Postanowienie z dnia 2016-10-11 sygn. II KK 159/16

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania Pokaż dokument źródłowy

Sygn. akt II KK 159/16

POSTANOWIENIE

Dnia 11 października 2016 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Andrzej Siuchniński (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Michał Laskowski

SSN Piotr Mirek

Protokolant Małgorzata Sobieszczańska

przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Grzegorza Krysmanna, w sprawie A.W.

oskarżonego z art. 158 § 1 k.k.

po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie

w dniu 11 października 2016 r., kasacji, wniesionej przez prokuratora od wyroku Sądu Okręgowego w W.

z dnia 21 stycznia 2016 r., sygn. akt X Ka .../15, utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w W.

z dnia 14 września 2015 r., sygn. akt XIV K .../13,

1. oddala kasację;

2. kosztami sądowymi postępowania kasacyjnego obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Po ponownym rozpoznaniu sprawy, które nastąpiło na skutek wyroku Sądu Okręgowego w W. z dnia z dnia 20 marca 2013 r., sygn. akt X Ka …/13, uchylającego pierwsze w niniejszej sprawie orzeczenie Sądu a quo, A. W. wyrokiem Sądu Rejonowego ... w W. z dnia 14 września 2015 r., sygn. akt XIV K .../13, został uniewinniony od zarzutu popełnienia przestępstwa polegającego na tym, że w dniu 24 listopada 2009 roku w W. przy ul. J. 24, działając wspólnie z A. G., M. S. oraz innymi nieznanymi osobami, brał udział w pobiciu M. M., podczas którego naraził go na niebezpieczeństwo utraty życia albo nastąpienia skutku określonego w art. 156 § 1 k.k. lub 157 § 1 k.k., tj. występku z art. 158 § 1 k.k.

Trzeba w tym miejscu zaznaczyć, że przyczyną orzeczenia o uniewinnieniu było niezawarcie w opisie czynu przypisanego w wyroku Sądu a quo znamienia skutkowego przestępstwa z art. 158 § 1 k.k. zaś pierwszy wyrok skazujący został zaskarżony jedynie apelacją obrońcy oskarżonego tj na jego korzyść.

Wyrok ten został zaskarżony przez prokuratora, który w apelacji podniósł zarzuty:

1) obrazy przepisów prawa materialnego, tj. art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 217 § 1 k.k. poprzez ich niezastosowanie w sytuacji, gdy z ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd oskarżony co najmniej pomógł w dokonaniu zarzucanego mu przestępstwa,

2) obrazy przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 443 k.p.k., poprzez przyjęcie, iż przypisanie oskarżonemu czynu z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 158 § 1 k.k. naruszyłoby zakaz orzekania na niekorzyść oskarżonego określony w art. 443 k.p.k.

Na podstawie tych zarzutów wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania

Sąd Okręgowy w W. wyrokiem z dnia 21 stycznia 2016 r., sygn. akt X Ka .../15, utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie.

Od wyroku Sądu drugiej instancji kasację wniósł Prokurator Okręgowy w W., podnosząc zarzut rażącego i mającego istotny wpływ na treść orzeczenia naruszenia przepisów prawa procesowego, tj. art. 433 § 1 k.p.k., art. 434 § 1 k.p.k., art. 443 § 1 k.p.k. i art. 457 § 3 k.p.k., polegającego na tym, że Sąd Okręgowy w W. wyrokiem z dnia 21 stycznia 2015 r.,, akceptując rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego ... w W. XIV Wydział Kamy z dnia 14 września 2015 r., poprzez błędne zastosowania zakazu reformationis in peius w postępowaniu ponownym, nie przeprowadził całościowej analizy i oceny materiału dowodowego, co doprowadziło do rażącej obrazy przepisu prawa karnego materialnego – art. 158 § 1 k.k. i w konsekwencji uniewinnienia A.W. od popełnienia zarzucanego mu czynu.

Na podstawie tak sformułowanego zarzutu skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz poprzedzającego go wyroku Sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania ( tak chyba trzeba rozumieć sformułowany w sposób kompletnie niejasny wniosek zawarty w kasacji ).

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Kasacja nie jest zasadna.

Zgodnie z art. 413 § 2 k.p.k. każdy wyrok skazujący powinien zawierać dokładne określenie przypisanego oskarżonemu czynu. Opis ten powinien odzwierciedlać wszystkie znamiona czynu zabronionego wskazanego w kwalifikacji prawnej. W przypadku, gdy nie wszystkie znamiona zostały wymienione w części dyspozytywnej orzeczenia, nie jest możliwe skazanie oskarżonego za ten czyn (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2012 r., III KK 87/12, Prok.i Pr.-wkł. 2012/12/15; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2012 r., IV KK 375/11, OSNKW 2012/7/78, Biul.SN 2012/7/18).

