Wyrok z dnia 2017-04-21 sygn. V SA/Wa 1290/16

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodnicząca Sędzia WSA - Mirosława Pindelska (spr.), Sędzia WSA - Tomasz Zawiślak, Sędzia WSA - Bożena Zwolenik, Protokolant - st. ref. Justyna Gadzialska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 kwietnia 2017 r. sprawy ze skargi Gminy W. na decyzję Ministra Finansów (obecnie Ministra Rozwoju i Finansów) z dnia (...) marca 2016 r., nr (...) w przedmiocie określenia dotacji celowej przypadającej do zwrotu 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Wojewody Ł. z dnia (...)listopada 2015 r. nr (...), 2. zasądza od Ministra Rozwoju i Finansów na rzecz Gminy W. kwotę 100 zł (słownie: sto złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie

W budżecie państwa na rok 2014 zaplanowano dotację celową dla jednostek samorządu terytorialnego województwa [...] na realizację zadania publicznego z zakresu pomocy społecznej "Wypłacanie wynagrodzenia przyznanego opiekunowi przez sąd opiekuńczy za sprawowanie opieki oraz na obsługę tego zadania".

Wynagrodzenie to jest wypłacane przez gminę ze środków budżetu państwa jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej realizowane przez gminę (art. 18 ust. 1 pkt 9 i ust. 2-3 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2015 r. poz. 163, ze zm., dalej jako "ustawa o pomocy społecznej").

W dniu [...] sierpnia 2014r. roku Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w W. (dalej: "GOPS") podczas składania zapotrzebowania na IV kwartał 2014r. na środki na wypłatę wynagrodzenia dla opiekunów prawnych zgłosił, powołując się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2014r. sygn. akt IIICZP 6/14, dodatkowe potrzeby na środki finansowe na rok 2014, wskazując odrębnie wysokość potrzeb na wypłatę wynagrodzenia dla opiekunów prawnych i dla kuratorów osób częściowo ubezwłasnowolnionych (okoliczność niesporna, potwierdzona treścią pisma Wójta Gminy W. z dnia [...] października 2015r.).

Pismem z dnia [...] grudnia 2014 r. Wojewoda [...] (dalej: "wojewoda") poinformował Gminę W. o dokonanych zmianach w planie dotacji celowych na rok 2014 poprzez m.in. zwiększenie planu dotacji celowej z przeznaczeniem na sfinansowanie zobowiązań Skarbu Państwa z tytułu wypłacania wynagrodzeń za sprawowanie opieki - zgodnie z art. 18 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, wynikających z postanowień sądów, których wykonanie powinno nastąpić do końca grudnia 2014 r. oraz na koszty obsługi tego zadania - zgodnie z art. 18 ust. 2 i 3 ww. ustawy.

Zgodnie z treścią pisma z dnia [...] października 2015 r. nr [...] Gmina W. ( dalej "gmina" lub "skarżąca") otrzymała tę dotację kolejno w dniach [...] i [...] grudnia 2014 r.

W związku z powzięciem informacji o wykorzystaniu części ww. dotacji celowej na wypłatę wynagrodzeń dla kuratorów osób częściowo ubezwłasnowolnionych, pismem z dnia [...] września 2015 r. wojewoda wystąpił do Kierownika GOPS o obliczenie kwot środków dotacji celowej wykorzystanych na wynagrodzenia dla kuratorów, wraz z odsetkami i o ich zwrot na konto [...] Urzędu Wojewódzkiego. Odpowiadając na wezwanie Kierownik GOPS wyjaśnił, że kwota podstawowa wynagrodzeń wypłaconych kuratorowi ze środków budżetu państwa w roku 2014 wynosi 1.369,35 zł. Kwota ta była wypłacana jako wynagrodzenie jednego kuratora za okres od dnia [...] marca do dnia [...] grudnia 2014 r. W ocenie GOPS wypłacone świadczenia nie mają charakteru nienależnie pobranych.

