Wyrok z dnia 2017-01-19 sygn. II SA/Łd 918/16

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi – Wydział II w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Sławomir Wojciechowski, Sędziowie Sędzia WSA Jolanta Rosińska (spr.), Sędzia WSA Joanna Sekunda-Lenczewska, , Protokolant Starszy sekretarz sądowy Dominika Człapińska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 stycznia 2017 r. sprawy ze skargi R. R. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia wychowawczego uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta K. z dnia [...] nr [...]. a.bł.

Uzasadnienie

Zaskarżoną decyzją z dnia [...] nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w S. po rozpatrzeniu odwołania R. R. a, utrzymało w mocy decyzję Prezydenta Miasta K. z dnia [...] nr [...].

Jak wynika z akt sprawy Prezydenta Miasta K. decyzją z dnia [...], odmówił przyznania R. R. świadczenia wychowawczego na dziecko M. R. argumentując, że załączony do wniosku wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 4 listopada 2015 r. dotyczy wyłącznie kontaktów z małoletnimi i nie może być traktowany jako orzeczenie sądu o powierzeniu opieki naprzemiennej.

W odwołaniu od tej decyzji R. R. poddał w wątpliwość prawidłowość dokonanej przez organ analizy jego sytuacji rodzinnej w zakresie sprawowanej przez niego opieki nad dziećmi. Wskazał, że jest ojcem F. R. i M. R. i mimo braku w wyroku Sądu Apelacyjnego w Ł. zapisu dokładnie brzmiącego "opieka naprzemienna", to w praktyce taką właśnie opiekę sprawuje nad synami. Odwołujący przytoczył zakres opieki określonej dla niego w wyroku sądu wskazując, że w rzeczywistości realizuje ją w większym wymiarze, co potwierdziła wizyta pracownika Działu Pomocy Środowiskowej, który obejrzał pokój synów, w którym spędzają oni prawie co drugi dzień i noc, mają swoje miejsce do nauki, zabawy i snu. W praktyce jest to drugie miejsce zamieszkania synów, gdzie ciągle są zameldowani i chętnie przebywają. Pracownik DPŚ zapisał w sprawozdaniu z wywiadu środowiskowego informacje potwierdzające jak często i jak długo dzieci przebywają pod jego opieką, nie znalazło to jednak odzwierciedlenia w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, gdzie uznano, że opieka sprawowana nad dziećmi nie jest naprzemienna. Według odwołującego wyrok precyzuje kontakty dzieci z ojcem, co w praktyce jest przecież opieką naprzemienną. Dla zobrazowania, jak dużo czasu dzieci spędzają pod jego opieką, zainteresowany dołączył do odwołania graficznie przedstawiony wykaz godzin spędzonych przez dzieci u każdego z rodziców oraz w przedszkolu lub w szkole w okresie od kwietnia do sierpnia b.r. Zdaniem wnioskodawcy środki przeznaczone na dziecko w ramach programu świadczenia wychowawczego powinny w stopniu proporcjonalnym do sprawowanej opieki trafić do jego rąk, z przeznaczeniem na potrzeby syna, które teraz zainteresowany pokrywa z własnych środków. Odwołujący wskazał także, że płaci matce dzieci zasądzone przez sąd alimenty na dzieci w kwocie 1.400 zł, podczas gdy synowie przebywają u niego ok. 40 % czasu.

Wskazaną na wstępie decyzją z dnia [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w S., na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 K.p.a. w związku z art. 5 ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz.U. z 2016 r. poz.195) – dalej w skrócie "ustawa", utrzymało zaskarżoną decyzję w mocy.

