Postanowienie z dnia 2018-09-17 sygn. I SA/Po 692/18

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu – Michał Ilski po rozpoznaniu w dniu 17 września 2018 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku skarżącej o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi Syndyka masy upadłości X. sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej w [...] na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w P. z dnia [...], nr [...] w przedmiocie odmowy umorzenia 50% zaległości w podatku od nieruchomości za okres od lipca do września 2016 r. wraz z odsetkami za zwłokę oraz odmowy odroczenia terminu płatności podatku od nieruchomości za miesiące od lipca do września 2016 r.; postanawia odmówić przyznania skarżącej prawa pomocy we wskazanym powyżej zakresie.

Uzasadnienie

Pismem z 14 lipca 2018 r. Syndyk masy upadłości X. sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej w [...] wniósł skargę na wskazaną w sentencji niniejszego orzeczenia decyzję. Do skargi dołączono sporządzony na urzędowym formularzu 14 lipca 2018 r. wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych. Uzasadniając wniosek podniesiono, że w chwili obecnej Syndyk nie ma środków pieniężnych umożliwiających uiszczenie zaliczki na wydatki w postępowaniu egzekucyjnym jak i kosztów związanych z prowadzeniem egzekucji. Od ogłoszenia upadłości w 2014 r. skarżąca nie prowadzi działalności gospodarczej a masa upadłości osiąga dochody z wynajmu lokali mieszkalnych w B. . Spółka posiada nieruchomości, jednak proces ich sprzedaży w ramach postępowania upadłościowego może trwać kilka lat. Sędzia Komisarz postanowieniem z 11 kwietnia 2017 r. zobowiązał Syndyka do zaktualizowania przez biegłego wyceny majątku wchodzącego w skład masy upadłości w szczególności poprzez odniesienie się do wcześniejszej wyceny przedsiębiorstwa z 08 kwietnia 2009 r. W ramach wskazanej wyceny konieczne było zaktualizowanie wartości:

- nieruchomości gruntowej (zabudowanej) zlokalizowanej w C. , przy ulicy [...];

- nieruchomości gruntowej (zabudowanej) zlokalizowanej w B. przy ulicy [...], [...];

- nieruchomości gruntowej zlokalizowanej w P., przy ulicy [...] (1/2 udziału we własności);

- znaku firmowego i towarowego upadłej, aprobat, licencji oraz środków trwałych.

Zgodnie ze sporządzoną aktualizacją wyceny wartość wskazanego powyżej majątku wynosi [...] zł. W skład masy upadłości wchodzą również wierzytelności o łącznej wartości należności głównych [...] zł.

Znacznymi wydatkami są koszty związane z ochroną majątku upadłej. Zarząd upadłej, w okresie prowadzenia postępowania upadłościowego z możliwością zawarcia układu nie wywiązywał się z obowiązku regulowania należności związanych z prowadzeniem tego postępowania. Średniomiesięczne dochody upadłej wynoszą [...] zł. Pasywa upadłej obejmują wierzytelności zgłoszone w ramach postępowania upadłościowego. Obecnie Syndyk uznał wierzytelności w kwocie ok. [...] zł. Prowadzone są jednak postępowania wywołane sprzeciwami wierzycieli, zaś Syndyk jest w trakcie sporządzania II. uzupełniającej listy wierzytelności. Brak zwolnienia od kosztów spowoduje niemożność dochodzenia sum należnych masie upadłości od jej dłużników, co w konsekwencji może doprowadzić do niemożności zaspokojenia wierzycieli upadłej w wystarczającym stopniu.

W oświadczeniu o majątku i dochodach zadeklarowano, że wysokość kapitału zakładowego skarżącej to [...] zł, łączna wartość aktywów upadłej to [...] zł, wartość wymuszonej sprzedaży to [...] zł. Średnioroczne dochody upadłej wynoszą [...] zł. Na rachunku bankowym skarżącej w [...] na koniec miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku znajdowała się kwota [...]zł.

Na spółce ciąży obowiązek podatkowy z tytułu podatku od nieruchomości na łączną kwotę ok. [...] zł plus odsetki za zwłokę. Bieżące należności publicznoprawne w skali miesiąca wynoszą ok. [...] zł. Y. S.A. nie uiściła należnych upadłej czynszów dzierżawnych w kwocie ok. [...] zł. Zaległości w płaceniu czynszów dzierżawnych lokali w B. wynoszą ok. [...] zł. W związku z bieżącym utrzymaniem nieruchomości w B. Syndyka obciąża obowiązek uregulowania zadłużenia za media w kwocie ok. [...] zł, które zostało już w znacznym stopniu uregulowane. Koszty postępowania upadłościowego związane są w szczególności z zabezpieczeniem mienia upadłej oraz prowadzeniem spraw sądowych i wynoszą ok. [...] zł w skali miesiąca.