Wobec braku zwrotu ww. kwoty wojewoda wszczął z urzędu postępowanie administracyjne wobec Gminy W. w sprawie zwrotu wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem dotacji celowej z budżetu państwa w roku 2014 w kwocie 1.369,35 zł przyznanej na realizację zadania z zakresu pomocy społecznej, tj. wypłacenie wynagrodzenia przyznanego opiekunowi przez sąd opiekuńczy za sprawowanie opieki oraz na obsługę tego zadania wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych.

W dniu [...] listopada 2015 r. wojewoda wydał decyzję nr [...], którą zobowiązał gminę do zwrotu kwoty 1.369,35 zł w trybie art. 169 ust.1 pkt.1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009r. o finansach publicznych ( Dz. U. z 2013r. poz. 885 ze zm., dalej ustawa o finansach publicznych lub u.f.p.), jako wykorzystaną niezgodnie z przeznaczeniem część dotacji celowej, udzielonej z budżetu państwa w 2014 roku na realizację zadania z zakresu pomocy społecznej "Wypłacanie wynagrodzenia przyznanego opiekunowi przez sąd opiekuńczy za sprawowanie opieki oraz na obsługę tego zadania", wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, liczonymi od dnia przekazania dotacji z budżetu państwa, wykorzystanych niezgodnie z przeznaczeniem, tj. od dnia [...] listopada 2014r. od kwoty 1.219,35 zł i od dnia [...] grudnia 2014r. od kwoty 150 zł. W odwołaniu od tej decyzji gmina wniosła o jej uchylenie i umorzenie postępowania w sprawie.

Po rozpatrzeniu odwołania gminy Minister Finansów (dalej: "minister" lub "organ odwoławczy"), decyzją z dnia [...] marca 2016 r. nr [...] uchylił decyzję wojewody w części dotyczącej określenia terminu, od którego należy naliczyć odsetki w sprawie i orzekając co do istoty sprawy stwierdził, że odsetki w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, należy liczyć od dnia [...] listopada 2014 r. (od kwoty 1.219,35 zł) oraz od dnia [...] grudnia 2014 r. (od kwoty 150 zł). W pozostałej części minister utrzymał w mocy decyzję organu I instancji.

Organ odwoławczy stwierdził, że zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy, a te obejmują sprawy pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych. Niemniej jednak, stosownie do art. 18 ust. 1 pkt 9 i ust. 2 ustawy o pomocy społecznej, do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej realizowanych przez gminę należy wypłacanie wynagrodzenia za sprawowanie opieki. Środki na realizację i obsługę zadań, o których mowa w ust. 1, zapewnia budżet państwa. Zgodnie bowiem z art. 53a ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, wynagrodzenie za sprawowanie opieki wypłaca się w wysokości ustalonej przez sąd. Minister podkreślił, że wypłacanie wynagrodzenia ze środków publicznych (w tym przypadku z budżetu państwa) ma charakter wyjątkowy. Co do zasady bowiem, wynagrodzenie opiekuna pokrywa się z dochodów lub z majątku osoby, dla której opieka została ustanowiona.

Przedmiotową dotację celową przyznano skarżącej w roku 2014 na sfinansowanie zobowiązań Skarbu Państwa z tytułu wypłacania wynagrodzeń za sprawowanie opieki (art. 18 ust. 1 pkt 9 ustawy o pomocy społecznej), wynikających z postanowień sądów, których wykonanie powinno nastąpić do końca grudnia 2014 r. oraz na koszty obsługi tego zadania (art. 18 ust. 2 i 3 ww. ww. ustawy). Zdaniem organu oznacza to, że dotacja została przekazana wyłącznie na wypłatę wynagrodzenia przyznanego opiekunowi przez sąd opiekuńczy za sprawowanie opieki oraz na obsługę tego zadania. Wykorzystanie środków pochodzących z dotacji celowej na wypłatę wynagrodzeń należnych kuratorowi osoby częściowo ubezwłasnowolnionej stanowi wykorzystanie dotacji niezgodne z przeznaczeniem. Minister nie podzielił więc poglądu gminy że przyznana jej dotacja celowa z budżetu państwa na wypłatę wynagrodzenia przyznanego opiekunowi przez sąd opiekuńczy za sprawowanie opieki oraz na obsługę tego zadania obejmuje swoim zakresem również wypłatę wynagrodzeń dla innych podmiotów (kuratora ustanowionego przez sąd dla osoby częściowo ubezwłasnowolnionej).

