Wyrok z dnia 2023-10-26 sygn. II SAB/Go 102/23

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Jarosław Piątek Sędziowie Sędzia WSA Adam Jutrzenka-Trzebiatowski (spr.) Asesor WSA Kamila Karwatowicz po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w trybie uproszczonym w dniu 26 października 2023 r. sprawy ze skargi B.G. na bezczynność Burmistrza w przedmiocie rozpoznania wniosku I. zobowiązuje Burmistrza do rozpoznania wniosku skarżącej B.G. z [...] r., sprecyzowanego pismem z [...] r. w części dotyczącej przyznania zasiłku celowego na zabezpieczenie budynku i postawienia nowego dachu, w terminie 30 dni od dnia otrzymania odpisu prawomocnego wyroku wraz z aktami administracyjnymi, II. stwierdza, że Burmistrz dopuścił się bezczynności, która nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa, III. umarza postępowanie w pozostałym zakresie.

W dniu 30 czerwca 2022 r. B.G. złożyła za pośrednictwem Urzędu Miejskiego do Ośrodka Pomocy Społecznej (dalej jako Ośrodek) wniosek o zasiłek celowy na rozebranie dziurawego dachu. W uzasadnieniu wnioskodawczyni podała, że od 2020 roku pomimo tego, że OPS i SKO określili zabezpieczenie cieknącego dachu jako priorytet nie otrzymała jakiejkolwiek pomocy fizycznej, czy materialnej, ani finansowej. Podkreśliła, że tak zniszczony i nie zabezpieczony dach zagraża życiu i zdrowiu ludzi.

Zawiadomieniem z [...] lipca 2023 r., działający z upoważnienia Burmistrza - Dyrektor Ośrodka Pomocy Społecznej poinformował B.G. o wszczęciu postępowania w sprawie rozebrania dziurawego dachu we wsi [...].

Pismem z [...] lipca 2022 r. B.G. sprecyzowała wniosek z [...] czerwca 2022 r. wskazując, że wnosi o uzupełnienie zawiadomienia o wszczęciu postępowania o udzielenie bezzwrotnej pomocy w celu nie tylko na rozebrania dachu, ale również zabezpieczenia budynku i postawienia nowego dachu. Taki zakres wniosku wynika również z pisma skarżącej z [...] sierpnia 2022 r.

[...] lipca 2022 r. pracownicy socjalni przeprowadzili ze stroną wywiad środowiskowy. W piśmie z [...] lipca 2022 r. B.G. podała, że nie została zawiadomiona o przeprowadzeniu wywiadu. Pismem z [...] lipca 2022 r. Dyrektor Ośrodka Pomocy Społecznej przesłał Burmistrzowi kopię przeprowadzonego w dniu [...] lipca 2022 r. wywiadu środowiskowego.

Z kolei pismem z [...] lipca 2022 r. (wysłanym przez organ 27 lipca 2022 r.) Burmistrz poinformował stronę, że nie posiada środków finansowych na indywidualną pomoc mieszkańcom Gminy. Takimi środkami dysponuje Ośrodek Pomocy Społecznej i udziela jej zgodnie z ustanowionymi przepisami prawa i tam należy kierować wszelkie wnioski o pomoc. Jednocześnie Burmistrz podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko, zawarte w odpowiedziach na wcześniejszą korespondencję strony w przedmiotowej sprawie.

Burmistrz w piśmie z [...] listopada 2022 r. poinformował B.G., że w związku z tym, że wnioskuje ona o remont budynku gospodarczego, a nie mieszkalnego, który nie stanowi bezpośredniego zagrożenia życia, nie widzi możliwości wydatkowania środków pochodzących z budżetu gminy na remont prywatnej nieruchomości.

W skardze z [...] kwietnia 2023 r. (data wpływu do Sądu: 16 maja 2023 r.) B.G. podała, iż zwróciła się do Burmistrza o rozebranie dziurawego dachu, zabezpieczenie budynku i odbudowę dachu. Skarżąca opisała okoliczności sprawy, wymieniła liczne pisma kierowane do organu w sprawie poniesionych przez nią szkód dotyczących dachu w budynku gospodarczym, wymagającego rozebrania lub remontu, na które jej nie stać z uwagi na trudną sytuację materialną i niskie dochody.

Skarżąca podniosła, iż złożony przez nią wniosek z [...] czerwca 2022 r. nie został rozpoznany, nie otrzymała żadnej pomocy. Ośrodek Pomocy Społecznej wszczął postępowanie, którego nie zakończył. W związku z powyższym strona wniosła o podjęcie przez Sąd działań mających na celu zobligowanie organu do podjęcia odpowiednich działań.

