Pojęcie „powołania” na gruncie przepisów o nawiązaniu stosunku pracy na podstawie powołania

Nawiązanie stosunku pracy na podstawie powołania jest możliwe tylko wtedy, gdy przepis odrębny w rozumieniu art. 68 § 1 k.p. (samodzielnie lub w związku z innymi przepisami) wyraźnie odnosi się do podstawy nawiązania stosunku pracy

Art. 73 ust. 3 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jako przepis kompetencyjny nie jest przepisem odrębnym, o którym mowa w art. 68 § 1 k.p. (por. postanowienie SN z dnia 9 października 2012 r., II PK 139/12).

Przyjęcie możliwości zatrudnienia na podstawie powołania wymaga wskazania wyraźnego przepisu, o jakim mowa w art. 68 § 1 k.p., i to jednoznacznie stwierdzającego, że dotyczy on podstawy nawiązania stosunku pracy (por. uchwałę (7) SN z dnia 7 sierpnia 2002 r., III PZP 16/02 i uchwałę z dnia 21 lutego 2003 r., III PZP 19/02 oraz wyroki SNo: z dnia 13 października 1998 r., I PKN 345/98; z dnia 28 lipca 1999 r., I PKN 175/99; z dnia 9 lutego 2000 r., I PKN 518/99; z dnia 6 czerwca 2000 r., I PKN 698/99; z dnia 2 sierpnia 2000 r., I PKN 766/99; z dnia 7 grudnia 2000 r., I PKN 62/00).

Inaczej rzecz ujmując, przepis odrębny musi wyraźnie przewidywać nie tylko, że określone stanowisko powierza się pracownikowi na podstawie powołania, ale także, że na tej podstawie nawiązuje się stosunek pracy.

Problemy z identyfikacją podstawy prawnej zatrudnienia związane są z niekonsekwentnym używaniem w systemie prawnym sformułowań dotyczących „powołania” i „odwołania”, które często dotyczą powierzenia funkcji lub stanowiska, a nie podstawy nawiązania stosunku pracy (por. wyroki SN: z dnia 19 stycznia 2000 r., I PKN 480/99 i z dnia 6 września 2005 r., I PK 58/05).

Za przepis odrębny w rozumieniu art. 68 § 1 k.p. może być uznany tylko przepis ustawy, a nie przepis ustanowiony postanowieniem zawartym w tzw. autonomicznym źródle prawa pracy.

Wyrok SN z dnia 12 października 2021 r., II PSKP 55/21

Standard: 60213 (pełna treść orzeczenia)

W przepisach prawa termin „powołanie” występuje jednak w różnym znaczeniu. W niektórych wypadkach powołanie może bowiem prowadzić wyłącznie do powierzenia stanowiska (funkcji) bez nawiązywania na tej podstawie stosunku pracy. Na przykład, powierzenie funkcji dyrektora szkoły nauczycielowi mianowanemu lub dyplomowanemu nie prowadzi do nawiązania stosunku pracy z powołania, a jedynie do przekształcenia dotychczasowego stosunku pracy z nominacji, w jakim pozostawał z daną szkołą nauczyciel przed podjęciem funkcji dyrektora. W innych przypadkach, w przepisach prawa używa się natomiast pojęcia „powołanie” w znaczeniu czysto technicznym, jako powierzenie stanowiska, chociaż podstawą zatrudnienia jest umowa o pracę. W związku z powołaniem ustawodawca niejednokrotnie wyraźnie wskazuje, że dana osoba pozostaje w stosunku pracy, jak np. w art. 39 ustawy z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych w odniesieniu do dyrektora przedsiębiorstwa państwowego.

Wyrok SN z dnia 11 lipca 2017 r., I PK 201/16

Standard: 18084 (pełna treść orzeczenia)