Motywując podjęte rozstrzygnięcie organ przywołał brzmienie art. 4, art. 13 ust. 1, art. 5 ust. 1, 3 i 4, art. 18 ust. 1 i 2, art. 48 ust. 1 i 2, art. 2 pkt 16 i 14 ustawy wywodząc, że uprawnienie do świadczenia wychowawczego przysługuje każdemu z rodziców dziecka, przy czym - wobec definicji rodziny i określonego w niej przez ustawodawcę warunku zamieszkiwania dziecka wspólnie z osobami wchodzącymi w skład rodziny (małżonkami, odpowiednio rodzicami) i pozostawania dziecka na ich utrzymaniu - do otrzymania tego świadczenia uprawniony jest każdy z rodziców tylko wtedy, gdy dziecko mieszka wspólnie z rodzicami, którzy równocześnie sprawują nad dzieckiem opiekę. W przypadku natomiast, gdy dziecko mieszka z jednym z rodziców, który sprawuje opiekę nad dzieckiem, świadczenie wychowawcze przysługuje wyłącznie temu rodzicowi. Oznacza to niepodzielność świadczenia wychowawczego pomiędzy rodzicami dziecka, jako osobami uprawnionymi do złożenia wniosku. Wyjątek od tej zasady wprowadza przepis art. 2 pkt 16 ustawy stanowiąc, że w przypadku gdy dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obojga rodziców rozwiedzionych lub żyjących w separacji lub żyjących w rozłączeniu, dziecko zalicza się jednocześnie do członków rodzin obydwojga rodziców. Opieka naprzemienna (piecza naprzemienna, opieka wspólna, piecza wspólna) to sposób opieki nad dzieckiem po rozwodzie (separacji) rodziców polegający na przyznaniu każdemu z rodziców przez sąd prawa do pieczy nad dzieckiem w określonym czasie w ciągu roku, np. dziecko zamieszkuje na zmianę dwa tygodnie u ojca, dwa tygodnie u matki. Taka forma opieki nie wynika wprost z Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, ale przewiduje takie rozwiązanie Kodeks postępowania cywilnego odnosząc się w art. 598 (22) i art. 756 (2) do orzeczenia, w którym opieka rodzicielska będzie wykonywana w ten sposób, że "dziecko będzie mieszkać z każdym z rodziców w powtarzających się okresach". Sąd orzekając o opiece naprzemiennej wskazuje więc okresy, w jakich dziecko naprzemiennie będzie zamieszkiwać z rodzicem i pozostawać pod jego opieką. Opiekę naprzemienną cechuje równość pomiędzy rodzicami w sprawowaniu pieczy nad dzieckiem, które mieszka i koncentruje swoje sprawy życiowe na zmianę u obojga rodziców. W tych okresach, na podstawie ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, każdemu z rodziców przysługuje odpowiednio podzielone świadczenie wychowawcze na dziecko objęte opieką naprzemienną.

