Wyrok z dnia 2015-01-14 sygn. II SA/Łd 967/14

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Dnia 14 stycznia 2015 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi – Wydział II w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Zygmunt Zgierski (spr.) Sędziowie Sędzia NSA Anna Stępień Sędzia WSA Czesława Nowak-Kolczyńska Protokolant st. specjalista Lidia Porczyńska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 stycznia 2015 roku sprawy ze skargi G. R. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie zmiany decyzji dotyczącej opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej - oddala skargę. LS

Uzasadnienie

II SA/Łd 967/14

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...] Burmistrz R. zmienił w całości własną decyzję z dnia [...]., zmienioną decyzjami z dnia [...]. w ten sposób, że ustalił opłatę za pełen miesiąc pobytu G.R. w Domu Pomocy Społecznej w W. od 1 kwietnia 2014 r. w wysokości 2 902,70 zł miesięcznie:

Rozpatrując odwołanie G.R., Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł., decyzją z dnia [...], utrzymało w mocy decyzję organu I instancji.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ odwoławczy podniósł, że w myśl art. 60 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2013 r., poz. 182 ze zm.). pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania.

Zarządzeniem Starosty [...] z dnia 21 marca 2014 r. koszt utrzymania mieszkańca w Domu Pomocy Społecznej w W. uległ zmianie i wynosi od dnia 1 kwietnia 2014 r. – 2 902,70 zł.

W myśl art. 61 ust. 1 i 2 ustawy obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności:

1/ mieszkaniec domu w wysokości nie więcej jednak niż 70% swojego dochodu;

2/ małżonek, zstępni przed wstępnymi osoby umieszczanej,

3/ gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej,

przy czym osoby i gmina określone w pkt 2 i 3 nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność.

Organ podał, że w trakcie postępowania administracyjnego ustalono, że G.R. spełnia ustawowe warunki do objęcia pomocą w formie ustalenia odpłatności w wysokości 70% miesięcznego dochodu zgodnie z art. 61 ust. 2 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej. Jednocześnie przyjęto jednak, że w jego przypadku zachodzą przesłanki, o których mowa w art. 12 ustawy o pomocy społecznej, w myśl którego w przypadku stwierdzonych przez pracownika socjalnego dysproporcji między udokumentowaną wysokością dochodu a sytuacją majątkową osoby lub rodziny, wskazującą, że osoba ta lub rodzina jest w stanie przezwyciężyć trudną sytuację życiową, wykorzystując własne zasoby majątkowe, w szczególności w przypadku posiadania znacznych zasobów finansowych, wartościowych przedmiotów majątkowych lub nieruchomości, można odmówić przyznania świadczenia.

Jak wynika z akt sprawy strona posiada znaczny stopnień niepełnosprawności, wymaga całodobowej opieki, zatem jest osobą, która jest całkowicie niezdolna do pracy. Deklarowany przez stronę dochód nie przekracza kryterium dochodowego ustalonego na podstawie ustawy, tj. 542 zł w przypadku osoby samotnie gospodarujące, zaś faktyczny dochód osoby wynosi 303 zł (zasiłek pielęgnacyjny 153 zł i dochód z wynajmu 150 zł).

Jednocześnie G.R. jest współwłaścicielem (w udziale 1/2) czterech nieruchomości, tj. domu wraz z działką w S. oraz 3 nieruchomości w Ł. W roku 2012 strona wyzbyła się części nieruchomości poprzez sprzedaż, z czego uzyskała dochód w wysokości ponad 78 000 zł. Ustalono wówczas 100% odpłatność dla strony za pobyt w DPS, ponieważ jednorazowy dochód został wliczony do dochodu osoby w wysokości 1/12 miesięcznie. Z kolei decyzją z 2013 r. odmówiono stronie pomocy w formie zmiany odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej, z uwagi na stwierdzenie dysproporcji pomiędzy udokumentowaną wysokością dochodu a sytuacją majątkową osoby, tzn. wskazywano na posiadane nieruchomości oraz oszczędności.

Organ wskazał również, że dochody ze sprzedaży strona wykorzystała m.in. na pokrycie należności za pobyt w domu pomocy społecznej oraz na opłacenie składki zdrowotnej.

