Wyrok z dnia 2018-03-23 sygn. I SA/Wa 93/18

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Joanna Skiba (spr.) Sędziowie: WSA Dorota Apostolidis WSA Przemysław Żmich Protokolant specjalista Ewelina Dębna po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 marca 2018 r. sprawy ze skargi A. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] grudnia 2017 r. nr [...] w przedmiocie zasiłku celowego oddala skargę.

Uzasadnienie

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w C., po rozpoznaniu odwołania A. K., decyzją z [...] grudnia 2017 r. nr [...] utrzymało w mocy decyzję Wójta Gminy w S. z [...] października 2017 r. nr [...] o odmowie przyznania pomocy w formie zasiłku celowego na zakup opału w kwocie 2000 złotych.

Zaskarżona decyzja została wydana w następującym stanie sprawy.

19 października 2017r. A. K. zwrócił się do Kierownika GOPS w S. z wnioskiem o przyznanie zasiłku celowego w kwocie 2000 złotych na zakup opału.

Wójt Gminy w S. decyzją z [...] października 2017 r. nr [..] orzekł o odmowie przyznania wnioskodawcy pomocy w formie zasiłku celowego na wnioskowany cel. Organ ustalił na podstawie wywiadu środowiskowego i złożonych oświadczeń przez wnioskodawcę, że w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku nie osiągnął żadnego dochodu. Utrzymuje się z pomocy rzeczowej rodziny i sąsiadów. Syn D. partycypuje w kosztach utrzymania ojca uiszczając przynajmniej w części opłaty związane z utrzymaniem domu. Ponadto rodzina opłaciła rachunki za energię elektryczną, opał, paliwo do samochodu, telefon komórkowy, dojazdy do W.

W toku prowadzonego postępowania administracyjnego organ ustalił, że A. K. zamieszkuje dom składający się z 5 izb, wyposażony we wszystkie media, posadowiony na działce siedliskowej, która jest własnością jego syna D. K. Wnioskodawca jest rozwiedziony, posiada czworo dzieci, w tym dwoje na których ma ustalone alimenty w łącznej kwocie 1.000 zł miesięcznie. Dwoje dzieci z pierwszego małżeństwa są dorosłe i prowadzą samodzielne, oddzielne gospodarstwa, zamieszkują w W.

W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że [...] lipca 2017 wnioskodawca podpisał kontrakt socjalny, który przewiduje m.in. podjęcie działań przez wnioskodawcę w celu rozłożenia na raty zadłużenia z tytułu opłat za energię, złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, wniesienie pozwu o obniżenie alimentów na dzieci, podejmowanie działań w celu znalezienia pracy na terenie gminy oraz wystąpienie do spadkobiercy o zapłatę należnego zachowku lub do pełnoletnich dzieci o dobrowolne płacenie alimentów w brakującej kwocie do zaspokojenia potrzeb.

A. K. otrzymał ofertę pracy jako pracownik gospodarczy w Urzędzie Gminy w S., jest w trakcie diagnostyki lekarskiej. Skierowania do lekarza kardiologa i ortopedy otrzymał od lekarza medycyny pracy.

Organ odmawiając przyznania wnioskowanego świadczenia miał na względzie fakt, że A. K. we wrześniu złożył 6 wniosków o zasiłki celowe. Organ przyznał 3 zasiłki celowe w kwocie 200 zł, 100 zł i 50 zł. Łączna kwota zasiłków celowych we wrześniu, to kwota 350 zł. Ponadto otrzymał zasiłek okresowy w wysokości 317 zł. Ponadto w październiku wypłacona została kwota zasiłku celowego w wysokości 200 zł przyznana decyzją z [...] sierpnia 2017 r.

Organ wskazał ponadto, że co prawda żaden z przepisów ustawy o pomocy społecznej nie reguluje częstotliwości ubiegania się o zasiłek celowy, jednak ta pomoc nie może mieć charakteru comiesięcznego, regularnego wsparcia. Zasiłek celowy ma charakter pomocy doraźnej, ukierunkowanej na konkretny cel bytowy.

Organ podał, że średnia wysokość udzielonych zasiłków we wrześniu dla osób uprawnionych w Gminie S. wyniosła 254,44 zł, zasiłki celowe otrzymało 9 osób.

Od powyższej decyzji A. K. wniósł odwołanie, w którym stwierdził, że organ naruszył art. 2 i 3 ustawy o pomocy społecznej.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w C. decyzją z [...] grudnia 2017 r. nr [...] utrzymało w mocy decyzję Wójta Gminy w S. z [...] października 2017 r. nr [...]. W uzasadnieniu organ wskazał, że podstawę materialnoprawną przyznania zasiłku celowego stanowi art. 39 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2016, poz. 930 ze zm.) – zwanej dalej "ups". Zgodnie z art. 39 ust. 1 i 2 ups zasiłek celowy może być przyznany w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej. Zasiłek ten może być przyznany, w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu.

