Wyrok z dnia 2015-08-18 sygn. III SA/Kr 637/15

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Krystyna Kutzner (spr.) Sędziowie: WSA Bożenna Blitek WSA Janusz Bociąga po rozpoznaniu w dniu 18 sierpnia 2015 r. na posiedzeniu niejawnym w trybie uproszczonym sprawy ze skargi Z. Ś. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 6 maja 2015 r. nr [...] w przedmiocie zwrotu podania, uchyla zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające je postanowienie nr [...] z dnia [...] 2015 r.

Uzasadnienie

Zaskarżonym postanowieniem nr [...] z dnia 6 maja 2015 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze, działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 w zw. z art. 144 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz.U.2013.267 ; dalej: k.p.a.) utrzymało w mocy swoje postanowienie nr [...] z dnia 17 kwietnia 2014 r. w przedmiocie zwrotu podania.

Powyższe rozstrzygnięcia zapadły w następujących okolicznościach: w dniu 8 kwietnia 2015 r. Z. Ś. (dalej: skarżący) zwrócił się do Samorządowego Kolegium Odwoławczego z pismem oznaczonym jako "skarga na bezczynność" Fundacji [...]. W ocenie skarżącego, fundacja ta pozostawała w bezczynności w sprawie przyznania pomocy pokrzywdzonym przestępstwem lub członkom rodziny pokrzywdzonego przestępstwem. Skarżący podniósł, że przed trzema miesiącami wystąpił do tej fundacji z wnioskiem o udzielenie pomocy i do dnia złożenia skargi nie uzyskał rozstrzygnięcia.

Postanowieniem z dnia 17 kwietnia 2015 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze zwróciło podanie skarżącemu. Kolegium stwierdziło, że nie jest możliwe rozpoznanie przez nie przedmiotowego podania, w którym sformułowano skargę na fundację. Wbrew bowiem twierdzeniom autora podania, fundacja nie jest organem administracji. W ocenie Kolegium w sprawie skargi na fundację nie mamy do czynienia z drogą administracyjną, a właściwym do orzekania w sprawie jest sąd powszechny.

Na skutek wniosku skarżącego o ponowne rozpatrzenie sprawy, zaskarżonym postanowieniem z dnia 6 maja 2015 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w swoje poprzednie postanowienie w sprawie. Kolegium w pełni podtrzymało ustalenia faktyczne i zapatrywania prawne wyrażone w swoim postanowieniu z dnia 17 kwietnia 2015 r. Uznało zatem, że podanie skarżącego obejmujące skargę na bezczynność podlega zwrotowi stronie, albowiem sprawa ta należy do właściwości sądów powszechnych.

Pismem z dnia 11 maja 2014 r. Z. Ś. wystąpił do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie ze skargą na ww. postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego, wnosząc o jego uchylenie.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonym postanowieniu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U.2002.1269), sądy administracyjne powołane są do badania zgodności z prawem decyzji, postanowień, czynności i innych aktów administracyjnych. Sądy te kontrolują, czy organy administracyjne wydające zaskarżone akty nie dopuściły się naruszenia przepisów prawa materialnego lub procesowego, mającego bądź mogącego mieć istotny wpływ na wynik sprawy, czy też stanowiącego podstawę wznowienia postępowania, albo naruszenia prawa uzasadniającego ich nieważność. Jedynie wówczas jest możliwe uchylenie kwestionowanego rozstrzygnięcia bądź stwierdzenie jego nieważności w trybie art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz.U.2012.270; dalej: p.p.s.a.). Jednocześnie, zgodnie z art. 134 p.p.s.a., sądy te – co do zasady – nie są związane zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Kontrola sądowoadministracyjna przeprowadzona w oparciu o powyższe kryteria wykazała, że zaskarżone postanowienia narusza prawo w stopniu uzasadniającym jego eliminację z obrotu prawnego.

Przedmiotem zaskarżenia w niniejszym postępowaniu uczyniono postanowienie o zwrocie podania. Ocena legalności zaskarżonego aktu wymagała zatem ustalenia, czy organ dokonał prawidłowego zastosowania art. 66 § 3 k.p.a. Przepis ten stanowi, że "jeżeli podanie wniesiono do organu niewłaściwego, a organu właściwego nie można ustalić na podstawie danych podania, albo gdy z podania wynika, że właściwym w sprawie jest sąd powszechny, organ, do którego podanie wniesiono, zwraca je wnoszącemu. Zwrot podania następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie." Już w tym miejscu wypada podkreślić, że zacytowany przepis został przez ustawodawcę zlokalizowany w dziale II k.p.a., w którym regulowany jest przebieg administracyjnego postępowania jurysdykcyjnego i w sprawach związanych z takim postępowaniem powinien być stosowany.

W literaturze zauważa się, że "stwierdzenie przez organ administracji publicznej, z istoty niewłaściwy w określonej sprawie (założenie to wynika z przepisu), że ta ostatnia nie należy także do właściwości sądu innego niż powszechny, nie oznacza jeszcze, że sąd powszechny jest w niej właściwy. Musi to być bowiem sprawa z zakresu wymiaru sprawiedliwości" (G. Łaszczyca, Postanowienie administracyjne w ogólnym postępowaniu administracyjnym, LEX 2012). Także w orzecznictwie sądowym dostrzega się, że aby organ mógł zastosować art. 66 § 3 k.p.a. i na jego podstawie zwrócić podanie wnioskodawcy, zobowiązany jest stwierdzić, że sprawa objęta podaniem jest sprawą w rozumieniu art. 1 k.p.c., a zatem sprawą z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego, prawa pracy, sprawą z zakresu ubezpieczeń społecznych, bądź sprawą do której przepisy k.p.c. stosuje się z mocy ustaw szczególnych (zob. wyrok WSA w Warszawie z dnia 8 maja 2009 r., sygn. akt IV SA/Wa 134/09; LEX nr 551957).

