Postanowienie z dnia 2018-01-17 sygn. II SA/Wr 333/17

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym Przewodniczący: Sędzia WSA Olga Białek po rozpoznaniu w Wydziale II w dniu 17 stycznia 2018 r. na posiedzeniu niejawnym sprzeciwu W. O. i M. O. od postanowienia referendarza sądowego w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym we Wrocławiu z dnia 18 grudnia 2017 r. sygn. akt II SA/Wr 333/17 o odmowie przyznania skarżącym prawa pomocy w sprawie ze skargi W. O. i M. O. na decyzję Wojewody D. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie odmowy zatwierdzenia projektu budowlanego i udzielenia pozwolenia na budowę dla inwestycji polegającej na nadbudowie kondygnacji mieszkalnej nad istniejącą częścią dwukondygnacyjną budynku mieszkalnego postanawia: zaskarżone postanowienie referendarza sądowego utrzymać w mocy.

Uzasadnienie

Zaskarżonym postanowieniem referendarza sądowego odmówiono skarżącym przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym, obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata.

W uzasadnieniu ww. postanowienia podano, że wnioskodawcy podali, że wspólne gospodarstwo domowe prowadzą z córką oraz dwojgiem wnucząt, są właścicielami domu jednorodzinnego o powierzchni 169 m² i wartości 500.000 zł, lokalu mieszkalnego o powierzchni 48 m² i wartości 80.000 zł, działki budowlanej o powierzchni 12 arów i wartości 20.000 zł oraz domu jednorodzinnego o wartości 400.000 zł, samochodu dostawczego "[...]" z 2005 r. o wartości około 6.000 zł oraz zakupionego na kredyt samochodu "[...]" o wartości około 40.000 zł. Ich dochodem jest przychód skarżącego z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej w kwocie 21.701,10 zł ("do października") oraz emerytura skarżącej w kwocie 1.250 zł. Utrzymanie domu skarżących i wydatki na leki pochłaniają kwotę 1.680 zł, natomiast ubezpieczenie domu – "4860 zł" miesięcznie. Oświadczyli, że ich córka uczestniczy w kosztach utrzymania domu, w którym mieszka z dziećmi.

Nadto referendarz sądowy stwierdził, że z przedłożonych do akt sprawy dokumentów wynika, że w roku 2016 skarżący w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskał dochód w kwocie 23.949,21 zł, przy przychodzie w kwocie 259.586,63 zł, natomiast z innych źródeł uzyskał dochód w kwocie 9.991,80 zł, skarżąca natomiast otrzymała emeryturę w łącznej kwocie 21.899,42 zł. W sierpniu, wrześniu i październiku 2017 r. skarżący dostarczył towary i świadczył usługi o wartości odpowiednio 44.506 zł, 32.814 zł i 60.950 zł oraz nabył towary i usługi o wartości odpowiednio 20.124 zł, 31.837 zł i 12.142 zł. Skarżący przedłożyli również zestawienie ich wydatków domowych w tym spłaty kredytów kwotą 514,19 zł i zajęcie wierzytelności w kwocie 2.510,19 zł.

Zdaniem referendarza sądowego prowadzenie działalności gospodarczej na skalę odpowiadającą kwocie przychodów skarżącego z tego tytułu w roku 2016, wartości świadczonych usług i dostarczonych towarów oraz obrotów na jego rachunku bankowym, bez względu na jej wynik, bez zabezpieczenia środków finansowych przeznaczonych na koszty postępowań sądowych związanych z tą działalnością jest konsekwencją samodzielnej decyzji wnioskodawcy i obciąża jego zdolność wszczynania postępowań sądowych dotyczących jego indywidualnego interesu prawnego o charakterze publicznym i cywilnym poprzez uiszczanie opłat sądowych proporcjonalnych do wartości dochodzonych praw i roszczeń związanych z prowadzoną działalnością. Istotne jest także dalsze prowadzenie przez stronę skarżącą tej działalności bez zabezpieczenia środków na wyżej wskazany cel. Brak takiego zabezpieczenia wynikający z autonomicznej decyzji strony skarżącej w zakresie planowania wydatków nie może, w ocenie referendarza sądowego, prowadzić do przeniesienia na budżet państwa kosztów ochrony jej indywidualnego interesu prawnego.

