Postanowienie z dnia 1997-03-14 sygn. I CKN 27/97

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I CKN 27/97

Postanowienie z dnia 14 marca 1997 r.

Postępowanie egzekucyjne prowadzone w celu wyegzekwowania świadczenia spełnionego wcześniej przez dłużnika dobrowolnie do rąk komornika nie jest dotknięte nieważnością.

Przewodniczący: sędzia SN S. Dąbrowski.

Sędziowie: SN K. Kołakowski, SA H. Pietrzkowski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 14 marca 1997 r. na rozprawie sprawy z wniosku wierzycieli Banku Gospodarki Żywnościowej SA - Oddział Wojewódzki w S. i Banku Spółdzielczego Rzemiosła w S., z udziałem dłużnika Antoniego S. oraz nabywcy nieruchomości Tymoteusza R., na skutek kasacji dłużnika od postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Szczecinie z dnia 2 października 1996 r. sygn. akt (...) postanowił:

1) oddalić kasację;

2) zasądzić od dłużnika na rzecz Banku Gospodarki Żywnościowej SA - Oddział Wojewódzki w Szczecinie kwotę 500 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie:

Dłużnik w zażaleniu na postanowienie Sądu Rejonowego z dnia 12 czerwca 1996 r. - na podstawie którego przysądzona została na własność nabywcy nieruchomość dłużnika, objęta postępowaniem egzekucyjnym, wszczętym na wniosek Banku Gospodarki Żywnościowej SA - Oddział Wojewódzki w S. oraz Banku Spółdzielczego Rzemiosła w S. - zgłosił zarzut nieważności tego postępowania. Dłużnik, powołując się na dobrowolną spłatę całej egzekwowanej należności w toku postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądu Rejonowego w Szczecinie, twierdził, że na skutek nieprzekazania tej wypłaty wierzycielowi, bezpodstawnie przeprowadzone zostało przez Komornika Sądu Rejonowego w Goleniowie postępowanie egzekucyjne, w ramach którego dokonano licytacyjnej sprzedaży jego nieruchomości. Dłużnik w zażaleniu zarzucił ponadto, że nie został pouczony o terminie i sposobie zaskarżenia opisu i oszacowania nieruchomości oraz nie został powiadomiony o terminie licytacij. Zaznaczył też, że przedmiotowa nieruchomość objęta jest wspólnością majątkową małżeńską.

Sąd wojewódzki w Szczecinie, postanowieniem z dnia 2 października 1996 r., oddalił to zażalenie, stwierdzając, że podstawą zażalenia na postanowienie o przysądzenie własności nie mogą być uchybienia sprzed uprawomocnienia się przybicia. Podkreślił ponadto, że podnoszone przez dłużnika zarzuty zostały już ocenione przez Sąd Wojewódzki przy rozpoznawaniu zażalenia na postanowienie o przybiciu. Dłużnik w kasacji na powyższe postanowienie, którą oparł na podstawie art. 393¹ pkt 2 k.p.c., zgłosił zarzut nieważności postępowania oraz zarzut naruszenia przez Sąd Wojewódzki art. 378 § 2 k.p.c. Wnosił o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz poprzedzającego go postanowienia Sądu Rejonowego i umorzenie postępowania egzekucyjnego.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja nie ma usprawiedliwionych podstaw. Wbrew twierdzeniom zawartym w kasacji Sąd Wojewódzki ustosunkował się do wszystkich zarzutów (w tym do zarzutu "nieważności postępowania egzekucyjnego"), zgłoszonych przez dłużnika w zażaleniu na postanowienie o przysądzeniu własności. Sąd Wojewódzki, uchylając się od oceny zasadności tych zarzutów, powołał się na unormowanie zawarte w art. 998 § 2 k.p.c., zgodnie z którym podstawą zażalenia na postanowienie o przysądzeniu własności nie mogą być uchybienia sprzed uprawomocnienia się przybicia. Uznał więc, że twierdzona przez dłużnika "nieważność postępowania egzekucyjnego" mieści się w pojęciu "uchybień sprzed uprawomocnienia się przybicia". Pełnomocnik dłużnika, zgłaszając w kasacji zarzut naruszenia przez Sąd Wojewódzki art. 397 § 2 w zw. z art. 378 § 2 k.p.c., zajął odmienne stanowisko, twierdząc, że wadliwość postępowania w postaci nieważności nie może być wyłączona spod kontroli sądu rozpoznającego zażalenie, o którym mowa w art. 998 § 2 k.p.c. W związku z tym zarzutem wyjaśnienia wymaga przede wszystkim kwestia możliwości posługiwania się w postępowaniu egzekucyjnym pojęciem nieważności postępowania w rozumieniu art. 379 k.p.c.

