Wyrok z dnia 2018-03-27 sygn. II SA/Bd 593/17

Numer BOS: 518237
Data orzeczenia: 2018-03-27
Rodzaj organu orzekającego: Wojewódzki Sąd Administracyjny
Sędziowie: Grzegorz Saniewski , Jarosław Wichrowski (przewodniczący), Jerzy Bortkiewicz (sprawozdawca)

Najważniejsze fragmenty orzeczenia w Standardach:

Zasada jawności formalnej ksiąg wieczystych - niemożność zasłaniania się nieznajomością wpisu (art. 2 u.k.w.h.)

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Jarosław Wichrowski Sędziowie Sędzia WSA Jerzy Bortkiewicz (spr.) Sędzia WSA Grzegorz Saniewski Protokolant Starszy sekretarz sądowy Jakub Jagodziński po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 marca 2018 r. sprawy ze skargi P.P. na decyzję [...] Inspektora Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego z dnia [...] marca 2017 r. nr [...] w przedmiocie wydania wypisu z ewidencji gruntów i budynków 1. uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Starosty [...] z dnia [...] stycznia 2017 r., nr [...], 2. zasądza od [...] Inspektora Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego na rzecz skarżącej P.P. kwotę [...] ([...]) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...] stycznia 2017 r. nr [...], Starosta, na podstawie art. 24 ust. 5 pkt.3 ustawy z dnia 17 maja 1989r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (j.t. Dz. U. z 2016 r. poz. 1629, dalej "p.i.g.k."), odmówił P. P. wydania wypisu z rejestru gruntów oraz wypisu z rejestru budynków dla działki położonej w A. K. przy ul. S., działka nr [...] mapa [...].

Jak wynika z uzasadnienia decyzji, wnioskiem z dnia [...].11.2016 r. P. P., reprezentowana przez pełnomocnika, zwróciła się do Starosty o wydanie wypisu z rejestru gruntów oraz wypisu z rejestru budynków dla działki położonej w A. K. przy ul. S., działka nr [...] mapa [...]. Organ wskazał, że wnioskodawczyni jest wierzycielem właściciela działki wskazanej we wniosku.

Organ pierwszej instancji w odpowiedzi na powyższy wniosek podniósł, że dochodzenie wierzytelności nie stanowi interesu prawnego wnioskodawcy a interes faktyczny w rozumieniu przepisów ogólnego postępowania administracyjnego oraz prawa geodezyjnego i kartograficznego.

Jak wskazał Starosta, w dniu [...].12.2016 r. wpłynął kolejny wniosek dotyczący udzielenia informacji dotyczącej numeru księgi wieczystej wraz z podtrzymaniem wniosku o wydanie wypisu z rejestru gruntów i budynków. Jak wskazano we wniosku, jako interes prawny wskazane zostało dochodzenie wierzytelności. W związku z powyższym, organ pierwszej instancji wezwał wnioskodawcę do wykazania interesu prawny pozyskania danych wskazanych we wniosku. W odpowiedzi na to wezwanie, wnioskodawca złożył pismo, w którym domagał się wydania decyzji administracyjnej, o odmowie udzielenia informacji wskazanej we wniosku.

Organ wskazał, że z uwagi na charakter danych zawartych w ewidencji gruntów i budynków ustawodawca przewidział różny zakres dostępu do informacji o zgromadzonych danych. Dane o charakterze przedmiotowym jak informacje o gruntach, budynkach i lokalach są jawne i powszechnie dostępne (art. 24 ust. 2 p.g.i.k.). Jedynymi warunkami uzyskania tych informacji jest uiszczenie należnej opłaty, a także zindywidualizowanie przedmiotu informacji. Jeśli zaś chodzi o dane o charakterze podmiotowym wskazane w art. 20 ust. 2 pkt 1 i 2 p.i.g.k., stosownie do art. 24 ust. 3 są danymi, do których dostęp jest ograniczony. Wydawane są wyłącznie na żądanie podmiotów wyszczególnionych w tym przepisie oraz podmiotów, które wykażą interes prawny związany z gruntami będącymi przedmiotem wypisu.

Organ za bezzasadny uznał również wniosek obejmujący wskazanie numeru księgi wieczystej, bowiem numer księgi wieczystej znajdujący się w operacie ewidencji gruntów i budynków stanowi nie tylko daną o charakterze przedmiotowym, ale także podmiotowym, gdyż w sposób bezpośredni może doprowadzić do uzyskania danych wrażliwych podmiotów ewidencyjnych.

