Wyrok z dnia 2012-08-21 sygn. IV KK 65/12

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania Pokaż dokument źródłowy

Sygn. akt IV KK 65/12

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 sierpnia 2012 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Dorota Rysińska (przewodniczący)

SSN Kazimierz Klugiewicz

SSN Barbara Skoczkowska (sprawozdawca)

Protokolant Danuta Bratkrajc

przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Zbigniewa Siejbika

w sprawie L. G. i B. G.

oskarżonych z art. 286 § 1 kk i art. 294 § 1 kk w zw. z art. 12 kk

po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie

w dniu 21 sierpnia 2012 r.,

kasacji, wniesionej przez prokuratora Prokuratury Apelacyjnej,

od wyroku Sądu Apelacyjnego

z dnia 20 października 2011 r., zmieniającego wyrok Sądu Okręgowego z dnia 8 kwietnia 2011 r.

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.

UZASADNIENIE

L. G. i B. G. zostali oskarżeni o to, że:

• I. „w okresie od 11 maja 2001 r. do 21 czerwca 2001 r. wspólnie i w porozumieniu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przedłożyli w STU E/…/ H/…/ nieprawdziwe oświadczenie zatajając fakt, że posiadają zadłużenie w innych bankach oraz złożyli nieprawdziwe oświadczenie w umowie o przewłaszczenie na zabezpieczenie rzeczy, że rzeczy nie są obciążone prawami osób trzecich, czym wyłudzili gwarancję spłaty należności handlowej w kwocie 400 000 zł stanowiącej mienie znacznej wartości dla B. POLAND sp. z o.o., czym działali na szkodę STU E/…/ H/…/ S.A.

tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k. i art. 297 § 1 k.k. i art. 294 § 1 k.k. przy zast. art.

11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k.,

a nadto L.G. o to, że:

• II. w okresie od 11 maja 2001 r. do 28 maja 2001 r. w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przedłożyła w STU E/…/ H/…/ nieprawdziwe oświadczenie zatajając fakt, że posiada zadłużenie w innych bankach oraz złożyła nieprawdziwe oświadczenie w umowie przewłaszczenia na zabezpieczenie rzeczy, że rzeczy nie są obciążone prawami osób trzecich, czym wyłudziła gwarancje spłaty należności handlowej w kwocie 100 000 zł dla H. S.A. czym działała na szkodę STU E/…/ H/…/ S.A.

tj.: o czyn z art. 286 § 1 k.k. i art. 297 § 1 k.k. przy zast. art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k.;

• III. w okresie od 11 maja 2001 r. do 28 maja 2001 r. w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przedłożyła w STU E/…/ H/…/ nieprawdziwe oświadczenie zatajając fakt, że posiada zadłużenie w innych bankach oraz złożyła nieprawdziwe oświadczenie w umowie przewłaszczenia na zabezpieczenie rzeczy, że rzeczy nie są obciążone prawami osób trzecich, czym wyłudziła gwarancję spłaty należności handlowej w kwocie 350 000 zł stanowiącej mienie znacznej wartości dla A. S.A., czym działała na szkodę STU E/…/ H/…/ S.A

tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k. i art. 297 § 1 k.k. i art. 294 §1 k.k. przy zastos. art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k.”

Wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 18 lipca 2006 r.:

• 1. „L. G. została uznana za winną tego, że w okresie od 11 maja do 21 czerwca 2001 r., działając czynem ciągłym, poprzez złożenie w Towarzystwie Ubezpieczeniowym STU E/…/ H/…/ nieprawdziwego oświadczenia o braku zadłużenia w bankach i pełnej własności rzeczy (papierosów) stanowiących przedmiot zabezpieczenia, w sytuacji gdy były one obciążone prawami osób trzecich, wyłudziła od w/w ubezpieczyciela gwarancje spłaty należności handlowych z firmami tytoniowymi – B. Poland Spółka z o.o., H. Poland S.A. i A. Polska S.A. - na łączną sumę 850 000 zł, doprowadzając następnie gwaranta do niekorzystnego rozporządzenia mieniem tejże, znacznej wartości w postaci wypłaty odszkodowań, tj. występku z art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. i art. 294 § 1 k.k. przy zastosowaniu art. 11 § 2 k.k. i art. 12 k.k. i za to na mocy art. 286 § 1 k.k. i art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. skazana na karę 2 lat pozbawienia wolności;

• 2. B. G. został uznany za winnego tego, że w okresie od 11 maja do 21 czerwca 2001 r., działając czynem ciągłym, poprzez złożenie w Towarzystwie Ubezpieczeniowym STU E/…/ H/…/ nieprawdziwego oświadczenia o braku zadłużenia w bankach i pełnej własności rzeczy (papierosów) stanowiących przedmiot zabezpieczenia, w sytuacji gdy były one obciążone prawami osób trzecich, wyłudził od w/w ubezpieczyciela gwarancję spłaty należności handlowej z firmą tytoniową – B. Poland Spółka z o.o., na sumę 400 000 zł, doprowadzając następnie gwaranta do niekorzystnego rozporządzenia mieniem tejże, znacznej wartości w postaci wypłaty odszkodowania, tj. występku z art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. i art. 294 § 1 k.k. przy zastosowaniu z art. 11 § 2 k.k. i art. 12 k.k. i za to na mocy art. 286 § 1 k.k. i art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. skazany na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności;

• 3. na mocy art. 69 § 1 k.k. i art. 70 § 1 pkt 1 k.k. wykonanie orzeczonych kar pozbawienia wolności zostało obojgu oskarżonym warunkowo zawieszone na okres 5 lat próby;

• 4. na mocy art. 72 § 2 k.k. oskarżeni zostali zobowiązani do częściowego naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz Towarzystwa Ubezpieczeniowego STU E/…/ H/…/ kwoty 50 000 zł przez L. G. oraz kwoty 25 000 zł przez B. G”.

Od wyroku tego apelację złożył prokurator zaskarżając go w części dotyczącej orzeczenia o karze, na niekorzyść obojga oskarżonych i zarzucając: I. „obrazę przepisów prawa materialnego, a to:

1. przepisu art. 11 § 3 k.k. poprzez wskazanie jako podstawy wymiaru kar wymierzonych L. G. i B. G. art. 286 § 1 k.k. i art. 294 § 1 k.k. przy zast. art. 11 § 3 k.k., podczas w sytuacji zbiegu przepisów sąd wymierza karę na podstawię przepisu przewidującego karę najsurowszą, a więc winien ją wymierzyć na zasadzie art. 294 § 1 k.k. przy zast. art. 11 § 3 k.k.,

• 2. przepisu art. 46 § 1 k.k. poprzez jego niezastosowanie i zobowiązanie oskarżonych L. G. i B. G. do naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem na podstawie art. 72 § 2 k.k., podczas, gdy pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego złożył wniosek o orzeczenie wobec oskarżonych środka karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody, co zgodnie z art. 46 § 1 k.k. obligowało Sąd do orzeczenia takiego obowiązku;

• II. rażącą niewspółmierność kar wymierzonych oskarżonym (..)”.

Podnosząc te zarzuty prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wyeliminowanie z podstawy wymiaru kar wymierzonych oskarżonym przepisu art. 286 § 1 k.k., orzeczenie środków karnych w postaci zakazu prowadzenia działalności gospodarczej oraz naprawienia szkody.

