Wyrok z dnia 2018-06-13 sygn. II SA/Ke 124/18

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Dorota Chobian, Sędziowie Sędzia WSA Beata Ziomek, Asesor WSA Agnieszka Banach (spr.), Protokolant Starszy inspektor sądowy Katarzyna Tuz-Stando, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 czerwca 2018r. sprawy ze skargi M. W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...] . znak: [...] w przedmiocie uznania zasiłku stałego za nienależnie pobrany I. oddala skargę; II. przyznaje od Skarbu Państwa (Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach) na rzecz radcy prawnego P. P. kwotę 295,20 (dwieście dziewięćdziesiąt pięć 20/100) złotych, w tym VAT w kwocie 55,20 (pięćdziesiąt pięć 20/100) złotych tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Uzasadnienie

II SA/Ke 124/18

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia [...] r. znak: [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. (powoływanej dalej też jako "Kolegium"), po rozpatrzeniu odwołania M.a W., utrzymało w mocy decyzję wydaną z upoważnienia Prezydenta Miasta Kielce z dnia 10 lipca 2017 r. znak: [...] stwierdzającą, że zasiłek stały - przyznany decyzją znak: [...] z dnia 6 stycznia 2010 r. na okres: od 1 sierpnia 2008 r. do 30 września 2009 r. oraz od 1 listopada 2009 r. do 31 sierpnia 2010 r. w wysokości: od 1 sierpnia 2008 r. do 30 września 2008 r. w wysokości 224,14 zł, od 1 października 2008 r. do 31 października 2008 r. w wysokości 199,11 zł, od 1 listopada 2008 r. do 31 marca 2009r. w wysokości 211,63 zł, od 1 kwietnia 2009 r. do 31 maja 2009 r. w wysokości 238,50 zł, od 1 czerwca 2009 r. do 30 września 2009 r. w wysokości 200,31 zł, od 1 listopada 2009 r. do 31 grudnia 2009 r. w wysokości 200,31 zł, od 1 stycznia 2010 r. do 31 sierpnia 2010 r. w wysokości 400,62 zł., a zmienionej decyzją [...] z dnia 11 czerwca 2010 r. ustalającą wysokość zasiłku stałego od maja 2010 r. na kwotą po 444,00 zł miesięcznie - za okres od 1 sierpnia 2008 r. do 31 sierpnia 2010 r. w łącznej kwocie 6.762,88 zł jest świadczeniem nienależnie pobranym.

W uzasadnieniu powyższej decyzji Kolegium podniosło, że postanowieniem z dnia 15 listopada 2016 r. znak: [...] na podstawie art. 145 § 1 pkt 5 k.p.a. organ wznowił z urzędu postępowanie zakończone ww. ostateczną decyzją z dnia 6 stycznia 2010 r., wskazując, że wyszły na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności nieznane organowi, a istniejące w dniu wydania decyzji, tj. fakt posiadania przez M. W. gospodarstwa rolnego o pow. 4,28 ha fizycznych, co stanowi 2,4655 ha przeliczeniowych i 0,07 ha lasu.

Ustalono bowiem, że w okresie od 1978 r. do dnia 8 września 2016 r. M. W. był właścicielem gospodarstwa rolnego o powierzchni 4,28 ha fizycznych, co stanowi 2,4655 ha przeliczeniowych i 0,07 lasu, uzyskując z tego dochód w wysokości 510,36 zł miesięcznie, o czym nie poinformował on pracownika socjalnego. Stosownie do ówcześnie obowiązujących przepisów, tj. Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz. U. z 2006 r. nr 135, poz. 950 obowiązujący do dnia 30 września 2009 r. oraz Dz. U. z 2009 r. nr 127, poz. 1055 obowiązujący od dnia 1 października 2009 r.), kryterium dochodowe dla osoby samotnie gospodarującej wynosiło 477,00 zł, zaś dochód z 1 ha przeliczeniowego wynosił 207,00 zł. Zatem w okresie od dnia 1 sierpnia 2008 r. do dnia 31 sierpnia 2010 r. łączny dochód własny M. W. przedstawiał się następująco:

- od sierpnia 2008r. do października 2008 r. wynosił 539,07 zł miesięcznie, tj. 510,36 zł z tytułu ha przeliczeniowych oraz 28,71 zł z tytułu dodatku mieszkaniowego,