Wyznacznikami ustalenia wysokości tego zasiłku są - z jednej strony - sytuacja materialna wnioskodawcy i cel, na który zasiłek jest przyznawany, a z drugiej strony - możliwości finansowe organów pomocy społecznej. Świadczenia dla osób wymagających wsparcia ze strony pomocy społecznej podlegają regulacji zawartej w ups.

Celami pomocy społecznej określonymi w art. 2 i art. 3 ups jest wspieranie osób i rodzin w ich wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i przezwyciężenia trudnych sytuacji życiowych, których nie są w stanie samodzielnie pokonać, umożliwienie osobie lub rodzinie życia w warunkach odpowiadających godności człowieka. Cele te osiąga się poprzez wyprowadzenie osoby z systemu pomocy społecznej. Zgodnie z art. 3 ups rodzaj, forma i rozmiar świadczenia powinny być odpowiednie do okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy. Pomoc społeczna udzielana jest bowiem osobom, czy rodzinom m.in. z powodu ich ubóstwa, sieroctwa, bezdomności, bezrobocia, niepełnosprawności, ciężkiej choroby.

Z akt sprawy wynika, że A. K. mieszka samodzielnie w domu o pow. 90 m2. Budynek jest wyposażony we wszystkie media. Dom jest posadowiony na działce siedliskowej [...]. Dom i nieruchomość tworzy siedlisko, które jest centrum życiowym skarżącego od wielu lat. Na mocy testamentu nieruchomość w całości odziedziczył syn wnioskodawcy D. K. po zmarłej matce wnioskodawcy Z. K.. Dom, w którym zamieszkuje A. K. wyposażony jest w podstawowy sprzęt gospodarstwa domowego.

Podczas prowadzonych wywiadów środowiskowych przez organ I instancji wnioskodawca wyjaśnił, że nie jest możliwe wystąpienie o zachowek przez niego, ponieważ utraciłby miejsce zamieszkania. Syn musiałby sprzedać nieruchomość, a on sam stałby się bezdomnym z niewielką kwotą pieniędzy. Ponadto sprzedaż nieatrakcyjnej nieruchomości jest niepewna i w ogóle nie wiadomo, czy kiedykolwiek znalazłby się kupiec.

Z oświadczenia złożonego przez skarżącego oraz wywiadu środowiskowego znajdującego się w aktach sprawy wynika, że skarżący w miesiącu wrześniu 2017 r. nie uzyskał żadnego dochodu, nie korzystał też z karty płatniczej syna, nie podejmuje żadnej pracy, jest zarejestrowany w PUP w C. jako bezrobotny bez prawa do zasiłku, ponadto otrzymuje pomoc rzeczową, żywnościową od syna, znajomych i sąsiadów. Z przeprowadzonego wywiadu środowiskowego wynika, że syn również ponosi częściowo wydatki utrzymania domu i opłacania rachunków. Właściciel nieruchomości D. K. oświadczył, że pomaga ojcu w zakresie utrzymania domu, wnoszenia opłat za energię, zakupu drewna opałowego na zimę, zakupu jedzenia dla ojca oraz karmy dla psów, co średnio miesięcznie wynosi ok. 670 zł.

Kolegium biorąc pod uwagę, że skarżący we wrześniu 2017 r. nie uzyskał dochodu oprócz dochodu z tytułu zasiłku okresowego w wysokości 317 zł, a w zaspakajaniu bieżących potrzeb korzysta z pomocy rzeczowej od syna, sąsiadów i znajomych stwierdziło, że wnioskujący ze względu na osiągnięty dochód i bezrobocie spełnia ustawowe przesłanki do otrzymania pomocy w postaci zasiłku celowego.

Jak wynika z wywiadu środowiskowego, skarżący otrzymuje pomoc rzeczową od rodziny i sąsiadów. Na 13 wniosków złożonych w GOPS o zasiłek celowy pozytywnie rozpatrzono 3 wnioski i A. K. otrzymał kwotę we wrześniu 350 zł. Ponadto otrzymał kwotę 317 zł zasiłku okresowego.

Kolegium miało również na względzie, to że A. K. nie jest osobą nieporadną, korzysta nieodpłatnie z mieszkania, a ponadto uzyskuje pomoc rzeczową od syna, byłej żony, sąsiadów i znajomych. Syn opłaca w większości rachunki z tytułu utrzymania domu, za to ojciec A. K. dba o jego własność, utrzymuje dom w należytym porządku, opiekuje się dwoma psami, z których jeden należy do syna. Skarżący nie jest osobą samotną, pomimo iż samotnie gospodaruje i zamieszkuje w domu syna, ma dorosłe dzieci - syna i córkę, którzy wspierają ojca w trudnej sytuacji (również materialnie).

[...] maja 2017 r. przeprowadzono wywiad środowiskowy z synem wnioskodawcy D. K., który oświadczył, że ojciec jest pełnomocnikiem w zarządzaniu jego nieruchomością, w miarę możliwości ponosi część kosztów z tym związanych. Ojcu pomaga w formie rzeczowej, pomaga w utrzymaniu domu, ponosi opłaty za energię, zakup drewna opałowego, zakup karmy dla psów, zakup jedzenia dla ojca. Pomoc rzeczowa świadczona jest na ok. 670 zł miesięcznie. D. K. prowadzi wspólne gospodarstwo z żoną i synem, odmówił podania dochodu swojej rodziny, obciążenia finansowe rodziny, to 2.400 zł miesięcznie.

