Postanowienie z dnia 2016-08-18 sygn. III SA/Lu 833/16

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Starszy Referendarz Sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie - Anna Puton-Mazurkiewicz po rozpoznaniu w dniu 18 sierpnia 2016 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku P. C. M. Sp. z o. o. z siedzibą w W. o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym przez zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi P. C. M. Sp. z o. o. z siedzibą w W. na decyzję Zarządu Województwa z dnia [...] r., nr [...] w przedmiocie zwrotu dofinansowania unijnego postanawia : odmówić przyznania prawa pomocy.

Uzasadnienie

W odpowiedzi na wezwanie do uiszczenia wpisu sądowego od skargi, w terminie do jego opłacenia, skarżąca spółka złożyła urzędowy formularz wniosku o przyznanie prawa pomocy wnosząc o zwolnienie od kosztów sądowych. Do wniosku załączyła dokumenty finansowe i księgowe za rok 2015 i 2016 (wprowadzenie do sprawozdania finansowego za 2015 r., rachunek zysków i strat, bilans, informację dodatkową, raport kasowy, odpis z KRS, ewidencję środków trwałych, pismo z banku o wypowiedzeniu umowy rachunku bankowego).

W uzasadnieniu wniosku spółka podniosła, że znajduje się w trudnej sytuacji finansowej, ponieważ wobec spółki prowadzone były liczne postępowania egzekucyjne, w wyniku których zajęte zostały konta bankowe spółki i sprzęt firmy. Spółka jest niewypłacalna, z dniem [...] r. zaprzestała prowadzenia działalności, a Sąd Rejonowy w [...] postanowieniem z dnia [...] r., sygn. akt [...] oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości. W chwili obecnej spółka nie zatrudnia żadnych osób, z ostatnim pracownikiem rozwiązano umowę o pracę w dniu [...] r. W dalszej części wniosku spółka podała, że wysokość kapitału zakładowego spółki wynosi [...] zł, wartość środków trwałych według bilansu za ostatni rok jest ujemna (-[...] zł), a w 2015 r. spółka poniosła stratę (-[...] zł). Stan środków finansowych w kasie spółki na dzień 30 czerwca 2016 r. wyniósł [...] zł, która to kwota ma być wydatkowana jako podatek VAT i koszty wpisu od sprawozdania finansowego spółki za 2015 r.

W odpowiedzi na wezwanie referendarza sądowego strona nadesłała pismo z dnia 9 sierpnia 2016 r. oraz zeznanie podatkowe w podatku dochodowym od osób prawnych za 2015 r. (CIT-8), protokół zwyczajnego zgromadzenia wspólników spółki z dnia [...] r. i listę obecności. W nadesłanym piśmie strona oświadczyła, że aktualnie obowiązująca umowa spółki przewiduje w § 11 możliwość zobowiązania wspólników do dokonania dopłat w wysokości dwukrotnej wartości udziałów oraz że dopłaty takie nie były czynione w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Ponadto strona oświadczyła, że "zaprzestanie działalności gospodarczej spółki, na które wskazywała we wniosku o prawo pomocy dotyczy faktycznego nieprowadzenia takiej działalności". Nie ma bowiem dokumentu stwierdzającego zawieszenie działalności, likwidację spółki, podział, przekształcenie, rozwiązanie lub unieważnienie, przy czym brak takiego aktu jest związany z trwającymi postępowaniami, które warunkują jego podjęcie, w szczególności postępowaniem, którego dotyczy zaskarżona decyzja.

Referendarz sądowy stwierdził, co następuje:

Stosownie do art. 246 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r., poz. 718), zwanej dalej p.p.s.a., osobie prawnej, a także innej jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, prawo pomocy może być przyznane w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Żądanie zwolnienia od kosztów sądowych jest żądaniem przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym (art. 245 § 3 p.p.s.a.).