- od listopada 2008 r. do marca 2009 r. wynosił 564,10 zł miesięcznie, tj. 510,36 zł z tytułu posiadanych ha przeliczeniowych oraz 53,74 zł z tytułu dodatku mieszkaniowego,

- od kwietnia 2009 r. do maja 2009 r. wynosił 510,36 zł z tytułu posiadanych ha przeliczeniowych,

- od czerwca 2009 r. do września 2009 r. oraz od listopada 2009r. do kwietnia 2010r. wynosił 586,74 zł, tj. 510,36 zł z tytułu posiadanych ha przeliczeniowych oraz 76,38 zł z tytułu dodatku mieszkaniowego,

- od maja 2010 r. do czerwca 2010 r. wynosił 510,36 zł z tytułu posiadanych ha przeliczeniowych,

- od lipca 2010 r. do sierpnia 2010 r. wynosił 554,39 zł, tj. 510,36 zł z tytułu posiadanych ha przeliczeniowych oraz 44,03 zł z tytułu dodatku mieszkaniowego.

W związku z powyższym organ I instancji stwierdził, że posiadany przez M.a W. dochód przekraczał obowiązujące ówcześnie kryterium dochodowe dla osoby samotnie gospodarującej, uprawniające do korzystania z pomocy w formie zasiłku stałego.

Powyższe ustalenie uznał za właściwe organ odwoławczy i zwrócił uwagę na brzmienie art. 6 pkt 16 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U.2017.1769 t.j.), definiując pojęcie "świadczenia nienależnego". Jak ustalono bowiem, M. W. składając wniosek o przyznanie zasiłku stałego, nie poinformował organu, że jest właścicielem gospodarstwa rolnego. Z akt sprawy wynika, że organ przyznający zasiłek stały dowiedział się o tym dopiero z rozmowy telefonicznej w miesiącu lipcu 2016r. od anonimowej osoby. Następnie Wójt Gminy Ł. w piśmie z dnia 11 sierpnia 2016 r. potwierdził, że M. W. jest właścicielem gospodarstwa rolnego i lasu o ww. areale. Kierownik Referatu Geodezji i Kartografii Starostwa Powiatowego poinformował z kolei, że M. W. figuruje w ewidencji gruntów i budynków od 1978 r. jako właściciel nieruchomości położonej w obrębie Czyżów na podstawie umowy przekazania własności i posiadania gospodarstwa rolnego z dnia 1 kwietnia 1979 r. nr [...]. Ponadto z zaświadczenia wydanego przez KRUS z dnia 31 sierpnia 2016 r. wynika także, że M. W. począwszy od 1 stycznia 1991 r. do dnia wydania zaświadczenia (w tym okresie były niedługie przerwy) podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy jako rolnik.

Dodatkowo w dniu 20 września 2016r. - składając wniosek o przyznanie zasiłku celowego – M. W. przedstawił akt notarialny Repertorium A [...] z dnia 9 września 2016 r., z którego wynika, że nieruchomość położoną w miejscowości Czyżów, gmina Ł., stanowiącą działkę nr 231 o pow. 4 ha 3500 m2, darował swoim dzieciom. Ponadto KRUS pismem z dnia 30 września 2016 r. poinformował organ I instancji, że M. W. począwszy od dnia 9 września 2016 r. pobiera emeryturę rolniczą.

Kolegium zwróciło uwagę, że M. W. korzysta z pomocy MOPR od kwietnia 2002 r. i zgodnie z posiadaną dokumentacją nie kwalifikował się do pomocy w formie zasiłku stałego i zasiłku okresowego od samego początku. Jednak mając na uwadze art. 104 ust. 7 ustawy o pomocy społecznej - zgodnie z którym nie wydaje się decyzji o zwrocie nienależnie pobranych świadczeń, jeżeli od terminu ich pobrania upłynęło więcej niż 10 lat - organ I instancji wszelkie postępowania w sprawie M. W. wszczął od października 2006 r., a więc po wpływie ostatniego istotnego dokumentu, określającego od kiedy M. W. jest właścicielem gospodarstwa rolnego.