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w zaskarżonym postanowieniu w zasadzie gołosłownie uznało, że sprawa skargi na bezczynność fundacji należy do właściwości sądów powszechnych. Z treści zaskarżonego postanowienia nie wynika, na jakiej podstawie Kolegium przyjęło takie założenie. Lektura uzasadnienia tego postanowienia nie wskazuje bowiem, czy Kolegium miało na myśli konkretny przepis ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz.U.1984.203 ) regulujący środki prawne składane w sprawach fundacji do sądów powszechnych, czy też ogólne domniemanie drogi sądowej do sądu powszechnego, wynikające z konstytucyjnego prawa do sądu. Już sama ta okoliczność wskazywałaby na naruszenie przez organ art. 66 § 3 w zw. z art. 107 § 3 i art. 126 k.p.a. poprzez jego nieprawidłowe zastosowanie.

W ocenie Sądu sprawa skargi jednostki na działalność (bezczynność) fundacji nie należy do drogi sądowej przed sądami powszechnymi. Przytoczona wyżej ustawa o fundacjach nie reguluje bowiem żadnego środka prawnego, jaki przysługiwałby jednostce wobec fundacji, a którego adresatem miałby być sąd powszechny. Zgodnie bowiem z art. 12 tej ustawy, o zgodności działania fundacji z przepisami prawa i statutem oraz z celem, w jakim fundacja została ustanowiona, orzeka sąd w postępowaniu nieprocesowym na wniosek właściwego ministra lub starosty. Stosownie natomiast do 13 tej ustawy, właściwy minister lub starosta może wystąpić do sądu o uchylenie uchwały zarządu fundacji, pozostającej w rażącej sprzeczności z jej celem albo z postanowieniami statutu fundacji lub z przepisami prawa. Organ ten może jednocześnie zwrócić się do sądu o wstrzymanie wykonania uchwały do czasu rozstrzygnięcia sprawy. Z kolei w myśl art. 14 ust. 2 tej ustawy, właściwy minister lub starosta może wystąpić do sądu o zawieszenie zarządu fundacji i wyznaczenie zarządcy przymusowego.

Z przytoczonych przepisów wynika zatem, że podmiotami, które może inicjować sądową kontrolę działalności fundacji są wyłącznie: 1) minister właściwy ze względu na zakres jego działania oraz cele fundacji oraz 2) starosta właściwy ze względu na siedzibę fundacji.

To zaś oznacza, że skarga na bezczynność fundacji powinna zostać złożona do jednego z ww. organów: właściwego ministra lub starosty, który dopiero w ramach swoich kompetencji mógłby ją uwzględnić. Skarga taka ma zatem charakter petycji ("skargi powszechnej"). Toteż rozpatrywanie tej skargi złożonej przez skarżącego błędnie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego nie powinno było skutkować zastosowaniem art. 66 k.p.a. Podanie skarżącego złożone w Kolegium w dniu 8 kwietnia 2015 r. nie nosiło bowiem cech pisma w postępowaniu jurysdykcyjnym, którego przecież ww. fundacja nie prowadzi. W związku z powyższym , w ocenie Sądu, Kolegium powinno było odwołać się w tym zakresie do przepisów działu VIII k.p.a. Zgodnie bowiem z art. 221 § 1 k.p.a., zagwarantowane każdemu w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej prawo składania petycji, skarg i wniosków do organów państwowych, organów jednostek samorządu terytorialnego, organów samorządowych jednostek organizacyjnych oraz do organizacji i instytucji społecznych realizowane jest na zasadach określonych przepisami tego działu. Złożone przez skarżącego w dniu 8 kwietnia 2015 r. podanie, odpowiada bowiem w swojej treści cechom tzw. skargi powszechnej (petycji).

Sąd stwierdził zatem, że zaskarżone postanowienie zostało wydane z naruszeniem art. 66 § 3 k.p.a. mającym istotny wpływ na wynik sprawy. Wobec tego, w oparciu o art. 145 § 1 pkt 1 lit. "c" p.p.s.a. Sąd uchylił zaskarżone postanowienie. Z kolei na zasadzie art. 135 p.p.s.a. środek ten zastosowano również względem orzeczenia wydanego w pierwszej instancji.

Ponownie rozpatrując sprawę, Samorządowe Kolegium Odwoławcze zastosuje wskazania wynikające z niniejszego orzeczenia. W szczególności zatem powinno ustalić, czy podanie skarżącego złożone w dniu 8 kwietnia 2015 r. stanowi skargę w rozumieniu art. 221 § 1 k.p.a., a następnie czy Kolegium jest organem właściwym do rozpatrzenia tej skargi. Jeżeli Kolegium uzna się za właściwe, to skargę rozpozna jako "skargę powszechną", jeżeli zaś Kolegium uzna, że nie jest organem właściwym do rozpoznania tej skargi, to zastosuje właściwe przepisy działu VIII k.p.a. regulujące przypadki złożenia "skargi powszechnej" do organu niewłaściwego.

Końcowo Sąd wyjaśnia , że sprawę niniejszą rozpoznano w trybie uproszczonym w oparciu o art. 119 pkt 3 p.p.s.a.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji.