Wyrok z dnia 2019-06-19 sygn. II SA/Kr 1049/18

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Jacek Bursa Sędziowie : Sędzia WSA Mirosław Bator (spr.) Sędzia WSA Iwona Niżnik-Dobosz Protokolant: st. sekr. sądowy Katarzyna Zbylut po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 czerwca 2019 r. sprawy ze skargi P. K. i A. K. na decyzję Wojewody z dnia 14 czerwca 2018 r. znak: [...] w przedmiocie odmowy zwrotu części nieruchomości skargę oddala.

Uzasadnienie

Prezydent Miasta T. decyzją z dnia 29 stycznia 2018 r. znak [...] działając na podstawie art. 136 ust. 3, art. 137 i art. 142 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2018 r. poz. 121 ze zm.), art. 104 § 1 K.p.a. orzekł o odmowie zwrotu części nieruchomości oznaczonej jako działka nr [...] obrębu [...], w granicach wywłaszczonej działki nr [...] obrębu [...], położonej w T. przy ul. [...], będącej własnością [...] Kolumny Transportu Sanitarnego Spółka z o.o. w organizacji, objętej księgą wieczystą nr [...], prowadzoną przez Sąd Rejonowy w T.. W uzasadnieniu organ wskazał, że nieruchomość oznaczona jako działka nr [...], obr. [...], w granicach dawnej działki nr [...], położonej w T., stała się zbędna na cel wywłaszczenia w odniesieniu do niezabudowanej budynkiem części wnioskowej do zwrotu nieruchomości. Natomiast w części zabudowanej budynkiem zrealizowano cel wywłaszczenia. Niezależnie od powyższego Prezydent Miasta T. wskazał, iż wobec faktu, że działka nr [...], obr. [...] stanowi własność [...] Kolumny Transportu Sanitarnego Spółka z o.o. w organizacji, a zatem Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego nie władają przedmiotową nieruchomością, nie jest możliwe orzeczenie o jej zwrocie, pomimo iż nieruchomość w części spełnia przesłankę zbędności w rozumieniu art. 137 ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Od tej decyzji odwołanie wniósł P. K. działający w imieniu własnym i jako pełnomocnik A. K. podnosząc, że organ wydający decyzję naruszył art. 136 w związku z art. 137 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami poprzez jego błędną wykładnię uznając, iż budowa budynku stacji obsługi na przedmiotowej nieruchomości stanowi realizację celu wywłaszczenia takiego jak ujętego w akcie notarialnym Rep. A nr [...] z dnia [...].08.1976 r. następnie przedstawionego szczegółowo w decyzji zatwierdzającej plan realizacyjny z dnia 28.04.1976 r. oraz innych dokumentach zebranych w trakcie niniejszego postępowania.

