Wyrok z dnia 2025-06-04 sygn. IV SA/Wr 69/25

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Ewa Kamieniecka (sprawozdawca) Sędziowie: Asesor WSA Aneta Brzezińska Sędzia WSA Katarzyna Radom Protokolant: Michał Janusz po rozpoznaniu w Wydziale IV na rozprawie w dniu 4 czerwca 2025 r. sprawy ze skargi B. G. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego we Wrocławiu z dnia 17 grudnia 2024 r. nr SKO 4511.122.2024 w przedmiocie przyznania zasiłku celowego uchyla zaskarżoną decyzję.

B. G. wnioskiem z dnia 14 sierpnia 2024 r. zwróciła się do Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Wiszni Małej o przyznanie pomocy finansowej w związku z poniesioną szkodą powstałą w wyniku powodzi w dniu 2 sierpnia 2024 r. wskutek nawalnych deszczy. Wnioskodawczyni podała, że w wyniku powodzi i zalania posesji zniszczeniu uległy: pralka, zmywarka, lodówka, odkurzacz, grzejniki, kosiarka, piec c. o., uprawy warzywne i owocowe w ogrodzie, materiały do remontu (cement, kafle, fugi), drewno do ogrzewania.

W piśmie z dnia 12 sierpnia 2024 r. wnioskodawczyni sprecyzowała, że zalane zostały:

- kotłownia wraz z infrastrukturą centralnego ogrzewania (w tym piec na opał oraz drewno opałowe),

- pomieszczenia gospodarcze ze sprzętem AGD (odkurzacz, lodówka, zmywarka, pralka), grzejniki centralnego ogrzewania, przygotowane do montażu, przetwory w słoikach,

- stodoła i inne pomieszczenia gospodarcze (materiały budowlane, drewniane regały, meble, opał – węgiel, narzędzia, piła spalinowa, myjka ciśnieniowa, kosiarka elektryczna do trawy),

- studnia głębinowa z wodą do celów spożywczych,

- podwórze posesji (drewno opałowe, sprzęt codziennego użytku),

- przydomowy ogród z warzywami.

Organ pierwszej instancji decyzją z dnia 26 sierpnia 2024 r. nr GOPS.4205.7.2024 przyznał wnioskodawczyni świadczenie pieniężne w formie zasiłku celowego w wysokości 2.000 zł z przeznaczeniem na częściowe pokrycie kosztów naprawy lub zakupu pralki, pieca, zmywarki, lodówki, odkurzacza, grzejników, drewna oraz wydatków związanych z zakupem warzyw i owoców, słoików, cukru i innych produktów, niezbędnych do robienia przetworów owocowych i warzywnych do gospodarstwa domowego, które uległy zniszczeniu w wyniku zdarzenia losowego w nocy z 2 na 3 sierpnia 2024 r., tj. zalania nieruchomości wnioskodawczyni oraz zobowiązał wnioskodawczynię do rozliczenia przyznanej pomocy przez przedstawienie w GOPS faktur lub rachunków w terminie 60 dni od daty wypłacenia świadczenia.

Po rozpatrzeniu odwołania, Samorządowe Kolegium Odwoławcze we Wrocławiu decyzją z dnia 1 października 2024 r. nr SKO 4511.82.2024 uchyliło zaskarżoną decyzję w całości i przekazało sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji. Zdaniem Kolegium, nie sposób ocenić, czy wysokość przyznanej pomocy jest adekwatna do rozmiaru poniesionej przez stronę straty i wystarczająca do zaspokojenia niezbędnych potrzeb bytowych. W aktach sprawy brak jest jakiejkolwiek, choćby szacunkowej, kalkulacji wysokości strat, jakie poniosła strona. Wysokość przyznanego zasiłku w odniesieniu do zakresu potrzeb budzi wątpliwość w kontekście przedłożonej przez stronę faktury za naprawę kotła centralnego ogrzewania i wymianę grzejników, która opiewa na kwotę 4.500 zł. W toku ponownego rozpatrywania sprawy organ pierwszej instancji powinien ustalić szacunkową wysokość strat poniesionych przez wnioskodawczynię, a przyznając zasiłek celowy ustalić jego wysokość w stopniu adekwatnym do rozmiaru niezbędnych potrzeb wnioskodawczyni, wymagających zaspokojenia. Poza tym, stronie udzielono już pomocy, polegającej na wyczyszczeniu i odmuleniu rowów wokół posesji (szacowany koszt – około 20.000 zł, ściągnięciu zamulonego materiału z terenu posesji i jego wywóz (koszt około 10.000 zł), udostępnienia kontenera na odpady (koszt – około 2.300 zł) i pomocy w uporządkowaniu terenu posesji przez pracowników Przedsiębiorstwa (koszt około 3.500 zł).