Wniosek strony nie zasługuje na uwzględnienie. Podkreślenia wymaga, że zgodnie z art. 199 p.p.s.a., strony ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Obowiązek stron ponoszenia kosztów postępowania związanych ze swoim udziałem w sprawie dotyczy również podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Osoba prawna powinna partycypować w kosztach postępowania, jeżeli posiada jakiekolwiek środki majątkowe, czy dochody. W świetle ugruntowanej linii orzecznictwa sądowoadministracyjnego, przyznanie stronie prawa pomocy powinno mieć miejsce tylko w sytuacjach, w których zdobycie środków na sfinansowanie w postępowaniu sądowoadministracyjnym jest rzeczywiście obiektywnie niemożliwe (por. postanowienie NSA z 29 marca 2011 r., sygn. I OZ 191/11; postanowienie WSA w Gliwicach z 14 lipca 2008 r. sygn. I SA/GI 219/08 Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych). Zatem osoba prawna jest zobowiązana wykazać nie tylko, że nie ma środków na poniesienie kosztów sądowych, ale także, że podjęła wszelkie niezbędne środki, aby uzyskać fundusze na pokrycie tych wydatków.

W rozpoznawanej sprawie, nie sposób zasadnie przyjąć, że skarżąca spółka wykazała istnienie przesłanek przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.

Spółka posiada znaczny kapitał zakładowy ([...] zł), aktywa trwałe, w tym rzeczowe aktywa trwałe ([...] zł), aktywa obrotowe ([...] zł) wartości niematerialne i prawne ([...] zł), dysponuje kapitałem rezerwowym w wysokości [...] zł (według bilansu za ostatni rok obrotowy i informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego). Przychody spółki za 2015 r. wyniosły [...] zł, a strata [...] zł (rachunek zysków i strat, zeznanie podatkowe CIT – 8). Okoliczność, że spółka poniosła stratę księgową nie świadczy automatycznie o braku środków finansowych na poniesienie kosztów sądowych. Strata finansowa jako ujemny wynik bilansu przychodu i kosztów nie jest okolicznością tożsamą z brakiem środków finansowych. Strata z działalności gospodarczej jest bowiem pojęciem wytworzonym na potrzeby rozliczeń podatkowych i skutkuje jedynie brakiem dochodu do opodatkowania (por. postanowienie NSA z 22 marca 2011 r. II GZ 112/11 Lex nr 783893). Ponoszenie przez spółkę wydatków ponad poziom przychodów, stanowiło wyłączną decyzję strony, nie było zatem czynnikiem od niej obiektywnie niezależnym. Zdaniem referendarza, nie ma podstaw aby zobowiązania wynikające z prowadzonej działalności gospodarczej przedkładać nad obowiązek poniesienia kosztów sądowych w związku zainicjowanym przez stronę postępowaniem sądowym. Koszty sądowe nie mogą być stawiane na ostatnim miejscu pod względem kolejności ich zaspokajania.