Wojewoda decyzją z dnia 14 czerwca 2018 r. nr [...] utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu organ wskazał, że decyzją z 29 października 2013 r. znak: [...] Prezydent Miasta T. orzekł o odmowie zwrotu nieruchomości oznaczonej uprzednio jako działka nr [...] obrębu [...] w granicach obecnej działki nr [...] obrębu [...], położonej w T. przy ul. [...], będącej własnością [...] Kolumny Transportu Sanitarnego Spółka z o.o. w organizacji, objętej księgą wieczystą nr [...] Wojewoda decyzją z 28 lipca 2014 r. uchylił powyższą decyzję Prezydenta Miasta T. i orzekł o odmowie zwrotu nieruchomości oznaczonej jako część działki nr [...], obr. [...] położonej w T., w granicach wywłaszczonej działki nr [...], obr. [...]. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie wyrokiem z 1 1 marca 2015 r. sygn. akt II SA/Kr 1477/14 uchylił zaskarżoną decyzję Wojewody z 28 lipca 2014 r. oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta T. z 29 października 2013 r. w uzasadnieniu wskazując m. in.: "ponownie rozpoznając sprawę, w szczególności gdyby poczynione prawidłowo ustalenia pozwoliłyby na przyjęcie, że cel wywłaszczenia został zrealizowany tylko na części nieruchomości objętej wnioskiem o zwrot, organ uwzględni także fakt, iż jej własność została przeniesiona tytułem aportu na rzecz [...] Kolumny Transportu Sanitarnego sp. z o. o. w organizacji z siedzibą w T. zgodnie z umową notarialną [...].04. 2008 r. Rep. A Nr [...], co również potwierdza wypis księgi wieczystej nr [...]. Odpisy obu dokumentów przedłożono w administracyjnych aktach sprawy. Należy bowiem, mając na uwadze obowiązującą w postępowaniu administracyjnym zasadę aktualności, zgodnie z którą organ administracji podejmując rozstrzygnięcie w sprawie administracyjnej jest zobowiązany uwzględnić stan prawny i stan faktyczny z chwili orzekania - uznać za niewątpliwie zasadne stanowisko organów obu instancji, zgodnie z którym nie można orzec o zwrocie nieruchomości, nawet zbędnej na cel określony w decyzji o jej wywłaszczeniu, jeżeli jej właścicielem, w czasie rozpatrywania wniosku o zwrot nie jest Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego. A zatem, w przypadku gdy Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego sprzedali lub w inny sposób przekazali prawo własności wywłaszczonej nieruchomości, nieruchomość ta nie podlega zwrotowi niezależnie od tego, czy cel wywłaszczenia został zrealizowany (por. wyrok WSA w Gdańsku z 21. 04. 2010 r. sygn. akt II SA/Gd 741/09, Lex 619906, wyrok WSA w Lublinie z 1 1. 05. 2010 r. , sygn. akt II SA/Lu 128/10, Lex 674264, wyrok WSA w Krakowie z 25. 03. 2009 r. sygn. akt II SA/Kr 1243/08, Lex 569628). O ile więc okazałoby się w rozpatrywanej sprawie, że cel wywłaszczenia nie został zrealizowany na całej działce wnioskowanej do zwrotu, organ rozważy ewentualne zawieszenie postępowania w sprawie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości celem podjęcia czynności mających umożliwić doprowadzenie stosunków prawnych do stanu, w którym ewentualna decyzja o zwrocie przedmiotowej nieruchomości, obejmującej części ww. działki nr [...] w granicach wywłaszczonej działki nr [...] mogłaby być wykonalna. Należy się również zgodzić, że dopiero gdyby na drodze sądowej doszło do unieważnienia umowy przekazującej działkę ww. Spółce i w konsekwencji przywrócenie prawa własności wywłaszczonej nieruchomości na rzecz Województwa możliwe byłoby orzeczenie o jej zwrocie. Organ wskazał, że nabycie działki nr [...], obr. [...], odpowiadającej ocenie części działki nr [...], obr. [...], położonej w T. na rzecz Skarbu Państwa nastąpiło na podstawie umowy sprzedaży zawartej w formie aktu notarialnego z [...] sierpnia 1976 r. Rep. A nr [...], w trybie art. 6 ustawy z dnia 12 maca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, na cele budowy garaży dla Urzędu Wojewódzkiego i Komitetu Wojewódzkiego PZPR w T. przy ul. [...], zgodnie z decyzją zatwierdzającą plan realizacyjny z dnia 28 kwietnia 1976 r. znak: [...] wydaną przez Wydział Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska Urzędu Miejskiego w T.. Zgodnie z księgą wieczystą nr [...] działka nr [...], obr. [...], stanowi własność spółki działającej pod firmą [...] Kolumna Transportu Sanitarnego Spółka z o.o. w organizacji, na podstawie umowy z [...] kwietnia 2008 r. Rep. A nr [...]. W pierwszej kolejności wskazać zatem należy, iż roszczenie o zwrot wywłaszczonej nieruchomości przysługuje wyłącznie przeciwko Skarbowi Państwa albo jednostce samorządu terytorialnego. Tym samym brak tytułu prawnego do nieruchomości po stronie zobowiązanego podmiotu publicznoprawnego oznacza brak podstaw do orzeczenia o zwrocie, ponieważ taka decyzja byłaby niewykonalna (por. wyrok WSA w Krakowie z 8 października 2015 r., sygn. akt II SA/Kr 103/15 oraz wydany w przedmiotowej sprawie wyrok WSA w Krakowie z 11 marca 2015 r. sygn. akt II SA/Kr 1477/14). Powyższy pogląd jest konsekwencją uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 13 kwietnia 2015 r., sygn. akt I OPS 3/14, w której stwierdzono, że: Jeżeli spełnione są przesłanki zwrotu wywłaszczonej nieruchomości o których mowa w art. 136 ust. 3 w związku z art. 137 u.g.n. podstawą odmowy zwrotu nieruchomości może być zbycie tej nieruchomości przez Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego osobie trzeciej z pominięciem procedury przewidzianej w art. 136 ust. 1 