Wnioskodawczyni w piśmie z dnia 5 listopada 2024 r. określiła wartość zniszczonych lub uszkodzonych rzeczy na łączną kwotę 21.537,99 zł, a ponadto wskazała na konieczność naprawy lub wymiany pieca centralnego ogrzewania, czyszczenia i badania laboratoryjnego wody w studni (od 1.200 zł) oraz kilkukrotnego opróżnienia i oczyszczenia szamba (od 2.000 zł).

Organ pierwszej instancji decyzją z dnia 20 listopada 2024 r. nr GOPS.4205.11.2024 przyznał wnioskodawczyni świadczenie pieniężne w formie zasiłku celowego w wysokości 2.000 zł z przeznaczeniem na częściowe pokrycie kosztów naprawy lub zakupu pralki, pieca, zmywarki, lodówki, odkurzacza, grzejników, drewna oraz wydatków związanych z zakupem warzyw i owoców, słoików, cukru i innych produktów, niezbędnych do robienia przetworów owocowych i warzywnych do gospodarstwa domowego, które uległy zniszczeniu w wyniku zdarzenia losowego w nocy z 2 na 3 sierpnia 2024 r., tj. zalania nieruchomości wnioskodawczyni.

W uzasadnieniu decyzji organ wyjaśnił, że we wniosku z dnia 12 sierpnia 2024 r. (złożonym 21 sierpnia 2024 r.) wnioskodawczyni wskazała inne, niezgłoszone wcześniej i niepotwierdzone w wywiadzie środowiskowym straty, m. in. zniszczoną myjkę ciśnieniową, węgiel, narzędzia w stodole oraz potrzebę przeprowadzenia badań wody w studni głębinowej. Jednakże pracownicy socjalni w trakcie szczegółowej wizji lokalnej zalanych miejsc w dniu 14 sierpnia 2024 r. nie widzieli myjki ciśnieniowej, węgla i narzędzi wymienionych przez stronę w tym piśmie. W dniu 21 sierpnia 2024 r. nie udało się zweryfikować uszkodzeń pieca c.o., ponieważ strona pomimo obecności w domu nie otworzyła drzwi pracownikom socjalnym. W dniach 5 i 11 listopada 2024 r. pracownicy socjalni ponownie dokonali oględzin nieruchomości strony. Strona oszacowała straty na kwotę 21.537,99 zł i przedstawiła 4 dowody zakupu: zmywarki, odkurzacza, kosiarki spalinowej i myjki ciśnieniowej. Zatem organ nie może zweryfikować rzetelności dokonanego przez stronę oszacowania strat i ustalić, czy wszystkie przedmioty były rzeczywiście użytkowane przed zalaniem przez stronę. Organ podał, że Gmina udzieliła stronie wsparcia w postaci wyczyszczenia i odmulenia rowów wokół posesji (ok. 300 m) - szacowany koszt około 20.000 zł, ściągnięcia zamulonego materiału naniesionego przez rzekę z terenu posesji i jego wywóz (ok. 80 ton) - szacowany koszt około 10.000 zł, udostępnienia kontenera na odpady koszt około 2.300 zł, pomocy pracowników PGK w uporządkowaniu terenu posesji, m. in. ładowanie kontenerów, wywiezienie elektroodpadów, ściągnięcie mułu – koszt około 3.500 zł, dostarczenia opału (2 m3 drewna). Całkowita wartość pomocy finansowej udzielonej stronie przez Gminę w różnych formach wyniosła blisko 37.000 zł. Organ miał na uwadze konieczność zaspokojenia podstawowych potrzeb strony, m. in. naprawy pieca czy grzejników przed zimą. Ponadto, poza stroną ucierpiało 5 innych gospodarstw domowych w okolicy i Gmina udzieliła finansowego wsparcia także tym rodzinom. Gmina ma ograniczone środki finansowe i musi nimi gospodarować, mając na uwadze potrzeby także innych gospodarstw domowych, które ucierpiały w wyniku zalania.