Cytując uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2014 r. sygn. akt III CZP 6/14 organ odwoławczy zaznaczył, że "do czasu wejścia w życie, z dniem 13 czerwca 2009 r. ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz innych ustaw (Dz.U. Nr 220, poz. 1431), sprawowanie opieki z założenia nie było związane z wynagrodzeniem, traktowano je jako funkcję honorową (art. 162 § 1 k.r.o. w brzmieniu poprzednio obowiązującym). Opiekun mógł dochodzić wynagrodzenia, gdy opieka była związana z zarządem majątkiem, wymagającym znacznego nakładu pracy (art. 162 § 2 w poprzednim brzmieniu)". Zmianie uległ zatem art. 162 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2015 r. poz. 2082) oraz art. 1793 K.r.o. dotyczący wynagrodzenia w przypadku ustanowienia kuratora (przepis ten już uprzednio przewidywał wynagrodzenie na rzecz kuratora).

Dalej organ II instancji podniósł, iż zgodnie z art. 126 u ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2013 r. poz. 885, ze zm.), dotacje są to podlegające szczególnym zasadom rozliczania środki z budżetu państwa. Beneficjent dotacji otrzymując takie środki zobowiązany jest do efektywnego i zgodnego z obowiązującymi przepisami wykorzystania dotacji kierując się zasadą legalności, celowości i gospodarności. Dotacja jest wydatkiem budżetowym określonym jednostronnie przez podmiot dotujący w imieniu państwa na rzecz podmiotu dotowanego. Na gruncie powołanej ustawy stosowanie w odniesieniu do zakresu przyznanych dotacji celowych analogii nie jest dopuszczalne.

Z kolei w myśl z art. 169 w związku z ust. 1 pkt 1, ust. 4 i 5 pkt 1 ustawy o finansach publicznych, dotacje udzielone z budżetu państwa wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem, podlegają zwrotowi do budżetu państwa wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, w ciągu 15 dni od dnia stwierdzenia okoliczności, o których mowa w pkt 1 tego przepisu (art. 169 ust. 1 pkt 1 ustawy). Organ zauważył, że pojęcie "przeznaczenie dotacji" nie jest wprost zdefiniowane w ustawie o finansach publicznych, jednak zgodnie z orzecznictwem sądowoadministracyjnym, wykorzystanie dotacji niezgodnie z przeznaczeniem należy interpretować ściśle. Otrzymanie środków przyznanych w formie dotacji celowej stanowi bowiem upoważnienie do dokonywania wydatków tych środków jedynie na te cele, na jakie zostały przyznane.

Gmina zaskarżyła powyższą decyzję ministra do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wnosząc o jej zmianę i orzeczenie o uchyleniu pkt 2 tej decyzji oraz o uchylenie poprzedzającej ją decyzji wojewody z dnia [...] marca 2015 r., a także o umorzenie postępowania administracyjnego w sprawie.

Uzasadniając skargę skarżąca powołała się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2014 r. III CZP 6/14 w której sąd ten stwierdził, że wynagrodzenie dla kuratora osoby częściowo ubezwłasnowolnionej, w razie braku podstaw do jego pokrycia przez osobę częściowo ubezwłasnowolnioną, jest pokrywane ze środków publicznych na podstawie przepisów o pomocy społecznej (art. 162 § 3 w zw. z art. 178 § 2 k.r.o. i art. 53a ustawy o pomocy społecznej). Podniosła, iż analiza obecnie obowiązujących przepisów praw, w szczególności kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w związku z przepisami ustawy o pomocy społecznej, nie mogą prowadzić do wniosków innych niż wskazane przez Sąd Najwyższy.

