Wyrok z dnia 2024-12-12 sygn. III FSK 1048/24

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Jacek Brolik, Sędzia NSA Dominik Gajewski (sprawozdawca), Sędzia WSA (del.) Krzysztof Przasnyski, po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2024 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej M. G. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 18 kwietnia 2024 r., sygn. akt I SA/Gl 1494/23 w sprawie ze skargi M. G. na postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Katowicach z dnia 21 września 2023 r., nr 2401-IOD-2.4104.23.2023 UNP: 2401-23-211738 w przedmiocie podatku od spadków i darowizn 1) oddala skargę kasacyjną, 2) zasądza od M. G. na rzecz Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Katowicach kwotę 360 (słownie: trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach wyrokiem z 18 kwietnia 2024 r., sygn. akt I SA/GI 1494/23 oddalił skargę M. G. (dalej: skarżąca) na postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Katowicach (dalej: organ, DIAS) z 21 września 2023 r. w przedmiocie ustalenia kosztów postępowania.

Pełnomocnik skarżącej skargą kasacyjną zaskarżył w całości, powyższy wyrok zarzucając mu:

- naruszenie art. 8 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 644 z późn. zm., dalej, u.p.s.d.), przez jego błędną wykładnię - poprzez kilkukrotne ustalanie wartości spadku i mnożenie wstępnych wycen w tym zakresie, co wprost wynika z materiału dowodowego oraz bezzasadne obciążenie strony kosztami opinii biegłego;

- naruszenie art. 269 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 2651 z późn. zm., dalej: O.p.) poprzez ustalenie kosztów postępowania i obciążenie nimi strony przed prawomocnym zakończeniem przed sądami administracyjnymi sprawy podatku od spadku po zmarłym M. G.

Biorąc pod uwagę powyższe, wniesiono o uwzględnienie skargi kasacyjnej i uchylenie zaskarżonego orzeczenia w całości oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie. Nie wniesiono o przeprowadzenie rozprawy.

Działając na podstawie art. 179 p.p.s.a. organ wniósł odpowiedź na skargę kasacyjną, wnosząc o jej oddalenie oraz o wydanie rozstrzygnięcia o zwrocie kosztów postępowania, w tym zasądzenie od Skarżącego kosztów zastępstwa procesowego wg. norm przepisanych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:

Skarga kasacyjna wobec braku usprawiedliwionych podstaw nie zasługiwała na uwzględnienie.

Na wstępie należy wskazać, że zgodnie z art. 183 § 1 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, z urzędu zaś bierze pod rozwagę jedynie nieważność postępowania. Analiza akt sprawy wskazuje, że nie zachodzi żadna z przesłanek wskazanych w art. 183 § 2 p.p.s.a. Rozważania Naczelnego Sądu Administracyjnego mogą zatem dotyczyć jedynie naruszeń przepisów wskazanych w skardze kasacyjnej.

Przystępując do rozważań na tle podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienia należało wspomnieć, że zgodnie art. 193 zdanie drugie p.p.s.a., w brzmieniu obowiązującym od 15 sierpnia 2015 r., uzasadnienie wyroku oddalającego skargę kasacyjną zawiera ocenę zarzutów skargi kasacyjnej. W ten sposób wyraźnie określony został zakres, w jakim Naczelny Sąd Administracyjny uzasadnia z urzędu wydany wyrok w przypadku, gdy oddala skargę kasacyjną. Regulacja ta jako mająca charakter szczególny, wyłącza przy tego rodzaju rozstrzygnięciach odpowiednie stosowanie do postępowania przed tym Sądem wymogów dotyczących elementów uzasadnienia wyroku, przewidzianych w art. 141 § 4 w związku z art. 193 zdanie pierwsze p.p.s.a.

Na wstępie rozważań należy podkreślić, że zgodnie z art.183 p.p.s.a. skarga kasacyjna jest sformalizowanym środkiem zaskarżenia i Naczelny Sąd Administracyjny ( oprócz zbadania przesłanek nieważności postępowania) odnosi się tylko do zarzutów i ich uzasadnienia przedstawionych w skardze kasacyjnej. W przedmiotowej skardze kasacyjnej jej autor nie wyodrębnił oddzielnie zarzutów dotyczących naruszenia przepisów postępowania, które mogłyby mieć istotny wpływ na wynik sprawy jak i zarzutów dotyczących naruszenia przepisów prawa materialnego w ramach odrębnych podstaw kasacyjnych określonych w art. 174 p.p.s.a. stąd Naczelny Sąd Administracyjny odniesie się do kolejno wskazanych zarzutów w skardze kasacyjnej.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut dotyczący naruszenia przez Sąd I instancji art. 8 ust.4 ustawy o podatku od spadków i darowizn poprzez dokonanie jego wadliwej interpretacji. Z tym stanowiskiem nie sposób się zgodzić.

