Postanowienie z dnia 2019-03-28 sygn. I PK 89/18

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania Pokaż dokument źródłowy

Sygn. akt I PK 89/18

POSTANOWIENIE

Dnia 28 marca 2019 r. Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Bohdan Bieniek

w sprawie z powództwa A. T.

przeciwko […] Spółce […] Spółce Akcyjnej w J.

o wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 28 marca 2019 r., skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w K.

z dnia 14 grudnia 2017 r., sygn. akt IX Pa […],

1. odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania,

2. zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1.350 (jeden tysiąc trzysta pięćdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów procesu w postępowaniu kasacyjnym.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w K. wyrokiem z dnia 14 grudnia 2017 r. oddalił apelację […] Spółki […] S.A. w J. (pkt I) i oddalił zażalenie A. T. (pkt II) od wyroku Sądu Rejonowego w P. z dnia 31 sierpnia 2017 r., zasądzającego od pozwanej na rzecz A. T. kwotę 12.351,73 zł tytułem wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych.

W sprawie ustalono, że A. T. był zatrudniony w […] Spółce […] S.A. w J. od dnia 1 listopada 2001 r. do dnia 25 marca 2015 r. na stanowisku nadsztygara wentylacji. Obowiązywała go norma czasu pracy w wymiarze 40 godzin. Do obowiązków powoda, przed godziną rozpoczęcia danej zmiany, należało szereg czynności, w tym obowiązkowa odprawa, pozyskanie raportów z poprzednich zmian, sprawdzanie zapisów czujników etc. Sąd pierwszej instancji ustalił, że w spornym okresie powód rozpoczynał pracę 40 minut przed rozpoczęciem zmiany.

Sąd Okręgowy, podzielił ustalenia Sądu Rejonowego i przyjął, że ogół czynności, które powód wykonywał przed formalnym rozpoczęciem zmiany, w tym udział w obowiązkowej odprawie, związane są z wykonywaniem zadań na powierzonym stanowisku. Takie samo stanowisko zajął w odniesieniu do czynności wykonywanych po zakończeniu dniówki. W ocenie Sądów meriti, o tym czy pracownik pozostaje w czasie pracy, stanowi merytoryczny charakter wykonywanych czynności, niezbędnych do realizacji obowiązków. Czynności o charakterze przygotowawczym były integralnie powiązane z wykonywaniem obowiązków w czasie dniówki.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy oddalił apelację pracodawcy z mocy art. 385 k.p.c.

Skargę kasacyjną wywiódł pełnomocnik pozwanej, zaskarżając wyrok Sądu Okręgowego w części w pkt 1 – w zakresie oddalenia apelacji oraz w pkt 3 – w odniesieniu do kosztów zastępstwa procesowego. W podstawach skargi wskazano na naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 151 § 1 k.p. w związku z art. 128 § 1 k.p. i art. 22 § 1 k.p.

Mając powyższe na uwadze, skarżący wniósł o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

We wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania wskazał na występujące w sprawie istotne zagadnienia prawne, wyrażone w pytaniach:

- czy realizacja czynności przygotowawczych do wykonania przez pracownika pracy może być kwalifikowana jako świadczenie pracy i zobowiązuje pracodawcę do uwzględnienia tych czynności w czasie pracy, w tym do uwzględnienia jako pracy w godzinach nadliczbowych?

- jakie są kryteria pozwalające odróżnić i zróżnicować czynności przygotowawcze od świadczenia pracy?

- czy dopuszczalnym jest różnicowanie w ujęciu formalnym i materialnym oraz jaki charakter winna mieć praca w godzinach nadliczbowych?

W odpowiedzi na skargę kasacyjną powód wniósł o odmowę przyjęcia jej do rozpoznania i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania kasacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie kwalifikowała się do przyjęcia celem jej merytorycznego rozpoznania.

Stosownie do art. 398⁹ § 1 k.p.c. Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne (pkt 1), istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów (pkt 2), zachodzi nieważność postępowania (pkt 3) lub skarga jest oczywiście uzasadniona (pkt 4). Zgodnie z art. 398⁴ § 2 k.p.c., określającym wymogi formalne skargi kasacyjnej, skarga kasacyjna powinna zawierać wniosek o przyjęcie do rozpoznania i jego uzasadnienie. Wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania powinien zatem wskazywać, że zachodzi przynajmniej jedna z okoliczności wymienionych w powołanym wcześniej art. 398⁹ § 1 k.p.c., a jego uzasadnienie powinno zawierać argumenty świadczące o tym, że rzeczywiście, biorąc pod uwagę sformułowane w ustawie kryteria, istnieje potrzeba rozpoznania skargi przez Sąd Najwyższy. Skarga kasacyjna nie jest bowiem (kolejnym) środkiem zaskarżenia przysługującym od każdego rozstrzygnięcia sądu drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie, z uwagi na przeważający w jej charakterze element interesu publicznego. Służy ona kontroli prawidłowości stosowania prawa, nie będąc instrumentem weryfikacji trafności ustaleń faktycznych stanowiących podstawę zaskarżonego orzeczenia.