Dalej Kolegium podniosło, że z przedłożonych w sprawie dokumentów wynika, iż R. R. złożył wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego na syna M. R., jako kolejne dziecko w rodzinie wykazując, że w skład jego rodziny wchodzą: zainteresowany oraz dzieci M. R. (ur. 24.08.2010 r.) i F. R. (ur.01.08.2008 r.). Wnioskodawca jest osobą rozwiedzioną. Wyrokiem Sądu Okręgowego w Ł. [...]Wydział Cywilny z dnia 17.02.2015 r. sygn. akt [...]orzekającym rozwiązanie przez rozwód związku małżeńskiego R. R. i M. R. sąd powierzył obojgu rodzicom wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi M. R. i F. R. ustalając, że miejscem zamieszkania dzieci będzie każdorazowo miejsce zamieszkania matki – M. R. Sąd nie orzekł o sposobie kontaktów ojca R. R. z małoletnimi dziećmi, zobowiązał oboje rodziców do ponoszenia kosztów utrzymania małoletnich dzieci i w ramach tego obowiązku zasądził od R. R. na rzecz małoletnich synów alimenty w kwocie po 600 zł miesięcznie na każde z dzieci. Wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Ł. [...] Wydział Cywilny (który zmienił w/w wyrok Sądu Okręgowego w zakresie kontaktów ojca z dziećmi i wysokości alimentów), ustalone zostały kontakty R. R. z małoletnimi dziećmi w co drugą sobotę i niedzielę miesiąca, poczynając od soboty od godziny 9.00 do niedzieli do godziny 20.30, poczynając od 7 listopada 2015 r. oraz w dwa dni robocze w tygodniu od godziny 17.00 do godziny 7.30 dnia następnego, po uprzednim powiadomieniu matki dzieci o wyborze dni najpóźniej w niedzielę poprzedzającą dany tydzień, dodatkowo kontakty będą się odbywały w Święta Wielkanocne lat parzystych w pierwszy dzień Świąt od godziny 9.00 do godziny 9.00 dnia następnego, zaś w Święta Wielkanocne lat nieparzystych w drugi dzień Świąt od godziny 9.00 do godziny 9.00 dnia następnego, w Święta Bożego Narodzenia lat parzystych w pierwszy dzień Świąt od godziny 9.00 do godziny 9.00 dnia następnego, w Święta Bożego Narodzenia lat nieparzystych w Wigilię i w drugi dzień Świąt od godziny 9.00 do godziny 9.00 dnia następnego; w wakacje ojciec dziecka spędzi z synami dwa tygodnie w lipcu lub w sierpniu, po uprzednim pisemnym powiadomieniu matki dzieci do dnia 30 czerwca każdego roku, przy czym R. R. będzie każdorazowo odbierał dzieci od matki i odprowadzał je do ich miejsca zamieszkania w K. lub do przedszkola czy szkoły (...). W świetle przeprowadzonego w dniu 18 lipca 2016 r. wywiadu środowiskowego R. R. sprawuje faktyczną opiekę nad synami M.i F., dzieci przebywają u niego co drugi weekend od soboty godz. 9.00. do niedzieli godz. 20.30., ponadto spędzają u ojca 2 dni robocze w każdym tygodniu, nocują 12-13 nocy w miesiącu. Podczas pobytu u ojca dzieci pozostają na jego całkowitym utrzymaniu (wniosek z dnia 05.04.2016 r., wyroki sądu j.w., wywiad środowiskowy z dnia 18.07.2016 r.).