i 2 u.g.n." W uzasadnieniu uchwały wskazano m.in., iż prezentowany w orzecznictwie sądów administracyjnych pogląd, zgodnie z którym postępowanie o zwrot nieruchomości, w takiej sytuacji, powinno zostać zawieszone na podstawie art. 97 §1 pkt 4 K.p.a., zaś organy powinny podejmować wszelkie dostępne środki mające na celu cofnięcie skutków zadysponowania wywłaszczoną nieruchomością na rzecz osób trzecich" jest zbyt daleko idący. Zawieszenie postępowania z przyczyny określonej w art. 97 § 1 pkt 4 K.p.a. jest nieuzasadnione między innymi dlatego, że art. 100 § 1 K.p.a. nie tworzy dla organu administracji publicznej materialnoprawnej podstawy do wystąpienia do sądu powszechnego o rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego, lecz stanowi jedynie podstawę procesową w prowadzonym postępowaniu administracyjnym. Organ administracji byłby zobowiązany do wystąpienia o rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego przez sąd powszechny wtedy, gdyby przysługiwała mu zdolność sądowa do wnioskowania o rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego wynikająca z przepisów prawa materialnego. Taki pogląd wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 czerwca 2003 r., sygn. akt I CKN 471/01 stwierdzając, że art. 100 § 1 K.p.a. nie przyznaje organowi administracji publicznej zdolności sądowej (art. 64 k.p.c.), ani uprawnienia do wystąpienia do sądu w sprawie, która dotyczy strony prowadzonego przez ten organ postępowania. Pogląd ten podzielił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 26 kwietnia 2013 r. sygn. akt I OSK 2049/11 wskazując, że prowadzenie postępowania administracyjnego na podstawie art. 136 § 3 u.g.n o zwrot nieruchomości wywłaszczonej nie przyznaje organowi prowadzącemu to postępowanie zdolności sądowej do wystąpienia do sądu cywilnego o rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego. Ponadto, zgodnie z uchwałą 7 sędziów Sądu Najwyższego z 15 września 2015 r., sygn. akt III CZP 107/14: "umowa sprzedaży wywłaszczonej nieruchomości oraz umowa ustanowienia użytkowania wieczystego na takiej nieruchomości nie są nieważne z powodu ich zawarcia z naruszeniem art. 69 ust. 1 i art. 47 ust. 4 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. Po drugie należy wyjaśnić, iż zawieszenie postępowania z przyczyny określonej w art. 97 § 1 pkt 4 K.p.a. wymaga ustalenia przez organ prowadzący postępowanie, iż rozpatrzenie sprawy zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego przez inny organ lub sąd. Stosując się zatem do zaleceń zawartych w wyroku WSA w Krakowie z 11 marca 2015 r. sygn. akt II SA/Kr 1477/14, w którym zobligowano organy orzekające w niniejszej sprawie do rozważenia możliwości zawieszenia przedmiotowego postępowania celem podjęcia czynności mających umożliwić doprowadzenie stosunków prawnych do stanu, w którym ewentualna decyzja o zwrocie przedmiotowej nieruchomości mogłaby być wykonalna, Wojewoda uwzględnił w powyższej ocenie poglądy prawne wyrażone w powołanych wcześniej uchwałach Naczelnego Sądu Administracyjnego i Sądu Najwyższego oraz orzecznictwie sądów administracyjnych, stwierdzając brak podstaw do zawieszenia postępowania w przedmiotowej sprawie. W pierwszej kolejności należy bowiem wskazać, iż organy orzekające w niniejszej sprawie nie posiadają legitymacji do wszczęcia procedury zmierzającej do unieważnienia ww. umowy z [...] kwietnia 2008 r. Rep. A nr [...] przez sąd powszechny. Po drugie rozstrzygnięcie przedmiotowej sprawy w ustalonym aktualnie stanie faktycznym prawnym nie jest niemożliwe. Natomiast w sytuacji, gdyby w przyszłości doszło do odzyskania przez właściwą jednostkę samorządu terytorialnego pierwotnego władztwa nad (poprzez unieważnienie ww. umowy sprzedaży), wnioskodawczyni mogłaby w takiej sytuacji ponownie wystąpić o zwrot przedmiotowej nieruchomości, nie narażając się na zarzut powagi rzeczy osądzonej. Ponadto należy wyjaśnić, iż osoby uprawnione mogą dochodzić swych praw poprzez stosowne powództwo o odszkodowanie za szkodę. W tym zakresie na uwagę zasługują wywody zawarte w ww. uchwale NSA, zgodnie z którymi: ,jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 sierpnia 2011 r. (sygn. akt I CSK 573/2010 LexPolonica nr 3873652). Jeżeli na skutek utraty przez Gminę tytułu do wywłaszczonej nieruchomości orzekanie o zwrocie tej nieruchomości w postępowaniu administracyjnym stało się bezprzedmiotowe, to do ustalania istnienia podstaw tego zwrotu w momencie dokonywanej przez Gminę zamiany nieruchomości, jako przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej, uprawnionym jest sąd (powszechny). W takiej sytuacji sądy powszechne oceniają zadysponowanie wywłaszczoną nieruchomością w kategorii deliktu uzasadniającego odpowiedzialność odszkodowawczą. Potwierdza to teza zawarta w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2014 r. sygn. akt V CSK 384/13 - przekazanie działki na cele niezgodne ze wskazanymi w decyzji wywłaszczeniowej jest czynem niedozwolonym. Byłym właścicielom przysługuje wtedy roszczenie o odszkodowanie. Bieg terminu jego przedawnienia rozpoczyna się z dniem wydania ostatecznej decyzji gminy odmawiającej zwrotu nieruchomości. Uwzględniając zatem obecne orzecznictwo sądowe stwierdzić należy brak możliwości orzeczenia o zwrocie przedmiotowej nieruchomości na rzecz wnioskodawców i to pomimo częściowego uznania jej za zbędną na cel wywłaszczenia (nabycia).

