którego wierzyciel popadł w zwłokę (por. wyrok SN z dnia 19 września 2000 r., IV CKN 92/00)

Wyrok SN z dnia 12 października 2016 r., II CSK 14/16

Standard: 63749 (pełna treść orzeczenia)

Przedawnienie roszczenia o naprawienie szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania, przysługującego wierzycielowi w razie utraty dla niego znaczenia pierwotnego świadczenia wskutek zwłoki dłużnika (art. 477 § 2 k.c.), biegnie od dnia wymagalności roszczenia o pierwotne świadczenie.

Do takiego wniosku prowadzi zarówno przyjęcie, że roszczenie o naprawienie szkody wynikłej ze zwłoki staje się wymagalne w terminie, w którym zobowiązanie powinno być wykonane, tj. iż wymagalność roszczenia o naprawienie szkody wynikłej ze zwłoki pokrywa się z wymagalnością roszczenia, co do którego dłużnik popadł w zwłokę (art. 120 § 1 zdanie 1 k.c.), jak i przyjęcie, że roszczenie o naprawienie szkody wynikłej ze zwłoki staje się wymagalne niezwłocznie po wezwaniu dłużnika przez wierzyciela (art. 455 k.c.; zob. też wyrok SN z dnia 10 lutego 2000 r., II CKN 725/98).

Wierzyciel może wezwać dłużnika do zapłaty odszkodowania z tytułu zwłoki już w dniu, w którym stało się wymagalne roszczenie, co do którego dłużnik popadł w zwłokę. Według zaś art. 120 § 1 zdanie 2 k.c., jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.

celem regulacji zawartej w art. 477 § 2 k.c. jest zastąpienie, nie odpowiadającego już potrzebom wierzyciela, roszczenia o pierwotne świadczenie, lepiej chroniącym jego interesy, roszczeniem o naprawienie szkody spowodowanej niewykonaniem zobowiązania. Celowi temu znacznie bardziej odpowiada rozwiązanie, według którego początek przedawnienia roszczenia „zastępującego” pokrywa się z początkiem przedawnienia roszczenia „zastępowanego”, aniżeli rozwiązanie, zgodnie z którym przedawnienie roszczenia „zastępującego” rozpoczynałoby się dopiero od dnia złożenia przez wierzyciela oświadczenia woli wymaganego przez art. 477 § 2 k.c. To rozwiązanie zakładałoby bowiem nie tylko powstanie, ale także wymagalność roszczenia odszkodowawczego z chwilą złożenia oświadczenia woli i możliwość jego dochodzenia przez cały termin przedawnienia określony w art. 118 k.c. Konsekwentnie, musiałoby być tak również w razie złożenia tego oświadczenia już po upływie terminu przedawnienia roszczenia o pierwotne świadczenie.

Po drugie, po zmianie pierwotnego obowiązku świadczenia w obowiązek naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania, dochodzone przez wierzyciela odszkodowanie składa się jakby z dwóch części – jednej, obejmującej szkodę wynikłą z niezrealizowania pierwotnego świadczenia, i drugiej, obejmującej szkodę wynikłą ze zwłoki. Na tę drugą część zmiana przewidziana w art. 477 § 2 k.c. nie ma żadnego wpływu. Kwestionowane zapatrywanie musiałoby się więc łączyć z niezrozumiałym zróżnicowaniem przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody wynikłej z niezrealizowania pierwotnego świadczenia i roszczenia o naprawienie szkody wynikłej ze zwłoki.

Po trzecie, jakkolwiek złożenie oświadczenia woli, które ma na względzie art. 477 § 2 k.c., nie jest pozostawione swobodnemu uznaniu wierzyciela, nie można wykluczyć sytuacji, w których wierzyciel składa to oświadczenie dopiero w jakiś czas po powstaniu przesłanek uzasadniających jego złożenie. Przeciwko kwestionowanemu zapatrywaniu przemawiają zatem także racje leżące u podstaw regulacji zawartej w art. 120 § 1 zdanie 2 k.c.

Wyrok SN z dnia 19 września 2000 r., IV CKN 92/00

Standard: 18390 (pełna treść orzeczenia)