Wyrok z dnia 2008-04-02 sygn. III KK 473/07

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III KK 473/07

WYROK Z DNIA 2 KWIETNIA 2008 R.

Przewodniczący: Sędzia SN Józef Dołhy.
Sędziowie SN: Józef Skwierawski (spr.), Ewa Strużyna.
Protokolant: Teresa Jarosławska.
Prokurator Prokuratury Krajowej: Dariusz Barski.

Sąd Najwyższy w sprawie J. W. oskarżonego o przestępstwo określone w art. 303
§ 1 k.k. po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie w dniu 2 kwietnia 2008 r. kasacji
wniesionej przez Rzecznika Praw Obywatelskich na korzyść oskarżonego od wyroku
Sądu Okręgowego z dnia 9 grudnia 2005 r., zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego z
dnia 29 czerwca 2005 r.:

1) uchyla zaskarżony wyrok i utrzymany nim w mocy wyrok Sądu Rejonowego i
uniewinnia J. W. od przypisanego mu czynu,
2) kosztami procesu w sprawie obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 29 czerwca 2005 r. J. W. uznany został za
winnego tego, że "w okresie od czerwca do lipca 2002 r. (...) wyrządził szkodę
majątkową Skarbowi Państwa w kwocie co najmniej 121.660 zł w ten sposób, że będąc
zobowiązanym do prowadzenia dokumentacji działalności gospodarczej, nierzetelnie
prowadził ewidencję sprzedaży VAT dla celów rozliczeń podatku od towarów i usług
swojej firmy "PPHU Zakłady J. W.", działając tym samym na szkodę Skarbu Państwa",
tj. przestępstwa określonego w art. 303 § 1 k.k. Sąd wymierzył mu karę jednego roku
pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres czterech lat
oraz karę grzywny w rozmiarze 100 stawek dziennych po 20 zł. Sąd orzekł ponadto, na
podstawie art. 72 § 2 k.k., obowiązek naprawienia szkody poprzez zapłacenie na rzecz
Urzędu Skarbowego kwoty 121.660 zł.

Po rozpoznaniu apelacji wniesionej przez obrońcę, Sąd Okręgowy zmienił
zaskarżony wyrok w ten sposób, że obowiązek naprawienia szkody ograniczył do kwoty
113.881 zł, utrzymując zaskarżony wyrok w mocy w pozostałej części.
Kasację od wyroku Sądu Okręgowego wniósł - na podstawie art. 521 k.p.k. -
Rzecznik Praw Obywatelskich, zaskarżając wyrok w całości na korzyść J. W. W kasacji
podniesiono zarzut rażącego naruszenia art. 433 § 1 k.p.k. w zw. z art. 440 k.p.k.,
polegającego na tym, że "Sąd II instancji rozpatrując apelację obrońcy oskarżonego,
niezależnie od granic zaskarżenia i podnoszonych zarzutów, zmienił jedynie częściowo
na korzyść oskarżonego oczywiście niesprawiedliwy wyrok Sądu I instancji, który zapadł
z rażącym naruszeniem art. 303 § 1 k.k. poprzez przyjęcie, iż zachowanie oskarżonego
polegające na wyrządzeniu Skarbowi Państwa szkody w postaci uszczuplenia podatku
VAT na skutek nierzetelnego prowadzenia ewidencji sprzedaży wyczerpuje znamiona
wymienionego przestępstwa, podczas gdy tego rodzaju szkoda nie może stanowić
znamienia tego czynu". Skarżący wniósł o uchylenie obu zapadłych wyroków i
uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzuconego mu czynu. Prokurator
Prokuratury Krajowej uczestniczący w rozprawie kasacyjnej wniósł o uwzględnienie
kasacji.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Przestępstwo, którego znamiona określone zostały w dyspozycji art. 303 § 1 k.k.,
popełnione jest wtedy tylko, kiedy sprawca jednym z zachowań sprecyzowanych w tym
przepisie wyrządza "szkodę majątkową osobie fizycznej, prawnej albo jednostce
organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej", przy czym sprawcą tego przestępstwa
może być również osoba prowadząca własną działalność gospodarczą. Jest to zatem
przestępstwo o charakterze materialnym, znamienne skutkiem w postaci szkody
majątkowej wyrządzonej jednemu z podmiotów wskazanych w tym przepisie. Do kręgu
tych podmiotów należy wprawdzie Skarb Państwa jako osoba prawna, lecz ze względu
na dobro prawne stanowiące przedmiot ochrony w art. 303 § 1 k.k. - podobnie jak we
wszystkich normach zamieszczonych w rozdziale XXXVI Kodeksu karnego - jakim są
interesy majątkowe związane z obrotem gospodarczym, nie jest szkodą majątkową na
gruncie tego przepisu "uszczerbek majątkowy doznany przez Skarb Państwa na skutek
uszczuplenia podatkowego lub innego uchylenia się od daniny publicznej" (W. Wróbel
[w:] A. Zoll (red.) Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, Kraków 2006, t. III, s.
834).

Stanowisko zgodne z tym poglądem wyraził już Sąd Najwyższy w przytoczonym w
uzasadnieniu kasacji wyroku z dnia 19 lipca 2006 r., sygn. akt III KK 55/06. Nie ma
żadnych podstaw do kwestionowania tego poglądu w realiach niniejszej sprawy, skoro z
ustaleń faktycznych dokonanych w niej przez Sądy wynika, że skutkiem zachowania J.
W. było narażenie Skarbu Państwa na uszczuplenie podatku. Właściwy Urząd Skarbowy
wydał zresztą decyzję ustalającą zaległość podatkową, a także decyzję określającą
warunki zapłaty tej zaległości. Zachowanie J. W. nie wyczerpało również znamion
przestępstwa skarbowego określonego w art. 56 § 1 k.k.s., ponieważ jednym z
ustawowych warunków odpowiedzialności na podstawie tego przepisu jest podanie
nieprawdy w deklaracji lub oświadczeniu złożonym organowi podatkowemu, co nie miało
miejsca w niniejszej sprawie.

Należy podkreślić w tym miejscu fakt, iż kwestia prawnej oceny zachowania J. W.
nie była przedmiotem odrębnych rozważań żadnego z Sądów orzekających. Poprzestały
one na ogólnikowych stwierdzeniach, utrzymując, że "oskarżony wyczerpał swym
zachowaniem dyspozycję art. 303 § 1 k.k.", a "popełnienie przez niego przypisanego mu
czynu nie budzi jakichkolwiek wątpliwości". Właśnie ów brak wątpliwości ujawnia
rzeczywistą przyczynę rażącego naruszenia art. 303 § 1 k.k. - jest nią błędne
pojmowanie rodzaju dobra prawnego chronionego normą wyrażoną w tym przepisie.
Brak znamion przestępstwa określonego w art. 303 § 1 k.k. w czynie przypisanym
J. W. - trafnie wskazany w kasacji - przesądza o zasadności wniosku, iż skazanie go za
to przestępstwo jest oczywiście niesłuszne. W tej sytuacji, zgodnie z wnioskiem
zamieszczonym w kasacji, Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok oraz utrzymany nim
w mocy wyrok Sądu Rejonowego i - na podstawie art. 537 § 2 k.p.k. - uniewinnił J. W.
od popełnienia przypisanego mu przestępstwa.

Wskazane motywy uzasadniają rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego w niniejszej
sprawie.