Wyrok z dnia 2025-06-04 sygn. II SA/Gd 92/25

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Katarzyna Krzysztofowicz (spr.) Sędziowie: Sędzia WSA Dariusz Kurkiewicz Asesor WSA Justyna Dudek - Sienkiewicz po rozpoznaniu w dniu 4 czerwca 2025 r. w trybie uproszczonym na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi A. L. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Gdańsku z dnia 5 grudnia 2024 roku, nr SKO Gd/5107/24 w przedmiocie specjalistycznych usług opiekuńczych uchyla zaskarżoną decyzję oraz decyzję Burmistrza Gminy Kartuzy z dnia 16 października 2024 roku, nr DP.5122.65.3536.2024.

A. L. (dalej jako: skarżąca) wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku skargę na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Gdańsku (dalej jako: Kolegium, SKO) z 5 grudnia 2024 r.,

nr SKO Gd/5107/24, utrzymującą w mocy decyzję Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Kartuzach (dalej jako: Kierownik GOPS), działającego z upoważnienia Burmistrza Gminy Kartuzy (dalej jako: Burmistrz) z 16 października 2024 r., nr DP.5122.65.3536.2024, w przedmiocie specjalistycznych usług opiekuńczych.

Skarga została wniesiona w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych sprawy:

Wnioskiem z 9 sierpnia 2024 r. skarżąca zwróciła się do GOPS o przyznanie specjalistycznych usług opiekuńczych (dalej jako: SUO) dla osób z zaburzeniami psychicznymi - dzieci A. L. i D. L., na okres od 1 września 2024 r. do 2 maja 2025 r. w zakresie godzinowym wskazanym we wniosku i zgodnie z zaświadczeniem lekarza specjalisty psychiatrii dzieci i młodzieży.

W piśmie z 23 sierpnia 2024 r. wnioskodawczyni zwróciła się o zmniejszenie płatności za SUO w najwyższej możliwej formie z uwagi na korzystanie z SUO przez więcej niż jedno dziecko, korzystanie z więcej niż dwu różnych zajęć oraz sposób ogrzewania mieszkania (uchwała antysmogowa) – konieczność zgromadzenia środków na zmianę instalacji grzewczej.

W dniu 9 września 2024 r. wnioskodawczyni dostarczyła do organu zaświadczenia od lekarza pediatry, że dzieci nie mogą korzystać z pomocy logopedycznej w ramach NFZ, a także, że dzieci będą potrzebować różnorodnych zajęć wspomagających.

Pismem z 5 września 2024 r. organ wezwał wnioskodawczynię do dostarczenia w terminie 14 dni zaświadczenia wydanego przez lekarza psychiatrę lub lekarza neurologa, z którego będzie wynikać, że dzieci są zaburzone psychicznie oraz do dostarczenia dokumentów potwierdzających, że dzieci korzystają już z zajęć/terapii/rehabilitacji lub innych świadczonych w ramach innych systemów (oświata, ochrona zdrowia), pod rygorem wydania decyzji odmownej.

Pismem z 16 września 2024 r. wnioskodawczyni wyjaśniła, że dzieci korzystały już z SUO dla dzieci i młodzieży z zaburzeniami psychicznymi na podstawie zaświadczeń lekarza specjalisty wskazujących na rozpoznanie autyzmu dziecięcego i diagnoza ta jest niezmienna. W aktualnym zaświadczeniu z 2 maja 2024 r., ważnym do 2 maja 2025 r., również zawarto rozpoznanie wraz z kodem jednostki chorobowej F84 według klasyfikacji ICD-10, tj. autyzmu dziecięcego dla syna i córki oraz dodatkowo F90, tj. zaburzeń hiperkinetycznych dla córki. Wobec tego nie jest zasadne dostarczanie kolejnego zaświadczenia. Strona wyjaśniła też, że dzieci uzyskują pomoc w placówkach oświatowych, choć na rok 2024/2025 nie zostały jeszcze opracowane Indywidualne Programy Edukacyjno - Terapeutyczne. Podkreśliła też, że na uzyskanym od GOPS druku widnieje błąd, gdyż druk odnosi się do realizacji Indywidualnego Programu Rewalidacyjno - Wychowawczego (dalej jako: IPRW), zaś jej dzieci nigdy nie posiadały orzeczeń o potrzebie zajęć rewalidacyjno -wychowawczych. Posiadają natomiast orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, na podstawie których tworzone są Indywidualne Programy Edukacyjno - Terapeutyczne (dalej jako: IPET).

W dniu 19 września 2024 r. została przeprowadzona aktualizacja wywiadu środowiskowego.

W dniu 1 października 2024 r. wnioskodawczyni dostarczyła zaświadczenia z placówek oświatowych dzieci o realizowanych formach wsparcia w roku szkolnym 2024/2025 oraz karty specjalistycznych usług opiekuńczych zrealizowanych w sierpniu 2024 r.

W tak ustalonym stanie faktycznym Kierownik GOPS - decyzją z 16 października 2024 r. - odmówił przyznania stronie pomocy społecznej w formie świadczeń niepieniężnych w postaci specjalistycznych usług opiekuńczych dla córki i syna skarżącej.

W uzasadnieniu zwrócono uwagę na nieznany dotychczas organowi fakt, że dzieci wnioskodawczyni nigdy nie posiadały orzeczeń o potrzebie zajęć rewalidacyjno -wychowawczych, lecz posiadają orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, na podstawie których tworzone są Indywidualne Programy Edukacyjno - Terapeutyczne. Wskazano też, że w aktualnych zaświadczeniach wydanych przez placówki oświatowe dzieci przeredagowano pytanie o to, czy dziecko posiada Indywidualny Program Rewalidacyjno - Wychowawczy na Indywidualny Edukacyjno - Terapeutyczny i udzielono odpowiedzi twierdzącej. Tymczasem organ dotychczas dysponował zaświadczeniami z placówek oświatowych, że dzieci posiadały opracowane Indywidualne Programy Rewalidacyjno - Wychowawcze. Podkreślono też, że udostępniany przez GOPS druk zaświadczenia jest tylko wzorem, zaś to placówka oświatowa ma odpowiednio przygotować dane.

