Postanowienie z dnia 2013-05-23 sygn. III KK 52/13

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania Pokaż dokument źródłowy

Sygn. akt III KK 52/13

POSTANOWIENIE

Dnia 23 maja 2013 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Włodzimierz Wróbel

2

na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 k.p.k.

po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 23 maja 2013 r.,

sprawy R. T.

uniewinnionego od zarzutu popełnienia przestępstwa z art. 177 § 1 k.k.

z powodu kasacji wniesionej przez pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej od wyroku Sądu Okręgowego w B.

z dnia 9 listopada 2012 r., utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w S.

z dnia 25 kwietnia 2012 r.,

p o s t a n o w i ł

• 1) oddalić kasację, jako oczywiście bezzasadną,

• 2) zwolnić oskarżycielkę posiłkową od obowiązku uiszczenia kosztów sądowych postępowania kasacyjnego, obciążając nimi Skarb Państwa,

• 3) zasądzić od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej, adwokata A. A., Kancelaria Adwokacka, kwotę 442,80 zł (słownie: czterysta czterdzieści dwa złote i 80/100), w tym 23% VAT, z tytułu zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu za sporządzenie i wniesienie kasacji.

UZASADNIENIE

Wyrokiem Sądu Rejonowego w S. z dnia 25 kwietnia 2012 r. R. T. został uniewinniony od popełnienia zarzucanego mu czynu z art. 177 § 1 k.k. Wyrok ten został utrzymany w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 9 listopada 2012 r. Od powyższego prawomocnego rozstrzygnięcia pełnomocnik z urzędu oskarżycielki posiłkowej wniósł kasację, zarzucając mu rażące naruszenie prawa, mogące mieć istotny wpływ na treść orzeczenia:

I. obrazę przepisów prawa materialnego art. 177 k.k. w zw. z art. 26 ust. 1 i 7 ustawy- Prawo o ruchu drogowym wskutek niewłaściwego zastosowania (niezastosowania) zawartej w tym ostatnim przepisie kwalifikowanej zasady ograniczonego zaufania prowadzącego do błędnej ostatecznej konkluzji o rzekomej niemożności przypisania oskarżonemu zawinionego przyczynienia się do spowodowania zdarzenia,

II. obrazę przepisów postępowania:

• 1) art. 170 § 1 pkt 1 i 5 k.p.k. w zw. z art. 458 k.p.k. w wyniku niezasadnego oddalenia przez Sąd Odwoławczy wniosków dowodowych skarżącej zgłoszonych fazie apelacyjnej sprawy, pomimo ich przydatności, zdaniem autora kasacji, dla ustalenia prawdy materialnej,

• 2) art. 194 i art. 93 § 2 k.p.k. w zw. z § 77 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lutego 2007r. Regulamin urzędowania sądów powszechnych przez zaaprobowanie nieprawidłowego niezastosowania się przez Sąd Rejonowy do wymogu zlecania biegłym sporządzania opinii wraz z odpowiednią ilością egzemplarzy dla stron, niewydania zarządzeń doręczenia ich odpisów oskarżycielce posiłkowej, co zdaniem autora kasacji pozbawić ją miało możliwości rzeczywistego i pełnego ustosunkowania się do treści tych opinii,

• 3) art. 51 § 3 k.p.k., polegającą na jego niewłaściwej wykładni skutkującej niezasadnym zaakceptowaniem pozbawienia poszkodowanej prawa do działania przed Sądem przez faktycznego opiekuna, co mogło mieć istotny wpływ na sytuację procesową oskarżycielki,

• 4) art. 7 k.p.k., art. 410 k.p.k. i art. 424 § 1 k.p.k. przez nierozważenie całokształtu materiału dowodowego oraz wykroczenia poza ramy swobodnej oceny dowodów i okoliczności sprawy istotnych dla jej prawidłowego rozstrzygnięcia,

• 5) art. 433 § 2 k.p.k. oraz art. 457 § 3 k.p.k. w efekcie niedostatecznego ustosunkowania się do istoty zarzutów apelacji oskarżycielki posiłkowej. Podnosząc powyższe zarzuty autor kasacji wniósł o uchylenie orzeczenia Sądu Odwoławczego i przekazanie temu Sądowi sprawy do ponownego rozpoznania.