Zgodnie z tym przepisem, jeżeli nabywca nie określił wartości nabytych rzeczy lub praw majątkowych albo wartość określona przez niego nie odpowiada, według oceny naczelnika urzędu skarbowego wartości rynkowej, organ ten wezwie nabywcę do jej określenia, podwyższenia lub obniżenia, w terminie nie krótszym niż 14 dni od dnia doręczenia wezwania, podając jednocześnie wartość według własnej, wstępnej oceny. Jeżeli nabywca, pomimo wezwania, nie określił wartości lub podał wartość nieodpowiadającą wartości rynkowej, naczelnik urzędu skarbowego dokona jej określenia z uwzględnieniem opinii biegłego lub przedłożonej przez nabywcę wyceny rzeczoznawcy. Jeżeli organ podatkowy powoła biegłego, a wartość określona z uwzględnieniem jego opinii różni się o więcej niż 33% od wartości podanej przez nabywcę, koszty opinii biegłego ponosi nabywca.

Jak słusznie podkreślił Sąd I instancji, Skarżąca nie podała w ogóle wartości nieruchomości, wchodzącej w skład spadku, dlatego też organ podatkowy uprawniony był do zastosowania art. 8 ust. 4 u.p.s.d. Jak wynika bowiem z akt sprawy Organ pierwszej instancji 2 czerwca 2022 r. wezwał podatniczkę do określenia wartości przedmiotu spadku. W zakreślonym terminie podatniczka nie udzieliła odpowiedzi na pismo.

W związku z powyższym organ pierwszej instancji pismem z 28 lipca 2022 r. ponownie wezwał podatniczkę do określenia wartości przedmiotu spadku, informując jednocześnie, że według wstępnej, szacunkowej oceny organu, wartość nabytego spadku wynosi [...] zł. W związku z brakiem odpowiedzi organ pierwszej instancji postanowieniem z 23 września 2022 r. powołał rzeczoznawcę w celu określenia wartości nieruchomości, wchodzącej w skład spadku, o czym powiadomił pełnomocnika podatniczki. Postanowieniem z 30 grudnia 2022 r. organ pierwszej instancji ustalił koszty postępowania w wysokości 3.014,00 zł w sprawie ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego w podatku od spadków i darowizn z tytułu nabycia spadku i kosztami tymi obciążył podatniczkę.

Przepis art. 8 ust. 4 u.p.s.d. wbrew twierdzeniom autora skargi kasacyjnej nie zabrania organom podatkowym ustalania wstępnej wartości przedmiotu spadku, próbując uzyskać powyższą informację od podatniczki, a konsekwencją braku udzielenia odpowiedzi na wezwania było powołanie przez organ podatkowy biegłego celem ustalenia powyższej wartości. Konsekwencją zaś powyższego było prawidłowe uznanie przez Sąd I instancji zastosowania treści art. 269 § 1 Ordynacji podatkowej zgodnie z którym organ podatkowy ustala, w drodze postanowienia, wysokość kosztów postępowania, które obowiązana jest ponieść strona oraz termin i sposób ich uiszczenia. Postanowienie w sprawie kosztów postępowania jest więc odrębnym aktem administracyjnym, niezwiązanym z istotą sprawy lecz z czynnościami postępowania. Bez znaczenia zatem pozostaje kwestia związana z nieprawomocnym zakończeniem postępowania w przedmiocie podatku od spadków i darowizn na którą to okoliczność powoływał się autor skargi kasacyjnej.

Wobec niezasadności podniesionych w skardze kasacyjnej zarzutów, mając na uwadze, że zaskarżony wyrok nie narusza prawa, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 p.p.s.a. oddalił skargę. O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 204 pkt 1, art. 205 § 2 oraz art. 209 tej ustawy.