Wyrok z dnia 2001-05-25 sygn. WKN 10/01

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania Pokaż dokument źródłowy

WYROK Z DNIA 25 MAJA 2001 R.

( WKN 10/01 )

1. Z faktu, że nadzwyczajne złagodzenie kary w sposób określony w art. 60 § 7 k.k. następuje, gdy „ czyn zagrożony jest alternatywnie karami wymienionymi w art. 32 pkt 1 – 3 ” nie wynika, iż wszystkie te kary muszą być przewidziane w każdym wypadku, możliwa jest bowiem ich różna konfiguracja.

2. Zastosowaniu art. 60 § 7 k.k. nie stoi na przeszkodzie fakt, że czyn zagrożony jest alternatywnie nie tylko karami wymienionymi w art. 32 pkt 1 – 3 k.k., lecz także ( jak np. czyn określony w art. 338 § 2 k.k. ) karą aresztu wojskowego, a to m.in. ze względu na treść art. 322 § 1 k.k. in fine.

Przewodniczący : sędzia SN płk M. Buliński,

sędzia SN płk A. Kapłon, sędzia WSO deleg. do SN płk R. Chmielewski

( sprawozdawca )

Prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej : płk F. Szymański Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 25 maja 2001 r. sprawy Mariusza K., skazanego z art. 338 § 2 k.k. z powodu kasacji, wniesionej przez Z-cę Prokuratora Generalnego – Naczelnego Prokuratora Wojskowego na niekorzyść skazanego od wyroku Wojskowego Sądu Garnizonowego w W. z dnia 25 października 2000 r.,

u c h y l i ł w całości wyrok Wojskowego Sądu Garnizonowego w W. z dnia 25 października 2000 r. i p r z e k a z a ł niniejszą sprawę do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji,

U z a s ad n i e n i e

Wyrokiem z dnia 25 października 2001 r. Wojskowy Sąd Garnizonowy w W. uznał Mariusza K. winnym dopuszczenia się występku określonego w art. 338 § 2 k.k. i odstąpił od wymierzenia kary w oparciu o treść art. 60 § 1 k.k. w zw. z art. 54 § 1 k.k. oraz art. 60 § 7 k.k. i art. 61§1 k.k., ponadto na zasadzie art. 49 k.k. orzekł świadczenie pieniężne w kwocie 300 zł na rzecz PCK.

Orzeczenie powyższe uprawomocniło się w dniu 3 listopada 2001 r.

i zostało skierowane do wykonania.

W dniu 13 kwietnia 2001 r. od powyższego orzeczenia na niekorzyść skazanego kasacje w trybie 521 k.p.k. złożył Z-ca Prokuratora Generalnego -Naczelny Prokurator Wojskowy, zarzucając rażące naruszenie prawa karnego materialnego i wnosił o jego uchylenie w całości oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji. W kasacji podniesiono, iż naruszenie prawa materialnego polegało na obrazie „(...) art. 60 § 7 kk polegające na niesłusznym zastosowaniu tego przepisu wobec oskarżonego Mariusza K., któremu przypisano w wyroku skazującym dokonanie przestępstwa z art. 338 § 2 kk, tj. występku nie zagrożonego karą grzywny obok kary pozbawienia wolności lub ograniczenia wolności i przez to nie spełniającego warunku alternatywnego zagrożenia karami wymienionymi w art.32 pkt 1-3 kk, co miało istotny wpływ na treść orzeczenia, poprzez bezpodstawne zastosowanie instytucji odstąpienia od wymierzenia kary,”, a ponadto obrazą „art. 324 § 2 kk, mającego istotny wpływ na treść wyroku, polegające na orzeczeniu wobec Mariusza K., pełniącego podczas orzekania zasadniczą służbę wojskową, środka karnego w postaci świadczenia pieniężnego, który ustawa zakazuje stosować wobec żołnierzy służby zasadniczej.”

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Wnioski kasacji uznać należy za zasadne, a jej wywody jedynie w części.

Ze wszech miar słuszny jest pogląd wyrażony w kasacji o obrazie w orzeczeniu Wojskowego Sądu Garnizonowego w W. art. 324 § 2 k.k. Z treści przywołanego przepisu wynika generalny zakaz stosowania wobec żołnierzy służby zasadniczej, środka karnego, w postaci świadczenia pieniężnego, określonego w art. 39 pkt 7 k.k.. Stosunek pomiędzy wskazanymi przepisami kształtuje się w oparciu o zasadę specjalności i polega na pojęciowym zawężeniu w normie szczególnej kręgu podmiotów do, których można stosować normę ogólną (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2000 r. N WKN 9/00, OSNKW 2000, z. 9-10, poz.82).

Zatem skoro obraza prawa materialnego polega między innymi na postąpieniu wbrew wyraźnemu ustawowemu zakazowi, to w realiach przedmiotowej sprawy orzeczenie wobec żołnierza służby zasadniczej -Mariusza K. świadczenia pieniężnego musi skutkować uchylenie takiego orzeczenia.

W dalszej kolejności rozważenia wymaga zarzut kasacji obrazy art. 60 § 7 k.k. Ratio legis wskazanego przepisu tkwi w możliwości orzeczenia środka karnego, jeżeli czyn zagrożony jest alternatywnie grzywną, ograniczeniem wolności albo pozbawienia wolności. Kluczowym więc problemem pozostaje wyjaśnienie wyrażenia ustawowego alternatywnie.