Kolegium analizując zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w aspekcie powołanych i omówionych wyżej przepisów stwierdziło, że R. R. nie jest rodzicem uprawnionym do objętego jego wnioskiem prawa do świadczenia wychowawczego na swojego syna M. R. i tym samym stanowisko organu I instancji jest prawidłowe. O prawie rodzica dziecka do świadczenia wychowawczego decyduje miejsce zamieszkania dziecka oraz sposób sprawowanej nad nim opieki. Powołanym wyżej wyrokiem Sądu Okręgowego w Ł. orzekającym rozwiązanie przez rozwód związku małżeńskiego R. R. i M. R., sąd powierzył obojgu rodzicom wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi M. R. i F. R. ustalając, że miejscem zamieszkania dzieci będzie każdorazowo miejsce zamieszkania matki, a wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Ł. ustalone zostały kontakty R. R. a z małoletnimi dziećmi poza miejscem zamieszkania dzieci. Z treści tych wyroków wynika, że miejscem zamieszkania dzieci zainteresowanego, M. R. i F. R., jest miejsce zamieszkania ich matki i nie pozostają oni pod opieką naprzemienną swoich rozwiedzionych rodziców, gdyż w żadnym z przedłożonych przez zainteresowanego wyroków sądowych nie została orzeczona opieka naprzemienna rodziców M. R. i F. R. nad tymi dziećmi. Sąd Apelacyjny w Ł. wyraźnie określił jedynie sposób kontaktowania się odwołującego z dziećmi, i nie orzekł o opiece naprzemiennej rodziców nad dziećmi. Kontakty z dzieckiem polegają na przebywaniu rodzica z dzieckiem w określonym przez sąd czasie (dniach, godzinach), obejmującym spotkania, odwiedziny, jak też na porozumiewaniu się, utrzymywaniu korespondencji. Nie stanowi opieki naprzemiennej sytuacja, gdy dziecko stale zamieszkuje z jednym z rodziców, a u drugiego rodzica, w ramach ustalonych kontaktów, przebywa w określonym czasie i wymiarze godzinowym, nawet gdy okresy kontaktu ojca z dziećmi są porównywalne do okresów przebywania dzieci z matką. Oznacza to, że dzieci R. R. nie mieszkają razem z ojcem, a ojciec - mimo faktycznego sprawowania opieki nad dziećmi, nawet w rozmiarze większym niż wynika to z ustalonych sądownie kontaktów z dziećmi - nie sprawuje nad dziećmi opieki naprzemiennej z ich matką, co wyłącza możliwość przyznania zainteresowanemu świadczenia wychowawczego. Wskazać należy, że zgodnie z art. 365 kodeksu postępowania cywilnego prawomocne orzeczenia sądów wiążą organy administracji publicznej.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi R. R. wniósł o zmianę wydanych decyzji poprzez uwzględnienie jego wniosku i przyznanie świadczenia wychowawczego na syna M. R. za okres od 1 kwietnia 2016 r. do dnia 30 września 2017 r. w kwocie po 200 złotych za każdy miesiąc (40 % świadczenia) bądź ewentualnie uchylenie decyzji organów obu instancji i zasądzenie na rzecz skarżącego kosztów postępowania, podnosząc zarzuty naruszenia: art. 9, art. 10 § 1 k.p.a. oraz art. 77 § 1 k.p.a.; błędne przyjęcie, że dzieci zainteresowanego – M.R. i F. R. - nie pozostają pod opieką naprzemienną swoich rozwiedzionych rodziców, gdyż w żadnym z przedłożonych przez R. R. wyroków sądowych nie została orzeczona opieka naprzemienna rodziców, podczas gdy wyroki sądów wskazują, iż oboje rodzice mają pozostawioną nieuszczuploną władzę rodzicielską, zaś dowód z wywiadu środowiskowego potwierdza, że R. R. faktycznie sprawuje opiekę nad dziećmi oraz, że jest sprawowana naprzemienna opieka przez rodziców; art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. oraz art. 5 ust. 1 i ust. 3 ustawy w zw. z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 69 oraz art. 71 ust. 1 Konstytucji RP przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie w zakresie w jakim uniemożliwia przyznanie prawa do świadczenia wychowawczego na dziecko rodzicowi ze względu na orzeczony rozwód, pomimo realizowania przez tego rodzica prawa do sprawowania naprzemiennej opieki nad dzieckiem; art. 2 pkt 16 ustawy poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, iż pozostawienie obojgu rodzicom pełnej władzy rodzicielskiej wyklucza wykonywanie przez nich naprzemiennej opieki i, że nie oznacza powstania opieki naprzemiennej, a w konsekwencji błędne wydanie decyzji odmownej przyznania świadczenia wychowawczego, w sytuacji gdy sądy w rzeczywistości pozostawiły rozwiedzionym rodzicom prawo do sprawowania naprzemiennej opieki (prawo to jest w pełni realizowane), zaś określenie jednego stałego miejsca zamieszkania dzieci nie wpływa na orzeczenie i wykonywanie opieki naprzemiennej; art. 22 ustawy poprzez jego niezastosowanie, mimo tego, że stan faktyczny sprawy zawiera wystarczające ustalenia, uzasadniające wniosek.

Odpowiadając na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w S. wniosło o jej oddalenie i podtrzymało stanowisko zaprezentowane w motywach zaskarżonej decyzji.

Na rozprawie w dniu 19 stycznia 2017 r. skarżący poparł skargę i wskazał, że była żona po okresie około 1 miesiąca wyprowadziła się ze wspólnego domu wraz z dziećmi, które są zameldowane u ojca, a mieszkają u matki i u ojca. Skarżący nie wie, czy była żona wystąpiła z wnioskiem o otrzymanie świadczenia wychowawczego na rzecz syna M. .

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (j.t. Dz.U. z 2016 r., poz. 1066) w zw. z art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (j.t. Dz.U. z 2016 r., poz. 718) – przywoływanej dalej w skrócie jako "p.p.s.a.", sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie. Wspomniana kontrola sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Innymi słowy, sąd administracyjny bada, czy zaskarżony akt administracyjny (decyzja, postanowienie) jest zgodny z obowiązującymi w dacie jego podjęcia przepisami prawa materialnego określającymi prawa i obowiązki stron oraz przepisami proceduralnymi normującymi podstawowe zasady postępowania przed organami administracji publicznej.