Wyjaśniono, że organ celowo domagał się odpowiedzi o IPRW, gdyż jednym z ustalonych rodzajów specjalistycznych usług opiekuńczych jest zapewnienie dzieciom i młodzieży z zaburzeniami psychicznymi dostępu do zajęć rehabilitacyjnych i rewalidacyjno - wychowawczych, w wyjątkowych przypadkach, jeżeli nie mają możliwości uzyskania dostępu do zajęć o których mowa art. 7 ust. 1 ustawy z 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (tj. Dz.U. z 2024 r., poz. 917), dalej jako: "u.o.z.p.", w szczególności w przedszkolach, szkołach, placówkach opiekuńczo - wychowawczych, ośrodkach rehabilitacyjno - wychowawczych, w domach pomocy społecznej i podmiotach leczniczych, a także w domu rodzinnym. Wobec powyższego świadczenia, które ustawowo zapewnione są w ramach innych systemów takich jak oświata czy ochrona zdrowia, nie mogą być zastępowane świadczeniami z pomocy społecznej.

Z wydanych zaświadczeń wynika zaś, że dzieci wnioskodawczyni są objęte wsparciem ze strony szkoły/przedszkola w również w formie indywidualnych zajęć, oraz został dla nich przygotowany IPET. Ponadto, w sierpniu 2024 r. dzieci w ramach SUO korzystały z zajęć z oligofrenopedagogiem, logopedii, terapii pedagogicznej, integracji sensorycznej oraz terapii metodą Tomatisa (córka) oraz terapii pedagogicznej, integracji sensorycznej oraz zajęć metodą Tomatisa (syn). A zatem dzieci do tej pory nie wymagały rehabilitacji.

Organ podkreślił, że zajęcia rewalidacyjno - wychowawcze są realizowane na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 kwietnia 2013br. w sprawie warunków i sposobu organizowania zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim (Dz.U z 2020 r., poz. 1309), dalej jako: "rozporządzenie w sprawie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych". Zajęcia takie są przeznaczone dla dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno - wychowawczych wydane przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradniach specjalistycznych, zgodnie z przepisami w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych.

W związku tym, że dzieci wnioskodawczy nie posiadają takich orzeczeń, jak również z akt nie wynika, aby dzieci były zaburzone i wymagały rehabilitacji, nie było podstaw do uwzględnienia wniosku.

W odwołaniu od tej decyzji zarzucono naruszenie art. 8 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2024 r., poz. 572 ze zm.), dalej jako: "k.p.a.", poprzez odmowę przyznania SUO, mimo iż dzieci dotychczas korzystały z tej formy wsparcia. Strona zakwestionowała także żądanie przez organ przedłożenia orzeczeń o potrzebie zajęć rewalidacyjno - wychowawczych, które są wydawane dla dzieci z rozpoznanym głębokim upośledzeniem umysłowym, a dzieci wnioskodawczyni takiego nie posiadają – mają za to orzeczenia o kształceniu specjalnym wydane przez Poradnię Psychologiczno - Pedagogiczną. Takie orzeczenia określają potrzeby dziecka, jeżeli chodzi o potrzeby terapeutyczne w podmiocie oświatowym. Odwołująca się wyjaśniła, że dziecko uczęszczające do przedszkola ogólnodostępnego, integracyjnego czy nawet specjalnego na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego nie uczestniczy w zajęciach rewalidacyjno -wychowawczych, o których mowa powyżej, gdyż te formy wychowania szkolnego wzajemnie się wykluczają. Analogicznie sprawa ta wygląda w przypadku uczniów. Uczęszczanie przez dziecko do szkoły ogólnodostępnej, integracyjnej czy specjalnej na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego czy nawet nauczania indywidualnego wyklucza możliwość udziału w zajęciach rewalidacyjno -wychowawczych organizowanych na podstawie art. 7 u.o.z.p. W myśl przepisów oświatowych nie jest możliwe równoczesne korzystanie z zajęć rewalidacyjno -wychowawczych i uczęszczanie do przedszkola czy szkoły np. integracyjnej. Co więcej, nawet gdyby dziecko uczęszczało na zajęcia rewalidacyjno - wychowawcze, nie wyklucza to korzystania z innych rodzajów specjalistycznych usług.

Podkreślono też, że dzieci posiadają zaświadczenie lekarza psychiatry, sporządzone na wzorze opracowanym i udostępnionym przez organ, w którym wskazano na potrzebę realizacji SUO wraz ze wskazaniem jednostek chorobowych dzieci, które należą do kategorii zaburzeń psychicznych.

Organ zarzucił też brak korzystania przez stronę z systemów gwarantowanych opieki zdrowotnej oraz oświaty, choć przedłożyła ona zaświadczenia lekarza pediatry uzasadniające, dlaczego zajęcia w poradni logopedycznej w ramach NFZ nie są możliwe.

Decyzją z 5 grudnia 2024 r. Kolegium utrzymało w mocy decyzję organu I instancji.

W uzasadnieniu wskazano na oświadczenie strony złożone podczas wywiadu środowiskowego, że dzieci korzystają z zajęć w placówkach oświatowych i są objęte zajęciami rewalidacyjno - wychowawczymi, nie są objęte terapią logopedyczną, integracją sensoryczną, dlatego też strona złożyła przedmiotowy wniosek o przyznanie pomocy w formie specjalistycznych usług opiekuńczych.

Podkreślono, że wnioskowana pomoc w postaci dostępu do zajęć rehabilitacyjnych i rewalidacyjno - wychowawczych, może zostać przyznana dzieciom i młodzieży z zaburzeniami psychicznymi wyjątkowo. Może to nastąpić w sytuacji, gdy nie mają one możliwości uzyskania dostępu do zajęć, o których mowa w art. 7 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2022 r. poz. 2123 oraz z 2023 r. poz. 1972). Ten przepis ustawy odnosi się do dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo bez względu na stopień upośledzenia. Zwrócono uwagę, że rozporządzenie s.u.o. zostało wydane w oparciu o u.p.s., zaś w § 2 pkt 5 rozporządzenia s.u.o. odnosi się do zapisu art. 7 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego i przyznawania określonej pomocy dzieciom i młodzieży. Powyższe oznacza, że w pierwszej kolejności to dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo bez względu na stopień upośledzenia organizuje się naukę i zajęcia rewalidacyjno -wychowawcze, w szczególności w przedszkolach, szkołach, placówkach opiekuńczo-wychowawczych, ośrodkach rehabilitacyjno - wychowawczych. w domach pomocy społecznej i podmiotach leczniczych, a także w domu rodzinnym. Dla tych osób, organizuje się również rehabilitację leczniczą, zawodową i społeczną. Dlatego też pozytywne rozpatrzenie wniosku o SUO możliwe jest wyłącznie, gdy nie ma możliwości uzyskania dostępu do zajęć dla dzieci z zaburzeniami psychicznymi, o których stanowi przepis art. 7 u.o.z.p., czyli do zajęć organizowanych w podmiotach leczniczych lub w przedszkolach i szkołach, albowiem do takich uczęszczają dzieci strony.