W przypadku powołania we wniosku przesłanki określonej w art. 398⁹ § 1 pkt 1 k.p.c. należy sformułować zagadnienie prawne oraz przedstawić odrębną, pogłębioną argumentację prawną wskazującą na zaistnienie powołanej okoliczności uzasadniającej przyjęcie skargi do rozpoznania. Chodzi wszak o problem jurydycznie doniosły, opracowany na podstawie analizy prawa, orzecznictwa, a nawet doktryny, po której to wpierw sam skarżący może stwierdzić, że istotne zagadnienie prawne rzeczywiście występuje i dlatego powinien rozpoznać je Sąd Najwyższy. Tego zadania skarżący nie zrealizował. Zagadnienie prawne powinno odwoływać się w sposób generalny i abstrakcyjny do treści przepisu, który nie podlega jednoznacznej wykładni, natomiast nie może mieć charakteru kazuistycznego i nie może służyć uzyskaniu przez skarżącego odpowiedzi odnośnie do kwalifikacji prawnej pewnych szczegółowych elementów podstawy faktycznej zaskarżonego rozstrzygnięcia (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2015 r., IV CSK 405/15, LEX nr 2160209). Taka sytuacja ma natomiast miejsce w rozpoznawanej sprawie.

Zgodnie z art. 128 § 1 k.p., czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Ustawodawca nie wiąże czasu pracy z czasem realnego, efektywnego świadczenia pracy, lecz z czasem pozostawania w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy, tak więc na czas pracy składa się nie tylko czas rzeczywistej pracy, lecz także okresy jej nieświadczenia, w których pracownik pozostawał w dyspozycji pracodawcy.

Również doktryna, która została przywołana przez skarżącego, wyjaśnia, że czas pracy biegnie od momentu, w którym pracownik rozpoczyna merytoryczne czynności niezbędne do wykonania pracy (zob. A. Sobczyk [w:] Kodeks Pracy. Komentarz, Warszawa 2018, Legalis. Komentarz bieżący do art. 128 k.p.). Mając na uwadze ustalenia faktyczne dokonane przez Sądy meriti oraz fakt, że Sąd Najwyższy związany jest ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżonego orzeczenia (art. 398¹³ § 2 k.p.c.), należy zauważyć, że czynności wykonywane przez powoda w spornym okresie miały właśnie taki charakter. Były to czynności merytoryczne, które polegały na przygotowaniu się od odprawy (w tym między innymi pozyskanie raportów, przeglądanie plansz, sprawdzanie zapisów czujników).

W normalnych, typowych warunkach obowiązkiem pracodawcy jest takie planowanie działalności, aby czynności wykonywane przez pracowników związane z jej prowadzeniem mogły zostać zrealizowane bez konieczności pracy w godzinach nadliczbowych. Artykuł 151 k.p. zawierając definicję pracy w godzinach nadliczbowych jednoznacznie podkreśla, że chodzi o pracę wykonywaną. A z taką sytuacją spotykamy się na gruncie rozpoznawanej sprawy.

Należy również podnieść, co było już przedmiotem rozstrzygnięć Sądu Najwyższego, że jeśli z istoty zatrudnienia wynika konieczność przemieszczania się, to należy uznać, że czynnik ten jest elementem procesu pracy. Oznacza to, że poruszanie się pracownika w granicach umownego miejsca wykonywania pracy, w celu wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy mieści się w zakresie desygnatów pojęcia pozostawanie w dyspozycji pracodawcy, w rozumieniu art. 128 § 1 k.p. Oznacza to, że zobowiązanie pracownika do dotarcia i powrotu z punktu wskazanego przez pracodawcę odbywa się w ramach dyspozycji zatrudniającego (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 6 maja 2014 r., II PK 219/13, LEX nr 1514736; z dnia 11 sierpnia 2015 r., III PK 152/14, LEX nr 1938287).

Polemika skarżącego z oceną dowodów dokonaną przez Sąd Okręgowy, prowadząca do zakwestionowania ustalonego przez ten sąd stanu faktyczny sprawy nie uzasadnia, w świetle art. 398⁹ § 1 pkt 1 k.p.c., przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. Z tych motywów orzeczono jak w sentencji, stosownie do art. 398⁹ § 2 k.p.c. O kosztach postępowania kasacyjnego rozstrzygnięto po myśli art. 98 k.p.c.