A. K. realizując postanowienia kontraktu socjalnego wystąpił do sprzedawcy energii elektrycznej o rozłożenie zadłużenia na raty, częściowo zadłużenie spłacił jego syn. Otrzymał też propozycję pracy w Urzędzie Gminy S. na stanowisku pracownik gospodarczy. 28 lipca 2017 r. otrzymał skierowanie do lekarza medycyny pracy na wstępne badanie lekarskie, przed podjęciem pracy na stanowisku pracownik gospodarczy. Obecnie jest w trakcie diagnostyki lekarskiej, otrzymał skierowanie do kardiologa i ortopedy.

Jednocześnie, jak wynika z ugruntowanego już orzecznictwa sądowego, przyznawane w ramach pomocy społecznej zasiłki (okresowe, celowe) mają za zadanie jedynie wspomagać w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb. Rolą ośrodków pomocy społecznej nie jest bowiem stałe utrzymywanie osób zainteresowanych i zaspokajanie ich wszystkich potrzeb. Osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej są obowiązane do współdziałania w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej (art. 4 ups). Przede wszystkim same muszą podejmować działania pozwalające na usamodzielnienie się, także finansowe. Przyznawane ze środków pomocy społecznej świadczenia, nawet te o charakterze okresowym, nie mogą być traktowane jako należne zainteresowanym, stałe źródło dochodu, stanowiące substytut comiesięcznej pensji, emerytury, czy też renty. Zasiłek celowy jest świadczeniem przyznawanym w ramach uznania administracyjnego. Uznanie administracyjne obejmuje prawo organu do oceny zgłaszanych potrzeb, z uwzględnieniem środków finansowych pozostających w dyspozycji organu na dany rodzaj pomocy oraz ogólnej liczby osób ubiegających się o przyznanie pomocy. W ramach pomocy społecznej nie jest możliwie zaspokojenie wszystkich, również tych uzasadnionych, potrzeb osób uprawnionych do świadczeń. Organ nie może koncentrować się na zaspokojeniu wszystkich zgłoszonych potrzeb z pokrzywdzeniem innych osób potrzebujących wsparcia finansowego. Pomoc społeczna bowiem spełnia jedynie subsydiarną funkcję.

SKO w C., przytaczając art. 2 ust 1 ups, wskazało, że pomoc społeczna ma na celu udział w pokonywaniu przez osoby i rodziny trudności materialnych i życiowych, a nie obowiązek ponoszenia pełnych kosztów utrzymania tych osób i rodzin wraz z realizacją ciążących na nich obciążeń finansowych. Nie jest tak, że każda osoba spełniająca warunki przyznania pomocy społecznej tę pomoc musi uzyskać w żądanej wysokości i na każdy cel. Zgodnie z art. 3 ust. 4 ups potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy powinny zostać uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się możliwościach pomocy społecznej. Z unormowania tego wynika, że nie każda niezbędna potrzeba zgłoszona przez osobę potrzebującą będzie zaspokojona albowiem uzależnione to będzie od posiadanych przez organ środków.

Osoba ubiegająca się o pomoc winna podjąć własne działania w kierunku poprawy swojej sytuacji materialnej. Zainteresowany winien mieć świadomość, że wsparcie organu pomocy społecznej nie może polegać na wyrównaniu wszystkich niedostatków nawet o charakterze elementarnym. Pomoc społeczna pełni bowiem jedynie funkcję uzupełniającą w stosunku do własnych możliwości podopiecznych, którzy zobowiązani są do czynienia starań o rozwiązywanie swoich problemów życiowych przede wszystkim we własnym zakresie.

Od decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w C. z [...] grudnia 2017 r. nr [...] A. K. wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. W skardze domaga się przyznania wnioskowanych świadczeń przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie. Uważa, że organ II instancji sankcjonuje decyzją brak dochowania przez organ I instancji ustawowego wymogu działania w celu zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych. Wbrew stanowisku organu wyższego stopnia, nie ma mowy o zaspokajaniu wszystkich potrzeb skarżącego, a wyłącznie drobnej części potrzeb osoby uprawnionej, którą jest. Skarżący wskazał na niekonsekwencję argumentacji SKO. Z jednej strony SKO uznaje i potwierdza stan faktyczny przejawiający się w ponoszeniu większości kosztów jego utrzymania przez inne podmioty, niż organ pomocy społecznej, a z drugiej strony, organ wysuwa argumenty zawarte w niedotyczącym skarżącego rozstrzygnięciu WSA, uznającym, że pomoc społeczna nie ma obowiązku ponoszenia pełnych kosztów utrzymania uprawnionego do zasiłku.