Po rozpoznaniu apelacji prokuratora, Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 25 kwietnia 2007 r., uchylił wyrok Sądu Rejonowego z dnia 18 lipca 2006 r. i sprawę przekazał temu sądowi do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu swojego orzeczenia Sąd odwoławczy zauważył, że Sąd I instancji dokonując zmiany opisu czynów pominął w części dyspozytywnej wyroku określenie „w celu osiągnięcia korzyści majątkowej”, będące ustawowym znamieniem przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. Sąd Okręgowy zwrócił przy tym uwagę, iż z uwagi na to, że w tym zakresie prokurator nie zaskarżył wyroku na niekorzyść oskarżonych, w dalszym postępowaniu należy mieć na uwadze zakaz reformationis in peius. Sąd odwoławczy nakazał również rozważenie, w postępowaniu ponownym, dopuszczalności przypisania oskarżonym przestępstwa z art. 297 § 1 k.k., w kontekście art. 4 § 1 k.k., ze względu na inną treść podanej normy w dacie czynu, aniżeli w chwili wyrokowania. Zalecił Sąd odwoławczy również dokonanie ustaleń w przedmiocie charakteru gwarancji, którą mieli wyłudzić oskarżeni.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy, wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 19 listopada 2009 r., oskarżeni L. G. i B. G. zostali uniewinnieni. W uzasadnieniu wyroku wskazano, że w odniesieniu do zarzutu popełnienia przestępstwa oszustwa z art. 286 § 1 k.k. nastąpiło to z powodów wskazanych uprzednio przez Sąd odwoławczy, tj. pominięcia w opisie czynu przypisanego oskarżonym w pierwszym wyroku znamienia działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej oraz konieczności respektowania pośredniego zakazu reformationis in peius, wynikającego z art. 443 k.p.k. w zw. z art. 434 § 1 k.p.k.. Uznanie oskarżonych za winnych przestępstwa z art. 297§ 1 k.k. było natomiast niedopuszczalne z tego względu, iż w dacie czynu (maj - czerwiec 2001 r.) przywołana norma penalizowała jedynie przedłożenie fałszywych lub stwierdzających nieprawdę dokumentów bądź oświadczeń w celu uzyskania gwarancji kredytowej, a nie każdej gwarancji, w tym m.in. handlowej gwarancji zapłaty za zamawiany towar. Z kolei prawo bankowe jednoznacznie definiowało pojęcie wspomnianej gwarancji kredytowej jako instrumentu związanego stricte z działalnością banków, a nie innych instytucji, w tym ubezpieczeniowych. Zmiana stanu prawnego w tym zakresie nastąpiła dopiero w 2004 r., kiedy zmieniono treść art. 297 § 1 k.k., obejmując nim także inne gwarancje, nie tylko kredytowe. W konsekwencji w dacie uzyskania przez oskarżonych w/w gwarancji handlowej czyn oskarżonych, ze względu na treść art. 1 § 1 k.k., nie wyczerpywał znamion rozważanego występku.

Wyrok ten zaskarżył, w całości na niekorzyść obojga oskarżonych, apelacją prokurator, zarzucając:

„obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść zaskarżonego wyroku, a to przepisu art. 443 k.p.k. poprzez uznanie, że przypisanie oskarżonym przy ponownym rozpoznaniu sprawy czynu z art. 286 § 1 k.k. naruszałoby zakaz orzekania na niekorzyść oskarżonych, z uwagi na ominięcie w opisie czynów przypisanych oskarżonym w wyroku z dnia 18 lipca 2006 r. znamienia <działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej>, czego konsekwencją było uniewinnienie oskarżonych od popełnienia zarzucanych im czynów, podczas gdy z opisu czynów przypisanych oskarżonym w wyroku z dnia 18 lipca 2006 r. wynikało, że działali oni w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, mimo iż Sąd wprost nie użył takiego sformułowania, dlatego możliwym było przypisanie im popełnienia przestępstwa z art. 286 § 1 k.k., gdyż nie naruszałoby to zakazu reformationis in peius”.

Podnosząc ten zarzut prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Rozpoznający sprawę, Sąd Okręgowy, jako Sąd odwoławczy, wyrokiem z dnia 30 marca 2010 r. uchylił zaskarżone orzeczenie i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu, jako Sądowi I instancji, do ponownego rozpoznania. Przekazanie to nastąpiło jedynie w zakresie czynu z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k., gdyż prokurator, na co zwrócił uwagę sąd odwoławczy, nie zaskarżył wyroku sądu I instancji w tym zakresie, w jakim przyjęto w nim, że zachowanie każdego z oskarżonych nie wyczerpywało znamion występku z art. 297 § 1 k.k. Sąd odwoławczy, nie podzielając zapatrywania wyrażonego przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu wyroku z dna 25 kwietnia 2007 r., wyraził tym razem pogląd, iż uprzednie użycie w wyroku skazującym sformułowania o wyłudzeniu gwarancji spłaty należności handlowych jest tożsame z ustaleniem, że oskarżeni działali w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.