Wykorzystując wypracowane przez naukę i praktykę prawniczą reguły interpretacji językowo – logicznej wykładni prawa, które powinny być zawsze punktem wyjścia do interpretacji tekstu prawnego, skonstatować wypada, iż kodeks karny nie zawiera ustawowego określenia (definicji legalnej), co należy rozumieć pod pojęciem alternatywnie. Dlatego też etymologicznemu znaczeniu tego określenia należy przypisać decydujące znaczenie, a według niego alternatywnie oznacza m.in. możliwość wyboru jednej z dwóch możliwości, (Słownik Języka Polskiego, pod red. M.Szymczaka, Warszawa 1999,PWN); taki, który może być wybrany zamiast czegoś innego ( Inny Słownik Języka Polskiego; pod red. M. Bańko, PWN, Warszawa 2000); konieczność wyboru jednej z dwu wykluczających się możliwości, (Mały Słownik Języka Polskiego; pod red. E. Sobol, PWN, Warszawa 1994).

Zatem skoro alternatywnie oznacza możliwość wyboru, to zaprezentowany w zarzutach kasacji pogląd, iż dla stosowania art. 60 §7 k.k. musi zaistnieć zagrożenie wszystkimi karami wymienionymi w art. 32 pkt 1-3 k.k. należy odrzucić. Wykładnia prawa nie może prowadzić ad absurdum. Implementując tę oczywistą regułę Sąd Najwyższy doszedł do przekonania, że prawodawca stwarzając możliwość nadzwyczajnego łagodzenia kary, poprzez odstąpienie od jej wymierzenia i poprzestaniu na orzeczeniu jedynie środka karnego, nie mógł wykluczyć czynów teoretycznie charakteryzujących się mniejszym ładunkiem szkodliwości społecznej, gdyż za takie należałoby uznać czyny zagrożone jedynie grzywną albo karą ograniczenia wolności, a zezwolić na stosowanie tej instytucji do czynów zagrożonych grzywną, ograniczeniem wolności albo pozbawienia wolności, a więc teoretycznie o większym ciężarze gatunkowy. Przyjęcie odmiennej interpretacji treści art. 60 § 7 k.k. musiałoby oznaczać konieczność zaakceptowania braku racjonalności ustawodawcy w posługiwaniu się prawidłami techniki legislacyjnej.

Można zatem, w oparciu o powyższe ustalenia jak i kierując się regułami celowościowymi zasadnie przyjąć, iż prawodawca formułując dyspozycje art. 60 § 7 k.k., odniósł cechę alternatywności, do różnych konfiguracji kar wymienionych w art. 32 pkt 1-3 k.k., a nie jedynie do przypadków gdy występują one łącznie.

W realiach niniejszej sprawy oznacza to, że Wojskowy Sąd Garnizonowy w W. nadzwyczajnie łagodząc Mariuszowi K. karę, poprzez odstąpienie od jej wymierzenia w związku z dopuszczeniem się występku zagrożonego karą ograniczenia wolności, aresztu wojskowego do roku albo pozbawienia wolności (art. 338 §2 k.k.) nie naruszył przepisów prawa materialnego.

Zważywszy, iż występek określony w art. 338 § 2 k.k. oprócz zagrożenia karą ograniczenia wolności i pozbawienia wolności przewiduje także możliwość wymierzenia kary aresztu wojskowego, powstaje pytanie, czy w związku z tym, że kary tej nie statuuje art. 32 pkt 1-3 k.k., można wobec sprawcy tego czynu stosować nadzwyczajne złagodzenie kary określone w art. 60 § 7 k.k.

Wydaje się, iż pomimo że kara aresztu wojskowego nie jest rodzajowo tożsama karze pozbawienia wolności, to z tych samych względów, które przytoczono wyżej (racjonalność ustawodawcy i reguły celowościowe) nie sposób wykluczyć możliwości stosowania art. 60 § 7 k.k. do sprawców czynów zagrożonych oprócz karami wymienionymi w art. 32 pkt 1-3 k.k. także karą aresztu wojskowego. Tym bardziej, że gdyby uznać zasadność poglądu odmiennego, to nie można by do takich sprawców stosować także i innych instytucji karnego prawa materialnego, jak choćby obostrzenia górnej granicy ustawowego zagrożenia, czy odstąpienia od wymierzenia kary (art. 38 §1 k.k. i art. 59 k.k.)

Stanowisko w kwestii dopuszczalności stosowania cyt. przepisów także do sprawców czynów zagrożonych również karą aresztu wojskowego zdecydowanie wspiera treść art. 322 §1 k.k.(in fine) nakazujący stosować do tej kary odpowiednio przepisy o karze pozbawienia wolności.

Z tych też wszystkich względów sąd pierwszej instancji, przy ponownym rozpoznaniu przedmiotowej sprawy, może po raz kolejny rozważyć kwestię ewentualnego stosowania art. 60 § 7 kk, jednakże jeżeli zdecyduje się na takie rozstrzygnięcie, to powinien orzec środek karny dopuszczalny do stosowania wobec żołnierza służby zasadniczej.