Skarżący uważa, że w jego przypadku ta sytuacja nie grozi i przywołanie przez organ rozstrzygnięć WSA w innych sprawach, jest nie na miejscu i nie ma zastosowania, jako że skarżący nie wnosił o finansowanie pełnych kosztów utrzymania, a tylko ich małej części, a po drugie co innego nakazuje ups. Z art 16 ust. 1 i 2 ups wynika, że obowiązek zapewnienia realizacji zadań pomocy społecznej spoczywa na jednostkach samorządu terytorialnego oraz na organach administracji rządowej w zakresie ustalonym ustawą, Gmina i powiat, obowiązane zgodnie z przepisami ustawy do wykonywania zadań pomocy społecznej, nie mogą odmówić pomocy osobie potrzebującej, mimo istniejącego obowiązku osób fizycznych lub osób prawnych do zaspokajania jej niezbędnych potrzeb życiowych. Z art 2 ust. 1 ups wynika, że pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Z art 3 ust. 1 ups wynika, że pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Z art. 119 ust. 1 pkt 3 ups wynika udzielanie informacji, wskazówek i pomocy w zakresie rozwiązywania spraw życiowych osobom, które dzięki tej pomocy będą, zdolne samodzielnie rozwiązywać problemy będące przyczyną trudnej sytuacji życiowej; skuteczne posługiwanie się przepisami prawa w realizacji tych zadań.

Skarżący podał, że niczego więcej, niż realizacji wskazanych zapisów, nie oczekuję. Na żadnym etapie, żadnego postępowania, jakikolwiek organ nie wykazał abym posiadał realnie własne uprawnienia, zasoby i możliwości poprawy swojej sytuacji. Organy przypisywały skarżącemu tylko teoretyczne możliwości powyższego, ale bez koniecznego ustawowo wskazania sposobu przeprowadzenia takiego działania, bez narażania skarżącego uprzednio na bezdomność i potrzebę jeszcze większego, niż dziś wsparcia ze strony tych organów. Ustawa mówi przecież wręcz o takiej pomocy, aby osoby ją otrzymujące były zdolne samodzielnie rozwiązywać problemy samodzielnie, to z pewnością nie znaczy w rozumieniu ustawodawcy, że przy jeszcze większych nakładach organów pomocy społecznej, niż były nakłady wcześniejsze.

Zdaniem skarżącego, skorzystanie z instytucji zachowku prowadziłoby w jego sytuacji do bezdomności, nie gwarantując środków na wynajem czegoś, czego dziś wynajmować nie musi bowiem dach nad głową posiada, nie ponosząc kosztów najmu. Ponadto, sama teoretyczna możliwość skorzystania z instytucji zachowku w przypadku starego (z lat 50-tych XX w.) domu na odludziu z utrudnionym okresami dojazdem, nie oznacza od razu nawet jednej konkretnej złotówki z prostego powodu - braku chętnych do zakupu. Dom był wystawiany na sprzedaż 10 lat temu, będąc w lepszym stanie technicznym i nikt zainteresowany nie był.

Odnośnie zasobów, to w sposób oczywisty - nie ma żadnych możliwości jakie organ I stopnia wskazuje - skarżący wykorzystuje w ramach kontraktu socjalnego i nie przekłada się to na jakąkolwiek poprawę.

W świetle przywołanych zapisów, absurdalne wydają się być rozstrzygnięcia odmawiające środków na zakup opału na zimę, - dojazd do WSA na sprawy sądowe, gdzie skarżący musi się przecież wykazać inicjatywą i przedłożyć Sądowi dokumenty i argumenty nieujawnione w aktach i musi bronić swoich interesów, mając to prawo zagwarantowane konstytucyjnie, - na odnowienie liter pomnika na grobie matki, - na uregulowanie faktur za telefon stacjonarny w miejscu zamieszkania, gdzie telefon komórkowy z reguły nie ma zasięgu, - na dojazd do GOPS, aby zapoznać się ze zgromadzoną dokumentacją w celu ujawnienia wszystkich dowodów, - na zakup opału na zimę, - na dojazd do lekarza odległego o 26 km, - na opłacenie przynajmniej połowy wartości zużytej energii elektrycznej. Żaden z w/w wydatków nie jest niecodzienną fanaberią, lecz codzienną potrzebą związaną z umożliwieniem życia w warunkach odpowiadających godności człowieka.

Skarżący wskazał, że nie jest prawdziwe ustalenie organu odwoławczego, jakoby mieszkał w domu wyposażonym we wszystkie media. Żaden wywiad środowiskowy nie stwierdził istnienia centralnego ogrzewania, co w polskich warunkach klimatycznych nie wydaje się być luksusem.

Wyjaśnienia wymaga ustalenie polegające na stwierdzeniu organu wyższego stopnia, że skarżący nie podejmuje żadnej pracy. To nie jest wynik niechęci do pracy, bo skarżący ma udokumentowane 34 lata pracy, ale oznacza brak możliwości jej podjęcia, co potwierdza od 2012 r. PUP w C. Oferta pracy fizycznej przedłożona przez organ I stopnia kilka miesięcy temu, okazała się być ze względów medycznych niemożliwa do przyjęcia i oprócz wymienionych przez organ specjalistów, okazało się jeszcze konieczne leczenie neurologiczne i pulmonologiczne. Jak powszechnie wiadomo, leczenie specjalistyczne tanie nie jest i skoro specjaliści się go podjęli w ramach NFZ, to z pewnością zasadnie. To wskazany przez Urząd Gminy w S. lekarz medycyny pracy podjął takie decyzje. Na dziś, skarżący jest bezpośrednio po operacji prawej dłoni i czeka na środki umożliwiające mu dojazdy na rehabilitację kręgosłupa. Wyznaczone już terminy rehabilitacji od 18 grudnia 2017 r. musiał odwołać z braku środków na dojazdy.