W piśmie z dnia 17 sierpnia 2017 r. organ I instancji dodatkowo nadmienił, że łączna kwota nienależnie pobranej pomocy za okres od dnia 1 października 2006 r. do dnia 31 sierpnia 2016 r. wynosi 54.526,77 zł. W związku z powyższym w dniu 9 listopada 2016 r. skierowano prośbę do pracownika MOPR o sporządzenie zawiadomienia do prokuratury dotyczącego oszustwa dokonanego przez M. W., zaś w dniu 18 listopada 2016 r. Ośrodek złożył zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa. Organ I instancji pozostawał bowiem w błędnym przekonaniu, co do uzyskiwanych przez M. W. dochodów, który będąc klientem MOPR w każdym roku składał oświadczenia o stanie majątkowym i nie wykazywał w nich, że jest właścicielem gospodarstwa rolnego.

Z powyższych względów Kolegium podzieliło stanowisko organu I instancji, że zasiłek stały wypłacony odwołującemu za okres od dnia 1 sierpnia 2008 r. do dnia 31 sierpnia 2010 r. w łącznej kwocie 6.762,88 zł stanowi świadczenie nienależnie pobrane w rozumieniu art. 6 pkt 16 ustawy o pomocy społecznej.

Końcowo organ II instancji wyjaśnił, że dochód z gospodarstwa rolnego jest wyliczany jako wartość dochodu odpowiadającego powierzchni gospodarstwa z uwzględnieniem ha przeliczeniowych i kwoty dochodu ustalonej dla 1 ha przeliczeniowego niezależnie od faktycznej dochodowości konkretnego gospodarstwa, Oznacza to, że z punktu widzenia art. 8 ust. 9 ustawy o pomocy społecznej bez znaczenia jest okoliczność, czy gospodarstwo rolne jest uprawiane, czy też nie i z jakiego powodu oraz czy rzeczywiście przynosi ono dochody.

Organ nie zaakceptował twierdzeń strony, że na działce nie stały budynki, a M. W. nie pracował w gospodarstwie ze względu na zły stan zdrowia, ponieważ z aktu notarialnego wynika, że był właścicielem gospodarstwa rolnego, a nadto uzyskał rentę rolniczą, musząc spełnić warunki jej przyznania. Kolegium wyjaśniło również, że obwieszczenie Prezesa GUS do ustalenia dochodu z gospodarstwa nie ma w sprawie zastosowania.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w K. M. W., wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K., podniósł, że w dniu 25 lutego 1984 r. zawarł związek małżeński z Danutą W., zatem ewentualny dochód z gospodarstwa rolnego powinien być uwzględniony po połowie. Podkreślił jednak, że nie osiągał dochodu z gospodarstwa, ponieważ ani on ani jego żona nie pracowali, są niezdolni do pracy. Organ żąda zwrotu świadczeń w okresie ponad 10 lat od ich pobrania. Ponadto zarzucił, ze gdy kwalifikował się umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, nie mógł pobierać zasiłku stałego. Zaniedbanie było nieświadome. Skarżący wskazał schorzenia, z powodu który się leczył, dlatego nie mógł osiągać dochodu z gospodarstwa rolnego. Kryterium dochodowe w rodzinie powinno uwzględniać również fakt, że pozostawał w związku małżeńskim, a z żoną nie miał rozdzielności majątkowej. Zdaniem strony, w żadnym roku nie przekroczył on kryterium dochodowego, przy podziale dochodu na dwie osoby. Zwrócił uwagę na art. 55³ Kodeksu cywilnego, zarzucając, że jego gospodarstwo nie spełniało przesłanek, o których mowa w tym przepisie, nie miał inwentarza, budynków, urządzeń. Zawarł wyłącznie umowę darowizny w Gminie.

W piśmie procesowym z dnia 7 maja 2018 r. pełnomocnik skarżącego, uzupełniając zarzuty i argumentację skargi, wskazał, że zaskarżoną decyzją organ naruszył art. 80 w zw. z art. 77 § 1 i art. 7 k.p.a. poprzez niezebranie całego materiału dowodowego istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy.

Organ nie ustalił w szczególności, czy w dacie nabycia nieruchomości na podstawie umowy przekazania własności z dnia 1 kwietnia 1979 r. skarżący pozostawał w związku małżeńskim, a jeżeli tak, jakiego rodzaju ustrój majątkowy małżeński łączył go z małżonką. Z materiału zgromadzonego w sprawie wynika jedynie, że skarżący od 1984 r. pozostawał w związku małżeńskim z Danutą W., brak natomiast stwierdzenia, czy w dacie nabycia gospodarstwa nie pozostawał w innym, wcześniejszym związku małżeńskim. Okoliczność ta jest o tyle istotna, w ocenie autora pisma, że zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2005 r. (III CZP 59/05) gospodarstwo rolne przekazane na podstawie ustawy z dnia 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (Dz. U. Nr 32, poz. 140), następcy pozostającemu w ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej należy do majątku wspólnego małżonków.