W odwołaniu strona zarzuciła dysproporcję pomiędzy wysokością poniesionych przez nią strat (ponad 20.000 zł) a wysokością udzielonej jej pomocy przez GOPS. Według strony główną przyczyną podtopień i zalewania nieruchomości są wieloletnie zaniedbania utrzymania infrastruktury melioracyjnej. Od 2008 r. sytuacje takie się powtarzają, niejednokrotnie nawet dwukrotnie w ciągu roku. Strona zauważyła, że rowy melioracyjne nie są jej własnością i odmulanie rowów nie stanowi bezpośredniej pomocy dla niej, prawdziwa ilość szlamu wywiezionego z jej posesji jest niewiadoma, elektroodpady zalegają nadal na posesji, a dostarczony opał (drewno) nie nadaje się do palenia w piecu z powodu braku sezonowania (jest mokre). Ponadto wartości tych prac GOPS nie udokumentował.

Po rozpatrzeniu odwołania, Samorządowe Kolegium Odwoławcze we Wrocławiu decyzją z dnia 17 grudni 2024 r. nr SKO 4511.122.2024 utrzymało w mocy zaskarżona decyzję. Kolegium zaznaczyło, że zasiłek celowy nie ma charakteru odszkodowawczego i nie może być traktowany jako rekompensata za straty spowodowane zdarzeniem losowym. Nie stanowi też zadośćuczynienia ze strony Państwa, które nie ma obowiązku zapewnienia pomocy w remoncie każdej nieruchomości uszkodzonej przez zdarzenie losowe. Decyzja w przedmiocie zasiłku celowego jest decyzją uznaniową. Strona oszacowała poniesione straty na kwotę około 21.000 zł, przy czym kalkulacje zostały oparte m. in. o dowody zakupu zniszczonych rzeczy, tj. zmywarki, odkurzacza, kosiarki spalinowej i myjki ciśnieniowej. Na żadnym etapie postępowania, oprócz konieczności naprawy pieca, wymiany grzejników i zakupu opału, poszkodowana nie zgłaszała potrzeb na poziomie egzystencjalnym, których nie jest w stanie zaspokoić samodzielnie. Chodzi tu np. o konieczność remontu pomieszczeń codziennego użytku, którego koszt nie może być pokryty ze środków osoby poszkodowanej bez uszczerbku dla zaspokojenia innych niezbędnych potrzeb (np. zakupu żywności). Zadaniem zasiłku celowego nie jest przywrócenie sytuacji majątkowej strony, lecz wsparcie w najtrudniejszych sytuacjach życiowych. Tymczasem z listy zalanych rzeczy, wskazanych przez stronę, większość ma charakter jedynie wspomagający prowadzenie gospodarstwa domowego (np. zmywarka, kosiarka, myjka), nie są to bowiem rzeczy niezbędne do normalnego funkcjonowania osoby samotnie gospodarującej. Nie jest tez wykluczone, że po osuszeniu i wyczyszczeniu, niektóre przedmioty będą nadawały się do użytku. Poza tym Gmina udzieliła stronie wsparcia w postaci odmulenia rowów wokół posesji oraz uporządkowania terenu, którego szacunkowy koszt wyniósł około 37.000 zł. Co prawda strona kwestionuje wykonanie niektórych prac, jednak nie zmienia to faktu, że pomoc została udzielona. Na koniec Kolegium zwróciło uwagę, że fundusze organu pomocy społecznej są ograniczone i nie jest możliwe zaspokojenie wszystkich, nawet uzasadnionych potrzeb osób uprawnionych do świadczeń. Tym samym środki finansowe muszą być rzetelnie rozdzielane pomiędzy osoby wymagające wsparcia. Oprócz strony straty poniosło również 5 innych gospodarstw domowych w okolicy, którym również została udzielona pomoc.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz decyzji organu pierwszej instancji, a także nakazanie organowi udzielenia pomocy w większym rozmiarze, odpowiednim do poniesionych strat w wyniku klęski żywiołowej, zarzucając naruszenie: art. 40 ust. 1 – 3 ustawy o pomocy społecznej przez przyznanie pomocy w symbolicznej kwocie 2.000 zł w sytuacji poniesienia strat w kwocie co najmniej 21.000 zł. Skarżąca wyjaśniła, że jest zalewana od roku 2008, nawet i dwa razy w roku. Jest osobą niepełnosprawną i mieszka obecnie sama. Na swój koszt wstawiła drzwi, naprawiła piec i kupiła pralkę. Przedstawiła w GOPS-ie faktury na kwotę około 8.000 zł. Również na swój koszt oczyściła studnię, a na oczyszczenie szamba nie ma pieniędzy. Nie udało się uratować sprzętu ogrodniczego, kosiarki, piły, myjki ciśnieniowej, grzejników i materiałów budowlanych. Skarżąca zarzuciła, że elektrośmieci nadal zalegają na jej posesji, a oczyszczane rowy nie są jej własnością. Z GOPS-u otrzymała tylko 2 m3 mokrego drewna i 2.000 zł. Pod oknem ma górę śmieci i gliny. Według skarżącej wsparcia wymagają tylko 4 rodziny, a nie jak wskazuje organ 6 rodzin.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o oddalenie skargi, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t. j. Dz. U. z 2024 r., poz. 334) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. W myśl art. 145 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r., poz. 935, dalej p.p.s.a.), uwzględnienie skargi następuje w przypadku naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego lub innego naruszenia przepisów postępowania, jeśli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy.

