Postanowienie z dnia 2001-04-18 sygn. III CZ 10/01

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZ 10/01

POSTANOWIENIE

Dnia 18 kwietnia 2001 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Jacek Gudowski (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Maria Grzelka

SSN Barbara Myszka

w sprawie z powództwa R. L.

przeciwko K. S., P. S. i E. S.

o zapłatę,

po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej

na posiedzeniu niejawnym w dniu 18 kwietnia 2001 r.

zażalenia pozwanych na postanowienie Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 24 listopada 2000 r., sygn. akt I ACz 523/00,

oddala zażalenie.

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 11 sierpnia 2000 r. Sąd Okręgowy w Lublinie odrzucił sprzeciw pozwanych od wyroku zaocznego z dnia 17 maja 1999 r., a zażalenie pozwanych na to postanowienie – orzeczeniem z dnia 19 października 2000 r. – Sąd Apelacyjny w Lublinie oddalił.

Postanowienie Sądu Apelacyjnego pozwani zaskarżyli kasacją, którą ten Sąd – postanowieniem z dnia 24 listopada 2000 r. – jako niedopuszczalną odrzucił.

W zażaleniu na to postanowienie, skierowane do Sądu Najwyższego, pozwani zakwestionowali stanowisko Sądu Apelacyjnego.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W związku z tym, że wyrok Sądu Okręgowego zaskarżony przez pozwanych kasacją został wydany w dniu 11 sierpnia 2000 r., to do postępowania kasacyjnego – także do złożenia i, ewentualnie, rozpoznania kasacji – mają zastosowanie przepisy kodeksu postępowania cywilnego w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (Dz.U. Nr 48, poz. 554), która weszła w życie z dniem 1 lipca 2000 r. (por. też art. 5 ust. 2 i art. 6 tej ustawy).

Stosownie do art. 392 § 1 k.p.c. w nowym brzmieniu, kasacja przysługuje od wydanego przez sąd drugiej instancji wyroku lub postanowienia w przedmiocie odrzucenia pozwu albo umorzenia postępowania kończących postępowanie w sprawie. Z porównania tego brzmienia z brzmieniem obowiązującym przed dniem 1 lipca 2000 r. wynika w sposób oczywisty, że ustawodawca zwęził zakres postanowień podlegających kasacji, przenosząc możliwość kwestionowania pozostałych postanowień kończących postępowanie w sprawie, dotychczas zaskarżalnych kasacją (np. postanowień w przedmiocie odrzucenia apelacji, skargi o wznowienie postępowania i tp.), do postępowania zażaleniowego przed Sądem Najwyższym (art. 393¹⁸ § 2 k.p.c.).

W tym stanie rzeczy, skoro jest oczywiste, że postanowienie zaskarżone przez pozwanych nie jest orzeczeniem „w przedmiocie” odrzucenia pozwu ani umorzenia postępowania, zatem zażalenie nie może być uznane za uzasadnione.

Na marginesie należy zwrócić uwagę, że w myśl art. 393¹⁸ § 2 k.p.c. zażalenie od postanowień kończących postępowanie, innych niż wymienione w art. 392 § 1 k.p.c., przysługuje do Sądu Najwyższego tylko wówczas, gdy w sprawie przysługuje kasacja oraz gdy postanowienie zostało wydane przez sąd drugiej instancji po raz pierwszy, a więc nie w wyniku rozpoznania zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji. W rozpoznawanej sprawie postanowienie zaskarżone kasacją zostało wydane przez Sąd Apelacyjny po rozpoznaniu zażalenia pozwanych na postanowienie Sądu Okręgowego odrzucające sprzeciw od wyroku zaocznego, w związku z czym, jakkolwiek kończy postępowanie, to jednak nie podlega zaskarżeniu w drodze zażalenia do Sądu Najwyższego. Z tych przyczyn nie wchodzi w grę problem ewentualnej konwersji środka odwoławczego wniesionego przez pozwanych.

Trzeba także stanowczo zaznaczyć, że – wbrew temu, co w nazbyt emocjonalnym tonie zarzuciła autorka zażalenia – na gruncie prawa procesowego cywilnego, co nauka zgodnie przyjmuje od kilku dziesięcioleci, nie funkcjonuje właściwa prawu materialnemu (prawu podmiotowemu) zasada praw słusznie nabytych. Właśnie w opozycji do tej zasady jest konstruowana zasada aktualności przepisów prawa formalnego, na której opiera się współczesne prawo cywilne procesowe (por. art. XV § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. Nr 43, poz. 297 ze zm.); zasada ta dopuszcza m.in. zmianę trybu (sposobu) postępowania w jego toku, łącznie ze znoszeniem instancji. W wypadku zmiany prawa procesowego, o dalszym przebiegu postępowania, o uprawnieniach stron, zakresie środków zaskarżenia, sposobu ich rozpoznawania itd. często decyduje więc element czasu, a więc z punktu widzenia stron – element losowy (por. uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2001 r., III CZP 49/00, OSNC 2001, nr 4, poz. 53). Teza skarżących, jakoby „prawo do kasacji stanowiło wolność ... uczestnika postępowania dokonania czynności konwencjonalnej – złożenia kasacji – wskutek której aktualizuje się obowiązek Sądu Najwyższego jej rozpoznania”, jest więc de lege lata chybiona.

Z tych przyczyn zażalenie pozwanych – jako bezzasadne – oddalono (art. 385 w związku z art. 397 § 2 i art. 393¹⁸ § 3 k.p.c.).