Wyrok z dnia 2000-10-04 sygn. III CKN 733/00

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CKN 733/00

W Y R O K

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 października 2000 r.

Sąd Najwyższy Izba Cywilna w składzie następującym:

Przewodniczący: SSN

Andrzej Wypiórkiewicz

Sędziowie:

SN - Antoni Górski (spraw.)

SN - Mirosława Wysocka

Protokolant: Bożena Kowalska

po rozpoznaniu w dniu 4 października 2000 r.

na rozprawie sprawy z powództwa K. F. przeciwko D. Ż.

o rozwiązanie umowy dożywocia i przeniesienia własności nieruchomości na skutek kasacji powoda

od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]. z dnia 13 lipca 1999 r., sygn. akt I A Ca […]

oddala kasację.

U Z A S A D N I E N I E

W postanowieniu z 7 lutego 1990 r. o dział spadku po R. i A. F. Sąd Rejonowy w K. zawarł rozstrzygnięcie o obciążeniu spadkowych nieruchomości ,,prawem dożywocia na rzecz K. F.”.

W pozwie wniesionym przeciwko D. Ż., której przyznana została część spadkowej nieruchomości, powód domagał się ,,rozwiązania umowy dożywocia” i przeniesienia na jego rzecz przypadających mu udziałów w nieruchomościach spadkowych.

Sąd Okręgowy w K., wyrokiem z 13 lipca 1999 r., oddalił to powództwo, a następnie Sąd Apelacyjny oddalił apelację powoda kwestionującą wyrok Sądu I-ej instancji. Oba Sądy uznały, że powodowi nie przysługuje uprawnienie dochodzenia rozwiązania stosunku dożywocia ustanowionego w orzeczeniu sądowym.

Wyrok Sądu Apelacyjnego zaskarżył pełnomocnik powoda kasacją, w której zarzucił nieważność postępowania oraz naruszenie art. 913 § 1 kc i art. 908 w zw. z art. 232 kpc. Na tej podstawie wnosił o uchylenie orzeczeń sądów obu instancji i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania, ewentualnie o wydanie wyroku reformatoryjnego na podstawie art. 393¹⁵ kpc.

Sąd Najwyższy zważył co następuje:

Kodeks cywilny przyjmuje w art. 212 kc, że spłaty i dopłaty wyrównujące wysokość udziału w przedmiocie współwłasności powinny mieć postać świadczenia pieniężnego. W orzecznictwie dopuszcza się w wyjątkowych wypadkach ,za zgodą obu stron tj. uprawnionego i zobowiązanego, określenie spłat lub dopłat także w innej formie, w szczególności przez zastosowanie w drodze analogii art. 908 kc. (por. uchwała S N z 5 kwietnia 1971 r. III CZP 12/71 OSNC 1972/1/2). Jeżeli już Sąd za zgodą zainteresowanych zdecyduje się przyznać w postanowieniu spłatę w postaci dożywotnich świadczeń w naturze, to stosowanie do nich przepisów kodeksu cywilnego o dożywociu jest możliwe tylko w sposób odpowiedni i to z dużą ostrożnością. W szczególności nie może mieć tu w ogóle zastosowania przepis art. 913 § 2 kc o rozwiązaniu stosunku dożywocia. Jak to bowiem wyjaśnił Sąd Najwyższy w cytowanym orzeczeniu rozwiązanie w takiej sytuacji dożywocia byłoby sprzeczne z celem i istotą zniesienia współwłasności i działu spadku, jakimi są ostateczne wyjście ze stanu niepodzielności i stabilizacja stosunków własnościowych. Można dodać, że ewentualne rozwiązanie takiego stosunku dożywocia oznaczałoby w gruncie rzeczy uchylenie prawomocnego orzeczenia podziałowego, do czego nie ma żadnej podstawy procesowej. Z tych względów należy dojść do wniosku, że rozwiązanie stosunku dożywocia ustanowionego w prawomocnym orzeczeniu sądowym jest niedopuszczalne co do samej zasady. Stąd też oddalenie powództwa, a następnie apelacji powoda w niniejszej sprawie było prawidłowe, a zarzuty kasacji o naruszeniu art. 908 § i art. 913 § 2 kc są bezpodstawne. W tej sytuacji zbędnym było prowadzenie dowodów mających potwierdzić słuszność zgłoszonego przez powoda roszczenia, co czyni niezasadnym zarzut kasacji uchybienia przez Sąd art. 232 kpc. Wreszcie na nieporozumieniu oparty jest zarzut nieważności postępowania. Autor kasacji uważa, że skoro niemożliwe jest rozwiązanie stosunku dożywocia ustanowionego w sprawie I Ns […] Sądu Rejonowego w K. to Sąd w niniejszej sprawie powinien był uchylić z urzędu tamto postanowienie podziałowe, jako nieważne. Bezpodstawność prawna takiego rozumowania jest oczywista. Nie ma bowiem procesowej możliwości uchylenia przez Sąd prowadzący jedną sprawę -orzeczenia wydanego w innej prawomocne zakończonej sprawie.

Dlatego kasacja nie mająca usprawiedliwionych podstaw podlegała oddaleniu na mocy art. 393¹² kpc. Jg [ał]