Sąd uznał, że skarga zasługuje na uwzględnienie.

Materialnoprawną podstawę orzekania w niniejszej sprawie przez organy stanowiły przepisy ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2024 r. poz. 1283), dalej u.p.s. Stosownie do art. 39 ust. 1 i ust. 2 u.p.s. w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej może być przyznany zasiłek celowy. Zasiłek celowy może być przyznany w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych i leczenia, ogrzewania, w tym opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu.

Ponadto w myśl art. 40 ust. 2 i ust. 3 u.p.s. zasiłek celowy może być przyznany także osobie albo rodzinie, które poniosły straty w wyniku klęski żywiołowej lub ekologicznej, a zasiłek ten może być przyznany niezależnie od dochodu i może nie podlegać zwrotowi.

W rozpatrywanej sprawie, skarżąca otrzymała zasiłek celowy w wysokości 2.000 zł, jednakże zdaniem skarżącej wysokość przyznanego zasiłku jest zbyt niska w stosunku do wysokości poniesionych strat – ponad 21.000 zł.

Jak już powyżej wskazano, zgodnie z przepisami ustawy o pomocy społecznej zasiłek celowy może być przyznany w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej. Istotne w rozpatrywanej sprawie jest więc wyjaśnienie, co należy rozumieć pod pojęciem "niezbędnej potrzeby bytowej".

Z wyjaśnień skarżącej i przedłożonego przez nią materiału dowodowego (zdjęcia) wynika, że zalaniu uległa część posesji skarżącej, w tym kotłownia, stodoła, budynek gospodarczy, podwórze i ogród warzywny. Zniszczeniu uległ piec c.o., przeznaczone do zamontowania grzejniki, drzwi zewnętrzne i wewnętrzne, sprzęt gospodarstwa domowego, narzędzia i sprzęt ogrodniczy, materiały budowlane oraz ogród warzywny.