Nie jest trafny argument organu odwoławczego przytaczany za niedotyczącym sytuacji skarżącego wyrokiem WSA, że przy przyznawaniu zasiłku uwzględnia się środki finansowe pozostające w dyspozycji organu. Jeśli organ pomocy społecznej w S. przez ponad pół roku wykorzystuje 20% środków budżetowych, to świadczy raczej o ich nadmiarze, a nie o braku. Tak jest właśnie w GOPS w S. Nie zachodzi tym samym sytuacja ewentualnego pokrzywdzenia innych osób na wypadek przyznania skarżącemu zasiłków i mieszczą się one z naddatkiem w możliwościach pomocy społecznej.

Absurdalność sytuacji jaka zaistniała w tej chwili przejawia się tym, że suma zasiłków o jaką skarżący wniósł, jest znacznie mniejsza, niż koszty postępowania w SKO, WSA i koszty pomocy prawnej z urzędu o jaką wystąpi. Świadczy to o pozamerytorycznych podstawach rozstrzygnięć organu I i II instancji, podobnie jak to miało miejsce z permanentnymi odmowami przyznania zasiłków w ogóle w latach 2015-2017, kiedy to dopiero wyroki WSA w Warszawie ze stycznia br. oraz interpretacja przepisów przez MRPiPS z 31 maja 2017 r. zmusiły organy do częściowej zmiany stanowiska.

Prawie 2-letnia bezprawna działalność organów obu instancji spowodowała u skarżącego niekorzystne zmiany w stanie zdrowia i katastrofalne zadłużenie z ryzykiem odłączenia mediów (prąd, woda) włącznie. Skoro SKO, jak samo twierdzi, podziela pogląd WSA, iż zasadne jest wspomaganie osób w rozwiązywaniu trudności, skarżący wnosi o uchylenie w całości zaskarżonej decyzji SKO i przyznanie przez WSA w Warszawie w oparciu o dane, że środków nie brakuje w GOPS w S., zasiłków zgodnych z ups.

Skarżący podniósł, że nie ma mowy o przypisywanej mu bezpodstawnie sytuacji oczekiwania, jakoby pomoc społeczna miała zaspokajać wszystkie jego potrzeby bowiem inny stan faktyczny potwierdzają nawet wywiady środowiskowe, jak również mowy nie ma o sytuacji, jakoby nie podejmował własnych działań w celu poprawy sytuacji materialnej - dowodzą tego wyroki NSA z 8 kwietnia 2016 r. sygn. akt I OZ 309/16 i SN z 14 października 2016 r. sygn. akt I CSK 707/16, jak również przestrzeganie przez skarżącego zapisów zawartego w roku bieżącym kontraktu socjalnego.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w C. wniosło o jej oddalenie podtrzymując prezentowane w sprawie stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje.

Skarga nie jest uzasadniona.

W niniejszej sprawie istotne znaczenie ma to, czy A. K. spełnia tzw. ogólne przesłanki do udzielenia mu pomocy finansowej wynikające z art. 2 ust. 1, art. 3 ust. 1 i 2 ups oraz czy spełnia szczegółowe przesłanki z art. 39 ust. 1 i 2 ups do udzielenia mu pomocy w zakresie zasiłku celowego, tzn. czy deklarowana przez niego potrzeba uzyskania środków finansowych w wysokości 2000 zł na zakup opału mieści się w zakresie niezbędnej potrzeby bytowej.

Jeżeli chodzi o to pierwsze zagadnienie Sąd zauważa, że pomoc społeczna ma zakotwiczenie w konstytucyjnej zasadzie sprawiedliwości społecznej, o której mowa w preambule do Konstytucji RP z 1997 r., jak i w art. 2 Konstytucji RP. Z preambuły do Konstytucji RP oraz art. 20 Konstytucji RP wynika, że ustawa zasadnicza jako umowa społeczna oparta jest na poszanowaniu dobra wspólnego, sprawiedliwości, solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych, zasadzie pomocniczości. Istotne jest to, że władze publiczne dążą do promocji wśród obywateli pełnego, produktywnego zatrudnienia, zwalczania bezrobocia, wspierania poradnictwa i szkolenia zawodowego (art. 65 ust. 5 Konstytucji RP). Z drugiej strony obowiązkiem obywatela jest włączenie się w tego rodzaju działania państwa jako jednostki troszczącej się o dobro wspólne (art. 82 Konstytucji RP).