Gmina zarzuciła organowi odwoławczemu brak wyjaśnienia podstawy na jakiej uznał, że realizacja wyroków sądów zasądzających wynagrodzenie dla kuratorów ustanowionych z urzędu obciąża budżety własne gmin. Wypłata wynagrodzenia dla kuratorów za sprawowanie opieki nad osobami częściowo ubezwłasnowolnionymi - gdyż kodeks rodzinny w kwestii nieuregulowanych w przepisach dotyczących kurateli nakazuje wprost na stosowanie przepisów dotyczących opieki - nie została wpisana jako zadanie własne gminy ani w ustawie o pomocy społecznej ani w ustawie o samorządzie gminnym.

W ocenie skarżącej wykonując orzeczenie sądu z dnia [...] maja 2011 r. wydane w sprawie sygn. akt [...], tj. wypłacając wynagrodzenie kuratorowi ze środków przekazanych przez wojewodę na podstawie decyzji z dnia [...] listopada 2014 r. nr [...], nie naruszyła postanowień tej decyzji. Decyzja o przyznaniu dotacji celowej wskazywała bowiem, iż środki winny zostać przeznaczone w celu realizacji zadań związanych ze sprawowaniem opieki, a nie na wynagrodzenie dla opiekunów prawnych osób całkowicie ubezwłasnowolnionych, jak uzasadnia minister w zaskarżonej decyzji. Wynagrodzenie dla kuratora to zapłata za sprawowanie opieki nad osobami częściowo ubezwłasnowolnionymi, a więc takimi, którzy bez pomocy osób trzecich nie są w stanie w sposób należyty funkcjonować w społeczeństwie, zatem gmina nie zgadza się z ministrem, iż środki przyznane jej ww. decyzją, a wykorzystane na wynagrodzenie za sprawowanie opieki nad osobami częściowo ubezwłasnowolnionymi, zostały wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem.

W odpowiedzi na skargę minister wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Przede wszystkim w odniesieniu do stanu faktycznego sprawy sąd wskazuje, iż nie ma sporu między stronami, że kwota wydatkowana przez skarżącą na pokrycie kosztów wynagrodzenia kuratora w 2014r. wyniosła 1.369,35zł. Skarżąca przyznaje tę wielkość w pismach procesowych kierowanych do organu w 2015r., w tym m.in. w piśmie przywołanym przez oba organy z dnia [...] września 2015r. nr. [...]. W sprawie brakuje natomiast ustaleń organów dotyczących podstaw i przyczyny jej wydatkowania przez skarżącą gminę. Wymaga to uzupełnienie stanu faktycznego w sprawie. Zgromadzony przez organy, przedłożony sądowi w aktach administracyjnych, materiał dowodowy pozwala na jego uzupełnienie. Z treści ww. pisma skarżącej z dnia [...] września 2015r. oraz pisma z dnia [...] i [...] października 2015r. wynika, że kwota 1.369,35 zł dotyczyła realizacji przez gminę postanowienia Sądu Rejonowego w L. [...] Wydziału Rodzinnego i Nieletnich z dnia [...] maja 2011r., sygn. akt [...], przyznającego K.G. z tytułu sprawowania funkcji kuratora dla ubezwłasnowolnionego częściowo K.K., przebywającego w Domu Pomocy Społecznej w G., wynagrodzenia okresowego w kwocie po 150 zł miesięcznie, płatnego ze środków publicznych. Przyznanie powyższego wynagrodzenia potwierdza odpis orzeczenia. Z komparycji ww. postanowienia wynika, że sprawa toczyła się z wniosku K.G., a jej przedmiotem było przyznanie wynagrodzenia opiekunowi prawnemu. Akta administracyjne zawierają również zaświadczenie ww. Sądu Rejonowego w L. z dnia [...] stycznia 2011r. stwierdzające, że K.G. została ustanowiona kuratorem częściowo ubezwłasnowolnionego K.K., przebywającego w DPS w G., w sprawach urzędowych dotyczących osoby oraz majątku podopiecznego, w szczególności do składania oświadczeń woli w sprawach dotyczących należnych ubezwłasnowolnionemu świadczeń pieniężnych oraz dotyczących sposobu jego leczenia. Sąd poświadczył również fakt złożenia stosownego przyrzeczenia. Z akt wynika także iż pismem z dnia [...] lipca 2014r. K.G. wystąpiła do GOPS w W. o wypłatę ww. wynagrodzenia powołując się na postanowienie z dnia [...] maja 2011r. sygn. akt [...] oraz na treść uchwały Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2014r. sygn. akt III CZP 6/14. Wypłacono jej wynagrodzenie, na podstawie ww. orzeczenia sądu powszechnego za okres od [...] marca do [...] grudnia 2014r.