W rozpatrywanej sprawie organ odwoławczy uznał, że skarżąca pomimo poniesionych w wyniku zalania części posesji szkód majątkowych ma możliwość zaspokojenia "niezbędnej potrzeby życiowej", bowiem na żadnym etapie postępowania nie zgłaszała potrzeb na poziomie egzystencjalnym, oprócz konieczności naprawy pieca, wymiany grzejników i zakupu opału. Za "niezbędną potrzebę bytową" organ odwoławczy uznał zatem kwestię związaną z ogrzaniem posesji skarżącej.

Przez pojęcie "niezbędnej potrzeby bytowej" należy rozumieć potrzebę usprawiedliwioną ze względu na zachowanie życia, zdrowia, a także odgrywania ról społecznych, możliwości zarobkowania i pełnienia funkcji członka rodziny. Jest to potrzeba uzasadniona podstawowym katalogiem dóbr zasługujących na ochronę, z założenia konsumująca się jednorazowo, której zadość czyni zaspokojenie jej w minimalnym standardzie. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w wyroku z 4 września 2014 r., II SA/Go 482/14, LEX nr 1513358, przyjął, że "niezbędna potrzeba to taka, bez zaspokojenia której osoba nie może egzystować, to potrzeba związana z codziennym funkcjonowaniem każdego człowieka i niezbędna do normalnej, godnej egzystencji na poziomie elementarnym". Podobnie jak przy zasiłku okresowym ustawodawca wymienia szczególne okoliczności uzasadniające przyznanie omawianego świadczenia. Wyliczenie to ma charakter przykładowy, a ocena zgłaszanych potrzeb powinna być dokonywana z uwzględnieniem celów i zasad pomocy społecznej. Niemniej należy podkreślić, że katalog potrzeb, które leżą w orbicie działań pomocy społecznej, jest otwarty, a ich ocena zawsze wymaga indywidualnej analizy sytuacji konkretnej osoby i rodziny. Może się zatem zdarzyć, że ta sama potrzeba raz zostanie uznana za wymagającą zaspokojenia ze środków publicznych, a innym razem organ odmówi udzielenia pomocy (Iwona Sierpowska, pomoc społeczna. Komentarz. Wydanie VI, komentarz do art. 39).

Niezbędna potrzeba bytowa to potrzeba usprawiedliwiona ze względu na zachowanie życia, zdrowia i zwykłych stosunków ściśle związanych ze statusem: członka rodziny, osoby zarobkującej (pracownika, osoby wykonującej czynności zarobkowe), obywatela demokratycznego państwa prawnego. Bytowanie to zachowywanie życia w sposób pozwalający na prawidłowy rozwój fizyczny i psychiczny, zachowanie równowagi w więziach rodzinnych, wywiązywanie się z funkcji osoby utrzymującej rodzinę. Niezbędna potrzeba bytowa to potrzeba uzasadniona tylko podstawowym katalogiem dóbr zasługujących na ochronę. Potrzeba niezbędna to taka, której zadość czyni zaspokojenie jej w minimalnym standardzie, która z założenia ma charakter konsumujący się jednorazowo. Najmniejszy nakład środków i zabiegów organizacyjnych, który pozwoli stwierdzić, że zagrożenie lub naruszenie dobra ustało lub zostało usunięte, zaspokaja niezbędną potrzebę. Niezbędność to nieodzowność ze względu na możliwość utrwalenia się przeszkody (Wojciech Maciejko, Paweł Zaborniak, Ustawa o pomocy społecznej. Komentarz. Wydanie IV, komentarz do art. 39).

