Zasada tożsamości formy czynności modyfikującej i czynności modyfikowanej (art. 77 § 1 k.c.)

W razie zawarcia w treści umowy postanowienia zastrzegającego konieczność dokonania wszelkich zmian tej umowy - rozumianej jako całość, włącznie ze wspomnianym zastrzeżeniem - w określonej formie i pod rygorem nieważności nie jest możliwe uchylenie takiego zastrzeżenia w sposób dorozumiany lub inny nierealizujący wymagań co do przewidzianej przez strony formy.

Gdy strony zawrą w umowie postanowienie, zgodnie z którym wszelkie zmiany umowy wymagają zachowania określonej formy pod rygorem nieważności, to wspomniane wymaganie, jako odnoszące się do zmiany wszystkich postanowień umowy, obejmuje także samo postanowienie o zastrzeżeniu formy szczególnej dla dokonywanych zmian (obejmuje „samo siebie”). W konsekwencji niemożliwa jest zmiana umowy w części dotyczącej wymagania formy w sposób nierealizujący wymagań co do przewidzianej przez strony formy zmian umowy. W szczególności strony nie mogą w sposób dorozumiany uchylić zastrzeżenia formy szczególnej, a następnie, powołując się na brak wymagań formalnych dotyczących zmiany umowy, dokonać w sposób dorozumiany zmiany postanowień umowy określających prawa i obowiązki stron.

Wymaganiu zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności podlegają „wszelkie zmiany”, czyli nie tylko każdego z postanowień, lecz także co do każdej modyfikacji pierwotnej treści umowy.

Wyrok SN z dnia 26 stycznia 2023 r., II CSKP 817/22

Standard: 67860 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy

Stosownie do art. 77 § 2 k.c., jeżeli umowa została zawarta w formie pisemnej, jej rozwiązanie za zgodą obu stron powinno być stwierdzone pismem.

Sformułowanie „stwierdzone pismem” nie może być utożsamiane z koniecznością złożenia oświadczenia woli na piśmie przez obie strony, gdyż chodzi tu o potwierdzenie tego faktu na piśmie dla celów dowodowych (por. wyrok SN z dna 22 grudnia 2005 r., V CSK 8/05).

Niezachowanie przewidzianej w art. 77 § 2 k.c. formy nie pociąga za sobą nieważności czynności prawnej, która została dokonana bez jej zachowania, a zatem można skutecznie rozwiązać umowę zawartą na piśmie poprzez czynności konkludentne (zob. wyrok SN z dnia 9 grudnia 2005 r., III CK 307/05)

Wyrok SN z dnia 18 października 2017 r., II CSK 237/17

Standard: 27326 (pełna treść orzeczenia)