Wyrok z dnia 2018-07-18 sygn. I OSK 448/18

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Marian Wolanin Sędziowie NSA Wiesław Morys del. NSA Grzegorz Jankowski (spr.) po rozpoznaniu w dniu 18 lipca 2018 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej I. R. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 23 sierpnia 2017 r., sygn. akt II SA/Łd 153/17 w sprawie ze skargi I. R. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. z dnia [...] 2016 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 23 sierpnia 2017 r. sygn. akt II SA/Łd 153/17 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi po rozpoznaniu sprawy ze skargi I. R. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. z dnia [...] listopada 2016 r.

nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego oddalił skargę.

Powyższy wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy.

Wnioskiem z dnia [...] września 2016 r. I. R. zwróciła się do organu I instancji o ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego.

Decyzją z dnia [...] października 2016 r. Kierownik S. Ś. R., F. A. M. – G. O. P. S. w Ż., działając z upoważnienia Burmistrza Gminy Ż., odmówił Ilonie Rosińskiej przyznania prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego.

W uzasadnieniu wskazanej decyzji organ I instancji ustalił, w oparciu o oświadczenia dotyczące wysokości dochodów oraz danych pozyskanych z Urzędu Skarbowego i ZUS, że dochód netto rodziny wnioskodawczyni wyniósł w sumie [...] zł, zaś miesięcznie [...] zł, a na osobę w rodzinie [...] zł, zatem przekracza ustawowe kryterium dochodowe.

Od powyższej decyzji I. R. złożyła odwołanie wnosząc o zmianę decyzji organu I instancji, wobec nieznacznego przekroczenia dochodu o kwotę [...] zł, które

jest niewspółmiernie niskie w stosunku do utraconego świadczenia oraz jednocześnie wniosła o przyznanie prawa do świadczenia z uwagi na trudną sytuację ekonomiczno - zdrowotną.

Decyzją z dnia [...] listopada 2016r., nr [...], Samorządowe Kolegium Odwoławcze w S. utrzymało w mocy decyzję organu I instancji.

Uzasadniając podjęte rozstrzygnięcie Kolegium stwierdziło, że odwołująca uprawniona jest do alimentów od swojego ojca – J. R. na podstawie wyroku Sądu Rejonowego w K. z dnia [...] kwietnia 2011r., sygn. akt [...]

w wysokości [...] zł miesięcznie. Przeciwko ojcu prowadzone jest postępowanie egzekucyjne, sygn. akt [...]. W oparciu o załączone do akt sprawy zaświadczenia Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w P. z dnia [...] września 2016 r. Kolegium stwierdziło, że w okresie ostatnich dwóch miesięcy prowadzona egzekucja świadczeń alimentacyjnych na rzecz wnioskodawczyni okazała się bezskuteczna.

Ponadto organ odwoławczy ustalił, że rodzina I. R. składa się z wnioskodawczyni oraz jej matki – Z. R.. W tej sytuacji dochód rodziny z roku 2015 r., poprzedzającego okres świadczeniowy, stanowi dochód matki wnioskodawczyni osiągnięty z tytułu emerytury w wysokości [...] zł brutto oraz dochód wnioskodawczyni z tytułu renty socjalnej wynoszący [...] zł brutto. Organ zaznaczył, że dochody zarówno matki jak i córki są opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Powołując się na treść art. 3 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1518 ze zm.), organ odwoławczy wskazał, że od każdej z kwot należy odjąć składki na ubezpieczenia społeczne, należny podatek oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne, a w konsekwencji po dokonaniu odliczeń ustalił, że dochód roczny kształtuje się na poziomie odpowiednio [...] zł oraz [...] zł. Łączny dochód rodziny wyniósł zatem [...] zł, co w przeliczeniu na liczbę miesięcy w roku oraz liczbę osób w rodzinie stanowi kwotę [...] zł i przekracza ustawowe kryterium dochodowe wynoszące [...] zł.

Organ wyjaśnił, że brak spełnienia przesłanki dotyczącej kryterium dochodowego rodziny skutkuje odmową przyznania prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego, gdyż ustawodawca w tym zakresie nie przewidział żadnych odstępstw, nawet w sytuacji kiedy kwota przekroczenia dochodu jest nieznaczna. W tej sytuacji organ odwoławczy uznał za prawidłową decyzję organu I instancji.

Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi na powyższą decyzję ostateczną złożyła I. R. wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji organu I instancji. Jednocześnie skarżąca zarzuciła krzywdzącą niewspółmierną niesprawiedliwość, która pozbawia ją środków do życia, w sytuacji gdy nie ma możliwości egzekwowania należności z tytułu świadczeń alimentacyjnych, z uwagi na bezskuteczność egzekucji.

Dodatkowo skarżąca zarzuciła doliczenie do dochodu kwoty alimentów, które nie podlegają opodatkowaniu, a zatem nie powinny być brane pod uwagę.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi uzasadniając wymieniony na wstępie wyrok powołał się na treść art. 2 pkt 4 i 5 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2016 r., poz. 169 ze zm.), zgodnie z którym ilekroć w ustawie jest mowa o dochodzie i dochodzie rodziny, należy przez to rozumieć dochód w rozumieniu ustawy o świadczeniach rodzinnych, która nakazuje jako dochód traktować wszelkie przychody podlegające opodatkowaniu podatkiem od osób fizycznych, jak również wymienione enumeratywnie dochody nieopodatkowane, w tym alimenty na rzecz dzieci.