Po drugie, skarżący obraca w ramach prowadzonej działalności gospodarczej kwotami wynikającymi z wielkości przychodów z tego źródła i kosztów ich uzyskania, z przedłożonych deklaracji VAT oraz z historii jego rachunku bankowego, których posiadanie pozwala na przyznanie prawa pomocy jedynie w sytuacji, gdy wnioskodawca przedstawi istotne, obiektywne i wyjątkowe powody przeznaczenia posiadanych środków pieniężnych na inne cele niż opłacenie kosztów postępowania sądowego. Tymczasem w sprawie skarżący takich okoliczności nie przedstawił. Nie zalicza się do tych okoliczności dobrowolnego lub przymusowego wykonywania zobowiązań cywilnoprawnych i publicznoprawnych strony, które zakwalifikować trzeba do kategorii zwykłych i przewidywalnych elementów prowadzenia działalności gospodarczej, posiadania majątku i prowadzenia gospodarstwa domowego, w tym utrzymania siebie.

Nadto poza nieruchomością, którą skarżący wykorzystują do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych swoich, swojej córki i wnucząt, są właścicielami innych nieruchomości, co wyklucza traktowanie ich jako osoby fizyczne pozbawione dostatecznych środków na poniesienie kosztów postępowania. Zatem na obecnym etapie postępowania wnioskujący skarżący nie wykazali podstaw do przyznania prawa pomocy. W konsekwencji, na podstawie art. 258 § 1 i § 2 pkt 7 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, referendarz sądowy postanowił o odmowie przyznania skarżącym prawa pomocy.

W. O. i M. O. wnieśli sprzeciw od przytoczonego postanowienia referendarza sądowego. Podnieśli, że w uzasadnieniu ww. postanowienia jest błąd co do kwoty ponoszonej tytułem ubezpieczenia domu, bowiem nie posiadają oni ubezpieczenia. Zakwestionowali też wartość lokalu mieszkalnego przy ul. J. [...]. Dodali również, że nieruchomość w postaci domku jednorodzinnego, która wchodzi w skład majątku firmy skarżącego, gdyby została sprzedana, to skarżący nie występowaliby o przyznanie prawa pomocy.

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu zważył, co następuje:

Zgodnie z przepisem art. 260 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2017 r. poz. 1369 ze zm.; dalej: p.p.s.a.) rozpoznając sprzeciw od zarządzenia i postanowień, o których mowa w art. 258 § 2 pkt 6-8, sąd wydaje postanowienie, w którym zaskarżone zarządzenie lub postanowienie referendarza sądowego zmienia albo utrzymuje w mocy. Na mocy art. 260 § 2 p.p.s.a, w sprawach, o których mowa w § 1, wniesienie sprzeciwu od zarządzenia lub postanowienia referendarza sądowego wstrzymuje jego wykonalność. Sąd orzeka jako sąd drugiej instancji, stosując odpowiednio przepisy o zażaleniu. Sąd rozpoznaje sprawę na posiedzeniu niejawnym (art. 260 § 3 p.p.s.a.).

Wspomnieć jeszcze wypada, że stosownie do przepisu z art. 246 § 1 p.p.s.a. przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje: 1) w zakresie całkowitym - gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania; 2) w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (art. 245 § 3 p.p.s.a.) Według sądu, wykładnia ustawowego określenia "gdy wykaże" (art. 246 p.p.s.a.) prowadzi do przyjęcia, że to na ubiegającym się o przyznanie prawa pomocy spoczywa ciężar dowodu, iż znajduje się w sytuacji uprawniającej go do przyznania prawa pomocy. Zatem to wnioskodawca zobowiązany jest do dokładnego i zgodnego z prawdą przedstawienia własnej sytuacji majątkowej oraz wykazania, iż spełnia przesłanki do przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. Innymi słowy, przyznanie prawa pomocy nie ma charakteru uznaniowego, ustawodawca zawarł bowiem w art. 246 § 1 p.p.s.a. przesłanki, których wykazanie przez stronę wnioskującą obliguje sąd do przyznania tego prawa w całości bądź w części.

