Wpływ ustanowienia zarządcy przymusowego na prowadzone wobec dłużnika postępowanie podatkowe (art. 40 p.u.)

Przedmiotem skargi jest postanowienie o stwierdzeniu niedopuszczalności odwołania wniesionego przez zarządcę przymusowego ustanowionego przez sąd dla wymienionej osoby prawnej. Postanowienie to w istocie rozstrzyga kwestię, czy w razie ustanowienia zarządu przymusowego dłużnik zachowuje prawo samodzielnego działania w postępowaniu podatkowym, czy też uprawnienia te (w tym prawo zaskarżania decyzji podatkowych) przenoszone są na zarządcę przymusowego. "Przy ocenie legitymacji procesowej danego podmiotu należy wziąć pod uwagę aspekty obiektywne i subiektywne pojęcia strony. W przypadku aspektu obiektywnego należy wziąć pod uwagę fakt wystosowania przez dany podmiot żądania przeprowadzenia kontroli określonego aktu administracyjnego pod kątem jego zgodności z prawem. Natomiast w sensie subiektywnym stroną jest strona stosunku materialnoprawnego, który był przedmiotem konkretyzacji w postępowaniu administracyjnym. Dla oceny, czy dany podmiot jest stroną wedle przepisu art. 50 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.) konieczne jest, aby oba aspekty były spełnione łącznie" (por. postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8 czerwca 2006 r., sygn. akt II SA/Wa 355/06, LEX nr 221869). W tym kontekście uznać należy, że zarządca przymusowy P. Sp. z o.o. ma legitymację do zaskarżenia postanowienia, wydanego w oparciu o art. 228 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) do wojewódzkiego sądu administracyjnego, a więc jest tym podmiotem, który "wystosował żądanie przeprowadzenia sądowej kontroli tego rozstrzygnięcia wydanego przez Dyrektora Izby Skarbowej w K." i jest stroną stosunku materialnoprawnego, który był przedmiotem konkretyzacji w postępowaniu stanowiącym weryfikację dopuszczalności wniesienia przez niego odwołania.

Sądowa kontrola zaskarżonego postanowienia wymaga rozważenia kwestii wpływu ustanowienia zarządcy przymusowego na prowadzone wobec dłużnika postępowanie podatkowe. Z treści postanowienia Sądu Rejonowego w Katowicach z dnia 17 lutego 2006 r. sygn. akt (...) wynika jednoznacznie, że zarządca przymusowy ustanowiony został w oparciu o art. 40 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 35 z późn. zm.), zgodnie z którym sąd w ramach tzw. postępowania zabezpieczającego może zastosować zabezpieczenie przez ustanowienie zarządu przymusowego nad majątkiem dłużnika jeżeli zachodzi obawa, że dłużnik będzie ukrywał swój majątek lub w inny sposób działał na szkodę wierzycieli, a także gdy dłużnik nie wykonuje poleceń tymczasowego nadzorcy sądowego.

Zgodnie z art. 40 ust. 2 tej ustawy sąd ustanawiając zabezpieczenie przez zarząd przymusowy, wyznacza zarządcę przymusowego oraz określa zakres i sposób wykonywania tego zarządu, który w niniejszej sprawie określono wskazując na odpowiednie stosowanie przepisów art. 182 - art. 184 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze, a także przepisów art. 40 ust. 3 i ust. 4 tej ustawy. Kluczowe znaczenie w niniejszej sprawie ma dyspozycja art. 40 ust. 3 wspomnianej ustawy, zgodnie z którą w razie ustanowienia zabezpieczenia przez zarząd przymusowy, dłużnik zachowuje prawo wykonywania czynności zwykłego zarządu oraz korzystania ze swego mienia. Czynności dłużnika przekraczające zakres zwykłego zarządu są nieważne.

Za słuszną uznać zatem należy wskazaną w odpowiedzi na skargę tezę, że w dacie wydania decyzji organu I instancji oraz w terminie do wniesienia od niej odwołania podatnik, tj. "P." Sp. z o.o. nie został pozbawiony zwykłego zarządu. Ustawodawca nie definiuje zwykłego zarządu oraz czynności go przekraczających, są to pojęcia nieostre i wymagają konkretyzacji w odniesieniu do danego stanu faktycznego. Mając jednak na uwadze, że zabezpieczenie majątku w ramach postępowania zabezpieczającego pozostaje w ścisłym związku z ochroną interesów wierzycieli (jednym z nich jest Skarb Państwa), nie sposób przyjąć, że wniesienie odwołania od decyzji określającej wysokość zobowiązania z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych w kwocie wyższej od zadeklarowanej przez podatnika o 29.789 zł jest czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu. Należy także mieć na uwadze, że skoro - jak wskazuje się w zaskarżonym orzeczeniu (przytaczając stanowisko wyrażone przez S. Gurgula [zob. S. Gurgul, Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2005]) uchylenie postanowienia o ogłoszeniu upadłości i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oznacza, że postępowanie upadłościowe znajduje się wówczas ponownie, z konieczności normatywnej w stadium "przed rozstrzygnięciem wniosku o ogłoszenie upadłości, co oznacza przede wszystkim, że majątek dłużnika nie jest już masą upadłości, która służy zaspokojeniu wierzycieli upadłego" a "organy postępowania upadłościowego wymienione w art. 51 ust. 1 pkt ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze tracą zarówno podstawę prawną, jak i racjonalne uzasadnienie swego istnienia i funkcjonowania" - niniejsza sprawa dotyczy stadium, w którym postępowanie zainicjowane wnioskiem o ogłoszenie upadłości pozostaje bez wpływu na toczące się postępowanie administracyjne, w tym podatkowe. Ustawa Prawo upadłościowe i naprawcze reguluje bowiem precyzyjnie skutki jakie dla toczącego się postępowania sądowego i administracyjnego wywiera ogłoszenie upadłości. Na marginesie zauważyć także należy, iż bezpodstawne byłoby założenie, że wniesienie odwołania przekracza zakres zwykłego zarządu, gdy dłużnik np. nie jest aktywny w postępowaniu podatkowym lub pozostaje w konflikcie z zarządcą. Okoliczności te mogą stanowić przesłanki wyboru rodzaju (sposobu) zabezpieczenia, a nie czynniki decydujące o tym, że czynność związana z zaskarżeniem decyzji podatkowej przekracza zakres zwykłego zarządu.

Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 14 lipca 2008 r., I SA/GI 124/08

Standard: 17319