Skarżąca przedłożyła również:

- postanowienie Sądu Rejonowego P. – [...] w P., Wydział [...] Gospodarczy do Spraw Upadłościowych i Naprawczych z 21 stycznia 2014 r., [...] o ogłoszeniu upadłości skarżącej;

- postanowienie Sądu Rejonowego P. – [...] w P., Wydział [...] Gospodarczy do Spraw Upadłościowych i Naprawczych z 31 stycznia 2014 r., [...] o zmianie syndyka;

- postanowienie Sądu Rejonowego P. – [...] w P., Wydział [...] Gospodarczy do Spraw Upadłościowych i Naprawczych z 29 maja 2015 r., [...] o zmianie sposobu prowadzenia postępowania upadłościowego z likwidacyjnego na postępowanie z możliwością zawarcia układu;

- postanowienie Sądu Okręgowego w P. Wydział [...] Gospodarczy Odwoławczy z 21 kwietnia 2016 r., [...] uchylające postanowienie Sądu Rejonowego P. – [...] w P., Wydział [...] Gospodarczy do Spraw Upadłościowych i Naprawczych z 29 maja 2015 r., [...];

- postanowienie Sądu Rejonowego P. – [...] w P., Wydział [...] Gospodarczy do Spraw Upadłościowych i Naprawczych z 27 kwietnia 2016 r., [...] mocą którego odwołano nadzorcę sądowego oraz powołano syndyka;

- decyzję SKO w P. z 21 września 2017 r., nr [...];

- wyciąg z rachunku bankowego upadłej prowadzonego w [...] za okres od 01 czerwca 2017 r. do 30 czerwca 2018 r.

- operat szacunkowy z 25 lipca 2017 r., odnoszący się do nieruchomości położonych w C. przy ul. [...], gdzie wartość rynkową wycenianej nieruchomości określono na kwotę [...]zł, zaś wartość wymuszonej sprzedaży na kwotę [...]zł;

- operat szacunkowy z 28 lipca 2017 r. odnoszący się do nieruchomości położonej w B., gdzie wartość rynkową sprzedaży wycenianej nieruchomości określono na kwotę [...]zł, zaś wartość sprzedaży wymuszonej na kwotę [...]zł;

- operat szacunkowy z 25 lipca 2017 r. odnoszący się do nieruchomości położonej w P., gdzie wartość rynkową wycenianego udziału w nieruchomości określono na kwotę [...]zł, zaś wartość wymuszonej sprzedaży na kwotę [...]zł;

- opinię z 17 lipca 2017 r. w której wartość rynkowa należących do skarżącej maszyn, środków transportowych, urządzeń oraz wyposażenia została wyceniona na kwotę [...]zł, zaś szacunkowa wartość likwidacyjna na kwotę [...]zł;

- opinie z 17 stycznia 2018 r. gdzie aktualną wartość znaków towarowych, aprobat, licencji oraz udziałów w spółkach wyceniono na [...] zł;

- listę wierzytelności wraz z I. oraz II. uzupełniającą listą wierzytelności.

Zarządzeniem z 03 września 2018 r. wezwano pełnomocnika Syndyka do uzupełnienia wniosku o przyznanie prawa pomocy poprzez przedłożenie dodatkowych dowodów i wyjaśnień. W odpowiedzi na wezwanie przedłożono: zestawienie przychodów i kosztów upadłej za miesiące od marca do lipca 2018 r., zeznania CIT-8 za 2016 i 2017 r., deklaracje na podatek od podatek od towarów i usług za I. i II kwartał 2018 r., deklaracje na podatek nieruchomości i podatek rolny, raporty kasowe za okres od marca do lipca 2018 r., sprawozdanie finansowe za 2017 r., wyciąg z rachunku bankowego za lipiec i sierpień 2018 r., sprawozdania Syndyka Masy Upadłości za okres od 01 stycznia do 30 czerwca 2018 r. Wyjaśniono również, że raport kasowy za sierpień 2018 r. nie został jeszcze sporządzony.