Na tę decyzję skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie wniósł P. K. i A. K. zarzucając naruszenie art. 7 i art. 77 § 1 K.p.a. w związku z art. 80 K.p.a. i art. 107 § 1 K.p.a. oraz art. 8 K.p.a. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów oraz niezgodność ustaleń faktycznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego przy wydaniu zaskarżonej decyzji. Skarżący wskazali również na naruszenie art. 136 i art. 137 ustawy o gospodarce nieruchomościami poprzez jego błędną wykładnię uznając, że budowa budynku stacji obsługi na przedmiotowej nieruchomości stanowi realizację celu wywłaszczenia takiego jak ujętego w akcie notarialnym rep. A nr [...] następnie przedstawionego szczegółowo w decyzji zatwierdzającej plan realizacyjny z dnia 28 kwietnia 1976 r. oraz innych dokumentach zebranych w trakcie niniejszego postępowania. W konkluzji skarżący wnieśli o uchylenie decyzji Wojewody oraz poprzedzającej ją decyzji organu I instancji.

W odpowiedzi na skargę Wojewoda wniósł o jej oddalenie podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zaważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 ustawy z 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) oraz art. 3 § 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2012r. poz. 270 ze zm., dalej jako P.p.s.a.) sąd administracyjny sprawuje kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, stosując środki przewidziane w ustawie. Natomiast stosownie do art. 134 § 1 P.p.s.a. sąd rozstrzyga w granicach sprawy, nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą skargi