Organ przeprowadził także szeroki wywód dotyczący tego, czy zdiagnozowany u dzieci wnioskodawczyni autyzm jest zaburzeniem psychicznym i stanął na stanowisku, że jest to zaburzenie rozwoju, które nie oznacza upośledzenia umysłowego. Ponadto rozpoznania zawarte w zaświadczeniach lekarza specjalisty psychiatrii z 2 maja 2024 r. są nieprecyzyjne, bowiem wskazane w zaświadczeniach jednostki chorobowe o symbolu F obejmują zarówno zaburzenia psychiczne, jak i rozwojowe, np. autyzm. Klasyfikacja chorób ICD-10 obowiązywała do dnia 1 stycznia 2022 r. Aktualnie została zastąpiona klasyfikacją chorób ICD-11, zgodnie z którą wszystkie całościowe zaburzenia rozwoju (F84) zostały połączone w jedną kategorię, zaburzenia ze spektrum autyzmu (6A02). W klasyfikacji zrezygnowano z podziału na autyzm dziecięcy, autyzm atypowy, zespół Aspergera i in., zamiast tego wprowadzając rozróżnienie na podstawie możliwych zaburzeń rozwoju intelektualnego i upośledzeń języka funkcjonalnego. Z kolei zaburzenia hiperkinetyczne (F90) zmieniono na zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (6A05) i wprowadzono podział na podtypy. Zaburzenia ze spektrum autyzmu (6A02) oraz zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (6A05) znalazły się w aktualnej międzynarodowej klasyfikacji chorób w rozdziale pn. Zaburzenia psychiczne, behawioralne lub neurorozwojowe. Oznacza to, że obie wskazane międzynarodowe klasyfikacje chorób rozstrzygają, iż autyzm oraz zaburzenia hiperkinetyczne nie stanowią zaburzeń psychicznych, o których mowa w przepisie § 2 pkt 5 rozporządzenia s.u.o.

Dalej zauważono, że w samych zaświadczeniach lekarza psychiatry nie określono wymogów, czyli rodzajów terapii, której wymaga każde z dzieci strony, jak też zakresu godzinowego każdej z nich, poprzestając jedynie na wskazaniu ilości godzin w miesiącu, ze wskazaniem treści § 2 pkt 5 rozporządzenia s.u.o. Brak jest także wykazania dlaczego akurat zaświadczenie wskazuje w przypadku córki 60 godzin miesięcznie, a w przypadku syna strony 40 godzin miesięcznie. Także w aktach sprawy brak jest jakiegokolwiek dowodu wskazującego na rodzaje niezbędnych zajęć. Natomiast z treści dokumentów sporządzonych przed organem I instancji w sierpniu 2024r., tj. w miesiącu gdy strona posiadała przyznane specjalistyczne usługi opiekuńcze, wynika, że córka w ramach tych usług korzystała z zajęć z oligofrenolopedagogicznych, logopedii, terapii pedagogicznej, integracji sensorycznej oraz terapii metodą Tomatisa, zaś syn korzystał z terapii pedagogicznej, integracji sensorycznej oraz zajęć metodą Tomatisa. Tego rodzaju terapie nie stanowią zajęć rehabilitacyjnych, chociażby już tylko z tego powodu, że autyzm nie jest chorobą i nie można jej wyleczyć. Stanowią one terapie stosowane wobec dzieci przy zdiagnozowanym autyzmie.

Co więcej, zajęcia rewalidacyjno - wychowawcze organizuje się dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim, posiadających orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno - wychowawczych wydane przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradniach specjalistycznych, zgodnie z przepisami w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno - pedagogicznych. Dzieci wnioskodawczyni nie mają orzeczeń o potrzebie zajęć rewalidacyjno - wychowawczych, ponieważ nie mają zdiagnozowanego upośledzenia umysłowego o stopniu znacznym. Stanowi to również potwierdzenie tego, że autyzm nie jest upośledzeniem umysłowym (zaburzeniem psychicznym), tylko rozwojowym.

Dodatkowo dzieci są objęte opieką zdrowotną w Centrum Medycznym [...], gdzie odbywają konsultacje logopedyczne. W szkole i przedszkolu (rok szkolny 2024/2025) dzieci w ramach Indywidualnego Programu Edukacyjno - Terapeutycznego były objęte konsultacjami indywidualnymi m.in. ze strony pedagoga; pedagoga specjalnego; oligofrenopedagoga oraz psychologa. Dodatkowo Centrum Medyczne posiada poradnię specjalistyczną zdrowia psychicznego, oferującą także świadczenia psychologiczne, w której przyjmują specjaliści lekarze psychiatrii i psychoterapeuci oraz poradnię logopedyczną. Z kolei z informacji Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej w K. z 5 czerwca 2024 r. wynika, że wnioskodawczym złożyła do tej poradni wniosek o objęcie dwójki dzieci terapiami: logopedyczną oraz pedagogiczną, lecz z uwagi na dużą ilość wniosków poradnia nie może określić daty rozpoczęcia terapii. Niemniej, także w tej poradni istnieje możliwość uzyskania dostępu do zajęć wymaganych dla dzieci.

Zatem wnioskodawczyni nie tylko ma możliwość uzyskania dostępu do zajęć, o których mowa w art. 7 u.o.z.p., zatem warunek wskazany w przepisie § 2 pkt 5 rozporządzenia s.u.o. nie został spełniony. Ponadto brak jest wykazania zaburzeń psychicznych u dzieci strony (autyzm nim nie jest).

