Uchwała z dnia 1997-06-25 sygn. III CZP 29/97

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 29/97

Uchwała z dnia 25 czerwca 1997 r.

Przewodniczący: sędzia SN A. Wypiórkiewicz.

Sędziowie SN: M. Kocon, Z. Świeboda (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej J. Kaszczyszyn, w sprawie z wniosku Komornika Sądu Rejonowego w M. przeciwko dłużnikowi Andrzejowi B. i Przedsiębiorstwu Handlowo-Produkcyjnemu "B. (...)" - Spółka z o.o. w W. o rozstrzygnięcie w przedmiocie zbiegu egzekucji administracyjnej i sądowej w sprawach egzekucyjnych, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym dnia 25 czerwca 1997 r. zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Wojewódzki w Gorzowie Wielkopolskim, postanowieniem z dnia 19 marca 1997 r. sygn. akt (...), do rozstrzygnięcia w trybie art. 390 k.p.c.:

"Czy występuje zbieg egzekucji administracyjnej z egzekucją sądową w rozumieniu art. 773 § 1 k.p.c. w sytuacji, gdy organy egzekucyjne, zarówno administracyjny jak i sądowy, skierowały egzekucję do tej samej rzeczy, ale prowadząc egzekucję przeciwko różnym dłużnikom?"

podjął następującą uchwałę:

Nie zachodzi zbieg egzekucji administracyjnej i sądowej do tej samej rzeczy, jeżeli administracyjny organ egzekucyjny i komornik prowadzą egzekucję przeciwko różnym dłużnikom.

Uzasadnienie:

Komornik Sądu Rejonowego w M., prowadzący egzekucję świadczeń pieniężnych z wniosku wierzyciela - Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Handlowego "D. (...)" SA w W. przeciwko dłużnikowi Andrzejowi B., zajął wiele ruchomości. Te ruchomości zajął także administracyjny organ egzekucyjny w toku egzekucji przeciwko innemu dłużnikowi, a mianowicie Przedsiębiorstwu Handlowo-Produkcyjnemu "B. (...)" - Spółka z o.o. w W. Komornik wstrzymał czynności egzekucyjne i przekazał akta egzekucji sądowej Sądowi Rejonowemu w M., w celu rozstrzygnięcia, który organ egzekucyjny - sądowy czy administracyjny - ma dalej prowadzić łącznie obie egzekucje w trybie właściwym dla danego organu. Sąd Rejonowy w wydanym postanowieniu przekazał prowadzenie obu egzekucji komornikowi Sądu Rejonowego w M. oraz pozostawił w mocy dokonane już czynności egzekucyjne. Zdaniem Sądu Rejonowego, nastąpił zbieg egzekucji administracyjnej z egzekucją sądową do tej samej rzeczy - ruchomości, a prowadzenie egzekucji przez komornika uzasadnione jest dokonaniem przez niego wcześniejszego zajęcia ruchomości i stanem prowadzonego postępowania egzekucyjnego.

Przy rozpoznawaniu zażalenia Urzędu Skarbowego w M. na postanowienie Sądu Rejonowego o przekazaniu prowadzenia obu egzekucji komornikowi, Sądowi Wojewódzkiemu w Gorzowie Wielkopolskim nasunęło się zagadnienie prawne sformułowane w sentencji uchwały, które przedstawił Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia (art. 390 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.).

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Orzeczenia sądowe wykonuje się w trybie egzekucji sądowej (art. 758 k.p.c.) a decyzje i orzeczenia administracyjne w trybie egzekucji administracyjnej (art. 3 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji - jedn. tekst: Dz. U. z 1991 r. Nr 36, poz. 161 ze zm.). Reguła ta ma wiele wyjątków. Art. 777 pkt 3 k.p.c. przewiduje, że tytułami egzekucyjnymi są również inne orzeczenia, ugody i akty, które z mocy ustawy podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej. Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji stanowi, że egzekucja z nieruchomości oraz wyjawienie majątku dopuszczalne są tylko w drodze egzekucji sądowej (art. 70 i 71). O tym, czy administracyjny tytuł wykonawczy może być realizowany w drodze egzekucji sądowej i czy ma kwalifikacje tytułu egzekucji sądowej, rozstrzyga sąd w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności. Sąd nadając tę klauzulę, dopuszcza tym samym określony tytuł egzekucyjny do egzekucji sądowej.

W toku egzekucji sądowej może okazać się, że do tego samego przedmiotu lub prawa majątkowego będzie skierowana jednocześnie egzekucja sądowa i egzekucja administracyjna. Zachodzi wówczas - z reguły przy egzekucji świadczeń pieniężnych - zbieg egzekucji sądowej i administracyjnej. Według art. 773 k.p.c. i art. 62 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, administracyjny organ egzekucyjny oraz komornik obowiązani są na wniosek wierzyciela, dłużnika lub z urzędu wstrzymać czynności egzekucyjne i przekazać akta - tak jednej, jak i drugiej egzekucji - sądowi rejonowemu, w którego okręgu wszczęto egzekucję. Sąd ten obowiązany jest w ciągu 14 dni wydać postanowienie i rozstrzygnąć w nim, który z organów egzekucyjnych - sądowy czy administracyjny - ma dalej prowadzić łącznie obie egzekucje w trybie właściwym dla danego organu.