Zarządzeniem z 25 lipca 2023 r., mając na uwadze treść skargi i pisma skarżącej z [...] maja 2023 r. wyłączono z akt sprawy o sygn. akt II SAB/Go 54/23 skargę B.G. na bezczynność Burmistrza w przedmiocie rozpoznania wniosku wyżej wymienionej z [...] czerwca 2022 r. i zarejestrowano sprawę pod sygnaturą II SAB/Go 102/23. Pod sygnaturą II SAB/Go 54/23 prowadzona była natomiast sprawa ze skargi B.G. na bezczynność Burmistrza w przedmiocie rozpoznania wniosku skarżącej z [...] sierpnia 2022 r.

W odpowiedzi na skargę Burmistrz wniósł o jej oddalenie wyjaśniając, że nie był bezczynny przy rozpoznawaniu przedmiotowego wniosku. Podniósł, że nie mógł zakwalifikować wniosku skarżącej jako umożliwiającego Gminie pozyskanie środków będących w dyspozycji Wojewody na usuwanie skutków klęsk żywiołowych. Organ zauważył, że zgodnie z pismem Wojewody z [...] lutego 2022 r. ([...]) ostateczne terminy składania takich wniosków upłynęły:

- 28 lutego 2022 r. – w zakresie zasiłków celowych do 6 tys. zł na tzw. pomoc doraźną,

- 4 marca 2022 r.- w zakresie zasiłków celowych do 100.000 zł (budynki gospodarcze) oraz do 200.000 zł (budynki mieszkalne).

Organ wyjaśnił również, że z uwagi na to, że wniosek skarżącej wpłynął

30 czerwca 2022 r., nie miał żadnych możliwości prawnych działania w tym zakresie. Jednocześnie organ zauważył, że skarga powinna być odrzucona, albowiem przedmiotowy wniosek z [...] czerwca 2022 r. jest przedmiotem innego toczącego się przed WSA w Gorzowie Wlkp. postępowania (sygn. akt II SAB/Go 54/23), będącego konsekwencją skargi z [...] kwietnia 2023 r.

W piśmie procesowym z [...] sierpnia 2023 r. Dyrektor Ośrodka Pomocy Społecznej poinformował Sąd, że postępowanie w sprawie udzielenia pomocy finansowej skarżącej na pokrycie części kosztów naprawy zniszczonego dachu jest nadal w toku; wszczęte zostało w dniu [...] marca 2021 r., do których dołączono wniosek z [...] czerwca 2022 r. Wyjaśnił również, że skarżąca od lutego 2019 r. zgłasza uszkodzenie dachu na budynku gospodarczym, w wyniku czego uzyskała pomoc

w formie specjalnego zasiłku celowego w wysokości 700,00 zł przeznaczonego na zabezpieczenie cieknącego dachu (decyzja nr [...] z dnia [...] lutego 2019 r.). Dnia 3 stycznia 2020 r. skarżąca złożyła podanie o pomoc finansową dookreślając wysokość wnioskowanej pomocy na kwotę 7.000 zł z przeznaczeniem na remont dachu, w związku z powyższym otrzymała decyzję odmowną nr [...] z [...] stycznia 2020 r. z uwagi na przekroczenie kryterium dochodowego.

12 marca 2021 r. strona ponownie złożyła podanie o pomoc finansową na naprawienie dziurawego dachu i decyzją z [...] kwietnia 2021 r., nr [...] organ przyznał jej specjalny zasiłek celowy w wysokości 400,00 zł na zabezpieczenie dziurawego dachu. Po rozpoznaniu odwołania, Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z [...] czerwca 2021 r., nr [...] uchyliło decyzję z [...] kwietnia 2021 r. i przekazało sprawę organowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Decyzją z [...] czerwca 2021 r., nr [...] ponownie przyznano skarżącej specjalny zasiłek celowy w wysokości 400,00 zł na zabezpieczenie cieknącego dachu. B.G. ponownie odwołała się do SKO, nie zgadzając się z kwotą przyznanej pomocy. Decyzją z [...] sierpnia 2021 r., nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję organu I instancji.

Dalej organ wyjaśnił, że zawiadomieniem z [...] września 2021 r. powiadomił skarżącą o wszczęciu postępowania w sprawie wyjaśnienia przyczyn nieodebrania przyznanego decyzją z [...] czerwca 2021 r., nr [...] specjalnego zasiłku celowego w wysokości 400,00 zł na zabezpieczenie cieknącego dachu. Skarżąca nie wypowiedziała się co do zebranych dowodów i materiałów oraz nie zgłosiła żadnych żądań. W związku z powyższym organ I instancji wydał decyzję nr [...] z dnia [...] października 2021 r. wygaszającą decyzję z [...] czerwca 2021 r., nr [...] dotyczącą wniosku z dnia [...] marca 2021 r.