Należy przypomnieć, że w decyzji z dnia 1 października 2024 r. organ odwoławczy uznał, że "nie sposób ocenić, czy wysokość przyznanej pomocy jest adekwatna do rozmiaru poniesionej przez stronę straty i wystarczająca do zaspokojenia niezbędnych potrzeb bytowych". Dalej organ odwoławczy stwierdził, że "w aktach sprawy brak jest natomiast jakiejkolwiek, choćby szacunkowej, kalkulacji wysokości strat, jakich doznała strona w wyniku zdarzenia losowego. Wysokość przyznanego stronie zasiłku w odniesieniu do zakresu potrzeb, na jaki ma on być przeznaczony (naprawa lub zakup pralki, pieca, zmywarki, lodówki, odkurzacza, grzejników, drewna, zakup żywności do przetworów) budzi natomiast wątpliwość w kontekście przedłożonej faktury za naprawę kotła centralnego ogrzewania i wymianę grzejników, która opiewa na kwotę 4.500 zł. Jest to tylko jeden z wydatków, które strona będzie musiała ponieść w związku z zalaniem jej posesji". "W toku ponownego rozpatrywania sprawy organ pierwszej instancji powinien ustalić szacunkową wysokość strat poniesionych przez wnioskodawczynię w wyniku zdarzenia losowego, a przyznając zasiłek celowy ustalić jego wysokość w stopniu adekwatnym do rozmiaru niezbędnych potrzeb wnioskodawczyni, wymagających zaspokojenia".

Natomiast w zaskarżonej decyzji organ odwoławczy uznał, że skarżąca wśród potrzeb "na poziomie egzystencjalnym" zgłosiła jedynie konieczność naprawy pieca c.o., wymiany grzejników i zakupu opału, a więc zawężając zakres "niezbędnej potrzeby bytowej".

Należy zwrócić uwagę, że ustawodawca wprost przewidział, że zasiłek celowy może być przyznany w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności oraz niezbędnych przedmiotów użytku domowego,

Organ odwoławczy zatem przedwcześnie uznał, że w przypadku skarżącej nie została spełniona przesłanka braku możliwości "zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej", ponieważ większość przedmiotów, które uległy zniszczeniu nie służyły zaspokajaniu podstawowych potrzeb bytowych, w tym zalane w ogrodzie warzywa i owoce oraz zalany sprzęt gospodarstwa domowego.

Zgodnie z ogólnymi zasadami postępowania administracyjnego, organy administracji stoją na straży praworządności i podejmują kroki niezbędne do dokładnego ustalenia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli (art. 7 k.p.a.). Organy administracji publicznej są również zobowiązane w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy (art. 77 § 1 k.p.a.) i dopiero na podstawie całokształtu materiału dowodowego ocenić, czy dana okoliczność została udowodniona (art. 80 k.p.a.) Postępowanie wyjaśniające prowadzone przez organ administracji publicznej powinno być zakończone po zbadaniu wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla danej sprawy, których zakres określają przepisy prawa materialnego mające zastosowanie w sprawie. Z kolei w uzasadnieniu decyzji organ powinien m.in. wskazać dowody, na których się oparł oraz przyczyny, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej (art. 107 § 3 k.p.a.).

W rozpatrywanej sprawie, organ ponownie prowadząc postępowanie powinien jednoznacznie ustalić, jakie szkody i zniszczenia zgłoszone przez skarżąca mieszczą się w zakresie przesłanki ustawowej - "niezbędnej potrzeby bytowej", których skarżąca nie jest w stanie samodzielnie naprawić w ramach własnych możliwości i uprawnień oraz jaka jest wartość tych zniszczeń, choćby szacunkowa.

Poza tym trzeba mieć na uwadze, że decyzja o przyznaniu zasiłku celowego ma charakter uznaniowy. Oznacza to, że organ ma pewną swobodę decyzyjną co do ustalenia treści tej decyzji, związaną z realizowaniem określonej, w zależności od przedmiotu postępowania, polityki państwa. Uznaniowość przejawia się w możliwości wyboru treści rozstrzygnięcia w zależności od okoliczności sprawy, a w szczególności od posiadanych przez organy środków na świadczenia i liczby ubiegających się o nie osób. W ramach uznania organ decyduje zarówno o przyznaniu zasiłku celowego, jak i o jego formie i wysokości (por. np. wyrok WSA w Gliwicach z dnia 27 marca 2024 r., sygn. akt II SA/Gl 1984/23; wyrok WSA w Krakowie z dnia 5 lutego 2024 r., sygn. akt III SA/Kr 1595/23).