Z art. 773 k.p.c. i art. 62 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji wynikałoby, że do zbiegu egzekucji sądowej i egzekucji administracyjnej dochodzi, jeżeli do tego samego prawa lub rzeczy skierowana jest egzekucja administracyjna i sądowa. W literaturze przedmiotu zwrócono ponadto uwagę, że obie egzekucje powinny być prowadzone przeciwko temu samemu dłużnikowi. Pogląd ten jest uzasadniony ze względu na sposób egzekucji świadczeń pieniężnych w egzekucji sądowej i administracyjnej, gdy w istocie jedna i druga egzekucja może być prowadzona przeciwko temu samemu dłużnikowi. Środkami egzekucji administracyjnej należności pieniężnych są: egzekucja z pieniędzy, egzekucja z wynagrodzenia za pracę, egzekucja ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego oraz z ubezpieczenia społecznego, egzekucja z rachunków bankowych i wkładów oszczędnościowych, egzekucja z innych wierzytelności pieniężnych i innych praw majątkowych, egzekucja z ruchomości (art. 67 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji).

Natomiast środkami egzekucji sądowej należności pieniężnych są: egzekucja z ruchomości, egzekucja z wynagrodzenia za pracę, egzekucja z rachunków bankowych, egzekucja z innych wierzytelności i innych praw majątkowych, egzekucja z nieruchomości, egzekucja z ułamkowej części nieruchomości oraz użytkowania wieczystego, egzekucja ze statków morskich (art. 844. 880, 889, 921, 1004, 1014 k.p.c.). Dokonując analizy przepisów kodeksu postępowania cywilnego i ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji co do sposobów egzekucji świadczeń pieniężnych należy wyprowadzić wniosek, że o zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej można mówić, gdy jedną i drugą egzekucję skierowano do tego samego przedmiotu lub prawa majątkowego i przeciwko temu samemu dłużnikowi.

Przykładowo do zbiegu egzekucji z ruchomości może dojść z chwilą zajęcia rzeczy znajdujących się w zasadzie we władaniu dłużnika (art. 845 § 1 i 2 k.p.c. i art. 97 § 1 i 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji), w egzekucji z wynagrodzenia za pracę - z chwilą zawiadomienia dłużnika lub wezwania zakładu pracy stosownie do art. 881 k.p.c. i art. 72 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (przy obu egzekucjach dłużnik jest ten sam), w egzekucji z rachunku bankowego - z chwilą doręczenia bankowi zawiadomienia o zakazie wypłat lub zawiadomienia dłużnika o zajęciu (art. 889 k.p.c. i art. 80 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji); przy tej egzekucji chodzi także o tego samego dłużnika. Do zbiegu egzekucji z nieruchomości, z ułamkowej części nieruchomości oraz użytkowania wieczystego, a także ze statków morskich wpisanych do rejestru okrętowego nie może jednak dojść, ponieważ te sposoby egzekucji należą wyłącznie do egzekucji sądowej (art. 773 § 2, art. 921, 1004, 1014 k.p.c.).

Najczęściej przy egzekucji z ruchomości może zajść taka sytuacja, że egzekucja administracyjna i egzekucja sądowa zostanie skierowana do tego samego przedmiotu przeciwko różnym dłużnikom; taki przypadek może być wynikiem okoliczności faktycznych konkretnej sprawy. Przykładem może być rozpoznawana sprawa, gdy prowadzona jest egzekucja sądowa i administracyjna do tej samej rzeczy przeciwko różnym dłużnikom i z wniosku różnych wierzycieli. Sąd Wojewódzki, rozważając możliwość uznania braku w takiej sytuacji zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej, słusznie zauważył, że powstałą kolizję można usunąć takimi środkami, jak skarga pauliańska (art. 527 k.c.), powództwo o zwolnienie zajętego przedmiotu od egzekucji (art. 841, 842 k.p.c.), żądanie wyłączenia zajętego przedmiotu spod egzekucji (art. 38 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji).

Zresztą w sprawie, na tle której przedstawione zostało Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne, wierzyciel - Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe "D. (...)" SA w W., wnosząc o oddalenie zażalenia na postanowienie Sądu Rejonowego o przekazaniu obu egzekucji komornikowi, przytoczył, że dłużnik Andrzej B. wyzbył się zajętych ruchomości na rzecz żony Danuty, która to mienie wniosła do Spółki "B. (...)" i wszczęte zostało postępowanie przed sądem przeciwko Danucie B. i Spółce "B. (...)" o uznanie tych czynności za bezskuteczne (art. 527 k.c.), a także wszczęte zostało przed sądem postępowanie z pozwu Spółki "B. (...)" przeciwko Spółce "D. (...)" o zwolnienie od egzekucji i w tej sprawie - w wyniku zabezpieczenia powództwa - postępowanie zawieszono do czasu rozstrzygnięcia skargi pauliańskiej.

Z tych przyczyn Sąd Najwyższy podjął uchwałę jak w sentencji.

OSNC 1997 r., Nr 11, poz. 164