Sąd kontrolując w zakreślonych wyżej granicach legalność decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. oraz poprzedzającej ją decyzji Prezydenta Miasta K. o odmowie przyznania R. R. świadczenia wychowawczego na dziecko M. R. stwierdził, że zostały one wydane z istotnymi naruszeniami prawa materialnego i procesowego, co obligowało sąd do ich usunięcia z obrotu prawnego.

W realiach rozpoznawanej sprawy organy orzekające w motywach podjętych rozstrzygnięć zgodnie stwierdziły, że prawo do świadczenia wychowawczego na syna M. nie przysługuje skarżącemu, ponieważ z treści załączonych do akt sprawy wyroków Sądu Okręgowego w Ł. i Sądu Apelacyjnego w Ł. wynika, że miejscem zamieszkania dzieci skarżącego jest miejsce zamieszkania ich matki, a ponadto dzieci nie pozostają pod opieką naprzemienną swoich rozwiedzionych rodziców.

Z poglądem organów obu instancji w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego i obowiązujących przepisów prawa nie sposób się zgodzić. Z całą zaś pewnością zaskarżoną decyzję należy uznać za przedwczesną.

Podstawę materialnoprawną kontrolowanej decyzji stanowiły przepisy ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, która w art. 4 ust. 1 i 2 stanowi, że celem świadczenia wychowawczego jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych. Świadczenie wychowawcze przysługuje matce, ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka. W myśl art. 5 ust. 1 i 3 ustawy świadczenie wychowawcze przysługuje osobom, o których mowa w art. 4 ust. 2, w wysokości 500,00 zł miesięcznie na dziecko w rodzinie. Świadczenie wychowawcze przysługuje na pierwsze dziecko osobom, o których mowa w art. 4 ust. 2, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 800,00 zł.

Legalna definicja "rodziny" unormowana została w art. 2 pkt 16 ustawy i oznacza to odpowiednio następujących członków rodziny: małżonków, rodziców dzieci, opiekuna faktycznego dziecka oraz zamieszkujące wspólnie z tymi osobami, pozostające na ich utrzymaniu dzieci w wieku do ukończenia 25. roku życia, a także dzieci, które ukończyły 25. rok życia, legitymujące się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeżeli w związku z tą niepełnosprawnością przysługuje świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (Dz. U. z 2016 r. poz. 162); do członków rodziny nie zalicza się dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego, dziecka pozostającego w związku małżeńskim, a także pełnoletniego dziecka posiadającego własne dziecko; w przypadku gdy dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obojga rodziców rozwiedzionych lub żyjących w separacji lub żyjących w rozłączeniu, dziecko zalicza się jednocześnie do członków rodzin obydwojga rodziców.

Pojęcie "opieki naprzemiennej", którym ustawodawca posłużył się w przywołanym unormowaniu, stanowiące istotę sporu pomiędzy stronami postępowania, jest niewątpliwie nowością w polskim systemie prawnym. Wprowadzone zostało do obrotu prawnego z dniem 1 kwietnia 2016 r. wraz z wejściem w życie ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, choć co istotne nie zostało dotychczas zdefiniowane przez ustawodawcę ani w treści wspomnianej ustawy, ani też w przepisach ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2015 r., poz. 2082 – dalej w skrócie K.r.o.), czy też w przepisach innych ustaw.

Mając na względzie fakt, że skarżący jest osobą rozwiedzioną i istotne dla rozstrzygnięcia sprawy niniejszej okoliczności stanu faktycznego zostały ustalone przez organy orzekające na podstawie wyroku rozwodowego Sądu Okręgowego w Ł. z dnia [...] i zmieniającego go orzeczenia Sądu Apelacyjnego z dnia [...] dla potrzeb rozpoznawanej sprawy przypomnieć trzeba, że zgodnie z treścią art. 58 § 1 i § 1a K.r.o. w brzmieniu obowiązującym do dnia 29 sierpnia 2015 r., w wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i o kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sąd uwzględnia pisemne porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka. Sąd może pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom na ich zgodny wniosek, jeżeli przedstawili porozumienie, o którym mowa w § 1, i jest zasadne oczekiwanie, że będą współdziałać w sprawach dziecka.