Następnie, pełnomocnik z wyboru oskarżycieli posiłkowej wniósł pismo stanowiące uzupełnienie kasacji pełnomocnika z urzędu, zarzucając w nim wyrokowi Sądu Okręgowego w B.:

• 1) rażącą obrazę art. 433 § 2 k.p.k., art. 427 § 2 k.p.k. i art. 457 § 2 i § 3 k.p.k. ,która miała istotny wpływ na treść punktu pierwszego i drugiego zaskarżonego wyroku, przejawiła się w bezpodstawnym, zdaniem autora uzupełnienia kasacji, uznaniu apelacji na oczywiście niezasadną, czego konsekwencją było odstąpienie od rzetelnego jej rozpoznania,

• 2) rażącą obrazę art. 437 § 1 k.p.k. i art. 452 § 2 k.p.k. w zw. art. 4 k.p.k., art. 7 k.p.k., art. 366 § 1 k.p.k. i art. 410 k.p.k. mającą istotny wpływ na treść wyroku przez uznanie przez Sąd Odwoławczy, że materiał dowodowy zebrany w sprawie jest kompletny i brak podjęcia czynności zmierzających do jego uzupełnienia,

• 3) rażącą obrazę art. 177 k.k. w zw. z art. 4 i 26 ust. 1 i 7 ustawy- Prawo o ruchu drogowym, która miała istotny wpływ na treść wyroku wskutek oczywiście błędnej wykładni zasady ograniczonego zaufania i dalszej konkluzji Sądu, że pomiędzy zachowaniem oskarżonego a potrąceniem pieszej nie zaistniał normalny związek przyczynowo -skutkowy i winę za wypadek ponosi tylko i wyłącznie piesza,

• 4) rażącą obrazę art. 427 § 3 k.p.k., art. 452 § 2 k.p.k., art. 170 § 1 k.p.k. w zw. z art. 169 § 2 k.p.k. i art. 170 § 5 k.p.k., która miała istotny wpływ na treść orzeczenia, a polegającą na nadużyciu przez Sąd Odwoławczy prawa procesowego do niezasadnego niedopuszczenia uzupełnienia przewodu sądowego o istotne fakty i okoliczności niezbędne do prawidłowej oceny opinii biegłych, a przez to oceny wyroku Sądu I instancji,

• 5) rażącą obrazę art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, art. 355 § 1 k.p.c. i art. 203 § 4 k.p.c. w zw. z art. 70 k.p.k. oraz art. 415 § 2 k.p.k. i art. 456 k.p.k., która miała istotny wpływ na treść punktu pierwszego wyroku Sądu Odwoławczego, a wynikła z utrzymania w mocy wyroku Sądu I instancji w zakresie punktu drugiego, mimo iż merytoryczne orzekanie co do powództwa adhezyjnego było wykluczone z racji wycofania pozwu przez powódkę cywilną przed wydaniem wyroku.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Kasacja pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej (wraz z jej uzupełnieniem) jest oczywiście bezzasadna. Sformułowany w kasacji zarzut naruszenia prawa materialnego sprowadza się w istocie do polemiki z ustaleniami faktycznymi dokonanymi przez Sądy. Pełnomocnik skarżącej, powołując się na naruszenie przez oskarżonego kwalifikowanej zasady ograniczonego zaufania, w istocie kwestionuje dokonane ustalenia faktyczne, wskazując, że pokrzywdzona zbliżała się do przejścia dla pieszych w sposób wskazujący na ograniczoną sprawność ruchową w miejscu zdarzenia, co miało być „w pełni dostrzegalne w porze dziennej”. Takich ustaleń jednak w sprawie nie poczyniono. Sam wiek pokrzywdzonej (79 lat) nie uzasadnia jeszcze twierdzenia, co do tego, że przed przejściem dla pieszych zachowywała się w sposób, z którego należało wnioskować o możliwości niedostosowania się przez nią do zasad bezpieczeństwa ruchu. W cytowanym w kasacji wyroku SN z dnia 28 lutego 1975 r. (V KZP 2/74, OSNKW 1975, z. 3-4, poz. 33) wyraźnie wskazano, że wskazówką możliwości nieprawidłowego zachowania się na drodze przez innych współuczestników ruchu „jest zwłaszcza jawna i dostrzegalna dla prowadzącego pojazd ich niezdolność do przestrzegania zasad ruchu”. Tymczasem z dokonanych i niekwestionowanych w sprawie ustaleń nie wynika, by pokrzywdzona miała kłopoty z poruszaniem się (por. s. 9 uzasadnienia wyroku Sądu odwoławczego). Sam fakt osiągnięcia starszego wieku i noszenia okularów oraz znajdowania się na chodniku w okolicach przejścia dla pieszych nie oznacza jeszcze, że kierowca ma obowiązek zatrzymania się przed tym przejściem. Skarżący nie wskazał zresztą, w jaki sposób R. T. miał dochować wymaganych przez niego reguł ostrożności, w sytuacji, gdy według dokonanych przez sąd ustaleń faktycznych poszkodowana weszła na jezdnię w momencie, gdy kierujący pojazdem nie miał już możliwości jego zahamowania przed torem ruchu pieszej.

