Wyrok z dnia 1967-03-16 sygn. II CR 88/67

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CR 88/67

WYROK Z DNIA 16 marca 1967 r.

Przewodniczący: sędzia S. Gross.

Sędziowie: Z. Wasilkowska (sprawozdawca), R. Czarnecki.

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa małol. B. S. i B. S. przeciwko A. S. i R. S. o alimenty i roszczenie regresowe, na skutek rewizji powódki B. S. od wyroku Sądu Powiatowego w C. z dnia 25 kwietnia 1961 r.,

rewizję oddalił.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 25.IV.1966 r. Sąd Powiatowy oddalił powództwo B. S. przeciwko A. i R. małż. S. o zasądzenie kwoty 1.500 zł, a w pozostałej części postępowanie umorzył na skutek częściowego cofnięcia pozwu.

Podstawą żądania pozwu było twierdzenie, że powódka - jako matka małoletniego B. S. w okresie od 20 października 1965 r. do 20 marca 1966 r. - wyłożyła na jego utrzymanie za swego męża a ojca małoletniego dziecka co najmniej po 300 zł miesięcznie, tj. łącznie 1.500 zł. Ponieważ ojciec dziecka przebywał w tym czasie w więzieniu i nie mógł łożyć na utrzymanie dziecka, powódka domaga się zwrotu wyłożonych sum w drodze regresu od pozwanych, jako rodziców męża i dziadków dziecka.

Sąd Powiatowy uznał żądanie powódki za nieuzasadnione w świetle art. 140 § 1 k.r.o. Zgodnie bowiem z powyższym przepisem stroną pozwaną w procesie o roszczenie regresowe może być tylko osoba zobowiązana do świadczeń alimentacyjnych w bliższej lub tej samej kolejności. Ponieważ pozwani, jako dziadkowie są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych w dalszej kolejności niż powódka będąca matką dziecka, przeto nie może ona kierować przeciwko nim swoich roszczeń regresowych.

Rozpoznając rewizję powódki od powyższego wyroku, Sąd Wojewódzki przedstawił Sądowi Najwyższemu na zasadzie art. 391 § 1 k.p.c. do rozstrzygnięcia następujące zagadnienie prawne:

"Czy matce dziecka uprawnionego do alimentacji przysługuje roszczenie regresowe z art. 140 § 1 k.r.o. przeciwko dziadkom dziecka w odniesieniu do okresu krótkoterminowego pobytu jego ojca w więzieniu?"

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Słuszny jest pogląd Sądu Powiatowego, że art. 140 § 1 k.r.o. nie daje podstawy do skierowania roszczenia regresowego przez osobę zobowiązaną do alimentacji w bliższej kolejności przeciwko osobie zobowiązanej w kolejności dalszej. Wynika to zarówno z brzmienia przepisu art. 140 § 1 k.r.o., jak i z jego celu. Celem tym bowiem jest zapewnienie zwrotu dostarczonych świadczeń alimentacyjnych osobie, która wyręczyła w ich dostarczeniu zobowiązanych do świadczeń alimentacyjnych w bliższej lub tej samej kolejności. Dziadkowie mogą więc w drodze regresu żądać od rodziców dziecka zwrotu wypłaconych na rzecz dziecka świadczeń, ale nie odwrotnie.

Powódka nie mogłaby jednak wystąpić z roszczeniem w sprawie niniejszej przeciwko pozwanym z innych jeszcze przyczyn.

Art. 133 § 1 k.r.o. wkłada obowiązek alimentacyjny na rodziców dziecka. Normalnie obowiązek ten wypełniają oboje rodzice, jeśli jednak jedno z nich nie żyje albo nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi, przechodzi on w całości na drugiego rodzica. Dopiero gdyby i ten rodzic nie był w stanie wypełnić swego obowiązku alimentacyjnego, wejdzie w grę posiłkowy obowiązek krewnego dalszego, w danym wypadku dziadków dziecka (art. 132 i 129 § 1 k.r.o.).

Powódka nie twierdzi, żeby nie była w stanie utrzymać dziecka samodzielnie. Reprezentuje ona błędny, chociaż dość rozpowszechniony pogląd, że obowiązek alimentacyjny wobec dziecka dzieli się jak gdyby na część macierzystą i ojczystą i że jeżeli ojciec nie jest w stanie wypełnić swego obowiązku, to powinni go w tym wyręczyć jego krewni. Tymczasem stosownie do przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego obowiązek ten przechodzi przede wszystkim na drugiego rodzica, w danym wypadku na matkę dziecka. Gdyby zaś nie mogła ona tego obowiązku w całości lub części wykonać, zobowiązani będą w tej samej kolejności dziadkowie obu linii, tj. linii ojczystej i macierzystej, przy czym ponieważ zobowiązanie ich nie jest solidarne, każdy z nich byłby zobowiązany do świadczeń alimentacyjnych tylko w części odpowiadającej jego możliwościom zarobkowym i majątkowym (art. 129 § 2 k.r.o.).

W sprawie niniejszej wreszcie rodzice dziecka są małżeństwem, co nakazuje wziąć pod uwagę przepisy dotyczące praw i obowiązków małżonków. Zgodnie z art. 27 k.r.o. oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Jeżeli jeden z małżonków doznaje przemijającej przeszkody w przyczynianiu się do zaspokajania potrzeb rodziny, obowiązek ten spada w całości na drugiego małżonka, chyba że ze względu na szczególne przyczyny (choroba, podeszły wiek itp.) nie może on ciążącego na nim obowiązku spełnić. Ponieważ, jak wspomniano, powódka nie twierdzi, żeby nie była w stanie zaspokoić potrzeb rodziny, obowiązek zaś pozwanych upatruje w tym tylko, że powinni oni zastąpić jej męża a swego syna - na czas jego pobytu w więzieniu - w przyczynieniu się do pokrycia potrzeb rodziny, do czego prawo nie daje podstawy, przeto także z tych przyczyn powództwo jej nie mogłoby być uwzględnione.

W tym stanie rzeczy, skoro wyrok Sądu Powiatowego jest zgodny z prawem, Sąd Najwyższy oddalił rewizję powódki na zasadzie art. 387 k.p.c.