Odnośnie zarzutu naruszenia art. 8 § 2 k.p.a. Kolegium wyjaśniło, że jego zastosowanie jest możliwe, jeżeli w sprawie zaistnieje ten sam stan faktyczny i prawny, choć nadal organ może odejść od dotychczasowej praktyki, o ile wskaże na uzasadnioną przyczynę/przyczyny takiego odejścia. W rozważanym wypadku takimi powodami był brak wykazania, że dzieci strony mają zaburzenia psychiczne, opisane w § 2 pkt 5 rozporządzenia. Organ I instancji, przy okazji wcześniejszych wniosków strony, nie badał tej kwestii, zaś wykazanie, że autyzm nie jest zaburzeniem psychicznym stanowi przyczynę odejścia od utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw w rozumieniu art. 8 § 2 k.p.a.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku skarżąca zarzuciła naruszenie art. 50 ust. 7 u.p.s., art. 7, art. 7a, art. 8 § 1, art. 10, art. 77, art. 79a § 1, art. 80 i art. 107 § 3 k.p.a. oraz rozporządzenia s.u.o., którego to normy prawa obligują organ administracji do orzekania wg stanu faktycznego i prawnego istniejącego w dacie wydania decyzji oraz do zebrania i oceny całokształtu materiału dowodowego, co ma wpływ na wynik sprawy. Stawiając te zarzuty skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej jej decyzji organu I instancji, a także o zasądzenie kosztów postępowania w sprawie.

W uzasadnieniu zarzucono, że w swojej decyzji Kolegium podjęło się charakterystyki autyzmu, nie podając jednak żadnych źródeł naukowych, badawczy, o które opierał swoje wywody. Przy tym dopuściło się naruszenia praw autorskich kopiując całe fragmenty artykułu ze strony internetowej [...], które nie odnoszą się do przypadku rozpatrywanej sprawy administracyjnej. Organ odwoławczy dopuścił się nieuprawnionego wyszukania w Internecie treści, które odpowiadają postawionej przez niego tezie. Natomiast treści opublikowane na tej stronie nie stanowią źródła prawa ani źródła naukowego i medyczno - badawczego, lecz są jedynie publikacją firmy P.. Takie uzasadnienie decyzji stanowi naruszenie art. 6 k.p.a.

Dalej strona wskazała, że powołanie się przez organ na klasyfikację chorób ICD 11 było nieuprawnione, bowiem ustawodawca w Polsce do dnia dzisiejszego nie wdrożył do stosowania tej klasyfikacji, a informacja o tym, że na dzień dzisiejszy obowiązuje klasyfikacja ICD 10 umieszczona jest na stronie Ministerstwa Zdrowia (www.gov.pl). Dodatkowo znajduje się tam informacja, że przewidywany czas na wdrożenie klasyfikacji ICD 11 w Polsce to 30 listopada 2027 r. Zatem aktualnie wersja ICD 10 jest jedyną w obowiązującą w prawie polskim klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych, a w okresie przejściowym państwa członkowskie WHO stosują wersję ICD 10. W związku z tym organ zobowiązany był wydać decyzję administracyjną na podstawie obowiązującego prawa. Zgodnie zaś z zapisami art. 3 ust. 1 u.o.z.p., przez zaburzenia psychiczne rozumie się choroby psychiczne, umysłowe oraz inne zaburzenia psychiczne. I do tej kategorii "inne zaburzenia psychiczne" należą całościowe zaburzenia rozwojowe, w tym Autyzm i Zespół Aspergera i osoby takie mogą korzystać ze specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi, przy spełnieniu określonych wymogów.

W ocenie strony organ - uznając, że dla otrzymania specjalistycznych usług opiekuńczych potrzeba, aby dzieci dysponowały orzeczeniem o potrzebie zajęć rewalidacyjno - wychowawczych, które jest wydawane w systemie oświaty dla dzieci z upośledzeniem głębokim(ICD 10- F73), które mogą spełniać obowiązek szkolny w Ośrodkach Rewalidacyjno - Wychowawczych. eliminuje inne upośledzenia, jak znaczne umiarkowane, które nie dają podstawy do otrzymania ww. orzeczenia. Prowadzi to do nieprawidłowego procedowania i działania na niekorzyść obywateli najbardziej bezbronnych, które powinny być objęte największą ochroną organów Rzeczpospolitej Polskiej. Zatem argument o braku orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjno - wychowawczych w systemie oświaty nie jest dokumentem, od którego uzależnione jest otrzymanie specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi z art. 18 ust. 1 pkt u.p.s.

Kolegium w decyzji powołało się także na to, że organ pomocy społecznej rozważa sytuację życiową osoby ubiegającej się o pomoc, jej stan zdrowia i na tej podstawie ustala zakres niezbędnych dla niej usług opiekuńczych, biorąc pod uwagę możliwości świadczenia pomocy przez ośrodek pomocy społecznej oraz potrzeby innych osób znajdujących się w sytuacji, o której mowa w ustawie. Strona natomiast w ramach dostępu do informacji publicznej uzyskała informację, że na dzień 20 września 2024 r. Gmina Kartuzy otrzymała 96,77% kwoty wnioskowanej na realizację specjalistycznych usług opiekuńczych. Urząd Wojewódzki wykazał również, iż wystąpił do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o brakujące środki, które to miały zostać uzupełnione po otrzymaniu środków z Ministerstwa.

Odnośnie podlegania przez dzieci opiece Centrum Medycznego [...]. skarżąca wyjaśniła, że placówka ta nie posiada w swojej ofercie Poradni Zdrowia Psychicznego dla dzieci i młodzieży, a wszelkie wymienione przez organ formy wsparcia, także psychoterapeutycznego czy w formie świadczeń psychologicznych w tym zakładzie leczniczym, są możliwe jedynie wobec osób dorosłych. Organ powołał się też na zaświadczenie Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej w K. informujące o złożeniu przez stronę wniosku o objęcie dzieci pomocą oraz o braku możliwości określenia daty rozpoczęcia terapii, uznając, iż także w tej poradni istnieje możliwość uzyskania dostępu do zajęć wymaganych dla dzieci. Do dnia dzisiejszego termin, a także ramy godzinowe świadczeń nie zostały określone, co w ocenie skarżącej nie jest gwarantowaną możliwością wsparcia.

W odpowiedzi na skargę Kolegium wniosło o jej oddalenie.