Równie bezzasadne okazały się zarzuty naruszenia prawa procesowego. Trafnie wskazał Sąd Okręgowy w postanowieniu z dnia 8 listopada 2012 r., oddalającym wnioski dowodowe pełnomocnika skarżącej, że w aktach sprawy znajdują się opinie biegłych sądowych z zakresu ruchu drogowego, zaś w zawartym w apelacji wniosku dowodowym nie wskazano, jakie „odmienności” miały się znajdować w ustnych opiniach biegłych wyrażonych w sprawie o sygnaturze II W …/11. Słusznie także Sąd odwoławczy stwierdził, że wydruk z internetu nie może być w okolicznościach sprawy przyjęty jako dowód.

Zarzut naruszenia art. 194 k.p.k. oraz 93 § 2 k.p.k. w zw. z art. 77 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lutego 2007 r. Regulamin urzędowania sądów powszechnych dotyczy postępowania przed Sądem pierwszej instancji i nie może stanowić podstawy kasacji. Niezależnie do tego należy stwierdzić, że zarzut ten, sformułowany już w kasacji, był przedmiotem rozpoznania przez Sąd odwoławczy, zaś pełnomocnik skarżącej w kasacji nie wskazał, dlaczego uważa, że sposób rozpoznania tego zarzutu w sposób rażący narusza przepisy postępowania karnego.

Także zarzut naruszenia art. 51 § 3 k.p.k. okazał się bezpodstawny. Trafnie bowiem Sąd odwoławczy wskazał, że art. 51 § 3 k.p.k. ma zastosowanie wyłącznie do uprawnień pokrzywdzonego. W sytuacji uzyskania przez daną osobę będącą pokrzywdzonym statusu oskarżyciela posiłkowego, osoba ta, jako oskarżyciel posiłkowy może ustanowić pełnomocnika lub ubiegać się o ustanowienie takiego pełnomocnika z urzędu. Art. 51 § 3 k.p.k. dotyczy więc wyłącznie takich uprawnień, które przysługują danej osobie jako pokrzywdzonemu. W szczególności dotyczy to np. oświadczenia o przystąpieniu do sprawy w charakterze oskarżyciela posiłkowego czy też złożenia wniosku o orzeczenie środka karnego z art. 46 § 1 k.k. Uprawnienia przysługujące danej osobie jako oskarżycielowi posiłkowemu (w tym oskarżycielowi posiłkowemu subsydiarnemu), osoba ta może wykonywać osobiście lub za pośrednictwem pełnomocnika, którym zgodnie z art. 88 k.p.k. może być adwokat lub radca prawny.

Formułując zarzut naruszenia art. 433 § 2 k.p.k. oraz art. 457 § 3 k.p.k., skarżący nie wskazał, jakie znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, a w szczególności dla treści orzeczenia Sądu II instancji miałoby ustalenie okoliczności wskazanych na str. 7 uzupełnienia kasacji (posiadanie przez oskarżonego uprawnień do kierowania pojazdami, dopuszczenie pojazdu do ruchu, stan punktów karnych kierowcy), co miałoby uzasadniać zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 410 k.p.k, art. 4 k.p.k. oraz art. 424 § 1 k.p.k. Brak jest także jakichkolwiek argumentów uzasadniających tezę, że sposób rozpoznania przez Sąd odwoławczy zarzutu domniemanego naruszenia przez sąd I instancji art. 41 § 1 k.p.k., mógłby stanowić podstawę skargi kasacyjnej.

Wbrew twierdzeniom pełnomocnika skarżącej zawartym w uzupełnieniu kasacji, Sąd I instancji postanowieniem wydanym w czasie rozprawy w dniu 5 września 2011 r. nie uwzględnił wniosku powódki o wycofaniu pozwu i przekazania sprawy do postępowania karnego. Tym samym nie zachodziła podstawa do umorzenia postępowania w zakresie powództwa adhezyjnego. Brak było więc podstaw, by sąd odwoławczy, wychodząc poza granice stawianych w apelacji zarzutów, uznał, że rozstrzygnięcie Sądu I instancji o pozostawieniu powództwa cywilnego bez rozpoznania stanowi naruszenie art. 415 § 2 k.p.k.

W tym stanie rzeczy należało orzec jak w sentencji.