Odnosząc się do faktu oddalenia przez sąd wniosku o ogłoszenie upadłości spółki (postanowienie Sądu Rejonowego w [...] z dnia [...] r., sygn. akt [...]) stwierdzić należy, że okoliczność taka nie stanowi sama przez się o zaistnieniu przesłanki z art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a. Zwrócić należy uwagę, że choć obowiązkiem spółki jest złożenie w terminie wniosku o upadłość, to spółka nie poczyniła takich kroków, wniosek bowiem pochodził od wierzyciela spółki. Brak środków na przeprowadzenie postępowania upadłościowego oznacza, że wniosek o upadłość skarżącej spółki został złożony zbyt późno, jednakże sama spółka nadal pozostaje w obrocie prawnym jako przedsiębiorca (w nadesłanym odpisie z KRS z dnia 13 lipca 2016 r. brak jest wzmianek o zakończeniu działalności spółki). Wprawdzie spółka w uzasadnieniu wniosku o prawo pomocy wskazała, że zaprzestała prowadzenia działalności z dniem [...] r., zaś w nadesłanym piśmie z dnia 9 sierpnia 2016 r. wyjaśniła, że "zaprzestanie działalności, o którym mowa we wniosku dotyczy faktycznego nieprowadzenia takiej działalności", to jednakże inny stan rzeczy wynika z nadesłanych dokumentów. Skoro spółka w 2015 r. uzyskała przychód w kwocie [...] zł (w tym kwotę [...] zł stanowiła otrzymana dotacja na projekt), ponosiła koszty działalności, w tym koszty działalności operacyjnej i inne na kwotę [...] zł, a sprawozdanie finansowe zostało sporządzone przy założeniu kontynuacji działalności spółki (pkt 5 wprowadzenia do sprawozdania finansowego), to nie można mówić że podmiot taki nie funkcjonuje w obrocie gospodarczym. W ocenie referendarza, jeśli spółka uzyskuje przychód to ma środki na funkcjonowanie, a więc również na pokrycie kosztów sądowych. Jeśli spółka nadal funkcjonuje w obrocie gospodarczym, to nawet pomimo trudności finansowych powinna partycypować w kosztach postępowania sądowoadministracyjnego wywołanego wniesioną skargą. W tym kontekście należy zwrócić uwagę na możliwość pozyskania przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością środków finansowych poprzez zobowiązanie wspólników do dopłat. W orzecznictwie sądowoadministracyjnym aktualny jest pogląd, że udziałowcy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością mają możliwości prawne wesprzeć finansowo utworzony przez nich podmiot gospodarczy poprzez dofinansowanie działalności spółki w formie dopłat (postanowienie NSA z dnia 13 lutego 2014 r., sygn. akt II FZ 1543/13, LEX nr 1422842). Dopłaty takie mogą być wnoszone nie tylko w związku z czasowymi trudnościami finansowymi spółki, potrzebą jej dokapitalizowania, czy koniecznością poniesienia dodatkowych nakładów inwestycyjnych, ale mogą być także wykorzystane na pokrycie kosztów sądowych w sprawach prowadzonych przez spółkę (por. postanowienie NSA z 2 grudnia 2011 r., II FZ 701/11; postanowienie NSA z 5 lutego 2014 r., II FZ 1470/13 Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych). Są one formą wewnętrznej przymusowej pożyczki wspólników na rzecz spółki, zaś w bilansie spółki są one ujmowane pod pozycją "kapitał rezerwowy z dopłat wspólników" (por. komentarz do art. 177 i art. 178 Kodeksu spółek handlowych A. Kidyba Lex/el.2016). Zaznaczyć przy tym należy, że z oświadczenia wiceprezesa zarządu skarżącej spółki z dnia 9 sierpnia 2016 r. wynika, że wspólnicy na podstawie § 11 umowy spółki mogą zostać zobowiązani do dokonania dopłat w wysokości dwukrotnej wartości udziałów. W ocenie referendarza, brak podjęcia przez spółkę prawa handlowego działań w tym zakresie, uniemożliwia uwzględnienie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych. Założeniem bowiem przyznania osobie prawnej prawa pomocy jest zapewnienie prawa do sądu i obrony swych racji podmiotom, które obiektywnie nie mają możliwości uiszczenia kosztów sądowych i które podjęły starania celem uzyskania środków finansowych. Natomiast niepodejmowanie takich działań prowadzi do uznania, że wykazywany aktualnie brak środków na koszty sądowe jest konsekwencją postawy strony, nie zaś czynników obiektywnych, niezależnych. Aktywność spółki w obrocie gospodarczym należy do jej decyzji, jeśli jednak pozostaje ona bierna, to nie może skutecznie domagać się przyznania prawa pomocy (por. postanowienie NSA z 17 grudnia 2014 r., I FZ 459/14, postanowienie NSA z 14 października 2014 r., I FZ 377/14 Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych).

Skarżąca spółka nie wykazała zatem spełnienia przesłanek określonych przepisem art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a warunkujących przyznanie prawa pomocy w częściowym zakresie, bowiem nie wykazała, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Z powyższych względów oraz na podstawie art. 258 § 1 i § 2 pkt 7 p.p.s.a., orzeczono jak na wstępie.