Referendarz sądowy zważył, co następuje:

Wniosek o przyznanie prawa pomocy nie zasługiwał na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 246 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 1302 – dalej w skrócie: "p.p.s.a."), osobie prawnej, a także innej jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, prawo pomocy może być przyznane: w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Zwrot "gdy wykaże" świadczy o tym, że ciężar wykazania przesłanek warunkujących przyznanie prawa pomocy spoczywa na wnioskodawcy. Strona, która chce skorzystać z prawa pomocy powinna podać we wniosku okoliczności wskazujące na brak środków wystarczających na pokrycie kosztów związanych z uczestnictwem w postępowaniu sądowym oraz z własnej inicjatywy bądź też na wezwanie referendarza sądowego przedstawić dowody potwierdzające taki stan rzeczy. Zawarty w art. 246 § 2 p.p.s.a. zwrot "może" świadczy zaś o tym, że przyznanie prawa pomocy wskazanym w tym przepisie podmiotom ma charakter uznaniowy. Wystąpienie przesłanki braku dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania daje referendarzowi sądowemu prawo, nie zaś obowiązek przyznania prawa pomocy. Instytucja prawa pomocy jest wyjątkiem od zasady zgodnie z którą każda ze stron postępowania sądowoadministracyjnego ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie. Wyjątkowy charakter przepisów regulujących przesłanki przyznawania prawa pomocy oznacza, że nie można ich interpretować według zasad wykładni rozszerzającej. Zwolnienie strony od kosztów sądowych jest bowiem przerzuceniem ciężaru ich ponoszenia na Skarb Państwa.

Odnosząc powyższe rozważania do realiów niniejszej sprawy należy stwierdzić, że z przedstawionych przez wnioskodawczynię dokumentów w sposób niezbity wynika, że posiada ona wystarczające środki na poniesienie pełnych kosztów postępowania w niniejszej sprawie. Skarżąca znajduje się w stanie upadłości likwidacyjnej. W postanowieniu Sądu Rejonowego P. – [...] w P., Wydział [...] Gospodarczy do Spraw Upadłościowych i Naprawczych z 21 stycznia 2014 r., [...] o ogłoszeniu upadłości skarżącej stwierdzono, że wnioskodawczyni dysponuje majątkiem wystarczającym na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego. Środki otrzymywane z umowy dzierżawy w kwocie [...]zł pozwalają na przystąpienie Syndyka do czynności poprzedzających likwidację masy upadłości. Z operatów szacunkowych wynika, że łączna wartość rynkowa nieruchomości wnioskodawczyni wynosi [...] zł, zaś łączna wartość wymuszonej sprzedaży [...] zł. Z opinii z 17 lipca 2017 r. wynika, że łączna wartość rynkowa należących do skarżącej maszyn, środków transportowych, urządzeń oraz wyposażenia wynosi [...] zł, zaś szacunkowa wartość likwidacyjna [...] zł. Z opinii z 17 stycznia 2018 r. wynika, że aktualna wartość znaków towarowych, aprobat, licencji oraz udziałów w spółkach wynosi [...] zł. W oświadczeniu o majątku i dochodach zadeklarowano, że wysokość kapitału zakładowego skarżącej to [...] zł, łączna wartość aktywów upadłej to [...] zł, wartość wymuszonej sprzedaży to [...] zł. Średnioroczne dochody upadłej wynoszą [...] zł. Saldo rachunku bankowego skarżącej w [...] na koniec sierpnia 2018 r. wynosiło [...] zł. Z zeznań podatkowych CIT-8 wynika, że dochód skarżącej w 2016 r. wynosił [...] zł, zaś w 2017 r. skarżąca osiągnęła stratę w kwocie [...]zł. Na koniec lipca 2018 r. w kasie skarżącej znajdowała się kwota [...]zł. Ze sprawozdania finansowego na dzień 31 grudnia 2017 r. wynika, że wartość aktywów trwałych wynosiła [...] zł, zaś wartość aktywów obrotowych [...] zł. Skarżąca posiadała przy tym rezerwy na zobowiązania w kwocie [...]zł. Z rachunku zysków i strat wynika, że w 2017 r. wnioskodawczyni osiągnęła stratę w kwocie [...]zł. Z wprowadzenia do sprawozdania finansowego wynika, że na dzień 31 grudnia 2015 r. wartość rezerw na długoterminowe koszty upadłości wynosiła [...] zł. Analiza sprawozdań Syndyka za okres od stycznia do czerwca wskazuje, że na 30 czerwca 2018 r. wartość środków finansowych wynosiła [...]. Analiza sprawozdań prowadzi do wniosku, że upadła jest w stanie pokrywać na bieżąco koszty związane z prowadzeniem postępowania upadłościowego. W kontekście ciążących na skarżącej zobowiązań należy wskazać, że zgodnie z art. 146 ust. 1 zd. 1 i 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 2344 ze zm. – dalej w skrócie: "p.u.n."), postępowanie egzekucyjne skierowane do majątku wchodzącego w skład masy upadłości, wszczęte przed dniem ogłoszenia upadłości, ulega zawieszeniu z mocy prawa z dniem ogłoszenia upadłości. Postępowanie to umarza się z mocy prawa po uprawomocnieniu się postanowienia o ogłoszeniu upadłości. Z uwagi na powyższe wartość obciążających wnioskodawczynię długów nie może automatycznie przemawiać za przyznaniem jej prawa pomocy, bowiem ciążące na niej zobowiązania są zaspokajane dopiero po w końcowej fazie postępowania upadłościowego.