Taka sytuacja wystąpiła w niniejszej sprawie podczas pierwszego rozpoznania sprawy przez Sąd pierwszej instancji. W opisie czynu przypisanego oskarżonemu, modyfikującego nota bene treść zarzutu zawartego w akcie oskarżenia, nie zawarto bowiem znamienia skutkowego przestępstwa określonego w art. 158 § 1 k.k., tj. spowodowania bezpośredniego niebezpieczeństwa utraty życia albo nastąpienia skutku określonego w art. 156 § 1 lub w art. 157 § 1 k.k. (tzw. ciężkiego lub średniego uszczerbku na zdrowiu). Dostrzeżenie tego uchybienia przez Sąd odwoławczy w wyniku kontroli instancyjnej, zainicjowanej apelacją obrońcy skutkowało przekazaniem sprawy Sądowi meritii do ponownego rozpoznania na skutek apelacji obrońcy oskarżonego. Należy przy tym zaznaczyć, że skoro prokurator nie wniósł apelacji na niekorzyść oskarżonego, to w sprawie obowiązywał tzw. pośredni zakaz reformationis in peius, wynikający z treści art. 443 k.p.k. Kierunek środka odwoławczego, którego uwzględnienie spowodowało ponowne rozpoznanie sprawy w toku pierwszoinstancyjnym, uniemożliwił poczynienie nowych ustaleń faktycznych na niekorzyść oskarżonego (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 września 2004 r., III KK 96/04). Trzeba w tym miejscu powtórzyć, że o zakresie poczynionych ustaleń faktycznych co do znamion czynu zabronionego decyduje część dyspozytywna wyroku. Z uwagi na standardy gwarancyjne określone w art. 413 § 1 pkt 5 i § 2 pkt 1 k.p.k. i wynikające z nich wymagania co do sposobu sformułowania opisu czynu przypisanego, treść uzasadnienia nie może być traktowana jako uzupełnienie opisu czynu o nowe znamiona, lecz co najwyżej powinna służyć wyjaśnianiu treści opisu czynu, przy odzwierciedleniu jednak w sentencji wszystkich znamion czynu zabronionego, np. w sytuacji, w której sąd zamiast wyrażeń ustawowych użył sformułowania z zakresu języka potocznego (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2013 r., II KK 212/13).

Brak w niniejszej sprawie odzwierciedlania wszystkich znamion określonych w art. 158 § 1 k.k. w opisie czynu jawi się jako oczywisty. Wprawdzie mowa jest tam o pobiciu, jednakże nie każde tego typu zdarzenie wiąże się z bezpośrednim narażeniem na spowodowanie śmierci, ciężkiego lub średniego uszczerbku na zdrowiu. Możliwe jest też wystąpienie zdarzenia o cechach pobicia, które nie powoduje takich zagrożeń i pozostaje poza zakresem wymienionej normy sankcjonującej. Oczywiste jest także, że nie każde sprowadzenie niebezpieczeństwa nosi cechę bezpośredniości, która stanowi signum specifficum przestępstw materialnych z narażenia, odróżniających je od przestępstw bezskutkowych.

Modyfikacja opisu czynu poprzez dodanie treści odzwierciedlające znamię skutkowe przestępstwa pobicia stanowiłoby niewątpliwie rozstrzygnięcie mniej korzystne dla oskarżonego, albowiem w danym układzie procesowym eliminowałaby możliwość wydania wyroku uniewinniającego, prowadząc do skazania A.W.. Ocena „korzystności” wyroku powinna zatem uwzględniać także konsekwencje procesowe, wynikające z obrazy przepisów prawa przez sąd orzekający i bierności oskarżyciela publicznego wobec tego naruszenia, które powinien był on dostrzec i wnieść środek odwoławczy na niekorzyść oskarżonego. Konwalidacja uchybień organów wymiaru sprawiedliwości nie może dokonywać się kosztem gwarancji procesowych oskarżonego, co pozostawałoby w sprzeczności z konstytucyjnymi zasadami legalizmu i praworządności.

Przytoczona w kasacji argumentacja zmierzająca do wykazania zasadności stawianych w niej zarzutów jest oczywiście chybiona, bo nie dotykająca istoty problemu, skoro sprowadza się w istocie do przytoczenia tezy z postanowienia Sądu Najwyższego i z dnia 27 stycznia 2015 r., które zapadło w zupełnie innym układzie procesowym, gdzie w dodatku chodziło o ustalenia faktyczne nie kształtujące znamion przypisanego przestępstwa oraz do wskazania na rzeczywiście błędny wyrok Sądu Okręgowego w W. z dnia 20 marca 2013 r., uchylający pierwsze w niniejszej sprawie orzeczenie Sądu a quo (już na tym etapie postepowania powinno nastąpić uniewinnienie oskarżonego).

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd Najwyższy orzekł jak w postanowieniu.

kc