Postanowienie z dnia 1999-01-27 sygn. II CKN 166/98

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CKN 166/98

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 1999 r.

Przewodniczący: Sędzia SN H. Pietrzkowski.

Sędziowie SN: S. Dąbrowski (spraw.), K. Kołakowski.

Sąd Najwyższy Izba Cywilna po rozpoznaniu w dniu 27 stycznia 1999 r. na rozprawie sprawy z wniosku Kazimiery B. z udziałem Róży K. o zniesienie współwłasności na skutek kasacji uczestniczki postępowania od postanowienia Sądu Wojewódzkiego z dnia 25 listopada 1997 r.,

postanawia:

oddalić kasację i zasądzić od uczestniczki postępowania Róży K. na rzecz wnioskodawczyni Kazimiery B. 574 (pięćset siedemdziesiąt cztery) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 27 czerwca 1997 r. dokonał zniesienia współwłasności nieruchomości położonej w M., składającej się z zabudowanej działki Nr (…) o pow. 432 m2 i niezabudowanej działki Nr (…) o pow. 714 m2 o łącznej wartości 14.351,20 zł w ten sposób, że działki te przyznał na własność wnioskodawczyni Kazimierze B. i zasądził od wnioskodawczyni na rzecz uczestniczki postępowania Róży K. spłatę w kwocie 7.175,60 zł oraz nakazał uczestniczce wydanie nieruchomości.

Rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach.

Wnioskodawczyni i uczestniczka są współwłaścicielkami po połowie dzielonej nieruchomości. Na działce Nr (…) stoi stary, parterowy, niepodpiwniczony dom, w którym mieszka wnioskodawczyni z mężem, córką oraz dwoma wnukami. Zajmują jeden pokój z kuchnią. Wnioskodawczyni dokonała bez uzyskania pozwolenia budowlanego nadbudowy zajmowanej przez siebie części budynku decyzją administracyjną nakazano jej rozbiórkę samowolnie wybudowanego obiektu. Uczestniczka postępowania mieszka w P., a do przedmiotowego domu przyjeżdża latem i zajmuje w nim także jeden pokój z kuchnią. Na działce Nr (…) oprócz domu znajduje się przybudówka i budynek gospodarczy. Mając na uwadze powierzchnię działki Nr (...) i jej konfigurację Sąd Rejonowy uznał, że podział tej działki wprawdzie możliwy, byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy, a ponadto pociągałby za sobą znaczne zmniejszenie jej wartości. Wydzielone działki i lokale byłyby bardzo małe. Pomieszczenie gospodarcze znalazłoby się w wyniku podziału na działce uczestniczki postępowania, co byłoby rażąco krzywdzące dla wnioskodawczyni, która mieszka w mniejszej części budynku, a ma większe potrzeby mieszkaniowe niż uczestniczka postępowania. Zachodzą negatywne przesłanki wymienione w art. 211 przeciwko podziałowi działki Nr (...).

Sąd Rejonowy przyznał działkę na własność wnioskodawczyni, dlatego że mieszka ona tam wraz z rodziną, natomiast uczestniczka ma gdzie indziej zaspokojone potrzeby mieszkaniowe, a lokal zajmowany w domu na działce (...), traktuje jako lokal letniskowy. Także i działkę Nr (…) Sąd Rejonowy przyznał na własność wnioskodawczyni ze stosowną spłatą dla uczestniczki, gdyż uczestniczka tej działki nie chciała.

Na skutek apelacji uczestniczki postępowania Sąd Wojewódzki postanowieniem z dnia 25 listopada 1997 r. zmienił orzeczenie Sądu pierwszej instancji o tyle tylko, że niezabudowaną działkę Nr (…) przyznał na własność uczestniczce, ponieważ ostatecznie wyraziła ona gotowość przyjęcia tej działki i odpowiednio zmniejszył zasądzoną od wnioskodawczyni spłatę do kwoty 6.604,40 złotych. W pozostałej części apelację oddalił.

Sąd Wojewódzki podzielił pogląd i argumenty Sądu pierwszej instancji, że podział w naturze działki Nr (...) byłby sprzeczny z jej społeczno-gospodarczym przeznaczeniem, oraz że należy ją przyznać na własność wnioskodawczyni, a nie uczestniczce. Stwierdził, że nie byłby wskazany także podział tej działki poprzez ustanowienie odrębnej własności lokali.

W kasacji od postanowienia Sądu Wojewódzkiego uczestniczka postępowania zarzuciła naruszenie prawa materialnego - art. 211 k.c. poprzez błędne przyjęcie, że zniesienie współwłasności przedmiotowej nieruchomości jest możliwe jedynie przez przyznanie działki Nr (...) wnioskodawczyni, a działki Nr (…) - uczestniczce; naruszenie przepisów postępowania - art. 316 § 1 w zw. z art. 224 § 1 k.p.c. poprzez nieustalenie zdolności płatniczej wnioskodawczyni dla wykonania jej obowiązku dopłaty.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja nie jest zasadna.

Sąd może znieść współwłasności przez podział rzeczy w naturze, przyznanie jej w całości jednemu ze współwłaścicieli lub przez sprzedaż rzeczy.

Przepis art. 211 k.c. daje pierwszeństwo podziałowi rzeczy. Sąd drugiej instancji postąpił zgodnie z dyspozycją tego przepisu. Podzielił wspólną nieruchomość, jedną działkę przyznał wnioskodawczyni, drugą zaś uczestniczce. W ocenie Sądu Wojewódzkiego nie był to podział jedynie możliwy, jak imputuje kasacja, ale najbardziej racjonalny i ocena jest prawidłowa. Nie można oczekiwać, że w każdym wypadku zniesienia współwłasności, współwłaściciele otrzymują części rzeczy o wartości zbliżonej do wartości udziałów. W konkretnej sprawie problem tkwił w tym, że zabudowana działka Nr (...), wielokrotnie wartościowsza od drugiej działki, jest mała (422 m2 ) i postawiony na niej dom jest także bardzo mały, dwupokojowy.

Zgodzić się trzeba, że podział tej działki, czy utworzenie odrębnej własności lokali, prowadziłoby do powstania nieruchomości niepełnowartościowych, trudnych do korzystania. Przyznanie całej działki Nr (...) jednej ze współwłaścicielek było więc trafne. Rozstrzygając o przyznaniu działki wnioskodawczyni Sądy obu instancji wszechstronnie rozważyły wszystkie istotne okoliczności i swoje stanowisko przekonywująco uzasadniły. Przesadne są podnoszone w kasacji obawy, że wnioskodawczyni nie jest zdolna do wywiązania się wobec uczestniczki z obowiązku dopłaty do jej udziału. Wnioskodawczyni otrzymała na własność nieruchomość o wartości ponad dwukrotnie przewyższającej kwotę zasądzonej od niej dopłaty.

Wartościowa nieruchomość powinna być wystarczającym zabezpieczeniem możliwości wyegzekwowania zasądzonego świadczenia i w tej sytuacji chybiony jest zarzut naruszenia przepisów art. 224 § 1 i 316 § 1 k.p.c. poprzez nieustalenie zdolności płatniczej wnioskodawczyni.

Z powyższych względów oraz na podstawie art. 393[12] k.p.c. Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji postanowienia.