Od dnia 29 sierpnia 2015 r. przepis art. 58 § 1 i § 1 a K.r.o. na skutek jego nowelizacji stanowi, że w wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sąd uwzględnia pisemne porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia. W braku porozumienia, o którym mowa w § 1, sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia. Jednocześnie wskazać należy, że do art. 58 K.r.o. dodano § 1b zgodnie z którym, na zgodny wniosek stron sąd nie orzeka o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem.

W przekonaniu składu orzekającego powyższe regulacje prawne prowadzą do jednoznacznego wniosku, że gdy nie zachodzi taka potrzeba, sąd w wyroku rozwodowym nie wkracza w sferę dokładnego regulowania relacji pomiędzy rozwiedzionymi rodzicami w kwestiach dotyczących sprawowania opieki na dzieckiem (dziećmi), poza orzeczeniem o pozostawieniu władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom, co w żadnym razie nie oznacza, że w takim przypadku nie dochodzi faktycznie do wykonywania opieki naprzemiennej pomiędzy rodzicami, którzy w taki sposób układają wzajemne stosunki związane z opieką nad dzieckiem (dziećmi), że dzieci naprzemiennie pozostają pod ich wyłączną pieczą. Podobne stanowisko w tej kwestii zajął również Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w wyrokach z dnia: 10 listopada 2016 r. sygn. akt II SA/Ol 1105/16, 1 grudnia 2016 r. sygn. akt II SA/Ol 1232/16 i 1208/16 oraz Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 15 grudnia 2016 r. sygn. akt III SA/Gd 837/16 (wszystkie dostępne na stronie www.orzeczenia.nsa.gov.pl).