Ze wskazanych wyżej regulacji wynika, że Rzeczpospolita Polska stawia na aktywną postawę społeczną obywatela, który w ramach własnych możliwości zabezpiecza swoje utrzymanie. Z przepisów art. 67, art. 69 i art. 71 Konstytucji RP wynika, że pomoc państwa z zakresu szeroko rozumianego prawa socjalnego dotyczy szczególnej kategorii osób. Osób pozostających bez pracy nie z własnej woli, emerytów, niezdolnych do pracy z powodu choroby lub inwalidztwa, niepełnosprawnych, rodzin zwłaszcza wielodzietnych i niepełnych, matek przed i po urodzeniu dziecka.

Wobec tego regulowana na szczeblu ustawowym działalność pomocy społecznej została oparta na zasadzie pomocniczości. Zgodnie bowiem z art. 2 ust. 1 ups pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Wedle art. 3 ust. 1 i 2 ups pomoc społeczna jedynie wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb Zadaniem pomocy społecznej jest zapobieganie trudnym sytuacjom życiowym przez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem.

Z tego powodu pomoc społeczna jedynie wspiera osoby lub rodziny w przezwyciężeniu swej trudnej sytuacji życiowej. Akceptowalna społecznie jest zatem pomoc finansowa wówczas, gdy obywatel nie jest w stanie sam sobie poradzić, adresat pomocy nie jest w stanie funkcjonować samodzielnie. Przy czym pomoc ta z zasady jest tymczasowa i uzupełniająca w stosunku do własnych możliwości obywatela. Powszechną dezaprobatę budzi w społeczeństwie stałe finansowanie ze środków publicznych na które składają się wszyscy obywatele, tej kategorii osób, które obiektywnie rzecz biorąc mogą zarobić na swoje utrzymanie, ale z różnych (subiektywnych) względów w dłuższym okresie czasu nie podejmują zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, prezentują bierną postawę życiową, nie chcą korzystać z różnych form aktywizacji zawodowej.

Analizując pod tym kątem sytuację osobistą A. K. wynikającą z danych dostępnych Sądowi z akt niniejszej sprawy, ale też mając na uwadze fakty powszechnie dostępne i znane (art. 106 § 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi) trzeba wskazać, że z ogólnie dostępnego portalu nadzorowanego przez Ministra Przedsiębiorczości i Technologii (CEiDG) wynika, iż w okresie od 16 lutego 1990 r. do 30 października 2010 r. skarżący prowadził w Warszawie działalność handlową pod nazwą [...]. Wykreślenie działalności gospodarczej miało miejsce [..] grudnia 2012 r. Prowadzenie działalności gospodarczej, o której mowa wyżej, potwierdza posługiwanie się przez skarżącego aktualnie w korespondencji mailowej nazwą [...]. [...] grudnia 2012 r. A. K. zarejestrował się w PUP w C. jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku (zaświadczenie PUP w C. z [...] października 2017 r.). Od ponad 4 lat skarżący składa do organu pomocy społecznej wnioski o przyznanie pomocy w formie zasiłków. Już w grudniu 2013 r. skarżący otrzymał pomoc na zakup leków i opału (uzasadnienie postanowienia WSA w Warszawie z 15 stycznia 2014 r. sygn. akt IV SO/Wa 59/13). Skarżący w 2013 r. był dłużnikiem czterech instytucji finansowych przy czym prowadzone wobec niego postępowania egzekucyjne zostały umorzone wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji (uzasadnienie postanowienia WSA w Warszawie z 13 listopada 2013 r. sygn. akt II SAB/Wa 568/13). W swych pismach A. K. wyrażał m.in. obawę, że wystąpienie z roszczeniem o zachowek związany ze spadkiem po matce Z. K. nie jest uzasadnione, ponieważ przyznanie określonej kwoty z tego tytułu spowoduje przejęcie jej przez jego wierzycieli (uzasadnienie wyroku WSA w Warszawie z 8 czerwca 2016 r. sygn. akt I SA/Wa 396/16). W oświadczeniu o stanie majątkowym skarżący podał, że posiada zadłużenie w [...] (uzasadnienie postanowienia WSA w Warszawie z 19 marca 2018 r. sygn. akt I SA/Wa 1974/17).

Skarżący nie jest od kilku lat aktywny zawodowo, mimo że zawarł z organem pomocy społecznej kontrakt socjalny w którym zobowiązał się m. in. do podjęcia działań w celu znalezienia pracy i posiada kartę aktywnego poszukiwania pracy (uzasadnienie wyroku WSA w Warszawie z 7 lutego 2018 r. sygn. akt I SA/Wa 1975/17). Z aktualizacji wywiadu i formularzy oświadczeń wynika, że skarżący ma problemy zdrowotne (ortopedyczne, kardiologiczne), oczekiwał zaświadczenia od lekarza medycyny pracy w zakresie zdolności do pracy, ponieważ otrzymał ofertę pracy w Urzędzie Gminy w S. na stanowisku pracownik gospodarczy. A. K. jest obciążony zobowiązaniami z tytułu nieopłaconych alimentów na rzecz dwójki dzieci. Skarżący prowadzi samodzielne gospodarstwo domowe, zamieszkuje w domu syna D. K., który pomaga mu (dostarcza żywność, reguluje należności za energię elektryczną, opał, karmę dla psa). Skarżącemu pomagają w formie rzeczowej, prócz rodziny, także sąsiedzi. Skarżący ma prawo jazdy, użytkuje samochód syna D. K., który ponosi koszty jego utrzymania (uzasadnienie wyroku WSA w Warszawie z 7 lutego 2018 r. sygn. akt I SA/Wa 1975/17).