W piśmie z 13 lutego 2024 r. skarżąca wniosła o rozpoznanie sprawy w trybie uproszczonym.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku zważył, co następuje:

Stosownie do art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. z 2024 r., poz. 1267) w zw. z art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2024 r., poz. 935 ze zm.), dalej "p.p.s.a.", sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, a kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. W myśl art. 145 § 1 pkt 1 p.p.s.a. uchylenie zaskarżonej decyzji w całości albo w części następuje w przypadku stwierdzenia przez sąd naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy (lit. a), naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego (lit. b), innego naruszenia przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy (lit. c). Ponadto, zgodnie z treścią art. 134 § 1 p.p.s.a., sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną, z zastrzeżeniem art. 57a, zatem uwzględnia w granicach danej sprawy wszelkie naruszenia prawa a także przepisy, które powinny znaleźć zastosowanie w rozważanym wypadku. Jeżeli natomiast sąd nie dopatrzy się wskazanych naruszeń prawa, oddala skargę na podstawie art. 151 p.p.s.a.

Sądowej kontroli w niniejszej sprawie poddano decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z 5 grudnia 2024 r. oraz poprzedzającą ją decyzję Kierownika GOPS w Kartuzach, wydaną z upoważnienia Burmistrza Gminy Kartuzy, z 16 października 2023 r. o odmowie przyznania skarżącej pomocy społecznej w formie specjalistycznych usług opiekuńczych dla córki i syna. Podstawą odmowy było uznanie przez organy, że dzieci skarżącej nie cierpią na zaburzenia psychiczne, wykazane stosownym zaświadczeniem lekarza psychiatry, które uprawniałyby do ubiegania się o przedmiotową pomoc oraz nie legitymują się orzeczeniem o potrzebie zajęć rewalidacyjno - wychowawczych. Zdaniem Sądu taki pogląd organów narusza zarówno przepisy prawa materialnego, jak i procesowego, w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy.

Zgodnie z art. 50 ust. 2 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej

(Dz.U. z 2024 r., poz. 1283 ze zm.), dalej jako "u.p.s.", usługi opiekuńcze lub specjalistyczne usługi opiekuńcze mogą być przyznane również osobie, która wymaga pomocy innych osób, a rodzina, a także wspólnie niezamieszkujący małżonek, wstępni, zstępni nie mogą takiej pomocy zapewnić. Specjalistyczne usługi opiekuńcze, zgodnie z ust. 4, są to usługi dostosowane do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności, świadczone przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym. Stosownie zaś do ust. 7 powołanego przepisu minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje specjalistycznych usług opiekuńczych i kwalifikacje osób świadczących te usługi oraz warunki i tryb ustalania i pobierania opłat za specjalistyczne usługi opiekuńcze świadczone osobom z zaburzeniami psychicznymi, jak również warunki częściowego lub całkowitego zwolnienia z tych opłat, ze względu na szczególne potrzeby osób korzystających z usług, uwzględniając sytuację materialną tych osób.

Takie rozporządzenie zostało wydane przez Ministra Polityki Społecznej w dniu 22 września 2005 r. (Dz.U. z 2024 r., poz. 816), dalej jako "rozporządzenie s.u.o.". W § 2 tego aktu Minister wskazał rodzaje specjalistycznych usług opiekuńczych przewidując m.in. usługi w formie zapewnienia dzieciom i młodzieży z zaburzeniami psychicznymi dostępu do zajęć rehabilitacyjnych i rewalidacyjno-wychowawczych, w wyjątkowych przypadkach, jeżeli nie mają możliwości uzyskania dostępu do zajęć, o których mowa w art. 7 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2024 r., poz. 917), dalej jako "u.o.z.p.".

Z treści tych przepisów, jak słusznie wywiodły organy, wynika, że SUO w formie zajęć rewalidacyjno - wychowawczych jest możliwe dla osób z zaburzeniami psychicznymi i tylko w wyjątkowych wypadkach, gdy dostęp do takich zajęć nie jest możliwy w ramach innych systemów. Należy bowiem zauważyć, że zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze są realizowane w ramach kilku odrębnych systemów: pomocy społecznej - co jest regulowane przez u.p.s. oraz rozporządzenie w sprawie s.u.o., ochrony zdrowia - ustawa o ochronie zdrowia psychicznego, oraz oświaty (ustawa z dnia 16 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe; rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym). Sąd zgadza się przy tym z poglądem, że usługi opiekuńcze kierowane są przede wszystkim do osób samotnych, ponieważ nie mogą one liczyć na pomoc najbliższych. Omawianą pomoc mogą również otrzymać osoby mające rodziny, niemniej w tych przypadkach ustawodawca odwołuje się do zasady pomocniczości, zwracając uwagę na obowiązki opiekuńcze wynikające z więzi rodzinnych. Osobie wymagającej opieki można przyznać usługi opiekuńcze dopiero wówczas, gdy opieki nie mogą jej zapewnić najbliżsi członkowie rodziny oraz gdy taka pomoc nie jest możliwa w ramach innych systemów wsparcia. Jedną z najważniejszych zasad pomocy społecznej jest bowiem subsydiarność, w związku z czym świadczenia, które są ustawowo zapewniane w ramach innych systemów, nie mogą być zastępowane świadczeniami z pomocy społecznej. Świadczenia z pomocy społecznej uzupełniają więc środki, możliwości i uprawnienia własne osoby wymagającej pomocy (zob. m.in. wyroki NSA z 7 maja 2015 r., sygn. akt I OSK 2471/13, z 10 stycznia 2012 r., sygn. akt I OSK 1344/11, dostępne w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych, https://orzeczenia.nsa.gov.pl, CBOSA).

W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, że dzieci wnioskodawczyni uzyskują pomoc w formie terapii pedagogicznej, integracji sensorycznej, terapii metodą Tomatisa (syn i córka) oraz zajęć z oligofrenologopedą i logopedą (dodatkowo córka) w ramach oświaty (zajęcia w szkole i przedszkolu). Jednakże, jak wynika z przedłożonego do akt zaświadczenia lekarza psychiatry z 2 maja 2024 r., córka wymaga zajęć w wymiarze miesięcznym 60 godzin, zaś w szkole ma tylko 6 godzin, syn natomiast ma zalecone 40 godzin, a w szkole realizowane są tylko 4 godziny. Uprawnione było więc ubieganie się przez wnioskodawczynię o SUO w wymiarze większym niż zapewniono dzieciom, jako uzupełnienie tego, co rodzina jest w stanie uzyskać w ramach innych systemów. W aktach znajdują się także zaświadczenia lekarskie, że żadne z dzieci nie może korzystać z poradni logopedycznej w ramach NFZ.

