Uchwała z dnia 1996-09-25 sygn. III CZP 48/96

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 48/96

Uchwała z dnia 25 września 1996 r.

Przewodniczący: sędzia SN S. Dąbrowski (sprawozdawca).

Sędziowie SN: E. Skowrońska, M. Sychowicz.

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Henryki G.-G. przeciwko Sanatorium Ministerstwa Spraw Wewnętrznych "C. (...)" w K. i Gminie Uzdrowiskowej w K. o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym dnia 25 września 1996 r. zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Apelacyjny w Krakowie, postanowieniem z dnia 20 marca 1996 r. sygn. akt (...), do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy w świetle przepisu art. 57 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska oraz § 10 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 września 1980 r. w sprawie ochrony środowiska przed opadami i innymi zanieczyszczeniami oraz utrzymania czystości i porządku w miastach i wsiach - zobowiązanym do oczyszczania chodnika przy drodze gminnej ze śmieci, śniegu, błota, itp. jest właściciel lub zarządca nieruchomości położonych w granicach administracyjnych miast i wsi (gminy), czy też właściciele i zarządcy nieruchomości przyległych?"

podjął następującą uchwałę:

Obowiązek utrzymania czystości chodnika przy drodze gminnej spoczywa na gminie.

Uzasadnienie:

Przedstawione Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c. zagadnienie prawne powstało na tle następującego stanu faktycznego:

Powódka Henryka G.-G. przebywała w grudniu 1991 r. na kuracji w sanatorium w K. Zgodnie z zarządzeniem władz lokalnych w K. w 1991 r. i 1992 r. obowiązywał zakaz likwidowania pokrywy śnieżnej i gołoledzi przez środki chemiczne, a zabezpieczenie przed śliskością miało się odbywać przez posypywanie piaskiem. W dniu 16 grudnia 1991 r. powódka, idąc do pijalni, poślizgnęła się i upadła na chodniku znajdującym się na działce będącej własnością Gminy K., a przylegającym do nieruchomości stanowiącej własność Skarbu Państwa - Sanatorium MSW "C. (...)". Cała ulica była zaśnieżona, śnieg zlodowaciały, a na nim warstwa świeżego śniegu. Następstwem upadku było złamanie prawej ręki z przemieszczeniami i powikłaniami, a trwały uszczerbek na zdrowiu wyniósł 30%. Sąd Wojewódzki w Nowym Sączu, wyrokiem z dnia 25 października 1995 r., zasądził na rzecz powódki kwotę 8 420 złotych solidarnie od pozwanych Sanatorium MSW "C. (...)" oraz Gminy Uzdrowiskowej w K.

Odpowiedzialność Skarbu Państwa - Sanatorium MSW jako użytkownika nieruchomości przylegającej do chodnika, na którym zaistniał wypadek, Sąd Wojewódzki uzasadnił niewykonaniem przez tego pozwanego obowiązków nałożonych przez przepis § 10 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 września 1980 r. Odpowiedzialność Gminy Sąd Wojewódzki wywiódł z faktu, że jest ona właścicielem gruntu, na którym zaistniał wypadek. Przy rozpoznawaniu sprawy na skutek rewizji pozwanych Sądowi Apelacyjnemu nasunęła się wątpliwość przytoczona w sentencji uchwały.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Stosownie do art. 57 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska (Dz. U. Nr 3, poz. 6 ze zm.), obowiązek utrzymania czystości, polegający między innymi na oczyszczaniu ze śniegu, lodu i błota ulic, dróg i placów publicznych, ciąży na właścicielach i zarządcach nieruchomości, a także jednostkach organizacyjnych użytkujących tereny służące komunikacji publicznej.

Ustawa nie nałożyła obowiązków na właścicieli nieruchomości przylegających do dróg. W art. 58 cyt. ustawy zawarte zostało upoważnienie dla Rady Ministrów do określenia w drodze rozporządzenia szczegółowych obowiązków jednostek organizacyjnych i osób fizycznych, wynikających z art. 57. Artykuł 58 nie zawiera delegacji do nakładania obowiązków na właścicieli sąsiednich nieruchomości. Mimo to w § 10 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 września 1980 r. (Dz. U. Nr 24, poz. 91 ), wydanego na podstawie art. 58 cyt. ustawy, zapisano, że jednostki organizacyjne i osoby fizyczne będące właścicielami lub zarządcami nieruchomości położonych w granicach administracyjnych miast lub wsi zapewniają utrzymanie czystości i porządku przez oczyszczanie ze śniegu, lodu, błota oraz z innych zanieczyszczeń chodników położonych wzdłuż nieruchomości i połowy szerokości jezdni na terenach miast i wsi o zwartej zabudowie, a także usuwanie śliskości w sposób wymagany przepisami, w odniesieniu do placu publicznego lub jezdni o szerokości powyżej 20 m - oczyszczanie i usuwanie śliskości z chodników i pasa jezdni o szerokości 5 m albo tylko z chodników, gdy ich szerokość przekracza 10 m.

Nałożenie dodatkowych, nie przewidzianych w ustawie, obowiązków przez akt rangi podustawowej, nie mający w tym zakresie umocowania w ustawie, ocenić trzeba jako niedopuszczalne. Stan prawny wynikający z art. 57 ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska w części dotyczącej dróg publicznych uległ zresztą zmianie wskutek wejścia w życie ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. Nr 14, poz. 60 ze zm.). Artykuł 23 tej ustawy określa, do kogo należy m.in. utrzymanie dróg publicznych różnych kategorii. Utrzymanie dróg gminnych powierzono naczelnikom gmin (art. 23 ust. 4). W rozumieniu ustawy o drogach publicznych droga obejmuje także chodniki (art. 4 ust. 1 pkt 1), utrzymanie drogi zaś to także utrzymanie jej czystości, w tym - co w ustawie wyraźnie stwierdzono - odśnieżanie i zwalczanie śliskości zimowej (art. 4 ust. 1 pkt 10).

Ustawa z dnia 17 maja 1990 r. o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy, a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 34, poz. 198) utrzymanie dróg gminnych przekazała do właściwości organów gminy jako zadania własne (art. 1 pkt 28). A zatem z mocy ustawy obowiązek utrzymania także czystości chodnika przy drodze gminnej spoczywa na gminie.

Z powyższych względów i na podstawie art. 391 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie ustawy z dnia 1 marca 1996 r. (Dz. U. Nr 43, poz. 189) w zw. z art. 11 ust. 2 tej ustawy Sąd Najwyższy podjął uchwałę o treści jak w sentencji.

OSNC 1997 r., Nr 1, poz. 6