Wyrok z dnia 2017-01-03 sygn. I OSK 2524/16

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Joanna Runge-Lissowska (spr.) Sędziowie Sędzia NSA Jolanta Rudnicka Sędzia del. WSA Jerzy Bortkiewicz po rozpoznaniu w dniu 3 stycznia 2017 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Prezydenta m.st. Warszawy od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 lipca 2016 r. sygn. akt II SA/Wa 335/16 w sprawie ze skargi M.D. i R.Z. na uchwałę Zarządu Dzielnicy Wola m.st. Warszawy z dnia [...] września 2015 r. nr [...] w przedmiocie niewyrażenia zgody na zakwalifikowanie do umieszczenia na liście osób oczekujących na zawarcie umowy najmu lokalu oddala skargę kasacyjną

Uzasadnienie

Wyrokiem z 13 lipca 2016 r. sygn. akt II SA/Wa 335/16, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie stwierdził nieważność Uchwały Nr [...] z [...] września 2015 r. Zarządu Dzielnicy Wola m.st. Warszawy w sprawie zatwierdzenia sposobu zadysponowania mieszkaniowym zasobem m.st. Warszawy. Uchwałą tą odmówiono umieszczenia M. D. i R. I. na liście osób zakwalifikowanych do zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. W uzasadnieniu Uchwały wyjaśniono, iż M. D. i R. I. wynajmują lokal od osoby prywatnej, nie uzyskują dochodów ze stosunku pracy, ale utrzymują się z prac dorywczych, wypłacanych zasiłków i świadczeń, a osiągany dochód wynosi 387,53 zł miesięcznie na osobę, a wniosek o przydział lokalu został negatywnie zaopiniowany przez Komisję Mieszkaniową.

Stwierdzając nieważność Uchwały, Wojewódzki Sąd Administracyjny wskazał: Podstawę Uchwały stanowiły przepisy Uchwały Nr LVIII/1751/2009 z dnia 9 lipca 2009 r. Rady m.st. Warszawy w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu m.st. Warszawy, której § 22, choć nie powołany w Uchwale Zarządu, ale mający w sprawie zastosowanie, stanowi, że wnioski osób występujących o zawarcie umowy najmu lokalu należy poddać wnikliwej analizie. Wnikliwa analiza polega na sumiennym zgłębianiu, docieraniu do sedna rzeczy, dociekliwości – zatem organ zobowiązany jest do zbadania wszystkich okoliczności faktycznych związanych ze sprawą, aby stworzyć jej rzeczywisty obraz. Takie postępowanie jest istotne z punktu widzenia analizy nakazanej w ww. § 22 gdyż mogą, ale nie muszą stanowić podstawy odmowy zakwalifikowania wniosku. Kryteria jakie powinna spełniać osoba ubiegająca się o najem lokalu określa § 4 ww. Uchwały Rady m.st. Warszawy i jest to bezdomność albo pozostawanie w trudnych warunkach mieszkaniowych, którym przypada na osobę mniej niż 6 m2 powierzchni mieszkalnej oraz nieprzekroczenie kryterium dochodowego. Żaden przepis tej Uchwały nie wyłącza natomiast z grona osób ubiegających się o najem lokalu socjalnego z zasobu m.st. Warszaw osób, które wynajmują lokale na wolnym rynku, gdyż tytuł prawny do lokalu, stanowiący podstawę do zawarcia umowy o najem lokalu mieszkalnego – o czym stanowi § 12 Uchwały Rady m.st. Warszawy to, jak wynika z § 6 Uchwały, prawo własności lub spółdzielcze prawo do lokalu. W sprawie za przesłankę do umieszczenia na liście osób zakwalifikowanych organ uznał umowę o najmie lokalu, co jest nieprawidłową interpretacją pojęcia tytuł prawny do lokalu, zawartą w § 12, zaś nie rozpatrzył materiału dowodowego w sposób wyczerpujący i wnikliwy.

Prezydent m.st. Warszawy wniósł skargę kasacyjną od ww. wyroku, domagając się jego uchylenia i oddalenia skargi, a także zrzekając się rozprawy.

W skardze kasacyjnej zarzucono naruszenie prawa materialnego:

1) § 12 Uchwały Nr LVIII/1751/2009 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 9 lipca 2009 r. w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu miasta stołecznego Warszawy (Dz.Urz. Woj. Maz. Nr 132, poz. 3937 ze zm.) przez błędną wykładnię i przyjęcie, że żaden przepis ww. uchwały Rady Miasta Stołecznego Warszawy, a zatem również § 12 automatycznie nie wyłącza z grona osób ubiegających się o najem lokalu socjalnego z zasobu mieszkaniowego m.st. Warszawy osób legitymujących się umową najmu lokalu mieszkaniowego na wolnym rynku, podczas gdy z przepisu § 12 jednoznacznie wynika, że umowa najmu lokalu socjalnego może być zawarta z osobą, która nie posiada tytułu prawnego do lokalu, w miejscu jej zamieszkiwania występuje zagęszczenie na osobę nie większe niż 6 m2 powierzchni mieszkalnej oraz znajduje się w niedostatku,

