Postanowienie z dnia 1999-02-05 sygn. III CKN 1075/98

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CKN 1075/98

Postanowienie z dnia 5 lutego 1999 r.

Poświadczenie nieprawdy w dokumencie, użytym później przez stronę jako środek dowodowy, nie jest podstawą wznowienia postępowania, wymienioną w art. 403 § 1 pkt 2 k.p.c.

Przewodniczący: sędzia SN K. Kołakowski.

Sędziowie SN: F. Barczewska, S. Dąbrowski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 5 lutego 1999 r. sprawy ze skargi Gminy G.Ś. przeciwko "H.(...)-W. (...)" - Spółka z o.o. o wznowienie postępowania, na skutek kasacji skarżącej od postanowienia Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 30 kwietnia 1998 r. sygn. akt (...)

postanowił oddalić kasację.

Uzasadnienie:

Sąd Wojewódzki w Jeleniej Górze wyrokiem zaocznym z dnia 15 listopada 1995 r. zasądził od pozwanej Gminy G.Ś. na rzecz powódki "H.(...)-W.(...)" - Spółki z o.o. w W. kwotę 74018,35 zł z tytułu wynagrodzenia za budowę oczyszczalni ścieków z ustawowymi odsetkami i koszty procesu. Po ponownym rozpoznaniu sprawy na skutek sprzeciwu pozwanej Sąd Wojewódzki wyrokiem z dnia 16 grudnia 1997 r. utrzymał w mocy w całości wyrok zaoczny. Wyrok uprawomocnił się bez zaskarżenia. W dniu 18 lutego 1998 r. pozwana złożyła wniosek o wznowienie postępowania na podstawie art. 403 § 1 pkt 1 k.p.c., zarzucając oparcie rozstrzygnięcia na podrobionym dokumencie. W uzasadnieniu powołała się na uzasadnienia postanowień o umorzeniu postępowania karnego, z których miało wynikać, że w dokumentach służących rozliczeniu inwestycji wpisywano faktycznie niewykonane prace. W rezultacie na podstawie stwierdzających nieprawdę dokumentów zasądzono od pozwanej nienależne wynagrodzenie.

Sąd Wojewódzki postanowieniem z dnia 18 marca 1998 r. odrzucił skargę. Sąd ten stwierdził, że skarga nie opiera się na ustawowej podstawie wznowienia z dwóch przyczyn. Po pierwsze, w art. 403 § 1 pkt 1 k.p.c. mowa jest o wydaniu wyroku opartego na dokumencie podrobionym lub przerobionym, gdy tymczasem pozwana uzasadnia podstawę skargi istnieniem dokumentów zawierających poświadczenie nieprawdy (tzw. fałsz intelektualny). Po drugie, zarzut sfałszowania dokumentów uzasadniających podstawę faktyczną powództwa został uprzednio zgłoszony przez pozwaną w sprzeciwie od wyroku zaocznego. Podstawą orzeczenia utrzymującego w mocy wyrok zaoczny było ustalenie braku związku przyczynowego między istnieniem takich dokumentów a zasadnością powództwa, gdyż sąd na podstawie akt sprawy karnej i dodatkowego dokumentu w postaci protokołu przekazania obiektu dokonał oceny, że uwzględnienie powództwa wyrokiem zaocznym było prawidłowe.

Zażalenie pozwanej na postanowienie Sądu Wojewódzkiego Sąd Apelacyjny we Wrocławiu oddalił postanowieniem z dnia 30 kwietnia 1998 r. Sąd Apelacyjny zgodził się z Sądem Wojewódzkim, że w skardze nie przytoczono ustawowej podstawy wznowienia z art. 403 § 1 pkt 1 k.p.c. Uznał natomiast za konieczne rozważyć, czy nie doszło do sytuacji, w której powołując błędną podstawę wznowienia skarżąca w istocie przytacza zarzut uzyskania wyroku za pomocą przestępstwa. Sąd Apelacyjny nie wykluczył merytorycznej zasadności skargi na tej podstawie, lecz przyjął, że skarga jest oczywiście spóźniona, gdyż o fakcie popełnienia przestępstwa poświadczenia nieprawdy skarżąca dowiedziała się znacznie wcześniej niż na trzy miesiące przed wniesieniem skargi, co czyni zasadnym jej odrzucenie na podstawie art. 410 § 1 k.p.c.