Powołując się na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 stycznia 2014 r. (I OSK 185/13) zapadły na gruncie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, strona stwierdziła, że przy obliczaniu powierzchni użytków rolnych znajdujących się w majątku wspólnym małżonków należy uznać, iż na każdego z małżonków przypada równa część własności tych użytków. Przyjąć bowiem należy domniemanie, że połowa z nich przypada jednemu małżonkowi, a połowa drugiemu. W ten sam sposób powinno być przeprowadzone obliczanie powierzchni posiadanego gospodarstwa rolnego dla potrzeb ustalenia dochodu z gospodarstwa rolnego w oparciu o przepisy rozporządzeń Rady Ministrów w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwoty świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej z 2006 r. i z 2009 r. Gdyby okazało się, że w dniu nabycia nieruchomości skarżący pozostawał we współwłasności majątkowej małżeńskiej, a czego organy nie zbadały w niniejszej sprawie, to obliczony dochód znacząco różniłby się od przyjętego przez organy w niniejszej sprawie.

Ponadto autor pisma zarzucił, że organ naruszył art. 7 w zw. z art. 9, art. 11 i art. 107 § 1 i § 2 k.p.a. poprzez niewskazanie w uzasadnieniu decyzji, na jakiej podstawie organy przyjęły, że posiadana przez skarżącego nieruchomość obejmuje wskazaną w tej decyzji ilość hektarów przeliczeniowych. Brak jest stosownych wyliczeń, czy też powołania się na stosowne dokumenty, które wskazywałyby taką wartość. Zatem organ nie przeprowadził samodzielnego postępowania dowodowego w tym zakresie, pomimo, że jest to okoliczność istotna dla rozstrzygnięcia sprawy.

Strona zwróciła nadto uwagę na art. 31 § 2 pkt 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. W toku sprawy organ ustalił, że skarżący pozostaje w związku małżeńskim. Nie zostało ustalone, aby pomiędzy małżonkami istniała rozdzielność majątkowa, albo żeby pomiędzy nimi orzeczono separację. Powyższe prowadzi do wniosku, że nawet jeżeli przyjąć, że posiadana przez skarżącego nieruchomość stanowi gospodarstwo rolne o powierzchni w hektarach przeliczeniowych przyjętych przez organy rozpoznające sprawę, to i tak przyjęty dochód powinien podlegać podziałowi pomiędzy małżonków i winien w stosunku do skarżącego być ustalony w niższej wysokości. Za powyższym przemawiają między innymi wnioski stanowiące postawę rozstrzygnięcia w przywołanym już wyroku NSA z dnia 17 stycznia 2014 r. (

I OSK 185/13). Ustalając sytuację majątkową jednego z małżonków należy brać pod uwagę jedynie połowę ustalonego w rozporządzeniu przelicznika dochodu z gospodarstwa. Organy rozpoznające niniejszą sprawę kwestię tę w całości pominęły, przyjmując, że pomimo pozostawania we wspólności majątkowej i konieczności podziału potencjalnego dochodu z nieruchomości skarżący musiałby go i tak dzielić z małżonką a nie przeznaczać wyłącznie na swoje utrzymanie.

W związku z powyższym autor pisma wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji organu I instancji i zwrot kosztów postępowania.

W piśmie z dnia 11 czerwca 2018 r. M. W. podtrzymał argumentację skargi. Podkreślił, że od 30 lat nie mieszka w C., nie uprawiał ziemi, podobnie jak jego żona i dzieci. Mieszkał z rodziną w K.. Leczył się neurologicznie i w poradni zdrowia psychicznego. Podniósł, że nie miał komu sprzedać ziemi. Zwrócił uwagę na obwieszczenie Prezes GUS w sprawie przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w K. zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 3 § 1 oraz art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo

o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r., poz. 1369 ze zm., zwanej dalej p.p.s.a.), wojewódzkie sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, co oznacza, że w zakresie dokonywanej kontroli sąd zobowiązany jest zbadać, czy organy administracji w toku postępowania nie naruszyły przepisów prawa materialnego w sposób, który miał wpływ na wynik sprawy bądź przepisów postępowania w stopniu, który mógł mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Sądowa kontrola legalności zaskarżonych orzeczeń administracyjnych sprawowana jest przy tym w granicach sprawy, a sąd nie jest związany zarzutami, wnioskami skargi, czy też powołaną w niej podstawą prawną (art. 134 § 1 p.p.s.a.).