Powyższe okoliczności są istotne w sprawie gdyż wskazują, iż wypłacone wynagrodzenie dotyczyło opieki nad osobą częściowo ubezwłasnowolnioną. Wskazują, że o częściowym ubezwłasnowolnieniu K.K. zadecydował sąd powszechny, a podstawą tej czynności musiał być przepis art. 16 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. kodeks cywilny ( Dz. U. z 2017 poz. 459 j.t., dalej k.c.). Wymieniony przepis brzmi: " Art. 16. § 1. Osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw. § 2. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę."

Ponadto z ww. ustaleń wynika, że częściowo ubezwłasnowolniony przebywa w Domu Opieki Społecznej w G. oraz że w odrębnym postępowaniu sąd rodzinny przyznał miesięczne wynagrodzenie, w wysokości 150 zł, ustanowionemu dla niego kuratorowi, za czynności związane z prowadzeniem jego spraw, w tym finansowych. Nadto przyznano wynagrodzenie ze środków publicznych.

Treść orzeczenia sądu z dnia [...] maja 2011r., sygn. akt [...], daje podstawę do uznania, że wskazany sąd stosował w sprawie przepisy art. 178 § 2 w zw. z art. 162 § 3 ustawy z dnia 25 lutego 1964r. kodeks rodzinny i opiekuńczy ( Dz. U. z 2015r. poz.2082 j.t. ze zm., dalej k.r.o.). Zgodnie z brzmieniem art. 178 k.r.o. : "Art. 178. § 1. Kuratora ustanawia się w wypadkach w ustawie przewidzianych. § 2. W zakresie nieuregulowanym przez przepisy, które przewidują ustanowienie kuratora, stosuje się odpowiednio do kurateli przepisy o opiece z zachowaniem przepisów poniższych.

Według treści art. 162 k.r.o.: " Art. 162. § 1. Sąd opiekuńczy przyzna opiekunowi za sprawowanie opieki na jego żądanie stosowne wynagrodzenie okresowe albo wynagrodzenie jednorazowe w dniu ustania opieki lub zwolnienia go od niej.

§ 2. Wynagrodzenia nie przyznaje się, jeżeli nakład pracy opiekuna jest nieznaczny lub gdy sprawowanie opieki jest związane z pełnieniem funkcji rodziny zastępczej albo czyni zadość zasadom współżycia społecznego.

§ 3. Wynagrodzenie pokrywa się z dochodów lub z majątku osoby, dla której opieka została ustanowiona, a jeżeli osoba ta nie ma odpowiednich dochodów lub majątku, wynagrodzenie jest pokrywane ze środków publicznych na podstawie przepisów o pomocy społecznej."