Z art. 804 k.p.c., który stanowi, że organ egzekucyjny nie jest uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym, wynika zasada ścisłego rozdziału między postępowaniem rozpoznawczym i egzekucyjnym. Część druga kodeksu postępowania cywilnego dotycząca postępowania egzekucyjnego jednak nie normuje całości tego postępowania. Dlatego w sprawach nie unormowanych mają odpowiednio zastosowanie przepisy o procesie (art. 13 § 2 k.p.c.). Nie oznacza to, by można mechanicznie przenosić wszystkie przepisy części pierwszej na grunt postępowania egzekucyjnego. "Odpowiednio" oznacza, że przepisy o procesie należy stosować przy pełnym uwzględnianiu charakteru i celu postępowania egzekucyjnego i wynikających stąd różnic w stosunku do procesu. Nieważność postępowania jest następstwem braku jednej z bezwzględnych przesłanek procesowych określonych w kodeksie (art. 379 k.p.c).

Dłużnik, podnosząc zarzut "nieważności postępowania egzekucyjnego", powołał się na przesłankę z art. 379 pkt 3 k.p.c., twierdząc, że egzekucja z nieruchomości nie powinna być prowadzona przez Komornika Sądu Rejonowego w Goleniowie, skoro egzekwowane świadczenie zostało zaspokojone na skutek dokonanej przez niego wpłaty całej należności do rąk Komornika Sądu Rejonowego w Szczecinie, który również "prowadził w tej samej sprawie egzekucję na wniosek wierzyciela". W tym miejscu wyjaśnić trzeba, że przeprowadzenie egzekucji na podstawie tego samego tytułu wykonawczego nie wyklucza do chwili całkowitego zaspokojenia świadczenia objętego tym tytułem (tytułami w postaci wyciągów z ksiąg bankowych, co miało miejsce w rozpoznawanej sprawie) wszczęcia nowej egzekucji. Nie można więc mówić o przesłance rei iudicatae. Można tylko mówić o przesłance ukończenia postępowania egzekucyjnego, z którą wiążą się nie tylko istotne obowiązki organu egzekucyjnego i wierzyciela, ale także uprawnienia dłużnika (na przykład uprawnienia wynikające z art. 822, 825 pkt 2, art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., art. 53 ust. 2 Prawa bankowego).

Wykonanie zobowiązania przez uiszczenie świadczenia nie jest zatem zdarzeniem stanowiącym punkt wyjścia do oceny ważności lub nieważności postępowania egzekucyjnego. Przyjąć więc należało, że postępowanie egzekucyjne prowadzone w celu wyegzekwowania świadczenia spełnionego wcześniej przez dłużnika dobrowolnie do rąk komornika nie jest dotknięte nieważnością. Sąd Wojewódzki, wbrew zarzutom przytoczonym w kasacji, nie naruszył przepisów art. 397 § 2 w zw. z art. 378 § 2 k.p.c., a kwestia, czy podstawą zażalenia przewidzianego w art. 998 § 2 k.p.c. może być nieważność postępowania, nie ma znaczenia dla oceny kasacji. Już tylko na marginesie należy zauważyć, że twierdzenia dłużnika o dobrowolnym zaspokajaniu egzekwowanej należności nie zostały udokumentowane w załączonych aktach egzekucyjnych.

Z przytoczonych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 393¹² w zw. z art. 775¹ § 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji.

OSNC 1997 r., Nr 9, poz. 123