W rozpoznawanej sprawie przedmiotem oceny jest więc to, czy referendarz sądowy trafnie uznał, że skarżący nie wykazali, iż nie są w stanie ponieść kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Oceniając wobec tego dane przedstawione przez skarżących we wniosku o przyznanie prawa pomocy Sąd doszedł do przekonania, że zasadnie referendarz sądowy stwierdził, że skarżący nie wykazali, że nie są w stanie ponieść kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

Po pierwsze odnosząc się do treści sprzeciwu wskazać należy, że ustaleń referendarza sądowego skutecznie w sprzeciwie nie podważono. Odnośnie do ubezpieczenia domu, to sami skarżący we wniosku na urzędowym formularzu podali, że ubezpieczenie domu miesięcznie kosztuje ich 4860 zł (zob. k. 116v akt sądowych). Również informacja o wartości lokalu mieszkalnego przy ul. J. [...] pochodzi z wniosku skarżących, gdzie wskazano, że został on zakupiony za 80.000 zł.

Następnie Sąd stwierdził, że trafne były wnioski referendarza sądowego, że skarżący obraca w ramach prowadzonej działalności gospodarczej kwotami wynikającymi z wielkości przychodów z tego źródła i kosztów ich uzyskania, z przedłożonych deklaracji VAT oraz z historii jego rachunku bankowego, których posiadanie pozwala na przyznanie prawa pomocy jedynie w sytuacji, gdyby wnioskodawca przedstawił istotne, obiektywne i wyjątkowe powody przeznaczenia posiadanych środków pieniężnych na inne cele niż opłacenie kosztów postępowania sądowego. Tymczasem w sprawie skarżący takich okoliczności nie przedstawił, ani na takie okoliczności nie wskazano w sprzeciwie.

Sąd zauważa, że we wniosku o przyznanie prawa pomocy podano, że do października 2017 r. skarżący uzyskali dochód na poziomie 34.201,10 zł, więc zdaniem Sądu nie można skarżących zaliczyć do osób obiektywnie ubogich, bowiem miesięcznie uzyskiwali średnio prawie 3.500 zł netto, przy płacy minimalnej wynoszącej ok. 1.460 zł netto. Jak wynika z dołączonych do wniosku dokumentów działalność gospodarcza skarżącego przynosi stałe dochody, a więc trudno mówić, że skarżący znajduje się w ciężkiej sytuacji materialnej. Osiąganie przez osobę fizyczną stałego miesięcznego dochodu, w szczególności przewyższającego minimalne wynagrodzenie za pracę jest przesłanką do odmowy przyznania prawa pomocy (por. postanowienie NSA z dnia 2 sierpnia 2006 r., I OZ 1111/06, czy postanowienie WSA w Gdańsku z dnia 8 lipca 2005 r., Orzeczenia.nsa.gov.pl). Trudno też byłoby się zgodzić, że osiągając powyższe dochody skarżący nie byli w stanie wygospodarować kwoty 250 zł na wpis sądowy od ewentualnej skargi kasacyjnej od wydanego w sprawie wyroku i na ewentualne wynagrodzenie adwokata. Sąd przyjął przy tym, że koszty sądowe należy traktować jako wydatki bieżące w budżecie domowym, które powinny być zaspokajane na równi z innymi podstawowymi wydatkami. Ubiegający się o przyznanie prawa pomocy powinien w pierwszej kolejności poczynić oszczędności we własnych wydatkach do granic zabezpieczenia koniecznych kosztów utrzymania. Podjęcia tego rodzaju kroków skarżący jednak nie wykazali.

Skoro zatem to na skarżących spoczywał obowiązek wykazania, że nie są w stanie pokryć kosztów postępowania, a skarżący tego nie wykazali, to należało odmówić im przyznania prawa pomocy. W świetle powyższego Sąd uznał więc, że zaskarżone postanowienie referendarza sądowego było prawidłowe.

Mając powyższe na uwadze, Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu, na podstawie art. 260 § 1 p.p.s.a. postanowił jak w sentencji.