Obecnie zainteresowany nie posiada środków finansowych pochodzących ze sprzedaży; nadal posiada nieruchomości, z których jedyny dochód to 150 zł z wynajmu lokalu na sklep. Strona nie podjęła żadnych działań, które pozwoliłyby zwiększyć jej środki finansowe, za wyjątkiem bliżej nieokreślonej próby odsprzedaży swoich udziałów drugiemu współwłaścicielowi. Nie podjęto próby renegocjacji umowy z 1995 r. w sprawie wynajmu powierzchni pod sklep. Strona nie złożyła wniosku o podział nieruchomości w celu zniesienia współwłasności, a budynek, jak i działka w S. stwarzają takie możliwości. Strona również nie podjęła próby sprzedaży swoich udziałów w nieruchomościach na wolnym rynku. Nie podjęła się próby remontu swojego mieszkania w celu wynajmu i uzyskiwania stałych dochodów. Zatem G.R. nie podjął działań nawet wtedy, gdy dysponował środkami finansowymi, które pozwoliłyby zabezpieczyć jego potrzeby w dłuższej perspektywie czasu.

Organ uznał zatem, że w przypadku strony występują dysproporcje pomiędzy deklarowanymi dochodami a rzeczywistą sytuacją majątkową.

Na decyzję ostateczną skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi złożył G.R. Podniósł, że organy błędnie uznają, że sam jest w stanie przezwyciężyć trudną sytuację życiową. Podkreślił, że jest osobą chorą psychicznie, a żądania wysuwane pod jego adresem są wygórowane, nierealne i przekraczają jego możliwości. Zaznaczył, że nie jest rzeczą prostą zarządzanie majątkiem, aby uzyskiwać z niego dochód. Skarżący dodał, że wystąpił do Portu Lotniczego w Ł. i do Urzędu Miasta Ł. z propozycją wydzierżawienia lub wykupu działek, pozostających w bezpośredniej odległości od lotniska, jednak otrzymał odpowiedzi odmowne. Podjął rozmowy z rodziną co do wykupu jego części domu, w trakcie są rozmowy z biurem pośrednictwa obrotu nieruchomościami, mające na celu wynajem mieszkania, w którym zamieszkiwał przed umieszczeniem w domu pomocy.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. wniosło o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem kontroli w rozpoznawanej sprawie jest decyzja zmieniająca wcześniejsze decyzje o ustaleniu opłaty za pobyt skarżącego w domu pomocy społecznej i ustalająca tę opłatę w kwocie 2902,70 zł, co stanowi pełną odpłatność. Zarządzeniem Starosty [...] z dnia 21 marca 2014 r. koszt utrzymania mieszkańca w Domu Pomocy Społecznej w W. (a więc tam, gdzie skarżący przebywa) został bowiem od dnia 1 kwietnia 2014 r. zmieniony i wynosi 2902,70 zł.

W myśl art. 60 ust. 2 pkt 1 ab initio ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2013 r. poz. 182 ze zm.) opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wnosi mieszkaniec domu, nie więcej jednak niż 70% swojego dochodu.

Organy obydwu instancji ustaliły, że skarżący spełnia kryteria do ponoszenia opłaty w wysokości wskazanej w tym przepisie.

Jednakże podstawą prawną ustalenia tej opłaty w pełnej wysokości stał się art. 12 ustawy o pomocy społecznej, w myśl którego w przypadku stwierdzonych przez pracownika socjalnego dysproporcji między udokumentowaną wysokością dochodu a sytuacją majątkową osoby lub rodziny, wskazującą, że osoba ta lub rodzina jest w stanie przezwyciężyć trudną sytuację życiową, wykorzystując własne zasoby majątkowe, w szczególności w przypadku posiadania znacznych zasobów finansowych, wartościowych przedmiotów majątkowych lub nieruchomości, można odmówić przyznania świadczenia.

Przepis art. 12 ustawy o pomocy społecznej znajduje zastosowanie w przypadkach, w których łącznie spełnione są dwa warunki:

1/ udokumentowane, niskie dochody osoby korzystającej ze świadczeń pomocy społecznej pozostają w sprzeczności z rzeczywistym stanem majątkowym,

2/ stan majątkowy osoby wskazuje, że wnioskodawca jest w stanie przezwyciężyć trudną sytuację życiową, wykorzystując własne zasoby majątkowe, w szczególności w przypadku posiadania znacznych zasobów finansowych, wartościowych przedmiotów majątkowych lub nieruchomości.

Odnosząc się do kwestii posiadania majątku przez osobę ubiegającą się o pomoc społeczną i wpływu tej okoliczności na zasadność odmowy udzielenia pomocy, należy wskazać na art. 2 ust. 1 i art. 3 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej. W myśl tych przepisów pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa zmierzającą do umożliwienia osobom i rodzinom przezwyciężanie sytuacji życiowych, których nie są w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Jak podkreślił Naczelny Sąd Administracyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 21 marca 2012 r., I OSK 1920/11, celem pomocy społecznej jest wspieranie, a nie wyręczanie osób i rodzin w ich wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych oraz umożliwienia im bytowania w warunkach odpowiadających godności człowieka. Pomoc państwa ma zatem charakter subsydiarny, tj. dopuszcza się interwencję organów państwa tylko w takich przypadkach, w których osoba lub rodzina rzeczywiście nie ma możliwości samodzielnego przezwyciężania trudności życiowych.