Z akt administracyjnych sprawy niniejszej wynika, że w wyroku Sądu Okręgowego z dnia [...] sygn. akt [...]orzekającym rozwód pomiędzy skarżącym a M. R., wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnimi synami F. i M. powierzono obojgu rodzicom, ustalając, że miejscem zamieszkania dziecka będzie miejsce zamieszkania matki M. R.. Jednocześnie w punkcie 3 wyroku sąd nie orzekł o sposobie kontaktów ojca R. R. z małoletnimi synami, zaś w pkt 4 zobowiązał oboje rodziców do ponoszenia kosztów utrzymania małoletnich dzieci, zasądzając od ojca alimenty na rzecz synów. Powyższe orzeczenie na skutek apelacji obu stron zostało zmienione w zakresie pkt 3 i 4 wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia [...]. sygn. akt [...], który w zakresie kontaktów skarżącego z małoletnimi synami ustalił, iż będą się one odbywały w co drugą sobotę i niedzielę miesiąca, poczynając od soboty od godziny 9.00 do niedzieli do godziny 20.30, poczynając od 7 listopada 2015 r. oraz w dwa dni robocze w tygodniu od godziny 17.00 do godziny 7.30 dnia następnego, po uprzednim powiadomieniu matki dzieci o wyborze dni najpóźniej w niedzielę poprzedzającą dany tydzień, dodatkowo kontakty będą się odbywały w Święta Wielkanocne lat parzystych w pierwszy dzień Świąt od godziny 9.00 do godziny 9.00 dnia następnego, zaś w Święta Wielkanocne lat nieparzystych w drugi dzień Świąt od godziny 9.00 do godziny 9.00 dnia następnego, w Święta Bożego Narodzenia lat parzystych w pierwszy dzień Świąt od godziny 9.00 do godziny 9.00 dnia następnego, w Święta Bożego Narodzenia lat nieparzystych w Wigilię i w drugi dzień Świąt od godziny 9.00 do godziny 9.00 dnia następnego; w wakacje ojciec dziecka spędzi z synami dwa tygodnie w lipcu lub w sierpniu, po uprzednim pisemnym powiadomieniu matki dzieci do dnia 30 czerwca każdego roku, przy czym R. R. będzie każdorazowo odbierał dzieci od matki i odprowadzał je do ich miejsca zamieszkania w K. lub do przedszkola czy szkoły (...). Podkreślić w tym miejscu trzeba, że wspomniany wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia [...] zapadł przed wejściem w życie ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, która o czym była mowa na wstępie rozważań wprowadziła do obrotu prawnego pojęcie "opieki naprzemiennej". Treść tego wyroku w zakresie ustalenia kontaktów skarżącego z synami zdaje się wskazywać na bardzo szeroki zakres sprawowania opieki przez ojca dzieci, co może oznaczać de facto sprawowanie opieki naprzemiennej. Uznanie za trafne stanowiska organów obu instancji, że z opieką naprzemienną mamy do czynienia tylko wówczas, gdy expressis verbis takie orzeczenie znajdzie się w treści wyroku sądowego jest nieracjonalne i niesprawiedliwe wobec tych rodziców, którzy sami ustalili zasady opieki bez uprzedniej ingerencji sądu. Co więcej, wykładnia pojęcia "opieki naprzemiennej", o której stanowi art. 2 pkt 16 ustawy zaprezentowana na gruncie rozpoznawanej sprawy przez organy orzekające, co wyraźnie umknęło ich uwadze, skutkowałaby koniecznością wystąpienia do sądu rodzinnego, w każdym przypadku realizowania pieczy nad dziećmi przez oboje rozwiedzionych rodziców, czy też żyjących w separacji lub żyjących w rozłączeniu, o wydanie w stosunku do realizowanej przez nich pieczy naprzemiennej orzeczenia, w którym sąd ten musiałby wprost orzec o wykonywanej opiece naprzemiennej i w taki też sposób ją określić. Natomiast, o czym była już mowa w niniejszych rozważaniach z żadnego przepisu ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie wynika aby w wyroku np. rozwodowym sąd miał obowiązek orzec o wykonywaniu opieki naprzemiennej, bowiem pojęcie takie nie zostało w tym akcie prawnym zdefiniowane. Innymi słowy, w realiach rozpoznawanej sprawy oznaczałoby to konieczność zwrócenia się przez skarżącego do sądu rodzinnego o zmianę orzeczenia w zakresie jego kontaktów z synami, w taki sposób, aby sąd wprost orzekł o sprawowaniu opieki naprzemiennej. Mając zaś na uwadze racjonalność ustawodawcy, jak również cel ustawy oraz regulacje związane z potrzebą szybkiego otrzymania wskazanej pomocy, zaprezentowana przez organy wykładnia wskazanego pojęcia, iż o opiece naprzemiennej musi uprzednio orzec sąd nie znajduje oparcia w brzmieniu wskazanego przepisu. Konieczność przedstawienia takiego orzeczenia sądu oznaczałaby każdorazowo wystąpienie o takie rozstrzygnięcie mimo braku podstawy do wyrokowania w tym zakresie, co wręcz doprowadzić mogłoby do zarzucenia sądu rodzinnego takimi żądaniami, oraz koniecznością znacznego upływu czasu niezbędnego dla ich rozpoznania. W związku z powyższym sąd nie akceptuje wykładni art. 2 pkt 16 ustawy w zakresie pojęcia "opieka naprzemienna" zaprezentowanej na gruncie rozpoznawanej sprawy zarówno przez organ I instancji jak i organ odwoławczy. Uważa bowiem, że oceny w tym zakresie powinny dokonać samodzielnie organy orzekające w sprawie. Zadaniem ich powinna być przede wszystkim ocena, czy sprawowana opieka nad dziećmi w wyniku wyroku sądu orzekającego rozwód oraz ustalającego wzajemne relacje w zakresie wychowania dzieci przez rozwiedzionych rodziców stanowi wystarczającą podstawę do stwierdzenia istnienia opieki naprzemiennej, poprzez ustalenie faktycznego zakresu tej opieki wykonywanej przez rodziców w czasie przebywania dzieci u każdego z rodziców. Jeśli bowiem jak ma to miejsce w tej sprawie władza rodzicielska została powierzona obojgu rodzicom, a rzeczywista opieka nad synami jest sprawowana w taki sposób, że w powtarzających się okresach rodzic sprawuje wyłączną opiekę nad dziećmi, jak wskazywał na to skarżący w toku postępowania administracyjnego, to będą podstawy do uznania, że w sprawie mamy do czynienia z opieką naprzemienną.