Organ zwrócił uwagę, że interesu prawnego w rozumieniu art. 24 ust. 3 p.i.g.k. nie tworzy postępowanie egzekucyjne prowadzone wobec dłużnika wskazanego we wniosku o udzielenie informacji z rejestru ewidencji gruntów i budynków, a właściwym trybem jest tryb uregulowany w art. 913-920 k.p.c., co potwierdza orzecznictwo sądów administracyjnych.

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła P. P. reprezentowana przez pełnomocnika, zarzucając jej naruszenie art. 24 ust. 5 pkt 3 p.i.g.k..

Odwołująca się podniosła, że zgodnie z art. 24 ust. 2 p.i.g.k., dane zawarte w operacie ewidencyjnym są jawne. Wskazała także, że doktryna jednoznaczne opowiada się za rozróżnieniem zawartych w operacie ewidencyjnym danych na dane o charakterze przedmiotowym (określone w art.20 ust. 1 i ust. 2 pkt 3 i 4 p.i.g.k.) i podmiotowym (o których mowa w art. 20 ust. 2 pkt 2 p.i.g.k.). Informacje o gruntach, budynkach i lokalach stanowią informacje przedmiotowe, wobec czego są jawne i powszechnie dostępne. Odwołująca się podniosła, że złożony przez nią wniosek o wydanie wypisu z ewidencji gruntów i budynków, obejmował dane o charakterze przedmiotowym, które są jawne i powszechnie dostępne, do których uzyskania zbędne jest wykazywanie interesu prawnego.

Decyzją z dnia [...] marca 2016r. nr [...]Wojewódzki Inspektor Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego, na podstawie art. 7b ust. 2 pkt 2, art. 22 ust. 1 i art. 24 ust. 4 i 5 p.i.g.k., utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.

Organ odwoławczy wskazał, że udostępnienia informacji zawartych w operacie ewidencyjnym ograniczone jest brzmieniem art. 24 ust. 5 p.i.g.k. Inspektor podniósł, że istotą interesu prawnego jest jego oparcie na konkretnej normie prawa materialnego, którą to normę można wskazać jako jego podstawę i z której dany podmiot legitymujący się tym interesem może wywodzić swoje racje. Ustalenie interesu prawnego sprowadza się do wykazania związku o charakterze materialnoprawnym między obowiązującą normą prawa materialnego, a sytuacją prawną konkretnego podmiotu polegającą na tym, że akt stosowania tej normy może mieć wpływ na sytuację prawną tego podmiotu w zakresie jego pozycji materialnoprawnej.

Organ odwoławczy, odnosząc się do zarzutów odwołania wskazał, że złożony w niniejszej sprawie wniosek obejmował następujące dane: wydanie wypisu z rejestru gruntów, wypisu z rejestru budynków, a ponadto wskazanie numeru księgi wieczystej, dla działki położonej w A. K. przy ul. S., nr działki [...], mapa [...], której wnioskodawczyni nie jest właścicielem ani osobą władającą. Organ odwoławczy zwrócił uwagę, że takie dane jak: imię, nazwisko, adres zamieszkania właściciela nieruchomości, a także numer księgi wieczystej, zawarte w wypisie z rejestru gruntów, podlegają ochronie. Pozostałe dane zawarte w wypisie z rejestru gruntów, takie jak: numer jednostki rejestrowej, numer i powierzchnia działki, numer obrębu, położenie działki, opis i oznaczenie użytku gruntowego i klasy gleboznawczej, jako niezwierające danych osobowych nie podlegają ochronie i mogą być ujawnione każdemu. Organ wskazał, że dane będące przedmiotem wniosku strony, są danymi również o charakterze podmiotowym, wymagają zatem wykazania interesu prawnego w ich pozyskaniu skoro wnioskodawczyni nie jest właścicielem nieruchomości. Treść żądania strony określona we wniosku (wydanie wypisu z rejestru gruntów, wypisu z rejestru budynków, następnie numeru księgi wieczystej lub zbioru dokumentów dla nieruchomości) nie budzi w ocenie organu żadnych wątpliwości. Takie sformułowanie wniosku wskazuje, jak zauważył Inspektor, na żądanie pełnych danych, zatem również w zakresie danych podmiotowych. Organ zwrócił uwagę, że na formularzu wniosku w pkt 10 - przedmiot wniosku, zaznaczono: wydanie wypisu z rejestru gruntów i wypisu z rejestru budynków dla danej działki, a nie wypisu z rejestru gruntów bez danych osobowych. Wobec powyższego konieczne było wykazanie interesu prawnego przez wnioskodawczynię. Źródłem interesu prawnego jest, jak wskazał organ, przepis prawa powszechnie obowiązującego, który kształtuje sytuację określonego podmiotu w zakresie stanu prawnego regulowanego tym przepisem. Odwołująca się natomiast wykazała jedynie interes faktyczny.