Niezależnie od powyższego należy wskazać, że zgodnie z art. 2 ust. 1 p.u.n., postępowanie uregulowane ustawą należy prowadzić tak, aby roszczenia wierzycieli mogły zostać zaspokojone w jak najwyższym stopniu, a jeśli racjonalne względy na to pozwolą - dotychczasowe przedsiębiorstwo dłużnika zostało zachowane. Wyrażona w tym przepisie zasada optymalizacji postępowania upadłościowego nie stanowi sama w sobie wystarczającej przesłanki dla zwolnienia skarżącej znajdującej się w stanie upadłości z kosztów postępowania sądowego. Co więcej stosownie do postanowień art. 343 ust. 1 p.u.n., z masy upadłości zaspokaja się w pierwszej kolejności koszty postępowania, a jeżeli fundusze masy upadłości na to pozwalają - również inne zobowiązania masy upadłości, o których mowa w art. 230 ust. 2, w miarę wpływu do masy upadłości stosownych sum. Powyższa regulacja świadczy o tym, że ustawodawca nałożył na podmiot znajdujący się w stanie upadłości obowiązek bieżącego regulowania kosztów postępowania upadłościowego w tym kosztów związanych z postępowaniami sądowymi. W orzecznictwie sądowym wskazuje się, że nie sposób uznać, iż zaspokojenie zobowiązań związanych z kosztami postępowania upadłościowego oraz z zaspokojeniem w tym postępowaniu wierzycieli spółki stanowi argument przemawiający za zwolnieniem strony postępowania sądowoadministracyjnego z obowiązku ponoszenia kosztów tego postępowania. Brak jest ustawowych podstaw dla przyjęcia, że wierzytelności o charakterze cywilnoprawnym korzystają z pierwszeństwa zaspokojenia przed wierzytelnościami Skarbu Państwa wynikającymi z obowiązku finansowania przez stronę kosztów prowadzenia sprawy przed sądem administracyjnym [tak: postanowienie NSA z 01 sierpnia 2013 r., I FZ 327/13, orzeczenia sądów administracyjnych dostępne pod adresem: orzeczenia.nsa.gov.pl]. Zgodnie zaś z art. 361 ust. 1 pkt 1 p.u.n., w sytuacji gdy majątek pozostały po wyłączeniu z niego przedmiotów majątkowych dłużnika obciążonych hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania obowiązkiem Sądu upadłościowego jest umorzenie postępowania upadłościowego.

Konkludując rozważania w powyższym zakresie należy stwierdzić, że skarżąca wbrew wywodom wniosku o przyznanie prawa pomocy posiada dostateczne środki na poniesienie pełnych kosztów postępowania w niniejszej sprawie. O powyższym świadczy wartość jej aktywów, stan środków w kasie i na rachunku bankowym oraz posiadanie rezerw na długoterminowe koszty upadłości. Wobec powyższych ustaleń za zbędne uznano wyznaczanie pełnomocnikowi skarżącej dodatkowego terminu na przedłożenie raportu kasowego za sierpień 2018 r. Mają powyższe na uwadze na podstawie art. 245 § 3, art. 246 § 2 pkt 2, w zw. z art. 258 § 1 i § 2 pkt 7 p.p.s.a. orzeczono jak w sentencji.