Mając na uwadze okoliczności wynikające z akt sprawy, ale także fakty powszechnie dostępne i znane Sądowi z urzędu trzeba wskazać, że A. K. od kilku lat nie podejmuje zatrudnienia, choć jest to osoba operatywna, przedsiębiorcza, skoro skarżący prowadził przez wiele lat działalność gospodarczą na własny rachunek. Zachowanie skarżącego ujawnia to, że chciałby zapewnić sobie utrzymanie ze świadczeń pomocy społecznej, ponieważ koncentruje swą aktywność i wysiłek na składaniu wniosków o tego rodzaju pomoc finansową.

Sąd rozumie to, że skarżący obawia się, iż uzyskanie korzyści finansowych z innych źródeł może wiązać się z chęcią odzyskania swych należności przez jego wierzycieli, jednakże tego rodzaju obawa nie może uzasadniać zastępowania dochodu osoby z pracy zarobkowej przez zapewnienie utrzymania z zasiłków celowych z pomocy społecznej, które są zwolnione spod egzekucji.

Zdaniem Sądu, jeżeli chodzi o osobę skarżącego cele pomocy społecznej winny być realizowane poprzez tego rodzaju formy pomocy społecznej, które pozwolą na jego aktywizację zawodową, do czasu deklarowanego przez skarżącego nabycia praw emerytalno-rentowych. W grę mogą tu wchodzić takie instrumenty pomocy społecznej jak np. praca socjalna poprzez zawarcie kontraktu socjalnego w celu wzmocnienia aktywności zawodowej (art. 36 pkt 2 lit. a w zw. z art. 108 ust. 1 i 2 ups), specjalistyczne poradnictwo (art. 36 pkt 2 lit. g w zw. z art. 46 ups), pomoc w uzyskaniu zatrudnienia (art. 36 pkt 2 lit. q ups). Organ pomocy społecznej na szczeblu gminnym realizuje bowiem zadania z zakresu współpracy z urzędem pracy w zakresie upowszechniania ofert pracy oraz informacji o wolnych miejscach pracy, upowszechniania informacji o usługach poradnictwa zawodowego i o szkoleniach oraz realizacji Programu Aktywizacja i Integracja, o którym mowa w przepisach o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (art. 17 ust. 2 pkt 5 ups).

Rację ma A. K., że zgodnie z art. 16 ust. 2 ups gmina i powiat nie mogą odmówić pomocy osobie potrzebującej, mimo istniejącego obowiązku innych osób do zaspokajania jej niezbędnych potrzeb życiowych. Jednakże z przepisu tego nie wynika, iż obowiązek ten polega w każdym przypadku na stałym przyznawaniu świadczeń o charakterze pieniężnym w wysokości oczekiwanej przez wnioskodawcę. Udzielenie pomocy musi być adekwatne do tego jakim potencjałem dysponuje konkretny świadczeniobiorca (art. 3 ust. 3 ups). W przypadku osób, które potrafią zadbać o swoje sprawy samodzielnie, nie legitymują się stosownym orzeczeniem lekarskim o niezdolności do pracy, nowoczesny model pomocy społecznej dąży do przywrócenia osoby ubiegającej się o pomoc do pożądanej roli jaką pełni jednostka w społeczeństwie, jej aktywizacji zawodowej, a nie na prostym rozdawnictwie świadczeń pieniężnych celem zapewnienia osobie dożywotniego, pełnego utrzymania.

Wydaje się, że takie rozumienie istoty pomocy społecznej akceptuje też sam skarżący, skoro podjął działania mające na celu uzyskanie zaświadczenia lekarza medycyny pracy o zdolności do pracy w reakcji na ofertę pracy w Urzędzie Gminy w S.

Jak dowodzą fakty znane Sądowi z urzędu skarżący stawia sobie pewne cele życiowe i dąży do ich realizacji. Tytułem przykładu można wskazać, że w kwietniu 2015 r. skarżący starał się o przyznanie, jako rolnikowi, jednolitej płatności obszarowej, płatności za zazielenienie, płatności dodatkowych oraz płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi i innymi szczególnymi ograniczeniami na działki rolne o pow. 4,42 ha (uzasadnienie wyroku WSA w Warszawie z 8 czerwca 2016 r. sygn. akt I SA/Wa 396/16), następnie w czerwcu 2015 r. skarżący wnioskował o skierowanie go na szkolenie i uzyskał skierowanie na szkolenie z zakresu podstaw prawa administracyjnego, cywilnego, rodzinnego z elementami procedury karnej i prawa pracy (uzasadnienie wyroku WSA w Warszawie z 17 maja 2016 r. sygn. akt II SA/Wa 2068/15). Skarżący własnym staraniem uzyskał pozytywne decyzje o przyznaniu pomocy w formie zasiłku okresowego i zasiłku celowego na zakup leków (Aktualizacja wywiadu środowiskowego). Starania skarżącego skutkowały także uzyskiwaniem pomocy ze strony rodziny i sąsiadów.

