Ekspertyza osmologiczna

Dopuszczenie w procesie karnym dowodu z eksperymentu zapachowego (osmologicznego) – przeprowadzonego metodologicznie poprawnie – oznacza, że taki dowód, jak też inne ujawnione w postępowaniu, podlega swobodnej ocenie, której zasady nie sprzeciwiają się ustaleniu sprawstwa oskarżonego także wówczas, gdy wymieniony dowód jest w sprawie jedynym dowodem bezpośrednim, albo też poszlaką, które zamykają łańcuch poszlak, w sposób jednoznacznie wskazujący na fakt główny.

Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 8 września 2010 r., II AKa 103/10

Standard: 17828 (pełna treść orzeczenia)

Trafnie wskazano m.in. w wyroku SN z 5 listopada 1999 r. (V KKN 440/99) o ile sama czynność zabezpieczenia śladu zapachowego może nastąpić nawet w trybie art. 308 k.p.k., o tyle badanie osmologiczne powinno być przeprowadzone w formie ekspertyzy i zakończone wydaniem opinii biegłego.

Biegły z zakresu osmolologii powinien być powołany nie dla zaopiniowania prawidłowości badań osmologicznych przeprowadzonych przez organy ścigania, lecz dla ich przeprowadzenia przy pomocy specjalistów (osób pobierających próby zapachowe, przestawiających je podczas badań i przewodników psów), a w opinii swej powinien ustosunkować się także, w oparciu o materiały sprawy, odnośnie prawidłowości zabezpieczenia śladów zapachowych. Ślady zapachowe z tego samego miejsca lub rzeczy (dowodu) winny być pobrane kilka razy, aby mogły być wykorzystane podczas ewentualnych kolejnych eksperymentów, zaś próby zapachowe - dla wzmocnienia wartości wyniku badań - należy pobierać przede wszystkim z tych części ciała, które stykały się z dowodem, z którego pobrano ślad zapachowy.

Zabezpieczenia śladów oraz pobieranie prób zapachowych powinno odbywać się z godnie ze aktualnymi wskazaniami wiedzy i zasadami określonymi m.in. w opracowanych przez Centrum Szkolenia Policji i Centralne Laboratorium Kryminalistyczne dokumentach: "Metodyka pobierania, zabezpieczania, powielania i rozpoznawania zabezpieczonych śladów zapachowych ludzi" oraz "Wytyczne metodyczne dotyczące zabezpieczania, przechowywania, powielania i rozpoznawania zabezpieczonych śladów zapachowych ludzi oraz organizowania i aktualizowania zbiorów tych śladów".

Badania osmologiczne to nowa, nie zweryfikowana jeszcze do końca metoda kryminalistyczna, gdzie sama efektywność badań śladów zapachowych przy użyciu specjalnie przeszkolonych psów uzależniona jest od zbyt wielu, nie w pełni zbadanych, czynników, które w istotny sposób wpływać mogą na stopień ich wiarygodności, co nakazuje szczególną ostrożność w korzystaniu z tego dowodu

Kwestia zgody oskarżonego na pobranie od niego ponownej próby zapachowej nie ma żadnego znaczenia, gdyż jak wskazano w cytowanym już wyroku SN z 5 listopada 1999 r., "w pełni zasadna jest tu analogia do zabezpieczania np. linii papilarnych". Pobieranie od oskarżonego próbek zapachu do badań osmologicznych, jako badanie nie połączone z naruszeniem integralności ciała, odbywa się w trybie przewidzianym w art. 74 § 2 pkt 1 k.p.k., w tym także w ramach czynności wskazanych w art. 308 § 1 k.p.k. i poddanie się temu badaniu jest obowiązkiem oskarżonego.

Wyrok SN z dnia 12 stycznia 2000 r., IV KKN 269/99

Standard: 25863 (pełna treść orzeczenia)