Akta administracyjne sprawy niniejszej w tym przede wszystkim przeprowadzony w dniu 18 lipca 2016 r. wywiad środowiskowy oraz załączone do odwołania tabele obrazujące graficznie ilość czasu spędzonego przez dzieci z każdym z rodziców w okresie kwiecień – sierpień 2016 r. dowodzą, że skarżący faktycznie opiekuje się synami M. F., ponosząc z tego tytułu koszty ich utrzymania. Dzieci spędzają u ojca co drugi weekend od soboty godz. 9.00. do niedzieli godz. 20.30. Ponadto spędzają u taty 2 dni robocze w każdym tygodniu, zaś w ciągu miesiąca nocują 12-13 nocy. Materiał dowodowy sprawy niniejszej jest jednak niewystarczający dla prawidłowego jej rozstrzygnięcia, ponieważ organy administracyjne uchyliły się od zweryfikowania prawdziwości twierdzeń skarżącego w zakresie sprawowanej przezeń opieki nad dziećmi. W tym zakresie konieczne jest niewątpliwie przeprowadzenie wywiadu środowiskowego u matki dzieci i ustalenie rzeczywistego zakresu sprawowanej opieki przez każdego z rodziców oraz zbadanie, czy matka dzieci wnioskowała o przyznanie świadczenia wychowawczego na dzieci. Braki materiału dowodowego w tym zakresie świadczą o naruszeniu przepisów art. 7, art. 77 § 1, art. 80 K.p.a., które mogło w istotnym stopniu rzutować na wynik sprawy.

Wskazać w tym miejscu trzeba na regulacje art. 22 ustawy, który stanowi, że w przypadku zbiegu prawa rodziców, opiekunów prawnych dziecka lub opiekunów faktycznych dziecka do świadczenia wychowawczego, świadczenie to wypłaca się temu z rodziców, opiekunów prawnych dziecka lub opiekunów faktycznych dziecka, który faktycznie sprawuje opiekę nad dzieckiem. Jeżeli opieka nad dzieckiem sprawowana jest równocześnie przez oboje rodziców, opiekunów prawnych dziecka lub opiekunów faktycznych dziecka, świadczenie wychowawcze wypłaca się temu, kto pierwszy złoży wniosek. W przypadku gdy po złożeniu wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego przez rodzica, opiekuna prawnego dziecka lub opiekuna faktycznego dziecka drugi rodzic, opiekun prawny dziecka lub opiekun faktyczny dziecka złoży wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego w związku z opieką nad tym samym dzieckiem, organ właściwy ustala kto sprawuje opiekę i w tym celu może zwrócić się do kierownika ośrodka pomocy społecznej o przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego, o którym mowa w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, w celu ustalenia osoby sprawującej opiekę nad dzieckiem. Przepisy art. 15 ust. 2 i 3 stosuje się.

Reasumując, skład orzekający w tej sprawie doszedł do przekonania, że organy orzekające naruszyły prawo materialnego – art. 2 pkt 16 ustawy, w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy, ponadto orzekły o odmowie przyznania skarżącemu świadczenia wychowawczego na syna M., nie dysponując kompletnym materiałem dowodowym. Biorąc pod uwagę dotychczasowe rozważania, sąd w żadnym stopniu nie przesądza treści przyszłego rozstrzygnięcia organów administracyjnych.

Kontynuując postępowanie organ zobligowany będzie uwzględnić ocenę prawną wynikającą z niniejszego wyroku i uzupełnić akta administracyjne sprawy w omówionym wyżej zakresie, tak aby w rezultacie podjąć rozstrzygnięcie odpowiadające przepisom obowiązującego prawa.

Mając powyższe na względzie sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i lit. c w zw. z art. 135 p.p.s.a. uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu I instancji.

IB