Kontroli sądu w niniejszym postępowaniu poddana jest ocena legalności decyzji o odmowie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości, co do której organ stwierdził, iż jest zbędna na cel wywłaszczenia (brak realizacji celu wywłaszczenia) a podstawą odmowy jej zwrotu jest fakt, że ani Gmina ani też Skarb Państwa nie dysponują już tą nieruchomością. Została ona z naruszeniem art. 136 ust 2 wniesiona, jako aport do [...] Kolumny Transportu Sanitarnego Sp. z o.o. w organizacji. Nieruchomość ta stanowi aktualnie własność tej właśnie spółki. Zdaniem skarżącego, z uwagi na fakt, że właścicielem [...] Kolumny Transportu Sanitarnego Sp. z o.o. jest Wojewoda, organ może podjąć działania w efekcie których, nastąpi zwrot przedmiotowej nieruchomości. W ocenie sądu skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 136 ust 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 2204 z późn. zm.(dalej; u.g.n.) poprzedni właściciel lub jego spadkobierca mogą żądać zwrotu wywłaszczonej nieruchomości lub jej części, jeżeli, stosownie do przepisu art. 137, stała się ona zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu. Z wnioskiem o zwrot nieruchomości lub jej części występuje się do starosty, wykonującego zadanie z zakresu administracji rządowej, który zawiadamia o tym właściwy organ. Warunkiem zwrotu nieruchomości jest zwrot przez poprzedniego właściciela lub jego spadkobiercę odszkodowania lub nieruchomości zamiennej stosownie do art. 140. Z kolei art. 229 u.g.n. stanowi, iż roszczenie, o którym mowa w art. 136 ust. 3, nie przysługuje, jeżeli przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy nieruchomość została sprzedana albo ustanowiono na niej prawo użytkowania wieczystego na rzecz osoby trzeciej i prawo to zostało ujawnione w księdze wieczystej. Wyżej przytoczony przepis jest samodzielną podstawą odmowy zwrotu wywłaszczonej nieruchomości, bez konieczności badania czy stała się ona zbędna na cel wywłaszczenia. W praktyce pojawił się problem, jaki skutek ma wyzbycie się władztwa nieruchomości wywłaszczonej, na której nie zrealizowano celu wywłaszczenia, po dacie o której mowa w art. 229 u.g.n. z naruszeniem zasady, o której mowa w art. 136 ust 2 (aktualnie także 2a). Przepis ten w wersji obecnie obowiązującej ma brzmienie, w razie powzięcia zamiaru użycia wywłaszczonej nieruchomości lub jej części na inny cel niż określony w decyzji o wywłaszczeniu właściwy organ zawiadamia poprzedniego właściciela lub jego spadkobiercę o tym zamiarze, informując równocześnie o możliwości zwrotu wywłaszczonej nieruchomości lub udziału w tej nieruchomości albo części wywłaszczonej nieruchomości lub udziału w tej części.

Przy rozstrzyganiu spraw, dotyczących zwrotu nieruchomości zbytych w sposób o którym mowa wyżej, w orzecznictwie sądów panowała rozbieżność. Wykształciła się linia orzecznicza, która nakazywała podejmować organom wszelkie możliwe działania, by na powrót uzyskać własność nieruchomości zbytej w sposób naruszający prawo, by następnie zwrócić nieruchomość byłym właścicielom. Wykształciła się także linia orzecznicza, uznająca fakt utraty prawa własności do nieruchomości, za podstawę odmowy jej zwrotu. Efektem tej orzeczniczej rozbieżności było podjęcie uchwały 7 sędziów NSA Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 13 kwietnia 2015 I OPS 3/14. Uchwalono wówczas, iż jeżeli spełnione są przesłanki zwrotu wywłaszczonej nieruchomości, o których mowa w art. 136 ust. 3 w związku z art. 137 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.), podstawą odmowy zwrotu nieruchomości może być zbycie tej nieruchomości przez Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego osobie trzeciej z pominięciem procedury przewidzianej w art. 136 ust. 1 i 2 tej ustawy.

W uzasadnieniu uchwały podkreśla się, iż "roszczenie o zwrot wywłaszczonej nieruchomości, gdy zachodzą przesłanki wymienione w art. 136 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami, przysługuje wyłącznie przeciwko Skarbowi Państwa albo jednostce samorządu terytorialnego. Tym samym brak tytułu prawnego do nieruchomości po stronie zobowiązanego podmiotu publicznoprawnego oznacza brak podstaw do orzeczenia o zwrocie, ponieważ decyzja taka byłaby niewykonalna, zgodnie z zasadą nemo plus iuris in alium transferre potest quam ipse habet. Oznacza to, że nie ma znaczenia prawnego pominięcie w art. 136 ustawy o gospodarce nieruchomościami jako przesłanki zwrotu nieruchomości stwierdzenia, iż Skarb Państwa (jednostka samorządu terytorialnego) jest aktualnie (nadal) właścicielem nieruchomości (...). Art. 100 § 1 K.p.a. nie przyznaje organowi administracji publicznej zdolności sądowej (art. 64 K.p.c.) ani uprawnienia do wystąpienia do sądu w sprawie, która dotyczy strony prowadzonego przez ten organ postępowania. Pogląd ten podzielił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 26 kwietnia 2013 r., I OSK [...], wskazując, że "prowadzenie postępowania administracyjnego na podstawie art. 136 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami o zwrot nieruchomości wywłaszczonej nie przyznaje organowi prowadzącemu to postępowanie zdolności sądowej do wystąpienia do sądu cywilnego o rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego".