Powołanie się na konieczność zastosowania art. 12 ustawy o pomocy społecznej powinno być oceniane w świetle powyższych celów i zadań pomocy społecznej. W sytuacji więc, gdy stan majątkowy osoby wskazuje, że osoba ta jest w stanie przezwyciężyć trudną sytuację życiową, wykorzystując własne zasoby majątkowe, w szczególności w przypadku posiadania znacznych zasobów finansowych, wartościowych przedmiotów majątkowych lub nieruchomości, można odmówić przyznania świadczenia.

W niniejszej sprawie organy dokładnie wyjaśniły wszystkie okoliczności faktyczne sprawy, związane zarówno z osobą skarżącego, jak i posiadanym przez niego majątkiem. Ustaliły, że skarżący posiada znaczny stopnień niepełnosprawności, wymaga całodobowej opieki, jest osobą niezdolną do pracy. Związane jest to m.in. ze schorzeniami w postaci zespołu amnestycznego poalkoholowego czy zespołu zależności alkoholowej. Deklarowany przez stronę dochód nie przekracza kryterium dochodowego ustalonego na podstawie ustawy, tj. 542 zł w przypadku osoby samotnie gospodarujące, zaś faktyczny dochód osoby wynosi 303 zł (zasiłek pielęgnacyjny 153 zł i dochód z wynajmu 150 zł).

Jednocześnie jednak skarżący jest współwłaścicielem (w udziale 1/2) czterech nieruchomości: domu wraz z działką w S. oraz 3 nieruchomości w Ł. Mimo deklarowanych kłopotów z uzyskaniem pożytków z posiadania znacznego przecież majątku nieruchomego, skarżący zdołał w 2012 r. sprzedać jego część, uzyskując dochód w wysokości ponad 78 000 zł. Trudno zatem bezwzględnie przyjąć, jak to obecnie skarżący stara się przedstawić w skardze, że oczekiwania wobec niego, odnośnie do dysponowania majątkiem w sposób przynoszący mu pożytki, są wygórowane. Oczywiście czynności takie wiążą się z obiektywnymi trudnościami i na pewno nie są łatwe do przeprowadzenia, ale jednak nie można odmówić racji organom, że nie są niemożliwe do przeprowadzenia. Zresztą na marginesie Sąd zauważa, że w obrocie gospodarczym funkcjonuje wiele firm, które oferują swoje profesjonalne usługi w zakresie obrotem nieruchomościami i nie trzeba wykazywać się osobiście wiedzą w tym zakresie.

Zauważyć też trzeba, że jak to wynika z akt administracyjnych skarżący nie jest osobą, która nie jest w stanie zadbać o swoje interesy. Świadczy o tym nie tylko fakt, że potrafił doprowadzić do zawarcie w formie aktu notarialnego umowy sprzedaży jego nieruchomości w 2012 r. Z wywiadu środowiskowego wynika też, że G.R. sam opłaca składki na ubezpieczenie zdrowotne, sam uiszcza należności z tytułu podatku rolnego. W dniu 12 marca 2014 r. deklarował posiadanie zasobów pieniężnych w kwocie 2806, 36 zł.

W ocenie Sądu organy, formułując ocenę wystąpienia sytuacji, o której mowa w art. 12 ustawy o pomocy społecznej, stanowiącej negatywną przesłankę przyznania świadczenia, wykazały w wystarczającym stopniu, że strona jest w stanie wykorzystać swoje zasoby. Niewątpliwie bowiem istnieje dysproporcja między wysokością dochodu skarżącego, a .jego sytuacją majątkową, a skarżący jest w stanie samodzielnie zaspokoić swoje potrzeby (a wiec opłacić pobyt w ośrodku pomocy społecznej), pomimo spełnienia formalnych wymogów do otrzymania pomocy.

Warto przy tym podkreślić, że okoliczność uzyskania pożytków z posiadanego majątku nie musi nastąpić natychmiast. W myśl art. 61 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej w przypadku niewywiązywania się z obowiązku opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej opłaty te zastępczo wnosi gmina, której przysługuje następnie prawo dochodzenia zwrotu poniesionych na ten cel wydatków.

Ma to duże znaczenie w niniejszej sprawie, bowiem skarżący ma możliwość tak pokierować swoim działaniem, by bez zbędnej presji zorganizować czynności, które doprowadzą do uzyskania pożytków z posiadanego majątku.

Wobec powyższego Sąd, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.), orzekł jak w sentencji.

lf