Dokonując kontroli zaskarżonej decyzji w zakresie wyznaczonym wskazanymi przepisami prawa Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał, że skarga M.a W. nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem zaskarżona decyzja odpowiada prawu.

Na wstępie zauważyć należy, że co do zasady autor skargi nie kwestionował, że był właścicielem nieruchomości o areale ustalonym przez organy orzekające w postępowaniu administracyjnym, a spór głównie zasadzał się na ustaleniu, czy przedmiotem tej własności było gospodarstwo rolne oraz czy z uwagi na pozostawanie skarżącego w związku małżeńskim dochód z tego gospodarstwa powinien zostać uwzględniony w całości przy ustaleniu dochodu strony za sporny okres, czy też tylko w połowie.

Podstawą decyzji wydanej przez Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie z upoważnienia Prezydenta Miasta Kielce z dnia 6 stycznia 2010 r. przyznającej M.W. zasiłek stały były przepisy ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r., nr 175, poz. 1362 ze zm., dalej też jako "ustawa"), w szczególności art. 37 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, który stanowił, że zasiłek stały przysługuje pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej. Przywołany przepis stanowił materialnoprawną podstawę decyzji przyznającej ww. świadczenie z pomocy społecznej z uwagi na wskazanie przez samego skarżącego w załączonym do wniosku o przyznanie zasiłku stałego oświadczeniu, że jest osobą samotnie gospodarującą. Oświadczenie to potwierdził również przeprowadzony w dniu 8 grudnia 2009 r. wywiad środowiskowy.

Po pierwsze, w odpowiedzi na zarzuty skargi, wyjaśnić należy, że zgodnie z art. 6 pkt 10 ustawy o pomocy społecznej, osobą samotnie gospodarującą jest osoba prowadząca jednoosobowe gospodarstwo domowe, zaś za osobę samotną uznaje się osobę samotnie gospodarującą, niepozostającą w związku małżeńskim i nieposiadającą wstępnych ani zstępnych (art. 6 pkt 9 ustawy). Z porównania obu tych definicji ustawowych wynika, że osobą samotnie gospodarującą jest także osoba, która pozostaje w związku małżeńskim, o ile tylko samodzielnie prowadzi gospodarstwo domowe. Zatem sam fakt pozostawania skarżącego w związku małżeńskim nie stał na przeszkodzie uznania go za osobę samotnie gospodarującą.

Po drugie, z dokumentów zgromadzonych w toku postępowania administracyjnego wynika, że skarżący był właścicielem nieruchomości, które nabył po swoich rodzicach do majątku osobistego z mocy umowy przekazania własności i posiadania gospodarstwa rolnego sporządzonej przed Naczelnikiem Gminy Ł. dnia 1 kwietnia 1978 r. i które zbył w dniu 9 września 2016 r. w drodze darowizny na rzecz swoich dzieci Piotra W. i R. C. (akt notarialny – k. 96-99 akt administracyjnych). Przy czym, wbrew zarzutom skargi, z pism skierowanych do organu przez Wójta Gminy Ł. (k. 82 akt administracyjnych), Starostwa Powiatowego w K. (k. 95 akt administracyjnych) oraz z decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego o przyznaniu skarżącemu emerytury rolniczej (k. 111 akt administracyjnych) wynika, że przedmiotem zbytego prawa własności było w istocie gospodarstwo rolne, którego wyłącznym właścicielem był skarżący.

Po trzecie, organy orzekające w postępowaniu administracyjnym, wbrew twierdzeniom strony skarżącej, nie dowolnie, ale w oparciu o informacje udzielone przez organ wymierzający wysokość podatku rolnego i prowadzący rejestry wymiarowe zobowiązań pieniężnych - Wójta Gminy Ł. (k. 82 i k. 90 akt administracyjnych), ustaliły, że M. W. był właścicielem gospodarstwa rolnego o powierzchni 4,28 ha fizycznych, co stanowi 2,4655 ha przeliczeniowych i 0,07 lasu.