Wprawdzie przepis art. 178 § 2 k.r.o. wskazuje na odpowiednie stosowanie przepisów o opiece po zachowaniu "przepisów poniższych", czyli po uwzględnieniu treści art. 179. To jednak w przedmiotowej sprawie treść art. 179 nie wyklucza stosowania przepisu z art. 162 § 3 k.r.o. Z treści art. 179 k.r.o. wynika, że : "Art. 179. § 1. Organ państwowy, który ustanowił kuratora, przyzna mu na jego żądanie stosowne wynagrodzenie za sprawowanie kurateli. Wynagrodzenie pokrywa się z dochodów lub z majątku osoby, dla której kurator jest ustanowiony, a jeżeli osoba ta nie ma odpowiednich dochodów lub majątku, wynagrodzenie pokrywa ten, kto żądał ustanowienia kuratora.§ 2. Wynagrodzenia nie przyznaje się, jeżeli nakład pracy kuratora jest nieznaczny, a sprawowanie kurateli czyni zadość zasadom współżycia społecznego." Wymieniony przepis nie reguluje całości sytuacji gdyż nie obejmuje pokrycia wynagrodzenia, w razie braku takiej możliwości, z majątku osoby poddanej kurateli lub z majątku wnoszącego o ustanowienie kuratora lub też w przypadku ustanowienia kuratora z urzędu. Brak jest też podstaw do przyjęcia, że nieuregulowanie tej kwestii było celowym zamierzeniem ustawodawcy, skoro utrzymana została zasada odpłatności wynagrodzenia za sprawowanie funkcji kuratora. Zatem zakres regulacji przepisu art. 162 k.r.o. jest szerszy, ponieważ poza podstawą przyznania wynagrodzenia na wniosek opiekuna i sposobu przyznawania go oraz przypadkami odmowy przyznania wynagrodzenia, określa wyczerpująco źródła, z których wynagrodzenie się pokrywa.

Tak też wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 28 marca 2014r. sygn. akt III CZP 6/11. Wymieniona uchwała została podjęta w odpowiedzi na pytanie prawne Sądu Okręgowego we Wrocławiu, przy stanie faktycznym sprawy odpowiadającym stanowi faktycznemu wskazanemu w niniejszej sprawie. Uchwała brzmi: "

1. W razie braku podstaw do pokrycia wynagrodzenia kuratora osoby częściowo ubezwłasnowolnionej na podstawie art. 179 § 1 k.r.o., wynagrodzenie to jest pokrywane ze środków publicznych na podstawie przepisów o pomocy społecznej (art. 162 § 3 w związku z art. 178 § 2 k.r.o. i art. 53a ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, jedn. tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 182 ze zm.).

2. W postępowaniu o przyznanie wynagrodzenia kuratorowi osoby częściowo ubezwłasnowolnionej ze środków publicznych zainteresowanym jest gmina, na której spoczywa obowiązek wypłaty tego wynagrodzenia.

3. Postanowienie w przedmiocie wynagrodzenia kuratora osoby częściowo ubezwłasnowolnionej jest postanowieniem co do istoty sprawy, od którego przysługuje apelacja (art. 518 k.p.c.)."

W jej uzasadnieniu SN wskazał, że w przepisach kodeksu rodzinnego i opiekuńczego pojęcia "opieka" i "kuratela" nie zostały zdefiniowane. W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że opieka w sensie prawnym polega na sprawowaniu pieczy nad osobą i majątkiem oraz reprezentowaniu podopiecznego, ma charakter trwały.