Organ drugiej instancji wskazał również, że numer księgi wieczystej znajdujący się w operacie ewidencji gruntów i budynków stanowi nie tylko daną o charakterze przedmiotowym, ale także podmiotowym, gdyż w sposób bezpośredni może prowadzić do uzyskania danych podmiotów, o których mowa art. 20 ust. 2 pkt 1 p.i.g.k. Udostępnienie zatem numeru księgi wieczystej również wymagało, zdaniem organu, wykazania przez wnioskodawczynię interesu prawnego.

W skardze wniesionej na powyższą decyzję P. P., reprezentowana przez pełnomocnika zarzuciła jej naruszenie art. 24 ust. 5 pkt 3 p.i.g.k., poprzez jego błędną wykładnię, tj. przyjęcie przez organ drugeij instancji, iż dane, o których udostępnienie wnioskowano, udostępniane są wyłącznie podmiotom, które wykażą swój interes prawny, podczas gdy zgodnie z art. 24 ust. 2 p.i.g.k. dane te są jawne.

Skarżąca, podobnie, jak w treści odwołania, wskazała, że zgodnie z art. 24 ust. 2 p.i.g.k., dane zawarte w operacie ewidencyjnym są jawne. Wskazała także, co również zostało już podniesione w odwołaniu, że doktryna jednoznaczne opowiada się za rozróżnieniem zawartych w operacie ewidencyjnym danych na dane o charakterze przedmiotowym (określone w art.20 ust. 1 i ust. 2 pkt 3 i 4 p.i.g.k.) i podmiotowym (o których mowa w art. 20 ust. 2 pkt 2 p.i.g.k.). Informacje o gruntach, budynkach i lokalach stanowią informacje przedmiotowe, wobec czego są jawne i powszechnie dostępne. W ocenie skarżącej, złożony przez nią wniosek o wydanie wypisu z ewidencji gruntów i budynków, obejmował dane o charakterze przedmiotowym, które są jawne i powszechnie dostępne, do których uzyskania zbędne jest wykazywanie interesu prawnego.

Jak wskazała skarżąca, skoro organ twierdził, że nie wykazała interesu prawnego, w uzyskaniu danych o charakterze podmiotowym, ujawnieniu podlegały dane o charakterze przedmiotowym.

W odpowiedzi na skargę Wojewódzki Inspektor Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Sądy administracyjne, co wynika z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1066), sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę zgodności z prawem działalności administracji publicznej. Zaskarżona decyzja administracyjna może zostać uchylona jedynie wówczas, gdy Sąd stwierdzi naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego albo inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy, o czym stanowi art. 145 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. jedn. Dz. U. z 2017 r., poz. 1369) - zwanej dalej "P.p.s.a.". Sąd, zgodnie z art.134 § 1 P.p.s.a, rozpoznając sprawę, rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną, z zastrzeżeniem art. 57a.

W sprawie niniejszej zaskarżona decyzja musiała zostać uchylona, bowiem wydający ją organ naruszył przepisy prawa materialnego, a naruszenie to miało wpływ na wynik sprawy.

Przedmiotem skargi wniesionej w niniejszej sprawie jest skarga na decyzję Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego utrzymującą w mocy decyzję Starosty, którą organ ten odmówił skarżącej wydania wypisu z rejestru gruntów oraz wypisu z rejestru budynków dla działki położonej w A. K. przy ul. S, działka nr [...] mapa [...].

Jak wynika z akt sprawy, skarżąca złożyła wniosek o wypis z rejestru gruntów i budynków dla określonej wyżej nieruchomości, jako posiadany interes prawny wskazując okoliczność, że jest wierzycielem współwłaściciela ww. nieruchomości, egzekucja wobec którego okazała się bezskuteczna.