W przypadku decyzji uznaniowych kontrola sądowa ograniczona jest do badania, czy przy podejmowaniu decyzji organ administracji nie przekroczył granic swobodnego uznania, a więc czy zgodnie z art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a. ustalił wyczerpująco stan faktyczny sprawy, a dokonana ocena tych ustaleń znajduje oparcie w materiale dowodowym oraz swój wyraz w uzasadnieniu decyzji, sporządzonym zgodnie z art. 107 § 3 k.p.a. Uznaniowy charakter rozstrzygnięcia zasadniczo wyłącza sądową kontrolę wydanej decyzji z punktu widzenia jej celowości czy słuszności, gdyż jest to domeną swobodnego uznania organu administracji. Decyzja uznaniowa powinna jednak uwzględniać zasady ogólne określone w Kodeksie postępowania administracyjnego, a w zakresie meritum rozstrzygnięcia - także regulacje u.p.s. W przypadku gdy organ odmawia przyznania pomocy, bądź też - jak ma to miejsce w niniejszej sprawie - przyznaje ją, jednak w kwocie niższej niż oczekiwana przez skarżącą - uzasadnienie decyzji uznaniowej organu pomocowego powinno dostatecznie precyzyjnie wskazywać zarówno możliwości finansowe organu (m. in. ilość przeznaczonych na ten cel środków pieniężnych, którymi w danym okresie dysponuje organ, a także szacunkową liczbę osób zainteresowanych uzyskaniem danej formy pomocy), jak i sytuację osoby ubiegającej się o przyznanie świadczenia (por. wyrok WSA w Poznaniu z dnia 18 sierpnia 2020 r., sygn. akt IV SA/Po 141/20).

Uznanie administracyjne nie zwalnia zatem organów z obowiązku wszechstronnego i rzetelnego ustalenia stanu faktycznego oraz oceny sprawy w oparciu o całokształt materiału dowodowego, a także sporządzenia uzasadnienia zgodnego z wymogami wynikającymi z zasady przekonywania określonej w art. 9 k.p.a., a której rozwinięciem jest art. 107 § 3 k.p.a.

Organy w niniejszej sprawie jedynie ogólnie wskazały na ograniczone możliwości finansowe ośrodka pomocy społecznej i brak środków na wypłatę skarżącej zasiłku w kwocie wyższej.

Jednakże ponownie rozpoznając sprawę, organ powinien podać, jaką ilość środków pieniężnych otrzymał z przeznaczeniem na wypłatę zasiłków celowych, ewentualnie jaka kwota została przeznaczona na wypłatę zasiłków celowych osobom poszkodowanym w wyniku zdarzeń losowych (jeżeli kwota taka została wydzielona z ogólnej puli na wypłatę zasiłków celowych w związku ze zdarzeniami losowymi) oraz ilość osób (gospodarstw domowych) objętych pomocą w związku z zalaniami w 2024 r., a także średnią wypłat przypadającą na gospodarstwo domowe. Dopiero takie zestawienie uprawdopodobni brak środków na wypłatę zasiłku w wyższej kwocie niż kwota przyznana skarżącej.

Końcowo, należy zauważyć, że poniesienie straty jest jednym z głównych kryteriów przyznania pomocy społecznej, w tym zasiłku celowego. Niemniej świadczenia z pomocy społecznej nie mają jednak charakteru odszkodowawczego i nie mogą być traktowane jako rekompensata za straty spowodowane klęskami lub zdarzeniami losowymi.

Nie wyjaśniając wyżej wskazanych okoliczności organ naruszył art. 7, art. 77 § 1, art. 80 oraz art. 107 § 3 k.p.a.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a., Sąd orzekł o uchyleniu zaskarżonej decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego.