Uchwała z dnia 1994-11-09 sygn. III CZP 138/94

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 138/94

UCHWAŁA Z DNIA 9 LISTOPADA 1994 R.

Przewodniczący: sędzia SN K. Kołakowski (sprawozdawca).

Sędziowie SN: H. Ciepła, T. Żyznowski.

Sąd Najwyższy w sprawie ze skargi W. Ł. na czynność komornika, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Suwałkach, postanowieniem z dnia 19 września 1994 r. sygn. akt (...), do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy przy egzekucji z emerytur i rent określonych procentowo lub ułamkowo świadczeń alimentacyjnych zakład ubezpieczeń powinien potrącać alimenty obliczane od kwoty netto emerytury lub renty, czy od kwoty brutto (przed potrąceniem podatku dochodowego)?"

podjął następującą uchwałę:

Podstawą obliczenia kwoty alimentów zasądzonych procentowo, egzekwowanych z renty, jest jej wysokość netto.

Przedstawione zagadnienie prawne nasunęło wątpliwości przy rozpoznawaniu zażalenia dłużnika na postanowienie Sądu Rejonowego, którym oddalono jego skargę (a  nie jak błędnie sąd ten przyjął - wniosek) na czynność Komornika tegoż sądu, polegającą na określeniu, że zasądzone procentowo alimenty powinny być potrącane z wynagrodzenia, a następnie renty brutto, tj. niezależnie od zaliczek na poczet podatku dochodowego od osób fizycznych. Sąd ten powołał się na przepis art. 1025 § 1 k.p.c. i uznał, że "egzekucja prowadzona była prawidłowo, tj. z emerytury dłużnika brutto".

Zdaniem Sądu Wojewódzkiego, dotychczasowa praktyka takiego określenia dochodów dłużnika budzi wątpliwości z uwagi na przepis art. 834 k.p.c.

UZASADNIENIE

Podejmując uchwałę Sąd Najwyższy miał na względzie, co następuje:

Możliwość zasądzania alimentów przez określenie ich ułamkowej części wynagrodzenia przyjął Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów (wpisanej do księgi zasad prawnych) z dnia 22 września 1979 r. III CZP 16/79 (OSNCP 1980, z. 7-8, poz. 129), a następnie podtrzymał w tezie VI uchwały Pełnego Składu Izby Cywilnej i Administracyjnej z dnia 16 grudnia 1987 r. III CZP 91/86 (OSNCP 1988, z. 4, poz. 42). Egzekwowanie takiego wyroku uznane zostało za proste wtedy, gdy zobowiązany pracuje w zakładzie pracy i gdy egzekucja może się odbywać według zasad art. 880 i nast. k.p.c. W praktyce tak zasądzone alimenty egzekwowane są nadal, mimo że zobowiązany przestał pracować i pobierać za to wynagrodzenie, a przeszedł na emeryturę lub rentę i nie wystąpił o zmianę orzeczenia (art. 138 k.r.o.).

Unormowanie obowiązku alimentacyjnego przez sąd zastępuje - będące regułą - spełnianie tego obowiązku w prawidłowo funkcjonującej rodzinie. W takiej rodzinie podstawę jej utrzymania stanowią pobrane wynagrodzenia jednego lub obojga małżonków (art. 32 § 2 pkt 1 k.r.o.) oraz - mimo braku wyraźnego unormowania - świadczenia spełniające równoważną ekonomicznie funkcję w rodzinie, takie jak m.in. emerytura lub renta inwalidzka. Jest wówczas oczywiste, że są to kwoty pobrane, a więc bez obciążających je i potrąconych należności, w tym i zaliczek na podatek.

Przy ustalaniu możliwości zarobkowych zobowiązanego dla kwotowego określenia wysokości zasądzanych alimentów (art. 135 § 1 k.r.o.) również uwzględnia się wynagrodzenie lub świadczenie z takich tytułów, jak emerytura lub renta, uzyskiwane przez niego faktycznie, tj. bez potrąceń dokonanych na podstawie ustawy przez zakład pracy lub organ rentowy.

Te same zasady odnieść należy do ustalania kwoty odpowiadającej alimentom procentowo. Odpowiednio więc zobowiązany płacący alimenty dobrowolnie (a tak czynił dłużnik w rozpoznawanej  sprawie) powinien świadczyć określony procent kwoty otrzymywanego wynagrodzenia lub świadczeń pieniężnych przewidzianych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym lub rentach z innego tytułu.

W razie konieczności wszczęcia egzekucji, jej przedmiotem powinna być kwota alimentów ustalona w ten sam sposób. Sposób i ewentualna kolejność jej egzekwowania jest wówczas kwestią wtórną i nie może mieć wpływu na samo ustalenie kwoty odpowiadającej określonemu procentowi pobieranego wynagrodzenia, emerytury lub renty.

Prowadzi to więc do konkluzji jak w podjętej uchwale.