Obligatoryjny udział obrońcy w rozprawie (art. 79 § 3 i art. 80 k.p.k.)

Obrona obligatoryjna aktualizuje się w sytuacji, gdy pozbawiony wolności oskarżony (skazany) w terminie określonym w art. 451 zd. pierwsze k.p.k. złoży wniosek o doprowadzenie na rozprawę odwoławczą i nie zostanie na nią doprowadzony w związku z negatywną w tym przedmiocie decyzją sądu.

Powyższe wynika z zestawienia zdania pierwszego i zdania trzeciego art. 451 k.p.k. w obecnym brzmieniu.

Oczywiste jest, że sprowadzenie pozbawionego wolności oskarżonego na rozprawę przed sądem odwoławczym jest regułą w wypadku złożenia przez niego stosownego wniosku [„Sąd (…), zarządza sprowadzenie go na rozprawę”]. Dopuszczalne jest wszelako odstąpienie od tej zasady, jeżeli sądu uzna za wystarczającą obecność obrońcy (art. 451 zd. pierwsze in fine).

W wypadku odmowy sprowadzenia oskarżonego, który nie ma obrońcy, sąd, prezes sądu lub referendarz sądowy wyznacz mu obrońcę z urzędu (art. 451 zd. trzecie k.p.k.). Jeżeli więc sąd odmawia sprowadzenia oskarżonego na rozprawę apelacyjną, uznając, że obecność obrońcy jest wystarczająca, to udział obrońcy w takiej rozprawie jest obowiązkowy.

Wyrok SN z dnia 22 października 2024 r., II KK 136/24

Standard: 83395 (pełna treść orzeczenia)

W ocenie Sądu Najwyższego wskazane w art. 79 § 3 k.p.k. reguły obligatoryjnego udziału oskarżonego w postępowaniu sądowym okazują się ułomne. Zgodnie z nimi udział obrońcy w każdej rozprawie odwoławczej jest obowiązkowy, i to niezależnie od podjętych na niej czynności procesowych. Z kolei w razie rozpoznania zażalenia na tak fundamentalne dla podejrzanego rozstrzygnięcie jak umorzenie postępowania z powodu niepoczytalności i przymusowe umieszczenie go w zakładzie psychiatrycznym obecność podejrzanego i jego obrońcy nie jest co do zasady obligatoryjna, chyba że sąd nie uwzględni złożonego w trybie art. 451 k.p.k. wniosku oskarżonego pozbawionego wolności o sprowadzenie na rozprawę, albo z urzędu uzna taką obecność za niezbędną, a wówczas obligatoryjny staje się udział obrońcy.

Postanowienie SN z dnia 17 października 2024 r., II KK 105/24

Standard: 83392 (pełna treść orzeczenia)