Zgodnie z art. 24 ust. 4 ustawy z dnia 17 maja 1989r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (j.t. Dz. U. z 2016 r. poz. 1629, dalej "p.i.g.k.") każdy, z zastrzeżeniem ust. 5, może żądać udostępnienia informacji zawartych w operacie ewidencyjnym. Co do zasady zatem dane zawarte w operacie ewidencyjnym są jawne. Jak jednak wynika z art. 24 ust. 5 p.i.g.k., Starosta udostępnia dane ewidencji gruntów i budynków zawierające dane podmiotów, o których mowa w art. 20 ust. 2 pkt 1, oraz wydaje wypisy z operatu ewidencyjnego, zawierające takie dane, na żądanie:

1) właścicieli oraz osób i jednostek organizacyjnych władających gruntami, budynkami lub lokalami, których dotyczy udostępniany zbiór danych lub wypis;

2) organów administracji publicznej albo podmiotów niebędących organami administracji publicznej, realizujących, na skutek powierzenia lub zlecenia przez organ administracji publicznej, zadania publiczne związane z gruntami, budynkami lub lokalami, których dotyczy udostępniany zbiór danych lub wypis;

2a) operatorów sieci w rozumieniu ustawy z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1537, 1920 i 2003 oraz z 2017 r. poz. 1529 i 1566);

3) innych podmiotów niż wymienione w pkt 1-2a, które mają interes prawny w tym zakresie.

Z powyższego przepisu wynika, że dane osobowe podmiotów, o których mowa w art. 20 ust. 2 pkt 1, zatem właścicieli nieruchomości, a w przypadku nieruchomości Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego - oprócz właścicieli inne podmioty, w których władaniu lub gospodarowaniu, w rozumieniu przepisów o gospodarowaniu nieruchomościami Skarbu Państwa, znajdują się te nieruchomości w przypadku natomiast gruntów, dla których ze względu na brak księgi wieczystej, zbioru dokumentów albo innych dokumentów nie można ustalić ich właścicieli - osoby lub inne podmioty, które władają tymi gruntami na zasadach samoistnego posiadania wydawane są na wniosek wskazanych w ustawie podmiotów a także podmiotów niewymienionych, o ile wykażą się interesem prawnym.

Chodzi tu o tzw. informacja podmiotowe, czyli dane osobowe, ujawnienie których mogłoby naruszać prawa właścicieli tych danych, zatem osób wpisanych do ewidencji (np. imiona i nazwiska). Wypis natomiast z rejestru gruntów bez danych osobowych zawiera wyłącznie dane przedmiotowe (np. powierzchnia, funkcja), żądanie udostępnienia informacji przedmiotowych nie podlega ograniczeniom, wystarczające jest bowiem złożenie w tym przedmiocie wniosku i uiszczenie stosownej opłaty.

Podstawą natomiast udostępnienia danych podmiotowych z ewidencji gruntów i budynków, zatem informacji zawierających dane osobowe wpisanych tam podmiotów, a także wydania wypisów z operatu ewidencyjnego zawierającego takie dane osobowe, może być jedynie żądanie podmiotów enumeratywnie wymienionych w art. 24 ust. 5.

Zasadnie, w związku z powyższym, uznały organy, że skarżąca, z uwagi na to, że w złożonym wniosku o wydanie wypisu z ewidencji gruntów i budynków nie zaznaczyła, że wnosi o wypis z rejestru gruntów bez danych osobowych, musi wykazać się interesem prawnym dla uzyskania wnioskowanego wypisu.

Pojęcie interesu prawnego, o którym mowa, w art. 24 ust. 5 pkt 3 p.i.g.k. nie zostało zdefiniowane w ustawie Prawo geodezyjne i kartograficzne, jak również w kpa. Uznać należy, że jest to interes osobisty, który znajduje oparcie w przepisach prawa materialnego i jest przez nie chroniony. Od interesu prawnego odróżnić należy interes faktyczny, zatem bezpośrednie zainteresowanie danego przedmiotu konkretnym rozstrzygnięciem, nieznajdujące jednak umocowania w obowiązujących przepisach prawa materialnego.

Skarżąca swój interes prawny w udostępnieniu danych z ewidencji gruntu wywodzi z klauzuli wykonalności tytułu egzekucyjnego stwierdzającego istnienie wierzytelności pomiędzy skarżącą a jej dłużnikiem. Stwierdzić należy, że powyższe twierdzenie nie uzasadnia przyjęcia po stronie skarżącej, będącej wnioskodawczynią, interesu prawnego, lecz interesu faktycznego, zmierza bowiem do poszukiwania majątku dłużnika w celu wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Powyższe działanie nie znajduje oparcia w przepisach prawa materialnego, z których żaden nie został przez skarżącą wskazany, a w przepisach kodeksu cywilnego. Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 8 lutego 2011r. (I OSK 548/10): Interesu prawnego (jako kategorii materialnoprawnej) w rozumieniu art. 24 ust. 3 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne nie tworzy w szczególności postępowanie egzekucyjne prowadzone wobec dłużnika wskazanego we wniosku o udzielenie informacji z ewidencji gruntów i budynków.