Sąd Okręgowy, wyrokiem z dnia 8 kwietnia 2011 r.:

1. „uznał L.G. za winną tego, że w okresie od 11 maja 2001 r. do 21 czerwca 2001 r. działając w zamiarze osiągnięcia korzyści majątkowej, w zamiarze z góry podjętym, w krótkich odstępach czasu, przedłożyła STU E/…/ H /…/ nieprawdziwe oświadczenia, zatajając fakt, że posiada zadłużenie w innych bankach oraz złożyła nieprawdziwe oświadczenia w umowach przewłaszczenia na zabezpieczenie rzeczy, zatajając fakt, że rzeczy są obciążone prawami osób trzecich, wyłudziła gwarancje spłaty należności handlowej w kwocie 400 000 zł dla B. POLAND sp. z o.o., czym doprowadziła STU E/…/ H/…/ S.A. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem i wypłaty odszkodowania w kwocie 325 684,74 zł, wyłudziła gwarancję spłaty należności w kwocie 100 000 zł dla H. POLAND S.A., czym doprowadziła STU E/…/ H/…/ S.A. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem i wypłaty odszkodowania w kwocie 101 121,48 zł, wyłudziła gwarancję spłaty należności handlowej w kwocie 350 000 zł dla A. POLSKA S.A., czym doprowadziła STU E/…/ H/…/ S.A. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem i wypłaty odszkodowania w kwocie 275 616,25 zł, łącznie w kwocie 702 422,47 zł stanowiącej mienie znacznej wartości, to jest czynu wyczerpującego znamiona występku z art. 286 § 1 k.k. i art. 294 § 1 k.k. przy zastosowaniu art. 12 k.k. i za to na mocy art. 294 § 1 k.k. wymierzył jej karę 2 lat pozbawienia wolności;

2. uznał B. G. za winnego tego, że w okresie od 28 maja 2001 r. do 21 czerwca 2001 r. działając w zamiarze osiągnięcia korzyści majątkowej, w zamiarze z góry podjętym, w krótkich odstępach czasu, przedłożył w STU E/…/ H/…/ nieprawdziwe oświadczenia w umowie przewłaszczenia na zabezpieczenie rzeczy, zatajając fakt, że rzeczy są obciążone prawami osób trzecich, czym wyłudził gwarancję spłaty należności handlowej w kwocie 400 000 zł dla B. POLAND sp. z o.o., czym doprowadził STU E/…/ H/…/ S.A. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem znacznej wartości i wypłaty odszkodowania w kwocie 325 684,74 zł, tj. czynu wyczerpującego znamiona występku z art. 286 § 1 k.k. i art. 294 § 1 k.k. przy zastosowaniu art. 12 k.k. i za to na mocy art. 294 § 1 k.k. wymierzył mu karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności;

• 3. na mocy art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 pkt 1 k.k. wykonanie orzeczonych kar pozbawienia wolności warunkowo zawieszono oskarżonym na okres próby 5 lat”.

Apelację wniósł prokurator zaskarżając powyższy wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze na niekorzyść obojga oskarżonych. Zarzucając:

„obrazę przepisu prawa materialnego, a to przepisu art. 46 § 1 k.k. poprzez nieorzeczenie wobec L. G. i B. G. środka karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody w kwocie 325 684,74 zł na rzecz pokrzywdzonego STU E/…/ H/…/, podczas gdy pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego złożył wniosek o orzeczenie wobec oskarżonych środka karnego w postaci obowiązku szkody, co zgodnie z art. 46 § 1 k.k. obligowało Sąd do jego uwzględnienia”.

Prokurator podnosząc ten zarzut, wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie wobec oskarżonych środka karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem na rzecz pokrzywdzonego Sopockiego Towarzystwa Ubezpieczeń E/…/ H/…/ S.A. solidarnie w kwocie 325 684,74 zł.

Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 20 października 2011 r., zmienił powyższy wyrok Sądu Okręgowego z dnia 8 kwietnia 2011 r., w ten sposób, że uniewinnił oskarżonych L. G. i B. G. od popełnienia przypisanych im czynów. Sąd Apelacyjny, jak wynika z uzasadnienia wyroku, stanął bowiem na stanowisku, że zaskarżony wyrok dotknięty jest uchybieniem, które podlegało uwzględnieniu z urzędu i w myśl art. 440 k.p.k. obligowało ten Sąd do orzekania poza granicami środka odwoławczego, a charakter tego uchybienia musiał skutkować zmianą zaskarżonego wyroku i uniewinnieniem oskarżonych od przypisanego im przestępstwa. Sąd II instancji odniósł się bowiem do sytuacji prawnej jaka wytworzyła się w związku z na nowo, w stosunku do aktu oskarżenia, ukształtowaną treścią zarzutów przypisanych oskarżonym w wyroku Sądu Rejonowego z dnia 18 lipca 2006 roku, i rozpoznanej przez Sąd Okręgowy apelacji prokuratora wywiedzionej od tego orzeczenia. Sąd Apelacyjny przyjął, że brak sformułowania „działanie w celu osiągnięcia korzyści majątkowej" i nie zaskarżenie w tej części na niekorzyść oskarżonych nie pozwalał sądowi, przy ponownym rozpoznaniu sprawy, na uzupełnienie treści zarzutu o w/w sformułowanie.