W uchwale tej wskazano także, iż "niezależnie od argumentów natury procesowej wskazanych powyżej należy zauważyć, że niezrealizowanie celu wywłaszczenia nie oznacza, iż prawo własności nieruchomości podmiotu, który nabył ją od wywłaszczyciela, nie podlega ochronie, o której mowa w art. 64 ust. 1 i 2 ustawy zasadniczej. Ochrona przewidziana w tym przepisie obejmuje prawo własności, inne prawa majątkowe oraz prawo dziedziczenia. Przysługuje każdemu, bez względu na cechy osobowe czy inne szczególne okoliczności. Jeśli wywłaszczona nieruchomość zostaje zbyta, choćby pod tytułem darmym, to jedynie z woli właściciela staje się przedmiotem obrotu, i niezależnie od tego, czy cel wywłaszczenia jest kontynuowany przez nabywcę nieruchomości, czy też nie. Prawo nabywcy wywłaszczonej nieruchomości także powinno korzystać z konstytucyjnej ochrony własności przewidzianej w art. 64 ustawy zasadniczej. Oceny tej nie może zmieniać niepowiadomienie byłego właściciela nieruchomości lub jego następcy prawnego o zamiarze przeznaczenia nieruchomości na inny cel niż cel wywłaszczenia. Ocena, czy umowa cywilnoprawna zawarta z naruszeniem tego obowiązku jest umową nieważną, należy do sądu powszechnego, jeżeli poprzedni właściciel lub jego następca wystąpią z takim żądaniem. W sytuacji zbycia wywłaszczonej nieruchomości z pominięciem powiadomienia byłego właściciela lub jego następcy prawnego o zamiarze przeznaczenia nieruchomości na inny cel niż cel wywłaszczenia dochodzi do konkurencji prawa własności obecnego właściciela z prawem byłego właściciela do żądania zwrotu nieruchomości. Mając na uwadze powyższe rozważania, należy przyjąć, że prawo własności "nowego" właściciela pozostaje w kolizji z prawem do zwrotu nieruchomości wywłaszczonego właściciela. Rozwiązanie tej kolizji należy do sądu powszechnego, z uwzględnieniem zasady państwa prawa i sprawiedliwości społecznej oraz zasady stabilności stosunków prawnych. Jeżeli nowy właściciel nabył swoje prawo w dobrej wierze, to korzysta z rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych. W uchwale z 15 lutego 2011 r. Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że "rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych chroni nabywcę użytkowania wieczystego także w razie wadliwego wpisu w księdze wieczystej Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego jako właściciela". W obrocie prawnym zasada ochrony praw osób trzecich działających w dobrej wierze i zasada bezpieczeństwa tego obrotu służą ochronie prawnej osób działających w zaufaniu do treści ksiąg wieczystych".

Jak przyjmuje się w doktrynie i podejmowanie uchwał prowadzących do związania składów orzekających sądów administracyjnych poglądem składu poszerzonego Naczelnego Sądu Administracyjnego jest wyjątkiem od konstytucyjnej zasady podległości sędziów tylko Konstytucji i ustawom (art. 178 ust. 1 Konstytucji RP). Naczelny Sąd Administracyjny jest uprawniony do podejmowania dwojakiego rodzaju uchwał. Uchwały podejmowane na wniosek Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, Prokuratora Generalnego, Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka (art. 15 § 1 pkt 2) są instrumentem służącym ujednolicaniu orzecznictwa sądów administracyjnych. Ich moc wiążąca polega na obowiązku dochowania szczególnego trybu odejścia od wykładni ustalonej przez powiększony skład tego Sądu (por. Tarno Jan Paweł, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, wyd. V).

Pogląd wyżej wyrażony w pełni podziela sąd w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę. Brak władztwa nad rzeczą przesądza o możliwości dysponowania nią. Organ administracji nie ma środków prawnych, by nieruchomość zbytą naruszeniem zasad, o których mowa w art. 136 ust 2 u.g.n. odzyskać, by następnie ją zwrócić. Przyczyny braku takiej możliwości opisane są dokładnie przez Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z dnia 13 kwietnia 2015 I OPS 3/14, której obszerne fragmenty zostały wyżej przytoczone, dlatego niecelowym jest ich powtarzanie. Organ, który wyzbył się własności nieruchomości, którą nabył w przeszłości drogą wywłaszczenia bez o powiadomienia byłego właściciela o zamiarze przeznaczenia nieruchomości na inny cel niż cel wywłaszczenia i poinformowaniu go o możliwości zwrotu, popełnia delikt, który jednakże wywołuje określone skutki prawnorzeczowe, które to skutki uniemożliwiają temu organowi zadośćuczynić żądaniu byłego właściciela, by nieruchomość mu zwrócić. Były właściciel ma środki prawne, by od organu domagać się naprawienia szkody mu wyrządzonej (art. 415 k.c.), nie może jednakże skutecznie domagać się zwrotu tej nieruchomości od organu, bo ten nie dysponuje środkami prawnymi, by nieruchomość zwrócić.

