Zasada surogacji w przypadku niemożności świadczenia (art. 475 § 2 k.c.)

Art. 475 § 2 KC stanowi przejaw zastosowania zasady surogacji, która w wypadku niemożliwości świadczenia wyraża się w tym, że zamiast rzeczy stanowiącej pierwotny przedmiot świadczenia dłużnika wchodzi wszystko, co w zamian za zbycie, uszkodzenie lub utratę tej rzeczy dłużnik uzyskał.

Zasada surogacji ma zastosowanie wtedy, gdy niemożliwe stało się świadczenie polegające na wydaniu rzeczy, gdy przedmiotem świadczenia była rzecz. Surogat zostaje przez wierzyciela uzyskany za rzecz mającą być przedmiotem pierwotnego świadczenia. Zasada surogacji nie odnosi się do świadczeń innego rodzaju.

W wypadku umowy przedwstępnej świadczenie polega na złożeniu oświadczenia woli o zawarciu umowy przyrzeczonej; innymi słowy - zawarcie umowy przyrzeczonej (złożenie oświadczenia woli) jest świadczeniem (art. 353 KC), które stanowi przedmiot zobowiązania. Bez znaczenia jest natomiast z tego punktu widzenia, jaki miał być przedmiot oświadczenia; rzecz, której dotyczyć miało oświadczenie, nie jest przedmiotem świadczenia z umowy przedwstępnej. Dlatego skarżący zasadnie kwestionuje stanowisko Sądu, że "świadczenie przewidziane przepisem art. 390 § 2 KC stało się niemożliwe...", i że zachodzi tu przypadek "zbycia rzeczy będącej przedmiotem świadczenia...", co miałoby uzasadniać, w oparciu o art. 475 § 2 KC, żądanie wydania wszystkiego, co dłużnik w zamian za rzecz uzyskał (w tym wypadku ceny sprzedaży działek).

Wyrok SN z dnia 19 listopada 2003 r., V CK 471/02

Standard: 18386 (pełna treść orzeczenia)