Wyodrębniona została opieka nad małoletnim (dział I tytułu III k.r.o.), kompleksowo uregulowana, i opieka nad ubezwłasnowolnionym całkowicie (dział II tytułu III k.r.o.), do której w zakresie nieunormowanym stosuje się za pośrednictwem art. 175 k.r.o. przepisy o opiece nad małoletnim. SN zwrócił uwagę na brak jednorodności instytucji kurateli, na różne rodzaje tej instytucji i jej realizację wielu różnych celów i funkcji. Podkreślił pierwszeństwo przepisów szczególnych, regulujących ustanowienie kuratora, a dopiero w ich braku, stosowanie przepisów działu III tytułu III kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Wskazał podstawy prawne powołania kuratora i analizując je stwierdził, że w przeważającej mierze kuratela ma charakter czasowy, natomiast w odniesieniu do kuratora ubezwłasnowolnionego częściowo jest bardzo zbliżona do opiekuna ubezwłasnowolnionego całkowicie i ma charakter trwały. W znacznej liczbie przypadków kurator jest powoływany na wniosek osoby, która tego potrzebuje (art. 600 k.p.c.) lub osoby trzeciej (tzw. kurator procesowy), rzadsze są natomiast przypadki ustanawiania kuratora z urzędu. Podkreślił, że unormowanie kurateli nie ma charakteru wyczerpującego, a zatem zgodnie z art. 179 § 2 k.r.o., w zakresie nieunormowanym, należy stosować przepisy o opiece. Oznacza to, zdaniem Sądu Najwyższego, że kuratela konstrukcyjnie nie różni się od opieki, a obie instytucje stanowią formę pieczy prawnej. Sąd ten ponownie podkreślił, że odpowiednie stosowanie przepisów o opiece do kurateli wymaga analizy każdego przypadku, w którego wyniku dochodzi do ustanowienia kuratora. Dalej wskazał, że zgodnie z art. 16 § 2 k.c., sąd ma obowiązek ustanowić z urzędu kuratora dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo. Rozważając zakresy regulacji art. 179 § 1 k.p.c. i art. 162 k.r.o. SN wskazał, iż wykładnia art. 178 § 2 k.r.o. nakazuje stosować do kurateli odpowiednio przepisy o opiece, ponieważ przepisy o kurateli nie regulują problematyki wynagrodzenia kuratora ustanowionego z urzędu, istnieje podobieństwo obu tych instytucji, a zamiarem ustawodawcy było objęcie przepisem art. 162 § 3 k.r.o. także sytuacji, w której brak podstaw do wypłacenia wynagrodzenia z majątku osoby objętej kuratelą lub wnioskującej o jej ustanowienie. SN powołał się na uzasadnienie projektu ustawy z dnia z dnia 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 220, poz. 1431), zmieniającej m. in art. 162 k.r.o., a także na zmiany w części dotyczącej ustawy o pomocy społecznej, związane z brakiem podstaw do wypłacania rodzinie zastępczej "dodatkowych świadczeń z tytułu jednoczesnej funkcji opiekuna lub kuratora". Podkreślił, że przepisy ustawy o pomocy społecznej odnoszą się do obowiązku gminy wypłacania wynagrodzenia za sprawowanie opieki (art. 18 ust. 1 pkt 3) jako zleconego jej zadania z zakresu administracji rządowej; art. 36 pkt 1h zalicza wynagrodzenie opiekuna do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej, a art. 53a określa wysokość i zasady wypłaty wynagrodzenia za sprawowanie opieki. Zwrócił uwagę na fakt, że ustawa o pomocy społecznej nie ustanawia prawa do wynagrodzenia opiekuna (kuratora), gdyż zostało to uregulowane w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym; jej przepisy służą wykonaniu prawa określonego w art. 162 § 3 k.r.o. Podstawą ustalenia, czy kuratorowi osoby ubezwłasnowolnionej częściowo przysługuje takie uprawnienie, jest art. 162 § 3 w związku z art. 178 § 2 k.r.o., nie zaś przepisy ustawy o pomocy społecznej. SN podkreślił, iż rolą gminy jest wypłacanie wynagrodzenia za sprawowanie opieki jako zadania zleconego z zakresu administracji rządowej, na podstawie art. 18 ust.1 pkt. 9 ustawy o pomocy społecznej. Gmina zarządza dokonanie wypłaty, nie ma podstaw do wydawania w tym względzie decyzji administracyjnej bowiem art. 53a ust. 1 zdanie pierwsze ustawy o pomocy społecznej wskazuje wprost, że wynagrodzenie wypłaca się w wysokości ustalonej przez sąd. Sąd Najwyższy wypowiedział się też o roli gminy jako strony postępowania sądowego o przyznanie wynagrodzenia wskazując na istotę interesu prawnego w postępowaniu nieprocesowym i nie znajdując uzasadnienie do udziału Skarbu Państwa w postępowaniu w przedmiocie przyznania kuratorowi wynagrodzenia, ponieważ interesu gminy nie przesądza źródło finansowania, a jej działanie podyktowane jest w istocie chronieniem interesu Skarbu Państwa. Jego celem jest wykonanie postanowienia sądu ze środków, które przekazane zostały gminie do dyspozycji. SN podkreślił, że postępowanie w przedmiocie przyznania wynagrodzenia jest samodzielnym postępowaniem co do istoty sprawy i nie stanowi kontynuacji postępowania o ustanowienie kuratora dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo, do kręgu jego uczestników należą jedynie te osoby, których interesu dotyczy wynik postępowania.