Kasację od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 20 października 2011 roku, wniósł prokurator Prokuratury Apelacyjnej i zaskarżając go w całości na niekorzyść oskarżonych, zarzucił:

I. „rażące naruszenie prawa materialnego, a to art. 286 § 1 k.k. przez błędne przyjęcie, że w czynach przypisanych oskarżonym wyrokiem Sądu Rejonowego, z dnia 18 lipca 2006 roku, brak jest ustawowego znamienia działania L. G. i B. G. w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, podczas gdy w rzeczywistości z treści i sformułowania przedmiotowego zarzutu jednoznacznie wynika, że działali oni w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, a nadto to, że konstrukcje treści zarzutów zawierają w sobie znamię przestępstwa działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, które to uchybienie mogło mieć istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku;

II. rażące naruszenie prawa procesowego, a to art. 433 § 1 k.p.k. w zw. z art. 440 k.p.k. oraz art. 434 § 1 k.p.k. poprzez niesłuszne rozpoznanie sprawy poza granicami środka zaskarżenia, w sytuacji, w której nie zachodziły żadne okoliczności uzasadniające przyjęcie, że wyrok Sądu I instancji nosi cechy rażąco niesprawiedliwego co mogło mieć istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia;

• III. rażące naruszenie prawa procesowego, a to art. 7 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k. poprzez wyrażenie błędnego poglądu, iż prokurator w apelacji od wyroku z dnia 18 lipca 2006 roku domagał się wyeliminowania z podstawy skazania art. 286 § 1 k.k., a także braku odniesienia się do wszystkich okoliczności uzasadniających równoznaczność pojęcia wyłudzenia mienia z celem osiągnięcia korzyści majątkowej w opisie czynów zawartych w w/w wyroku Sądu Rejonowego, co mogło mieć istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku”.

Podnosząc powyższe zarzuty, skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Apelacyjnego i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania.

Prokurator Prokuratury Generalnej, na rozprawie kasacyjnej, podtrzymał stanowisko zawarte w kasacji.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja prokuratora wniesiona na niekorzyść oskarżonych zasługuje na uwzględnienie. Rację ma bowiem skarżący, gdy podnosi w kasacji, że Sąd Apelacyjny dopuścił się rażącego naruszenia prawa materialnego.

Oczywiście nie ulega żadnych wątpliwości, na co wskazywał Sąd Najwyższy wielokrotnie w swoich orzeczeniach, że w opisie czynu przypisanego sprawcy muszą zostać ujęte wszystkie elementy zachowania się sprawcy należące do zespołu ustawowych znamion danego typu przestępstwa, a pominięcie jakiegokolwiek elementu powoduje, że taki opis jest wadliwy. Nie może też Sąd odwoławczy, wobec związania zakazem reformationis in peius dokonywać nowych ustaleń faktycznych (w tym także poprzez „dookreślanie” opisu czynu) ani uchylać wyroku i w tym celu przekazywać sprawy do ponownego rozpoznania, w wypadku, gdy wyrok nie został zaskarżony na niekorzyść oskarżonego w części dotyczącej winy (por. wyroki: z dnia 10 lutego 2000 r., IV KKN 726/98, LEX nr 51393; z dnia 9 lipca 2002 r., III KKN 499/99, LEX nr 105496; z dnia 23 czerwca 2010 r., III KK 373/09, LEX nr 598844).