Wobec tego, zdaniem Sądu, nieprawidłowe są wnioski organów, że w przedmiotowej sprawie dzieci wnioskodawczyni mają dostęp do zajęć, o których mowa w art. 7 u.o.z.p., a zatem zasadna jest już na tej podstawie odmowa, gdyż wymiar, w jakim zajęcia są realizowane w placówkach oświaty, nie wypełnia zaleceń lekarskich i tym samym aktualizuje się zasada subsydiarności pomocy społecznej. Natomiast przepisu § 2 pkt 5 rozporządzenia w sprawie SUO nie można rozumieć w ten sposób, że fakt zapewnienia dziecku zajęć, o których mowa w tym przepisie, w ramach innego systemu, wyklucza zupełnie możliwość przyznania SUO, bowiem mimo takiej dostępności, usługi mogą być konieczne ze względu na inny wymiar, jak ma to miejsce w rozważanym wypadku.

Po drugie, organy poddały w wątpliwość okoliczność, że dzieci wnioskodawczyni cierpią na zaburzenia psychiczne, wobec czego – ich zdaniem - zasadne stało się żądanie przedłożenia przez stronę aktualnych zaświadczeń wprost stwierdzających, że dzieci są zaburzone psychiczne oraz orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjno - wychowawczych.

Odnosząc się do powyższego należy stwierdzić, że organy administracji nie mają wiedzy i uprawień do tego, aby kwestionować diagnozy lekarskie, wykazane w stosownych zaświadczeniach. Tymczasem w swoim uzasadnieniu Kolegium podjęło szeroką polemikę z treścią zaświadczeń lekarza psychiatry z 2 maja 2024 r., w których u dzieci zdiagnozowano autyzm (kod F84.0) oraz u córki dodatkowo nadpobudliwość ruchową z deficytem uwagi (F90), próbując wykazać, że nie jest to zaburzenie psychiczne, tylko zaburzenie rozwoju, które nie uprawnia do korzystania z SUO w ramach pomocy społecznej. Przedstawiając tę argumentację Kolegium nie przytoczyło źródeł swoich twierdzeń, w szczególności nie podano, czy są to źródła naukowe, bowiem jak już wskazano, same organy administracji nie posiadają takiej wiedzy medycznej, aby stawiać diagnozy i podważać orzeczenia lekarza specjalisty. Co więcej, Kolegium opierało swoje tezy o nową klasyfikację chorób ICD-11, która jednakże jeszcze nie obowiązuje w polskim porządku prawnym. Nie ma więc znaczenia, że według nowej klasyfikacji całościowe zaburzenia rozwoju (F84) zostały połączone w jedną kategorię zaburzeń ze spektrum autyzmu, albowiem klasyfikacja ta nie ma mocy prawnej. Zgodnie z komunikatem Ministerstwa Zdrowia, od dnia 1 stycznia 2022 r. jedenasta rewizja Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób dla Statystyki Śmiertelności i zachorowalności (ICD-11) obowiązuje jako klasyfikacja międzynarodowa. Polska, podobnie jak inne kraje, ma około pięcioletni okres na wdrożenie tej rewizji klasyfikacji i dostosowanie jej do systemu krajowego. W wyniku prac prowadzonych przy Projekcie nr FERS.04.15-IP.07-0004/24 przetłumaczono elektroniczną wersję ICD-11 i materiały towarzyszące (CMKP), opracowano polskie wersje narzędzi WHO wspomagające przyszłych użytkowników (CeZ), opracowano i przeprowadzono pierwsze szkolenia e-learningowe i warsztaty online (CMKP, CeZ). Decyzja o dacie oficjalnego wprowadzenia w życie w Polsce ICD-11 zostanie podjęta po stwierdzeniu, że system opieki zdrowotnej jest gotowy na jej wdrożenie. Wymaga to co najmniej:

– nowelizacji aktów prawnych (ustaw i rozporządzeń) oraz zarządzeń Prezesa NFZ,

– dostosowaniu przez NFZ systemu rozliczania świadczeń opieki zdrowotnej i sprawozdawczości,

– dostosowaniu systemów teleinformatycznych świadczeniodawców, NFZ, ZUS, KRUS, GUS do korzystania z ICD-11,

– opracowaniu, prowadzeniu i udostępnieniu wszystkim zainteresowanym pełnego zestawu szkoleń e-learningowych i pomocy dydaktycznych umożliwiających samokształcenie przyszłych użytkowników ICD-11.

Informacja o terminie wdrożenia będzie podana do publicznej wiadomości z odpowiednim wyprzedzeniem (https://www.gov.pl/web/zdrowie/wdrozenia-icd-11; https://www.gov.pl/web/zdrowie/pytania-i-odpowiedzi-icd-11).

Także na stronie https://rsk3.ezdrowie.gov.pl/ w zakładce dotyczącej ICD-11 – polska wersja językowa podano, że obowiązujące od 24 listopada 2023 r. tłumaczenie klasyfikacji, jako wersja przedostateczna (pre-released) jest publikowana m.in. w celu szerokich konsultacji tłumaczenia oraz zebrania i przeanalizowanie zasadności uwag w celu ich uwzględnienia w wersji, która zostanie uznana za oficjalną. Udostępnienie niniejszego tłumaczenia nie oznacza, że ICD-11 wchodzi w życie. Decyzja o dacie oficjalnego wprowadzenia w życie w Polsce ICD-11 zostanie podjęta po stwierdzeniu, że zostały wprowadzone odpowiednie zmiany prawne, świadczeniodawcy i inne podmioty takie jak Narodowy Fundusz Zdrowia, będą miały zagwarantowany odpowiedni czas na przygotowanie się do stosowania polskiej wersji ICD-11, a ponadto krajowy system informacji zostanie dostosowany do posługiwania się nią.

Ponadto, niezależnie od faktu, że powoływana przez Kolegium klasyfikacja

ICD-11 nie obowiązuje, nadal zaburzenia ze spektrum autyzmu i razem z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi znalazły się w rozdziale pn. Zaburzenia psychiczne, behawioralne i nieprorozwojowe.