Odnosząc się w dalszej kolejności do zasadniczego zarzutu skargi w zakresie uwzględnienia przez organu całości dochodu z gospodarstwa rolnego, którego wyłącznym właścicielem był skarżący w spornym okresie w sytuacji, gdy pozostawał on w związku małżeńskim z Danutą W., wskazać należy, że istotnie zgodnie z art. 31 § 2 pkt 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej jako "k.r.io."), do majątku wspólnego należą w szczególności dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków. Niemniej jednak skutek taki występuje w zakresie dochodów osiąganych z majątku odrębnego jednego z małżonków, gdy pomiędzy małżonkami panuje ustrój majątkowy tzw. wspólność ustawowa (art. 31 § 1 k.r.io.). Zgodnie zaś z art. 54 § 1 k.r.io. (obowiązujący także w okresie pobierania zasiłku stałego przez skarżącego), orzeczenie separacji powoduje powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej.

Z akt administracyjnych przesłanych przez organy do tut. Sądu w związku ze sprawą toczoną ze skargi M. W., w przedmiocie nienależnie pobranego świadczenia - zasiłku stałego, pod sygnaturą akt II SA/Ke 123/18 wynika, że organy obu instancji dysponowały dowodami potwierdzającymi, że M. W. od 2005 r. pozostawał w separacji z żoną D. W., bo orzeczoną - jak podał sam skarżący - w sprawie I C 4247/04 (wywiad środowiskowy z dnia 18 lipca 2005 r. (k. 3-9 akt administracyjnych załączonych do sprawy tut. Sądu II SA/Ke 123/18 i dopuszczonych na zasadzie art. 106 § 3 p.p.s.a. jako dowód w tej sprawie). Ponieważ zarzut uwzględnienia całości dochodu z gospodarstwa rolnego po stronie skarżącego, nie zaś podzielenia tego dochodu przez organy pomiędzy nim a jego żoną strona sformułowała na etapie skargi, organ odwoławczy nie odniósł się do tego zarzutu w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, co czyni nieskutecznym zarzut skargi dotyczący naruszenia przepisów art. 107 k.p.a. Sąd, przed wydaniem wyroku, z urzędu więc zweryfikował te okoliczności i ustalił, że wyrokiem z dnia 24 maja 2005 r. Sąd Okręgowy w K. orzekł separację małżonków M. W. i D. W. i wyrok ten się uprawomocnił, ponieważ nie została od niego złożona apelacja (ani wniosek o uzasadnienie wyroku). Wyrok został wydany w sprawie pod sygnaturą akt I C 671/05, wcześniej wpisanej pod sygnaturą akt I C 4247/14 (k. 49 akt sądowych).

Zatem od 2005 r. pomiędzy skarżącym a jego żoną istniał ustrój rozdzielności majątkowej, co oznacza, że całość dochodów z majątku osobistego skarżącego stanowiła wyłącznie jego własność (art. 51 k.r.io.).

Ponadto, odnosząc się do zarzutu skargi wyjaśnić należy, że art. 8 ust. 9 ustawy o pomocy społecznej określa tzw. ryczałtowy tryb ustalania dochodu osiąganego z gospodarstwa rolnego. Zawarta w art. 8 ust. 9 tej ustawy regulacja dotycząca sposobu obliczania dochodu z gospodarstwa rolnego ma charakter bezwzględnie wiążący zarówno dla organów administracji jak i dla sądów. Obowiązujące przepisy nie przewidywały (nie przewidują) możliwości ustalenia dochodu z gospodarstwa rolnego w innej wysokości niż określona w art. 8 ust. 9 ustawy, nawet jeśli faktyczny dochód z tego tytułu nie jest uzyskiwany. Dla ustalenia dochodu na potrzeby postępowania w sprawach świadczeń z pomocy społecznej nie ma znaczenia, jakie rzeczywiste dochody osiągane są z gospodarstwa rolnego, ani czy grunt jest w ogóle uprawiany. Okoliczności, które są przyczyną nieuprawiania gospodarstwa rolnego, nie mają znaczenia prawnego. Bez względu na fakt, czy ziemia uprawiana jest przez właściciela, czy nie jest uprawiana, dochód ustala się tak samo, biorąc pod uwagę wielkość gospodarstwa rolnego (por. m.in. wyrok NSA z dnia 19 października 2017r., I OSK 1123/17, wyrok WSA w Białymstoku z dnia 12 kwietnia 2018r., II SA/Bk 34/18).

Zasadnie więc organy obu instancji dla zweryfikowania kryterium dochodowego, które uprawniało skarżącego do przyznania prawa do zasiłku stałego w okresie od sierpnia 2008 r. do sierpnia 2010 r., uwzględniły w całości po stronie skarżącego dochód z gospodarstwa rolnego stosownie do ówcześnie obowiązujących przepisów prawa, tj. rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz. U. z 2006 r. nr 135, poz. 950 obowiązującego do dnia 30 września 2009 r. oraz Dz. U. z 2009 r. nr 127, poz. 1055 obowiązującego od dnia 1 października 2009 r.), wynoszący z 1 ha przeliczeniowego 207,00 zł przy kryterium dochodowym dla osoby samotnie gospodarującej wynoszącym 477,00 zł. Organy zasadnie uznały, że będąc właścicielem w/w gospodarstwa rolnego, skarżący osiągał dochód w rozumieniu art. 8 ust. 9 ustawy, przekraczając zarazem kwotę kryterium dochodowego, co powodowało, że zasiłek stały nie powinien być skarżącemu przyznany i jako taki słusznie został uznany za świadczenie nienależnie pobrane w rozumieniu art. 6 pkt 16 ustawy. Zgodnie z tym przepisem świadczenie nienależnie pobrane to świadczenie pieniężne uzyskane na podstawie przedstawionych nieprawdziwych informacji lub niepoinformowania o zmianie sytuacji materialnej lub osobistej. W sytuacji zaś, gdy decyzja będąca w tym przypadku podstawą wypłaty zasiłku stałego została już w całości zrealizowana, właściwą formą rozstrzygnięcia było uznanie tego świadczenia za nienależnie pobrane (por. wyroki WSA w Łodzi z dnia 19 września 2014r., sygn. II SA/Łd 477/14, z dnia 13 lutego 2013r., sygn. II SA/Łd 1278/12). Dokonując przy tym kontroli dokonanych przez organy wyliczeń, Sąd nie dostrzega naruszenia prawa.

Ubocznie podkreślić nadto należy, że, jak wynika z akt administracyjnych załączonych do sprawy II SA/Ke 123/18 M. W. składał oświadczenia w latach 2005, 2006 i 2007 (k. 1, 18, 34 tych akt), z których wynika, że był osobą samotnie gospodarującą.

Dodatkowo Sąd wyjaśnia, że zgodnie z art. 104 ust. 7 ustawy nie wydaje się decyzji o zwrocie nienależnie pobranych świadczeń, jeżeli od terminu ich pobrania upłynęło więcej niż 10 lat. Jak podniesiono w uzasadnieniu decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K., z mocy tego przepisu można było orzec o zwrocie nienależnie pobranych świadczeń tylko za okres 10 lat wstecz od wpływu ostatniego istotnego dokumentu stwierdzającego, od kiedy strona jest właścicielem gospodarstwa rolnego. W niniejszej sprawie organy nie dopuściły się naruszenia tego przepisu prawa z uwagi na okres pobierania zasiłku stałego, którego dotyczyły wydane w niniejszej sprawie decyzje administracyjne, ale zwrócić należy uwagę, że początek biegu tego terminu należy liczyć od terminu pobrania świadczeń z pomocy społecznej.

Sąd nie dopatrzył się zatem naruszenia w niniejszej sprawie przepisów prawa procesowego, jak również prawa materialnego w stopniu, który obligowałby do wyeliminowania zaskarżonego aktu z obrotu prawnego. Sąd nie dostrzegł, aby ze strony organów na skutek wydania kwestionowanych decyzji doszło do naruszenia przepisów art. 104 ust. 7 ustawy, a także art. 7, art. 77 § 1, art. 80 i art. 107 k.p.a.

Z tych przyczyn Wojewódzki Sąd Administracyjny, orzekł jak w wyroku (pkt I) na podstawie art. 151 p.p.s.a.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu Sąd orzekł (pkt II wyroku) na podstawie § 2 pkt 1, § 4 ust. 1, § 21 ust. 1 pkt 1 lit. c oraz § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. 2016.1715), w związku z art. 250 p.p.s.a.