Wobec tego nie było podstaw do przyznania A. K. wnioskowanej pomocy, z uwagi na niespełnienie ogólnych przesłanek do udzielenia świadczenia pieniężnego z pomocy społecznej. Skarżący otrzymał uzupełniające wsparcie z pomocy społecznej poprzez przyznanie zasiłku okresowego, zasiłków celowych na zakup leków i częściowe pokrycie kosztów energii elektrycznej. Skarżący otrzymał też wsparcie od rodziny i sąsiadów. Skarżący przy dołożeniu do tego wsparcia swojego zaangażowania jest w stanie pokonać swą trudną sytuację życiową. A. K. jest osobą zaradną życiowo, ma pewne możliwości i cechy osobiste (doświadczenie w prowadzeniu własnego biznesu, przedsiębiorczość, operatywność) oraz uprawnienia (prawo jazdy), co umożliwiłoby podjęcie zarobkowania. Jeżeli skarżący oczekuje dodatkowego wsparcia finansowego w większym rozmiarze, to winien postarać się o uzyskanie źródła zarobkowania.

Ograniczenie się przez skarżącego przede wszystkim do działań o charakterze formalnym, tj. zarejestrowania się w PUP w C. jako osoba bezrobotna, stałego wnioskowania o przyznanie zasiłków z pomocy społecznej na deklarowane cele, czy zawarcia kontraktu socjalnego nie było wystarczające do uznania, że A. K. wyczerpał własne możliwości i uprawnienia, aby pokonać swą trudną sytuację życiową.

Jak trafnie wskazał Wójt Gminy S. to osoba ubiegająca się o pomoc winna podjąć własne działania w kierunku poprawy swojej sytuacji materialnej. Skarżący powinien mieć świadomość, że wsparcie organu pomocy społecznej nie może polegać na wyrównywaniu wszystkich niedostatków nawet o charakterze elementarnym. Pomoc społeczna pełni bowiem jedynie funkcję uzupełniającą w stosunku do własnych możliwości podopiecznych, którzy zobowiązani są do czynienia starań o rozwiązanie swoich problemów życiowych przede wszystkim we własnym zakresie.

Wobec tego nie było także podstaw do przyznania A. K. wnioskowanej pomocy, z uwagi na niespełnienie szczegółowych przesłanek do udzielenia zasiłku celowego.

Na ocenę legalności zaskarżonej decyzji nie miały wpływu takie kwestie jak ubieganie się skarżącego o zachowek, rozmiar zgłaszanych potrzeb finansowych. Jeżeli chodzi o możliwości finansowe pomocy społecznej trzeba wskazać, że powszechnie wiadomym jest, że tego rodzaju środki nie zaspakajają potrzeb wszystkich uprawnionych, a wobec tego organ pomocy społecznej musi przyznawać świadczenia pieniężne tylko najbardziej potrzebującym, w szczególności rodzinom i osobom dysfunkcyjnym. Co się natomiast tyczy podnoszonego przez skarżącego problemu stanu wykorzystania przez DPS w S. środków na świadczenia pieniężne z pomocy społecznej należy zauważyć, że w orzecznictwie sądów administracyjnych panuje pogląd, że ani Sąd, ani samorządowe kolegium odwoławcze nie mogą badać sposobu gospodarowania środkami finansowymi przez organ I instancji. Sąd administracyjny jest bowiem uprawniony do kontroli legalności aktów objętych skargą, natomiast organ odwoławczy przeprowadza jedynie kontrolę instancyjną. SKO nie jest organem kontrolującym działalność ośrodków pomocy społecznej w aspekcie prawidłowego gospodarowania funduszami przeznaczonymi na poszczególne rodzaje świadczeń przyznawanych z pomocy społecznej (por. wyrok NSA z 26 czerwca 2009 r. sygn. akt I OSK 1457/08). NSA nie podziela poglądu o konieczności wskazania, w każdym przypadku, w uzasadnieniu decyzji w przedmiocie zasiłku celowego, precyzyjnie możliwości finansowych organu pomocy społecznej. Taki obowiązek nie wynika, w szczególności z art. 3 ust. 4 ups, czy też art. 107 § 3 Kpa. NSA stoi na stanowisku, że kontrola sądowa decyzji uznaniowych w przedmiocie pomocy społecznej, nie może sięgać do okoliczności z zakresu celowości wydatkowania świadczeń z pomocy społecznej. Taka kontrola byłaby sprzeczna z przepisem art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (por. wyrok NSA z 24 lutego 2010 r. sygn. akt I OSK 1353/09; wyrok NSA z 2 czerwca 2011 r. sygn. akt I OSK 107/11).

Zaprezentowane wyżej poglądy Sądu wyższej instancji podziela skład orzekający w niniejszej sprawie.

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd, na podstawie art. 151 Ppsa orzekł, jak w sentencji wyroku.