Należy jednakże stwierdzić, że całkowicie chybione jest twierdzenie Sądu Apelacyjnego, iż w opisie przestępstw przypisanych oskarżonym przez Sąd Rejonowy w wyroku z dnia 18 lipca 2006 roku, brak było koniecznego dla bytu przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. znamienia kierunkowego, tj. działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Faktycznie, rozpoznając po raz pierwszy sprawę, Sąd I instancji wprost nie posłużył się tym kodeksowym sformułowaniem, nie oznacza to jednak, że to znamię zostało pominięte. Z opisu wówczas przypisanych oskarżonym czynów wynika bowiem, że oskarżeni swoim zachowaniem zrealizowali znamię w postaci „działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej” co powoduje, że opis zawierał komplet znamion. Przypomnieć należy, że Sąd redagując opis czynu przypisanego może posłużyć się jedną z dwóch metod konkretyzowania istoty czynu w wyroku. Metodą repetycji, polegającą na przytoczeniu ustawowych znamion, a następnie po słowach np. „przez to”, „w szczególności” wyrażeń konkretyzujących te znamiona przez opis odpowiadający ustaleniom, bądź za pomocą metody podstawiania, polegającą na zaniechaniu przytaczania ustawowych znamion i wskazania wprost na ustalenia faktyczne (por. A. Zachuta, Opis i kwalifikacja prawna czynu z uwzględnieniem sprawczych odmian przestępnego współdziałania, Prokuratura i Prawo 2005, z. 1, s. 52).

Przypomnieć należy, Sąd Rejonowy w wyroku z dnia 18 lipca 2006 roku, uznał oskarżonych winnymi tego, że we wskazanych okresach, działając czynem ciągłym, poprzez złożenie w Towarzystwie Ubezpieczeniowym STU E/…/ H/…/ nieprawdziwych oświadczeń o braku zadłużenia w bankach i pełnej własności rzeczy stanowiących przedmiot zabezpieczenia, w sytuacji gdy były one obciążone prawami osób trzecich, wyłudzili od w/w ubezpieczyciela gwarancje spłaty należności handlowych z określonymi firmami tytoniowymi, na określone sumy, doprowadzając następnie gwaranta do niekorzystnego rozporządzenia mieniem znacznej wartości w postaci wypłaty odszkodowań. Gwarancja spłaty należności jest natomiast prawem majątkowym i w różnych kontekstach może świadczyć albo o zmniejszeniu pasywów albo o powiększeniu aktywów. Powiązanie słowa „wyłudzić” z gwarancją spłaty należności świadczy jednoznacznie o celu działania, a więc celu osiągnięcia korzyści majątkowej w postaci zmniejszenia pasywów. Użycie zwrotu „wyłudzili” w opisie czynu z art. 286 § 1 k.k. jest bowiem znaczeniowo równorzędne z ustawowym zwrotem wskazującym na cel działania sprawców, jakim jest osiągnięcie korzyści majątkowej (por. wyroki SN: z dnia 19 marca 2008 r., V KK 363/07, LEX nr 370263; z dnia 29 marca 2011 r., III KK 321/10, LEX nr 846388). Skoro zatem udzielone oskarżonym przez ubezpieczyciela, gwarancje spłaty należności handlowych stanowiły niewątpliwie po ich stronie korzyść majątkową w postaci zmniejszenia pasywów, to sformułowanie użyte w wyroku, że oskarżeni „wyłudzili od ubezpieczyciela gwarancje spłaty należności handlowych” wskazuje, że oskarżeni działali w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Wynika więc z tego jednoznacznie, że Sąd Rejonowy w opisie czynów przypisanych oskarżonym w opisowy sposób, przy posłużeniu się metodą podstawiania, ujął znamię w postaci „działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej”.

W tej sytuacji należy uznać, że zarzut zawarty w kasacji jest trafny, gdyż Sąd odwoławczy dopuścił się obrazy przepisu art. 286 § 1 k.k., która miała charakter rażący, a jej wpływ na treść wyroku był oczywisty, albowiem oskarżeni zostali uniewinnieni. Z uwagi na to, że jest to wystarczające do wydania merytorycznego orzeczenia, Sąd Najwyższy w oparciu o przepis art. 436 k.p.k. w zw. z art. 518 k.p.k. ograniczył rozpoznanie kasacji tylko do tego właśnie uchybienia, bowiem rozpoznanie pozostałych zarzutów jest bezprzedmiotowe.

Sąd Najwyższy uchylił więc zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu do rozpoznania w postępowaniu odwoławczym, który przy ponownym rozpoznaniu apelacji prokuratora, zgodnie z art. 442 § 3 k.p.k. w zw. z art. 518 k.p.k., będzie związany powyżej przedstawionym zapatrywaniem prawnym.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy orzekł jak w części dyspozytywnej wyroku.