Skład orzekający w niniejszej sprawie podziela tezy przytoczonej uchwały i nie znajduje podstaw do odstąpienia od stanowiska w niej wyrażonego.

Wbrew stanowisku organu to sąd powszechny przesądził w postanowieniu z dnia [...] maja 2011r., sygn. akt [...], o wynagrodzeniu kuratora dla osoby częściowo ubezwłasnowolnionej, płatnym ze środków publicznych, czyli według treści art. 178 § 2 w zw. z art. 162 § 3 k.r.o. Środki publiczne to środki przewidziane ustawą o pomocy społecznej. Zgodnie natomiast z treścią art. 36 pkt.1 ppkt. h tej ustawy świadczeniami z pomocy społecznej są świadczenia pieniężne- wynagrodzenia należne opiekunowi z tytułu sprawowania opieki przyznane przez sąd. Natomiast według treści art. 18 ust. 1 pkt.9 do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej realizowanych przez gminę należy wypłacanie wynagrodzenia za sprawowanie opieki , a środki na realizację i obsługę tych zadań zapewnia budżet państwa ( art. 18 ust.2). Nie ma podstaw prawnych aby doszukiwać się w ustawie o pomocy społecznej, do której stosowania odsyła art. 162 § 3 k.r.o., przepisów odsyłających w przedmiotowej materii do stosowania ustawy o samorządzie gminnym. Tym samym przywołane przepisy ustawy kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz ustawy o pomocy społecznej stanowiąc o wynagrodzeniu za sprawowanie opieki (lub kurateli dla osoby częściowo ubezwłasnowolnionej) określają cel dotacji dla gminy. Jednocześnie ustalają podmioty, które o tym decydują, w tym w sposób jednoznaczny przypisują rolę stanowiącą sądom powszechnym orzekającym o ustaleniu wynagrodzenia dla opiekuna prawnego osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej oraz odpowiednio wynagrodzenia dla kuratora ustanowionego dla osoby częściowo ubezwłasnowolnionej.

Wbrew twierdzeniom organów cel przedmiotowej dotacji nie wynika z treści ustawy o finansach publicznych.

Przyznana skarżącej dodatkowa kwota dotacji celowej na 2014r. została wskazana w piśmie Wojewody [...] z dnia [...] grudnia 2014r. jako zwiększenie dotacji celowej z przeznaczeniem na "sfinansowanie zobowiązań Skarbu Państwa z tytułu wypłacania wynagrodzeń za sprawowanie opieki - zgodnie z art. 18 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, wynikających z postanowień sądów, których wykonanie powinno nastąpić do końca grudnia 2014 r. oraz na koszty obsługi tego zadania - zgodnie z art. 18 ust. 2 i 3 ww. ustawy." Zatem wypłata, przez skarżącą, wynagrodzenia dla kuratora, według ustaleń Sądu Rejonowego w L. zawartych w postanowieniu z dnia [...] maja 20111r., sygn. akt [...], nie stanowiła wykorzystania dotacji celowej w sposób niezgodny z jej przeznaczeniem, o którym mowa w art. 169 ust.1.pkt.1 u.f.p.

Mając powyższe na uwadze sąd uznał, że w sprawie doszło do naruszenia zarówno przepisów postępowania, w tym art. 107 § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. kodeks postępowania administracyjnego ( Dz. U. z 2016r. poz. 23 j.t. ze zm.), jak i wyżej wymienionych przepisów prawa materialnego poprzez błędną ich wykładnię oraz błędne zastosowanie, w sposób wpływający na wynik sprawy. Przy ponownym rozpatrzeniu sprawy organ jest zobowiązany uwzględnić powyższe wskazania sądu. Z tych względów sąd orzekł jak w wyroku, na podstawie art. 145 § 1 pkt.1 lit a i c oraz art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz. U. z 2016r. poz.718 j.t. ze zm., dalej p.p.s.a.). O kosztach postępowania sąd orzekł zgodnie z art. 200 p.p.s.a.