W związku z powyższym za zasadną uznać należy odmowę wydania skarżącej wnioskowanego wypisu z uwagi na niewskazanie przez nią interesu prawnego, o którym mowa w art. 24 ust. 5 pkt 3 p.g.i.k.

Odnosząc się natomiast do odmowy wydania numer księgi wieczystej dotyczącej nieruchomości położonej w A. K. przy ul. S, działka nr [...], wskazać należy, iż organy obu instancji, odmawiając skarżącej wskazania numeru księgi wieczystej, uznały, że numer ten zalicza się do danych podmiotowych, bowiem w sposób bezpośredni może doprowadzić do uzyskania danych wrażliwych podmiotów ewidencyjnych.

Z takim poglądem nie zgadza się Sąd rozpoznający niniejszą sprawę.

Zgodnie z treścią zdania pierwszego art. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2017r., poz. 1007) księgi wieczyste są jawne. Z przepisu tego wynika, że każdy może mieć dostęp do treści dowolnej księgi wieczystej, choćby danemu podmiotowi nie przysługiwało żadne uprawnienie dotyczące nieruchomości objętej tą księgą. Zgodnie bowiem z art. 20 ust. 1 pkt 1 p.g.i.k, ewidencja gruntów i budynków obejmuje informacje dotyczące gruntów - ich położenia, granic, powierzchni, rodzajów użytków gruntowych oraz ich klas bonitacyjnych, oznaczenia ksiąg wieczystych lub zbiorów dokumentów, jeżeli zostały założone dla nieruchomości, w skład której wchodzą grunty. W związku z powyższym, ewidencja ta podlega ujawnieniu na wniosek w trybie art. 24 ust. 2 p.g.i.k., bez potrzeby wykazywania przez wnioskodawcę interesu prawnego. Co istotne jednak, wniosek taki musi konkretnie określać daną nieruchomość przez wskazanie numeru działki lub adresu. Jak natomiast wynika ze złożonego w niniejszej sprawie wniosku o udostępnienie danych z ewidencji gruntów a także stanowiącego jego uzupełnienie wniosku o wskazanie numeru księgi wieczystej prowadzonej dla wskazanej we wniosku nieruchomości położonej w A. K. przy ul. S., działka nr [...], wniosek ten konkretnie określa nieruchomość, dla której prowadzona jest księga wieczysta.

W związku z powyższym stwierdzić zatem należy, że w okolicznościach niniejszej sprawy numer księgi wieczystej stanowi przedmiotowy element opisu nieruchomości zawarty w ewidencji gruntów i budynków i powinien zostać ujawniony skarżącej w trybie art. 24 ust. 2 p.g.i.k. bez wykazywania przez nią interesu prawnego, ponieważ stanowi jedną z informacji dotyczących gruntu.

Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 19 listopada 2014 r. (I OSK 802/13): Sam fakt, że z księgi wieczystej można uzyskać informację o osobie właściciela nieruchomości nie ma wpływu na stwierdzenie, że numer tej księgi stanowi element przedmiotowy opisu nieruchomości. Jawność (o której mowa w art. 2 ustawy o księgach wieczystych i hipotece) obejmuje oczywiście także możliwość uzyskania wiedzy o osobie właściciela nieruchomości.

W związku z powyższym, uznać należy, ze rozpoznające niniejszą sprawę organy naruszyły art. 24 ust. 2 p.g.i.k., a naruszenie to miało wpływ na wynik sprawy. Ponownie rozpatrując sprawę, organ pierwszej instancji uwzględni rozważania poczynione w niniejszym uzasadnieniu.

Wskazane naruszenie stało się powodem uchylenia decyzji obu instancji, o czym orzeczono na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a p.p.s.a.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 200 p.p.s.a., zasądzając, zgodnie z zawartym w skardze wnioskiem, zwrot kosztów zastępstwa procesowego na podstawie § 14 ust. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015r. poz.1800) wraz z opłatą skarbową uiszczona od pełnomocnictwa.

Sąd odstąpił od zwrotu uiszczonego wpisu w związku z brakiem stosownego wniosku złożonego na podstawie art. 210 § 1 p.p.s.a.

Sygn. akt II SA/Bd 593/17

U Z A S A D N I E N I E