W związku z w tym, w ocenie Sądu, podstawą do żądania zaświadczenia stwierdzającego, że dzieci są zaburzone psychicznie, nie mogło być samowolne zakwestionowanie przez organ diagnozy medycznej wydanej dla dzieci wnioskodawczyni. Również żaden przepis prawa nie wskazuje, że dla potrzeb SUO z pomocy społecznej wymagane jest inne zaświadczenie, niż zaświadczenie lekarza zlecające specjalistyczne usługi opiekuńcze. Domagając się takiego dodatkowego zaświadczenia organy nie dostrzegły rozdzielności systemów wsparcia dzieci z zaburzeniami psychicznymi realizowanymi na gruncie oświaty i pomocy społecznej, choć wcześniej, przy ocenie, czy możliwe jest realizowane zajęć w ramach innych systemów, tę rozbieżność akcentowały. Rozdzielność ta ma natomiast ten skutek, że w przypadku zajęć rewalidacyjno-wychowawczych w ramach pomocy społecznej, wystarczające jest zlecenie specjalistycznych usług opiekuńczych wystawione przez lekarza specjalistę. Taki też wzór udostępnia MOPS w Kartuzach i na takim wzorze wystawiono zaświadczenia z 2 maja 2024 r. Nie ma zaś potrzeby stwierdzania osobnym zaświadczeniem, że osoba wymagająca pomocy jest zaburzona psychicznie, gdyż w zaświadczeniu zlecającym lekarz psychiatra dokonuje właściwej diagnozy zaburzenia psychicznego.

Natomiast dopiero w przypadku zajęć rewalidacyjno - wychowawczych w ramach systemu oświaty i systemu ochrony zdrowia, wymagane jest orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno - wychowawczych wydane przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno - pedagogicznych, w tym publicznych poradniach specjalistycznych, zgodnie z przepisami w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych. Taki wymóg stawia bowiem § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim, które zostało wydane na podstawie art. 7 ust. 3 u.o.z.p. Z kolei rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 7 września 2017 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, zostało wydane na podstawie art. 127 ust. 18 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (Dz. U. z 2023 r. poz. 900, 1672 i 1718), a nie pomocy społecznej.

W związku z rozdzielnością systemów dotyczących zajęć rewalidacyjnych i rewalidacyjno - wychowawczych z oświaty i zajęć rewalidacyjno - wychowawczych w ramach pomocy społecznej, nie można stosować restrykcji i wymogów z jednego systemu w drugim, jak uczyniono to w niniejszej sprawie. Jedynie w przypadku zajęć rewalidacyjno - wychowawczych organizowanych przez oświatę, ustawodawca zawęża tego rodzaju pomoc do dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim. Na gruncie pomocy społecznej i rozporządzenia w sprawie SUO, jak zauważyło samo Kolegium, zajęcia rewalidacyjno - wychowawcze z art. 7 u.o.z.p., do którego odnosi się § 2 pkt 5 rozporządzenia, odnoszą się do dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowym bez względu na stopień tego upośledzenia. Skoro więc przepisy ustawy i rozporządzeń wykonawczych, dotyczących systemu pomocy społecznej, nie wymagają, aby osoba, dla której ma być przyznana pomoc, była zaburzona psychicznie i to w stopniu głębokim, nieuprawnione było żądanie od wnioskodawczyni zaświadczenia, że jej dzieci są zaburzone psychicznie.

Reasumując, na gruncie art. 50 ust. 2 u.p.s. i § 2 pkt 5 rozporządzenia SUO, dla przyznania specjalistycznych usług opiekuńczych w formie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, nie jest wymagane zaświadczenie lekarza specjalisty, że osoba potrzebująca pomocy jest zaburzona psychicznie. Nie jest też wymagane orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno - wychowawczych, które są wydawane w ramach innego systemu pomocy dzieciom z zaburzeniami psychicznymi (system oświaty). Wystarczające jest wyłącznie zaświadczenie zlecające tego typu usługi wraz z diagnozą, wydane przez uprawnionego specjalistę. W konsekwencji, brak dokumentu żądanego przez organ pierwszej instancji w toku postępowania administracyjnego (zaświadczenie o zaburzeniu psychicznym dzieci, orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych) nie mógł być przyczyną odmowy przyznania wnioskowanych usług.

Błędnie też podnosi Kolegium, że zaświadczenia z 2 maja 2024 r. nie zawierają wymaganych elementów, w szczególności nie określają rodzajów terapii, której wymaga każde z dzieci oraz zakresu godzinowego każdej z nich. Należy zauważyć, że tak szczegółowego zakresu zaświadczenia nie sposób wywodzić z obowiązujących przepisów, a nadto lekarz specjalista sporządził zaświadczenie na formularzu przygotowanym i udostępnionym przez sam MOPS. W formularzu tym konieczne jest jedynie dokonanie rozpoznania oraz wskazanie rodzaju zlecanej usługi zgodnie z rozporządzeniem SUO, z podaniem miesięcznego wymiaru, lecz bez konkretyzacji co do rodzaju zajęć. W formularzu znajduje się również rubryka "zalecenia", lecz nie można przyjmować, że właśnie w tym miejscu lekarz specjalista ma rozpisać poszczególne zajęcia i ich czas. Wymagania, na jakie wskazuje Kolegium, stawiane są natomiast orzeczeniom o potrzebie zajęć rewalidacyjno - wychowawczych wydawanych przez zespoły orzekające w publicznych poradniach psychologiczno -pedagogicznych (§ 16 rozporządzenia w sprawie orzeczeń i opinii), które są wydawane dla celów pomocy dzieciom z zaburzeniami psychicznymi realizowanej przez oświatę, nie system pomocy społecznej.

Wobec tego nie było podstaw do kwestionowania prawidłowości sporządzenia zaświadczeń lekarskich z 2 maja 2024 r.

Zdaniem Sądu zasadny okazał się też zarzut naruszenia art. 8 § 2 k.p.a., poprzez odstąpienie bez nieuzasadnionej przyczyny od utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw w takim samym stanie faktycznym i prawnym. Jak podawała skarżąca, i czego nie kwestionowały organy, we wcześniejszych okresach jej dzieci miały przyznawane specjalistyczne usługi opiekuńcze w formie zajęć rewalidacyjno -wychowawczych z pomocy społecznej, a dokumentem, na podstawie którego świadczenie to przyznawano, było samo zaświadczenie lekarza specjalisty zlecające zajęcia rewalidacyjno - wychowawcze przy tożsamym rozpoznaniu u dzieci autyzmu i nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi.

