Postanowienie z dnia 1997-04-15 sygn. I CZ 25/97

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I CZ 25/97

Postanowienie z dnia 15 kwietnia 1997 r.

1. W rozpoznawanych przez sąd opiekuńczy sprawach określonych w ustawie z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535) kasacja jest dopuszczalna, chyba że została oparta wyłącznie na podstawach, których uwzględnienie umożliwia zmianę lub uchylenie zaskarżonego postanowienia przy odpowiednim zastosowaniu art. 577 k.p.c.

2. Artykuł 47 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego - łagodzący wymagania formalne w stosunku do środków odwoławczych wnoszonych przez osobę, której postępowanie dotyczy bezpośrednio - nie ma zastosowania do kasacji.

Przewodniczący: sędzia SN J. Gudowski (sprawozdawca).

Sędziowie SN: M. Słoniewski, K: Zawada.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 15 kwietnia 1997 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy z wniosku Eugeniusza A. i Marii K., z udziałem Doroty A., o umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym, na skutek zażalenia uczestniczki postępowania na postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Poznaniu z dnia 20 stycznia 1997 r. sygn. akt (...)

postanowił uchylić zaskarżone postanowienie.

Uzasadnienie:

Rewizja uczestniczki Doroty A. od postanowienia Sądu Rejonowego w Poznaniu z dnia 15 kwietnia 1996 r. orzekającego zgodę na przyjęcie jej do szpitala psychiatrycznego została - orzeczeniem Sądu Wojewódzkiego w Poznaniu z dnia 5 listopada 1996 r. - oddalona. Uczestniczka zaskarżyła to orzeczenie kasacją, którą Sąd Wojewódzki w Poznaniu - postanowieniem z dnia 20 stycznia 1997 r. - odrzucił po stwierdzeniu, że jej dopuszczeniu sprzeciwia się przepis art. 519¹ § 1 k.p.c. w związku z art. 42 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535). W zażaleniu uczestniczka kwestionuje stanowisko sądu II instancji.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Na samym wstępie, przed przystąpieniem do oceny trafności zaskarżonego postanowienia, należy z urzędu zaznaczyć, że po nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego, dokonanej ustawą z dnia I marca 1996 r. o zmianie kodeksu postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 189), art. 47 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535) - łagodzący wymagania formalne w stosunku do środków odwoławczych wnoszonych przez osobę, której postępowanie dotyczy bezpośrednio - nie ma zastosowania do kasacji. Z tego więc punktu widzenia kasacja wniesiona w sprawie niniejszej nie wywołuje od strony formalnej żadnych zastrzeżeń.

Przechodząc natomiast do badania kwestii jej dopuszczalności, należy odwołać się do postanowień Sądu Najwyższego: z dnia 11 marca 1997 r. III - CZP 9/97 oraz z dnia 8 kwietnia 1997 r. I CZ 18/97 (nie publikowanych) i w ślad za nimi stwierdzić, że brzmieniem art. 519¹ § 1 k.p.c., przewidującego wyłączenia kasacji od niektórych postanowień co do istoty sprawy, ustawodawca nawiązał do przepisów dotyczących postanowień oddalających wniosek (art. 523 in fine k.p.c.), orzekających o uznaniu za zmarłego lub o stwierdzeniu zgonu (art. 539 k.p.c.), o ubezwłasnowolnieniu (art. 559 k.p.c.), o stwierdzeniu nabycia spadku (art. 678, 679 i 690 § 2 k.p.c.), a także wydawanych przez sąd opiekuńczy (art. 577 k.p.c.); w tym ostatnim wypadku - w związku z odesłaniem zawartym w art. 42 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego - chodzić może również o orzeczenia podejmowane na gruncie tej ustawy. Wolno przyjąć, że wobec możliwości zaistnienia w ściśle określonych okolicznościach dwu środków kontroli orzeczenia co do istoty sprawy - wniesienia kasacji albo zastosowania przytoczonych przepisów - prawodawca, kierując się zapewne względami pragmatycznymi, zdecydował pozostawić zainteresowanym tylko jeden z nich.

W powołanych na wstępie postanowieniach Sąd Najwyższy słusznie także spostrzegł, że wyłączenia kasacji określone w § 1 art. 519¹ k.p.c. nie mają - w przeciwieństwie do wyłączeń przewidzianych w § 2 tego artykułu - charakteru przedmiotowego (wyłączenia "w sprawach"), lecz odnoszą się tylko do postanowień sądu drugiej instancji rozstrzygających co do istoty sprawy, i to jedynie tych, które po osiągnięciu prawomocności mogą być zmienione lub uchylone; decyduje zarazem nie teoretyczna, lecz realna - wynikająca z okoliczności danej sprawy - możliwość obalenia orzeczenia (por. też postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 października 1996 r. III CKN 8/96, OSNC 1997, z. 3, poz. 30). W podsumowaniu uzasadniony jest więc wniosek, że w rozpoznawanych przez sąd opiekuńczy sprawach określonych w ustawie z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535) kasacja jest dopuszczalna, chyba że została oparta wyłącznie na podstawach, których uwzględnienie umożliwia zmianę lub uchylenie zaskarżonego postanowienia przy odpowiednim zastosowaniu art. 577 k.p.c.

Z treści kasacji wynika, że uczestniczka opiera swe zarzuty nie na nowościach stanu faktycznego lub jego oceny, ani też nie eksponuje przesłanek przewidzianych w art. 577 k.p.c. (szeroko rozumiane "dobro osoby"), lecz kwestionuje ustalenia co do stanu jej zdrowia oraz wytyka naruszenie konkretnego przepisu prawa materialnego. Z tego względu Sąd Najwyższy zażalenie - jako uzasadnione - uwzględnił (art. 393¹⁸ k.p.c.).

OSNC 1997 r., Nr 9, poz. 135