W kasacji od postanowienia Sądu Apelacyjnego Gmina G.Ś. zarzuciła naruszenie art. 407 k.p.c. przez niewłaściwe zastosowanie, a także błędną wykładnię, że określony w tym przepisie 3-miesięczny termin może się rozpocząć, biegnąć i upłynąć jeszcze przed wydaniem wyroku, którego dotyczy skarga o wznowienie postępowania. Przyznając, że wskazywaną w skardze o wznowienie okoliczność znała już w toku postępowania, o którego wznowienie się ubiega, podniosła, że termin przewidziany w art. 407 k.p.c. może być liczony dopiero od uprawomocnienia się wyroku, którego skarga dotyczy.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja nie jest zasadna. Sądy obu instancji prawidłowo oceniły, że przytaczana w skardze okoliczność nie stanowi podstawy z art. 403 § 1 pkt 1 k.p.c. W przepisie tym mowa o oparciu wyroku na dokumencie podrobionym lub przerobionym. Dokument podrobiony jest to dokument sporządzony w całości przez inną osobę niż ta, od której ma pochodzić. Przerobienie dokumentu polega na dokonaniu zmian w jego treści. Skarżąca nie twierdziła, że w toku procesu posługiwano się dokumentem podrobionym lub przerobionym. Stanowisko Sądu Apelacyjnego, że w grę wchodzi podstawa wznowienia z art. 403 § 1 pkt 2 k.p.c., jest za daleko idące. Wymieniony przepis stanowi, że można żądać wznowienia na podstawie, iż wyrok został uzyskany za pomocą przestępstwa. Użycie słów "za pomocą" wskazuje, że o tej podstawie wznowienia mówić można, gdy istnieje związek przyczynowy między popełnieniem przestępstwa a wyrokowaniem, najczęściej, gdy uzyskanie wyroku określonej treści jest celem przestępnego działania. Chodzi tu o przestępstwo sądowe, takie jak np. łapownictwo, fałszywe zeznania, wymuszenie, popełnione przez osobę lub przeciwko osobie, która brała udział w procesie (strona, pełnomocnik, sędzia, protokolant, biegły, tłumacz). Poświadczenie nieprawdy w dokumencie, użytym później przez stronę jako środek dowodowy, nie jest podstawą wznowienia postępowania, wymienioną w art. 403 § 1 pkt 2 k.p.c.

Rozważania kasacji co do biegu terminu określonego w art. 407 k.p.c. w wypadku, gdy podnoszone w skardze okoliczności znane były przed wydaniem wyroku, oparte są na nieporozumieniu. Wznowienie postępowania nie jest kolejną instancją, lecz służy usunięciu niesłusznych rozstrzygnięć w sytuacji, gdy strona w trakcie postępowania nie mogła użyć środków prawnych zapobiegających wadliwości wyroku. Z istoty instytucji wznowienia postępowania wynika, że nie mogą być jego podstawą okoliczności, które przed uprawomocnieniem się wyroku były już znane stronie i mogły być przez nią podniesione w zwykłym toku postępowania. Sąd pierwszej instancji wydał trafne rozstrzygnięcie, gdyż złożona przez pozwaną Gminę skarga nie opiera się na ustawowej podstawie wznowienia i zgodnie z art. 410 § 1 k.p.c. podlegała odrzuceniu. A zatem orzeczenie Sądu Apelacyjnego oddalające zażalenie odpowiada prawu. Z powyższych względów i na podstawie art. 393[12] k.p.c. Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji postanowienia.

OSNC 1999 r., Nr 7-8, poz. 138