Wprawdzie Sąd nie dysponuje tymi dokumentami, jak i aktami wcześniejszych postępowań z wniosków skarżącej o SUO, to ze względu na niekwestionowanie przez organ, iż takie usługi były przyznawane, Sąd uznał te fakty za przyznane przez organ. Zatem należało przyjąć, że stan faktyczny (posiadanie zaświadczeń lekarza specjalisty) nie ulegał zmianie w stosunku do obecnie rozpoznawanego wniosku. Nie ulega też wątpliwości, że jeżeli strona co roku ubiegała się o przedmiotową pomoc na kolejne okresy szkolne i przedszkolne, to w tym czasie przepisy prawa nie uległy zmianie. Zmieniła się natomiast interpretacja organów przepisu § 2 pkt 5 rozporządzenia w sprawie SUO, która zmierza do badania, czy osoby potrzebujące pomocy w formie SUO są zaburzone psychiczne i czy to zaburzenie jest wykazane zaświadczeniem lub szczególnym orzeczeniem. Jednakże, w ocenie Sądu, zmiana interpretacji przepisu przez organ nie wpisuje się w przesłankę "uzasadnionej przyczyny" odejścia od dotychczasowej praktyki, mimo braku zmiany stanu faktycznego i prawnego. Jest to bowiem zmiana arbitralna, dokonana z przekroczeniem kompetencji, bowiem dotykająca wiedzy specjalistycznej, medycznej i związana z zakwestionowaniem dokumentu, jakim jest zaświadczenie lekarza specjalisty oraz postawionej w nim diagnozy.

Uzasadniając odstąpienie od dotychczasowej praktyki orzeczniczej Kolegium wskazało, że rozpoznając dotychczasowe wnioski skarżącej nie badano kwestii tego, czy dzieci strony mają zaburzenia psychiczne. Uznając, że istnieje konieczność takiej weryfikacji aktualnie organy stanęły na stanowisku, że zdiagnozowane u dzieci zaburzenia nie są zaburzeniami psychicznymi, a więc nie jest możliwe ubieganie się przez skarżącą o SUO w formie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, dostępnych tylko dla dzieci zaburzonych psychicznie. Tymczasem, jak już wskazano, organy nie były uprawnione do kwestionowania przedłożonych przez wnioskodawczyni zaświadczeń lekarskich i postawionych w nich diagnoz, wobec czego samodzielna ocena przez organy zaburzeń dzieci wnioskodawczyni nie może zostać uznana za uzasadnioną przyczynę odstąpienia od dotychczasowej praktyki orzeczniczej.

Taką przyczyną nie może być też interpretacja, że na gruncie pomocy społecznej, dla przyznania SUO w formie zajęć rewalidacyjno - wychowawczych, konieczne jest legitymowanie się przez dzieci skarżącej orzeczeniami o potrzebie takich zajęć wydawanych przez poradnie psychologiczno - pedagogiczne. Interpretacja ta, jak już wskazano wcześniej, pomija rozdzielność systemów pomocy dla dzieci z zaburzeniami psychicznymi i przenosi wymogi stawiane ubiegającym się o pomoc z systemu oświaty na grunt systemu pomocy społecznej. Taka interpretacja rozszerzająca i stawianie wymogów nieprzewidzianych w aktach prawa wydanych dla konkretnych świadczeń, jest niedopuszczalna, a odstąpienie na jej podstawie od dotychczasowej praktyki orzeczniczej narusza zaufanie uczestników postępowania do władzy publicznej.

Mając to wszystko na uwadze sąd doszedł do przekonania, że wydane decyzje naruszają prawo w stopniu uzasadniającym ich uchylenie. Organy dokonały bowiem nieprawidłowej interpretacji art. 50 ust. 2 u.p.s. i § 2 pkt 5 rozporządzenia SUO uznając, że przyznanie opisanych w tych przepisach usług jest możliwe wyłącznie dla dzieci posiadających zaświadczenie lekarza stwierdzające, że są zaburzone psychicznie oraz dzieci legitymujących się orzeczeniem o potrzebie zajęć rewalidacyjno - wychowawczych wydawanym przez poradnie psychologiczno - pedagogiczne. Z kolei z naruszeniem art. 80 k.p.a. oceniły też przedłożone dowody, w szczególności zaświadczenia lekarza psychiatry, wykraczając poza swoje kompetencje, kwestionując dokonaną w nich diagnozę i stwierdzając, że autyzm nie jest zaburzeniem psychicznym. W konsekwencji tych naruszeń organ I instancji nieprawidłowo zastosował art. 50 § k.p.a. i wezwał wnioskodawczynię do dostarczenia zaświadczenia lekarza psychiatry lub neurologa, z którego wynikać będzie jednoznacznie, że dzieci są zaburzone psychicznie, a wobec nieprzedłożenia takich dokumentów, odmówił przyznania wnioskowanych usług. Takie działanie stanowiło też nieuzasadnione odstąpienie od dotychczasowej praktyki orzeczniczej wobec wcześniejszych wniosków skarżącej, naruszające zaufanie strony do organów władzy publicznej.

Z tych względów Sąd, działając na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c w związku z art. 135 p.p.s.a., uchylił zaskarżoną decyzję Kolegium oraz poprzedzającą ją decyzję Burmistrza z 16 października 2024 r.

Z uwagi na fakt, że wnioskowana pomoc jest udzielana na konkretny okres, w tym wypadku od 1 września 2024 r. do 2 maja 2025 r. (zgodnie z ważnością zaświadczenia lekarskiego z 2 maja 2024 r.), a okres ten już minął, Sąd nie może wydać zaleceń co do dalszego postępowania organów, gdyż w tym wypadku nie jest możliwe udzielenie pomocy za miniony okres. Niemniej, ze względu na istotne uchybienia procesowe i materialne decyzji konieczne było uchylenie kontrolowanych aktów, zaś ocena prawna Sądu ma walor prewencyjny, interpretacyjny i stabilizujący praktykę organów tak, aby na przyszłość uniknąć tego rodzaju naruszeń.

Sąd rozpoznał sprawę na posiedzeniu niejawnym w trybie uproszczonym, stosownie do art. 119 pkt 2 p.p.s.a., bowiem wniosek w tej sprawie zgłosiła skarżąca a żądaniu temu nie sprzeciwił się organ w wyznaczonym terminie.