Ustosunkowują się do zarzutów skargi stwierdzić należy, iż nie zasługują na uwzględnienie. Jedynym udziałowcem [.....] Kolumna Transportu Sanitarnego Sp. z o.o. jest Województwo (jednostka samorządu terytorialnego) a nie Wojewoda - terenowy organ administracji rządowej. Wojewoda czy orzekający w I instancji Prezydent Miasta T., nie ma żadnych uprawnień dotyczących nakazania podejmowania tej jednostce – Województwu jakichkolwiek czynności, zmierzających do odzyskania przez te organy zbytych w przeszłości nieruchomości. Zresztą prawnie takie czynności nie były by możliwe do pojęcia. Zgodnie bowiem z przepisami ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 505 z późn. zm.(dalej K.s.h.) jeżeli wkładem do spółki w celu pokrycia udziału ma być w całości albo w części wkład niepieniężny (aport), umowa spółki powinna szczegółowo określać przedmiot tego wkładu oraz osobę wspólnika wnoszącego aport, jak również liczbę i wartość nominalną objętych w zamian udziałów (art. 158 § 1 K.s.h.). Przedmiot wkładu pozostaje do wyłącznej dyspozycji zarządu spółki (art. 158 § 3 K.s.h.). W czasie trwania spółki nie wolno zwracać wspólnikom wniesionych wkładów tak w całości, jak i w części, chyba że przepisy niniejszego działu stanowią inaczej (art. 189 § 1 K.s.h.).

Jak podkreśla się w doktrynie zakaz zwracania wniesionych wkładów dotyczy zarówno aportów, jak i wkładów pieniężnych. Od strony przedmiotowej należy go rozumieć szeroko. Zakazane jest więc zarówno dokonanie zwrotu w naturze przedmiotu aportu, jak i wypłata kwoty pieniężnej uzyskanej ze sprzedaży przedmiotu aportu. Zakazane jest także udostępnienie wspólnikowi do bezpłatnego korzystania przedmiotu aportu albo wypłacenie mu kapitału pieniężnego wniesionego na wkład tytułem nieodpłatnej albo symbolicznie oprocentowanej pożyczki. (...). Dopuszczalne przypadki zwrotu wkładów w trakcie trwania spółki muszą wynikać z przepisów Kodeksu spółek handlowych. Jeżeli w umowie spółki znalazłyby się postanowienia wprowadzające możliwość zwrotu wkładów w przypadkach nieprzewidzianych w Kodeksie spółek handlowych, byłyby one nieważne (Rodzynkiewicz Mateusz, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, wyd. VII). Także w orzecznictwie nie budzi wątpliwości, iż gospodarowanie majątkiem spółki z o.o. na który składają się wniesione aportem nieruchomości, leży w wyłącznej gestii zarządu tej spółki, który może z nim zrobić wszystko, nawet zbyć w drodze darowizny. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jako osoba prawna jest samodzielnym podmiotem praw i obowiązków, zarówno cywilnoprawnych, jak i publicznoprawnych. W świetle obowiązujących przepisów udziałowcy konkretnej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie są jednocześnie podmiotami, którym służą prawa własności lub inne uprawnienia do składników majątku spółki, zwłaszcza w sytuacji gdy prawa takie w formie aportu przekazali spółce na cały okres jej trwania. Udziałowiec jest jedynie "współwłaścicielem" majątku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w sensie ekonomicznym jednak mienie spółki stanowi w stosunku do udziałowców mienie osoby trzeciej (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 24 marca 2011 I SA/Po 57/11, Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 27 lutego 2015 I SA/Wa 2010/14).

W tym stanie rzeczy żądanie skarżącego zwrotu nieruchomości, którą stała się własnością podmiotu trzeciego (spółki) nie mogło przez organ administracji zostać zrealizowane.

Mając na uwadze tą okoliczność sąd na podstawie art. 151 P.p.s.a. orzekł jak w sentencji.