Postanowienie z dnia 2018-05-25 sygn. I CSK 673/17

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania Pokaż dokument źródłowy

Sygn. akt I CSK 673/17

POSTANOWIENIE

Dnia 25 maja 2018 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Karol Weitz

w sprawie z wniosku T.Ł. i W.Ł., obecnie

z wniosku T.Ł.

przy uczestnictwie P.Ł. i Miasta W. o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie, na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 25 maja 2018 r., na skutek wniosków uczestnika Miasta W. o uchylenie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2018 r., zawieszenie postępowania oraz jego podjęcie z udziałem następcy prawnego zmarłej W.Ł.,

oddala wniosek.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 8 marca 2018 r. Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia do rozpoznania skargi kasacyjnej uczestnika miasta W. od postanowienia Sądu Okręgowego w W. z dnia 13 kwietnia 2017 r., sygn. akt V Ca […] /16, oddalającego apelację uczestnika miasta W. od postanowienia Sądu Rejonowego […] w W. z dnia 17 maja 2016 r., sygn. akt XVI Ns […]/14, w sprawie o zasiedzenie z wniosku T.Ł. i W.Ł. z udziałem P.Ł. i miasta W.

Wnioskiem, który wpłynął do Sądu Najwyższego w dniu 16 kwietnia 2018 r., uczestnik miasto W. wniósł o uchylenie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2018 r., zawieszenie postępowania oraz podjęcie go z udziałem następcy prawnego zmarłej W.Ł. Uczestnik wskazał, że dowiedział się, iż wnioskodawczyni W.Ł. zmarła w dniu 1 lipca 2016 r., a jej następcą prawnym jest drugi wnioskodawca - T.Ł. Jako podstawę prawną wniosku uczestnik wskazał art. 174 § 1 pkt 1 i § 2 w związku z art. 391 § 1 i art. 398²¹ k.p.c.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Śmierć wnioskodawczyni W.Ł. nastąpiła w dniu 1 lipca 2016 r., tj. przed wydaniem przez Sąd Okręgowy postanowienia z dnia 13 kwietnia 2017 r. oddalającego apelację uczestnika miasta W. od postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 17 maja 2016 r. Okoliczność ta ujawniła się jednak dopiero po wydaniu przez Sąd Najwyższy postanowienia z dnia 8 marca 2018 r., w którym odmówiono przyjęcia do rozpoznania skargi kasacyjnej uczestnika miasta W. od postanowienia z dnia 13 kwietnia 2017 r., tj. już po prawomocnym zakończeniu postępowania kasacyjnego.

W tych okolicznościach nie ma podstaw do zastosowania art. 174 § 1 pkt 1 i § 2 w związku z art. 391 § 1 i art. 398²¹ k.p.c. do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2018 r. Przepis art. 174 § 2 zdanie drugie k.p.c. może być stosowany dopóty, dopóki nie doszło do prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie. Po tej chwili wzruszenie prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie jest możliwe jedynie w ramach środków przysługujących od prawomocnych orzeczeń (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2015 r., I CZ 83/15, OSNC-ZD 2017, nr 2, poz. 26). Postanowienie Sądu Najwyższego o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania staje się prawomocne formalnie w chwili jego wydania, wobec czego nie ma do niego zastosowania art. 174 § 2 zdanie drugie w związku z art. 391 § 1 i art. 398²¹ k.p.c., choćby przed jego wydaniem lub nawet przed wydaniem orzeczenia zaskarżonego skargą kasacyjną zaistniało zdarzenie określone w art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c., o którym Sąd Najwyższy nie wiedział lub którego nie uwzględnił. Postanowienie o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania w takiej sytuacji nie może być również podważone w drodze złożenia skargi o wznowienie postępowania (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 sierpnia 2003 r., III CO 9/03, OSNC 2004, nr 4, poz. 68; wyjątek wynikający z art. 399 § 2 w związku z art. 401¹ k.p.c. nie ma w tych okolicznościach zastosowania). Reguły te dotyczą postępowania procesowego oraz - na podstawie art. 13 § 2 k.p.c. - postępowania nieprocesowego.

Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji.

jw

ał

Biuletyn Izby Cywilnej SN nr 10/2019

Artykuł 174 § 2 zdanie drugie k.p.c. nie ma zastosowania po prawomocnym zakończeniu postępowania w sprawie.

 (postanowienie z dnia 25 maja 2018 r., I CSK 673/17, K. Weitz, OSNC 2019, nr 5, poz. 60; BSN 2018, nr 10, poz. 11; OSP 2019, 7–8, poz. 69; R.Pr., Zeszyty Naukowe 2018, nr 4, s. 161)

Glosa

Andrzeja Jakubeckiego, Orzecznictwo Sądów Polskich 2019, nr 7–8, poz. 69

Glosa ma charakter aprobujący.

Autor zauważył, że wniosek uczestnika, oparty na art. 174 § 2 zdanie drugie k.p.c., dotyczył uchylenia tylko postanowienia Sądu Najwyższego o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. Uczestnik nie żądał natomiast uchylenia innych orzeczeń wydanych po śmierci wnioskodawczyni, w szczególności postanowienia Sądu Okręgowego o oddaleniu apelacji, potraktował więc wskazany wniosek jak środek obalania prawomocnego orzeczenia. Komentator podzielił pogląd, że podważenie postanowienia o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania mogłoby nastąpić wyłącznie w ramach środków przysługujących od prawomocnych orzeczeń, takim środkiem zaś nie jest oparty na art. 174 § 2 w związku z art. 13 § 2 k.p.c. wniosek uczestnika postępowania dotyczący uchylenia postanowienia.

Glosator podkreślił, że uchylenie orzeczeń wydanych przez sąd po powstaniu podstawy do zawieszenia postępowania może nastąpić dopiero w razie zawieszenia postępowania. Uchylenie orzeczeń jest konsekwencją zawieszenia postępowania (ze skutkiem wstecznym), a nie odwrotnie. Dla komentatora było jasne, że nie można zawiesić postępowania, które zostało już prawomocnie zakończone. W konsekwencji uchylenie prawomocnego postanowienia kończącego postępowanie w sprawie, w celu umożliwienia zawieszenia tego postępowania, byłoby obarczone wewnętrzną sprzecznością. Autor zaaprobował pogląd, że odpowiednie stosowanie przepisów o zawieszeniu postępowania w postępowaniu nieprocesowym musi uwzględniać jego odrębności, w tym także dopuszczalność kontynuowania go z udziałem tylko jednego uczestnika.

Pozostałą część glosy komentator poświęcił omówieniu zagadnienia skutków śmierci wnioskodawcy (uczestnika) postępowania nieprocesowego. Stwierdził, że Sąd Najwyższy zasadnie pominął ten wątek, ponieważ jego analiza nie była konieczna do rozstrzygnięcia sprawy. M.M.