Postanowienie sędziego – komisarza (art. 73 p.u.)

Postanowienie sędziego-komisarza o wyłączeniu z masy upadłości ma bowiem specyficzny charakter i ograniczoną moc, związane z istotą postępowania upadłościowego. Rozstrzyga przecież tylko na potrzeby tego postępowania, czy określony składnik majątkowy może być poddany jego rygorom, a więc czy może być traktowany jako składnik majątku upadłego podlegającego likwidacji w ramach toczącego się postępowania. Innymi słowy rozstrzyga, czy stanowi on własność upadłego oraz, czy w świetle zebranych dowodów można przyjąć, że jest inaczej. Nie rozstrzyga jednak definitywnie prawa własności do spornych rzeczy osoby, na rzecz której wyłączono ten składnik z masy upadłości w sposób uniemożliwiający dochodzenie swoich praw do nich przez inne podmioty w innym postępowaniu cywilnym.

Postępowanie o wyłączenie z masy upadłości i wydane w nim postanowienie ma incydentalny, procesowy i formalny charakter związany z istotą postępowania upadłościowego, czyli likwidacją majątku upadłego. Jak już powiedziano, skutek jego wydania jest ograniczony do ram postępowania upadłościowego, związany z jego przebiegiem i zamyka się stwierdzeniem o niedopuszczalności objęcia postępowaniem likwidacyjnym składnika wyłączonego z majątku upadłego na mocy tego postanowienia. Wprawdzie podstawę rozstrzygnięcia stanowić muszą okoliczności wykluczające możliwość traktowania go jako należącego do majątku upadłego, to na tym stwierdzeniu skutek postanowienia się kończy, bo taki jest cel instytucji wyłączenia z masy upadłości. Chodzi bowiem o to, aby postępowaniem likwidacyjnym nie zostały objęte rzeczy lub prawa nie należące do upadłego. Chociaż orzekając o wyłączeniu sędzia-komisarz ocenia prawa osoby trzeciej do przedmiotu jego rozstrzygnięcia, wyłączające prawa upadłego, to jednak czyni to w ograniczonym zakresie wynikającym z uwarunkowań postępowania upadłościowego. Wykluczone jest zatem przypisywanie jego postanowieniu skutku materialnoprawnego także dla innych osób, poza upadłym i żądającym wyłączenia z masy upadłości. Jest tak przede wszystkim dlatego, pomijając procesowy charakter tego postanowienia, ponieważ prawa innych osób do wyłączonych z masy upadłości rzeczy lub praw nie musiały być, a w tej sprawie z pewnością nie były, przedmiotem rozstrzygnięcia sędzia-komisarza.

Podsumowując, skutek wydanego przez sędziego-komisarza postanowienia o wyłączeniu z masy upadłości ram formierskich sprowadza się do stwierdzenia, że żadna ze stron niniejszego postępowania nie może zasadnie twierdzić, iż powinny one być objęte postępowaniem upadłościowym i dzielić los innych składników majątkowych upadłego, a więc być zbywane przez syndyka masy upadłości w sposób i na zasadach obowiązujących w postępowaniu upadłościowym. Muszą one akceptować fakt ich wyłączenia z masy upadłości.

Nie jest jednak wyłączona możliwość udowadniania w innym postępowaniu cywilnym prawa do tych ruchomości niweczącego prawo podmiotu, na rzecz którego dokonano ich wyłączenia z masy upadłości.

Moc wiążąca prawomocnego orzeczenia sędziego-komisarza nie wykracza poza postępowanie upadłościowe i wspomniany już jego cel.

Wyrok SA w Gdańsku z dnia 28 maja 2012 r., V ACa 427/12

Standard: 17994 (pełna treść orzeczenia)