Sąd pierwszej instancji podkreślił, że organ jako składniki dochodu rodziny

skarżącej uwzględnił jedynie emeryturę Z. R. i rentę socjalną I. R. Obydwa te świadczenia podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. W tej sytuacji, wbrew zarzutom skargi, organ nie uwzględnił żadnych dochodów nieopodatkowanych. Ustawodawca zastrzegł w art. 9 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, iż świadczenie z funduszu alimentacyjnego przysługuje jedynie wnioskodawcom, którzy nie osiągają dochodu wyższego niż [...] zł na osobę w rodzinie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zgodził się, że przekroczenie kryterium dochodowego w rodzinie I. R. jest niewielkie, wynosi bowiem [...] zł. Jednocześnie podkreślił, że wysokość dochodu jest kryterium bezwzględnym, jego przekroczenie wywołuje niekorzystne dla strony skutki prawne niezależnie od skali tego przekroczenia. Przepisy w tym zakresie nie pozwalają na jakiekolwiek odstępstwo. Przekroczenie ustawowego kryterium dochodowego oznacza, iż organ nie może uwzględnić wniosku strony bez względu na wielkość tego przekroczenia czy też inne, towarzyszące sprawie okoliczności, jak chociażby sytuacja rodzinna czy zdrowotna strony.

Pełnomocnik z urzędu I. R. zaskarżył powyższy wyrok w części oddalającej skargę. Powołując art. 174 pkt 1 p.p.s.a. zarzucił w skardze kasacyjnej naruszenie prawa materialnego - art. 63 § 1 Ordynacji podatkowej w zw. z art. 9 ust. 2 i art. 2 pkt 4 i 5 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów w zw. z art. 3 pkt 1a ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz w zw. z art. 26 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przez jego niezastosowanie, polegające na pominięciu, że dochód, będący podstawą przyznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego określa się zaokrąglając wyliczoną kwotę do pełnych złotych w ten sposób, że końcówki kwot wynoszące mniej niż 50 groszy pomija się.

W oparciu o powyższe pełnomocnik skarżącej wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w części zaskarżonej i przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu do ponownego rozpoznania, a ponadto o przyznanie nieopłaconych kosztów postępowania kasacyjnego, świadczonych z urzędu według norm przepisanych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna podlega oddaleniu, albowiem nie zawiera usprawiedliwionych podstaw.

Stosownie do art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2017 r. poz. 1369 ze zm.) – zwanej dalej: "p.p.s.a.", Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc z urzędu pod rozwagę wyłącznie nieważność postępowania, której przesłanki określone zostały w § 2 wymienionego przepisu.

Wobec niestwierdzenia przyczyn nieważności skargę kasacyjną należało rozpoznać w granicach przytoczonych w niej podstaw.

Autor skargi kasacyjnej zarzucił wyrokowi WSA w Łodzi naruszenie prawa materialnego - art. 63 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r., poz. 201) przez jego niezastosowanie i pominięcie, że dochód, będący podstawą przyznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego, określa się zaokrąglając wyliczoną kwotę do pełnych złotych w ten sposób, że końcówki kwot wynoszące mniej niż 50 groszy pomija się.

Naczelny Sąd Administracyjny nie podziela wskazanego zarzutu, bowiem Sąd I instancji nie miał podstaw do stosowania w sprawie powołanego przepisu art. 63 § 1 Ordynacji podatkowej regulującego kwestie podstawy opodatkowania, kwoty podatków, odsetek za zwłokę, opłaty prolongacyjnej, oprocentowania nadpłat oraz wynagrodzenia przysługującego płatnikom i inkasentom. Podkreślenia wymaga, że materialnoprawną podstawę w niniejszej sprawie stanowiły przepisy ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2016 r., poz. 169 ze zm.). Jak wynika z treści art. 9 ust. 2 ww. aktu, świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty 725 zł.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, Sąd pierwszej instancji przeprowadził prawidłową analizę regulacji zawartych w przepisach powołanej ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, a w konsekwencji słusznie uznał, że wysokość dochodu jest kryterium bezwzględnym, bowiem jego przekroczenie wywołuje niekorzystne dla strony skutki prawne niezależnie od skali tego przekroczenia, nawet w sytuacji, gdy tak jak w przedmiotowej sprawie kryterium zostało przekroczone jedynie o 49 groszy, co oznacza brak możliwości uwzględnienia żądania skarżącej w zakresie przyznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego.

Zgodzić się należy ze stanowiskiem WSA w Łodzi, że przepisy w tym zakresie nie pozwalają na jakiekolwiek odstępstwo.

Naczelny Sąd Administracyjny mając na względzie powyższe uznał zaskarżone orzeczenie Sądu pierwszej instancji za zgodne z prawem, co musiało skutkować oddaleniem skargi kasacyjnej stosownie do art. 184 p.p.s.a.

Sąd nie orzekł natomiast w przedmiocie wniosku o przyznanie wynagrodzenia pełnomocnikowi skarżącej, który został ustanowiony w ramach prawa pomocy. Należy to bowiem do Sądu pierwszej instancji, który udzielił prawa pomocy i jest właściwy do wydania rozstrzygnięcia w tym zakresie na zasadzie art. 250 p.p.s.a. oraz przepisów w sprawie opłat za czynności adwokatów w zakresie ponoszenia kosztów nieopłaconej pomocy prawnej, z uwzględnieniem czynności dokonanych w toku postępowania kasacyjnego.