2) § 12 Uchwały Nr LVIII/1751/2009 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 9 lipca 2009 r. w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu miasta stołecznego Warszawy przez błędną wykładnię i przyjęcie, iż przepis § 12 nie stanowi podstawy do podjęcia przez organ uchwały o niewyrażeniu zgody na zakwalifikowanie do umieszczenia na liście osób zakwalifikowanych do zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego osoby, która posiada tytuł prawny do lokalu mieszkalnego, podczas gdy z przepisu § 12 jednoznacznie wynika, że umowa najmu lokalu socjalnego może być zawarta z osobą, która nie posiada tytułu prawnego do lokalu, w miejscu jej zamieszkiwania występuje zagęszczenie na osobę nie większe niż 6 m2 powierzchni mieszkalnej oraz znajduje się w niedostatku, przy czym kryteria te powinny wystąpić łącznie.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna mogła być rozpatrzona na posiedzeniu niejawnym, gdyż M. D. i R. I. po otrzymaniu odpisu skargi kasacyjnej nie zażądali przeprowadzenia rozprawy, której zrzekł się Prezydent.

Zarzuty skargi kasacyjnej sprowadzają się do błędnej wykładni przez Wojewódzki Sąd użytego w § 12 Uchwały Nr LVIII/1751/2009 z dnia 9 lipca 2009 r. Rady m.st. Warszawy w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu m.st. Warszawy pojęcia "tytuł prawny do lokalu". Przepis ten bowiem przewiduje, że umowa najmu lokalu socjalnego może być zawarta z osobą, która nie posiada tytułu prawnego do lokalu.

Wojewódzki Sąd zasadnie uznał, że wykładając pojęcie "tytuł prawny do lokalu" zawarty w § 12 Uchwały należy odwołać się do jej § 6, który w ust. 1 pkt 1 wymienia tytuły prawne do lokalu. Z przepisu tego wynika, iż takimi są prawo własności, spółdzielcze prawo do lokalu, a także tytuł prawny, którego zbycie lub z którego pożytki dają możliwość zabezpieczenia potrzeb mieszkaniowych we własnym zakresie. Przepis ten nie wymienia tytułu zobowiązaniowego jakim jest umowa o najem lokalu mieszkalnego, co jednak nie oznacza, że automatycznie taki tytuł legitymuje do zakwalifikowania do umowy najmu lokalu socjalnego.

Lokale socjalne są formą pomocy publicznej dla osób, których sytuacja materialna nie pozwala na zabezpieczenie potrzeb mieszkaniowych we własnym zakresie. Takie zaspokojenie potrzeb to nie tylko możliwość posiadania prawa własności lokalu, ale także możliwość wynajęcia lokalu mieszkalnego na wolnym rynku. Dlatego rozstrzygając wnioski osób ubiegających się o wynajem lokalu z publicznego zasobu mieszkaniowego należy wyjaśnić sytuację tych osób we wszystkich aspektach. Uchwała takie zasady przewiduje.

Na sytuację osób ubiegających się o najem lokalu mieszkalnego składa się przede wszystkim to czy mogą we własnym zakresie zaspokoić swoje potrzeby mieszkaniowe, a więc czy nie są bezdomne albo czy nie znajdują się w trudnej sytuacji mieszkaniowej (powierzchnia przypadająca na osobę) i materialnej (dochód na osobę), a także czy mają tytuł prawny do lokalu. Dopiero ustalenie tych wszystkich okoliczności może stanowić podstawę do podjęcia decyzji w sprawie zakwalifikowania bądź nie do zawarcia umowy najmu.

O ile posiadanie tytułu prawnego do lokalu, o którym mowa w § 6 ust. 1 pkt 1 Uchwały, co do zasady wyłącza możliwość zawarcia umowy lokalu mieszkalnego, gdyż jeśli sytuacja materialna nie pozwala na utrzymanie lokalu to pomoc jest udzielana nie w ramach przydziału lokalu mieszkalnego ale w innej formie (dodatek mieszkaniowy, pomoc społeczna), o tyle w pozostałych przypadkach decydować będzie przede wszystkim sytuacja materialna. Z tej bowiem wynikać będzie możliwość, bądź nie zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych we własnym zakresie, bez uciekania się do pomocy ze środków publicznych.

Zasadnie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zaskarżonym wyrokiem uznał, że Uchwała Zarządu Dzielnicy Wola m.st. Warszawy została podjęta z istotnym naruszeniem prawa. O odmowie bowiem umieszczenia na liście osób zakwalifikowanych do zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego przesądziło posiadanie umowy najmu lokalu mieszkalnego na wolnym rynku co naruszyło § 12 Uchwały, wobec niewyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności w sprawie. Uchwała Zarządu zapadła zatem bez wnikliwej analizy wniosku o zawarcie umowy najmu pod kątem przesłanek Uchwały, choć taką analizę nakazuje § 22 Uchwały.

Każda sprawa administracyjna musi być wyjaśniona aby nie było wątpliwości co do zasadności rozstrzygnięcia, które musi wynikać z zebranego materiału dowodowego, zatem udowodnić przesłanki zawarte w przepisie stanowiącym podstawę tego rozstrzygnięcia.

Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji, na podstawie art. 184 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2016 r. poz. 718).