Wyrok z dnia 2002-05-14 sygn. V CKN 1032/00

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Wyrok

Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 2002 r.

V CKN 1032/00

 

Skład orzekający

Przewodniczący: SSN Zbigniew Strus.

Sędziowie SN: Teresa Bielska-Sobkowicz, Elżbieta Skowrońska-Bocian (sprawozdawca).

Uzasadnienie 

Powód Mirosław K. wystąpił przeciwko swojemu synowi, Danielowi K., z powództwem o ustalenie, że wygasł jego obowiązek alimentacyjny w stosunku do pozwanego.

Pozwany jest pełnoletni od 1995 r. Powód jest jego ojcem, jednak strony zamieszkiwały i zamieszkują oddzielnie (powód przebywa obecnie w Niemczech). Pozwany popełnił od 1992 r. kilka czynów karalnych, ponadto odurzał się oparami kleju. Badania przeprowadzone w związku z toczącym się postępowaniem w sprawie przed Sądem Rejonowym w Kłodzku wykazały, że Daniel K. cierpi na ociężałość umysłową. Stwierdzono także nieprawidłowość relacji interpersonalnych w rodzinie pozwanego. Nie był on z nikim związany emocjonalnie, a ojciec, z którym miał sporadyczny, ale znaczący kontakt, stanowił dla niego negatywny wzorzec osobowy. Ze słów matki wynikało przy tym, że ojciec nakłaniał pozwanego do popełniania czynów karalnych.

W 1996 r. pozwany Daniel K. został zaliczony do II grupy inwalidzkiej, a od lipca 1998 r. jest inwalidą I grupy. Rozpoznano u niego schizofrenię paranoidalną. Stan zdrowia nie pozwala na podjęcie zatrudnienia. Pozwany pobiera rentę, która w styczniu 1999 r. wynosiła 443 zł.

W tej sytuacji Sąd pierwszej instancji oddalił powództwo Mirosława K. uznając, że pozwany nie jest w stanie uzyskać środków utrzymania wykonując pracę zarobkową, a przyznana mu renta nie może pokryć kosztów utrzymania. Obowiązek alimentacyjny ciążący na rodzicach nie wygasł.

W wyniku apelacji powoda Sąd Okręgowy w Świdnicy wyrokiem z dnia 16 listopada 1999 r. zmienił orzeczenie Sądu pierwszej instancji i stwierdził, że obowiązek alimentacyjny powoda względem pozwanego ustał z dniem 1 czerwca 1998 r. Sąd drugiej instancji dokonał analizy sytuacji majątkowej powoda oraz pozwanego i uznał, że otrzymywana przez Daniela K. od 1998 r., z uwagi na zaliczenie do I grupy inwalidzkiej, renta wraz z zasiłkiem pielęgnacyjnym zaspokaja jego usprawiedliwione potrzeby. Dodatkowo w czerwcu 1998 r. po stronie powoda wystąpiła zmiana stosunków w rozumieniu art. 138 k.r.o., gdyż urodziła mu się córka i powstał w stosunku do niej obowiązek alimentacyjny. Zachodziły zatem podstawy do uwzględnienia powództwa w części.

Kasacja pozwanego oparta została na podstawie naruszenia prawa materialnego. Skarżący wskazuje naruszenie art. 138 i 133 § 1 k.r.o. przez błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że obowiązek alimentacyjny powoda względem pozwanego ustał.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie określa w sposób definitywny chwili (lub zdarzenia), w której ustaje obowiązek alimentacyjny rodziców względem dziecka. Z art. 133 § 1 k.r.o. wynika, że obowiązek taki istnieje w stosunku do dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Oznacza to, że zarówno sam fakt osiągnięcia przez dziecka pełnoletności, jak i uzyskiwanie przez nie środków finansowych z tytułu pracy zawodowej, renty inwalidzkiej czy zasiłku dla bezrobotnych, nie pociąga za sobą automatycznie ustania obowiązku alimentacyjnego ciążącego na rodzicach.

W rozpoznawanej sprawie występuje sytuacja, w której pełnoletnie dziecko uzyskało rentę inwalidzką, jednak wysokość tego świadczenia nie pozwala na pokrycie kosztów utrzymania i leczenia. Została zatem spełniona jedna z przesłanek istnienia obowiązku alimentacyjnego, jaką stanowi niemożliwość samodzielnego utrzymania się przez dziecko.

Pozostaje jednak do rozważenia, czy nie nastąpiła po stronie powoda taka zmiana stosunków, która pociągałaby za sobą ustanie ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego.

Sąd drugiej instancji uznał, że taka zmiana stosunków miała miejsce, gdyż powodowi urodziło się dziecko i powstał obowiązek alimentacyjny w stosunku do córki.

Takiego stanowiska nie sposób podzielić. Sam fakt urodzenia się kolejnego dziecka nie pociąga za sobą automatycznie ustania obowiązku alimentacyjnego w stosunku do pozostałych dzieci. Może on ewentualnie wpłynąć na rozmiar istniejącego obowiązku (wysokość rat alimentacyjnych). Przedmiotem niniejszej sprawy nie jest jednak zakres obowiązku ciążącego na powodzie, a jedynie kwestia jego wygaśnięcia. Jak wskazano jednak, w sprawie nie wystąpiły okoliczności uzasadniające ustanie obowiązku alimentacyjnego ciążącego na powodzie w stosunku do syna Daniela.

Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji (art. 393¹⁵ k.p.c. ). O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 108 § 1 k.p.c.