W dniu 26 października 2021 r. do Ośrodka Pomocy Społecznej wpłynęło pismo B.G., kierowane do Samorządowego Kolegium Odwoławczego, dotyczące decyzji z [...] października 2021 r., nr [...]. W powyższym piśmie strona poinformowała organ, że wyżej wskazana decyzja nie jest prawna i nie może zostać wydana kolejna decyzja rozstrzygająca w tym postępowaniu, ponieważ postępowanie sygnatura nr [...] wszczęte dnia [...] marca 2021 nie zostało jeszcze zakończone, gdyż złożyła w dniu 30 września 2021 r. skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp.

Decyzją z [...] października 2021 r. Dyrektor Ośrodka Pomocy Społecznej

uchylił decyzję z [...] października 2021 r., nr [...], uznając oświadczenie strony z [...] października 2021 r. jako informację o wniesieniu odwołania do WSA. Jednocześnie organ wyjaśnił, że decyzję z [...] października 2021 r. wydał, albowiem nie otrzymał informacji od skarżącej oraz od Samorządowego Kolegium Odwoławczego o jej odwołaniu z [...] września 2021 r. i dlatego wszczął postępowanie zakończone decyzją z [...] czerwca 2021 r., nr [...] z powodu niepodjęcia świadczeń przez osobę uprawnioną przez kolejne 2 miesiące kalendarzowe.

Dnia 4 lipca 2022 r. do Ośrodka Pomocy Społecznej przekazano z Urzędu Miejskiego kserokopię pisma skarżącej z [...] czerwca 2022 r. w sprawie rozebrania dziurawego dachu na posesji B.G. w miejscowości [...]. Organ wyjaśnił, że w trakcie przeprowadzonego wywiadu środowiskowego ustalono, że wskazane argumenty dotyczące zdarzenia losowego/kęski żywiołowej nie mają uzasadnienia z uwagi na:

1. fakt posiadania wiedzy przez organ, że uszkodzenie budynku gospodarczego nie nastąpiło w wyniku klęski żywiołowej, gdyż strona zgłasza potrzebę naprawy uszkodzonego dachu wnioskami z lat 2019/2021;

2. w okresie 30 dni poprzedzających złożenie wniosku nie miały miejsca zdarzenia mające charakter i znamiona klęski żywiołowej;

3. budynek gospodarczy nie wpisywał się w "Zasady udzielania, ze środków rezerwy celowej budżetu Państwa na przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych, pomocy finansowej w formie zasiłków celowych, o których mowa w ustawie o pomocy społecznej, dla rodzin lub osób samotnie gospodarujących, poszkodowanych w wyniku zdarzeń noszących znamion klęsk żywiołowych z dnia 21 czerwca 2021 wydanych przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji

Na podstawie powyższego organ ustalił, iż wniosek podlega rozpatrzeniu na podstawie ustawy o pomocy społecznej i z uwagi na przekroczenie kryterium dochodowego strona kwalifikuje się do uzyskania pomocy w formie specjalnego zasiłku celowego.

Decyzją z [...] października 2023 r., nr [...] Burmistrz, rozpoznając wniosek skarżącej z [...] czerwca 2022 r., odmówił przyznania jej zasiłku celowego z przeznaczeniem na pokrycie wydatków związanych z rozebraniem dziurawego dachu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Przedmiotową sprawę Sąd rozpoznał na posiedzeniu niejawnym w trybie uproszczonym na podstawie art. 119 pkt 4 i art. 120 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634, dalej jako p.p.s.a.). W myśl tej regulacji, sprawa może być rozpoznana w trybie uproszczonym, jeżeli przedmiotem skargi jest bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania.

Zgodnie z art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 2492) sądy administracyjne kontrolują działalność administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Stosownie do treści art. 3 § 2 pkt 8 p.p.s.a., kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje między innymi orzekanie w sprawach skarg na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania w przypadkach określonych w pkt 1- 4a.

Przedmiot skargi w niniejszej sprawie stanowiła bezczynność, której zdaniem skarżącej dopuścił się Burmistrz w sprawie rozpoznania złożonego przez nią wniosku z [...] czerwca 2022 r., sprecyzowanego pismem z [...] lipca 2022 r. o udzielenie zasiłku celowego na rozebranie dachu, zabezpieczenia budynku i postawienia nowego dachu.

Skarżąca w skardze określając organ, wskazała Ośrodek Pomocy Społecznej

oraz Burmistrza. Należy podkreślić, że głównymi wykonawcami zadań socjalnych w gminie są ośrodki pomocy społecznej wchodzące w skład lokalnej administracji samorządowej. W gminach miejskich instytucje te noszą nazwę miejskich ośrodków pomocy społecznej, w gminach wiejskich - gminnych ośrodków pomocy społecznej. Ośrodki tworzone są na podstawie uchwały rady gminy, która nadaje im statut i przekazuje w zarząd określone mienie. Podmioty te nie mają osobowości prawnej, mają status jednostek budżetowych. Ustawa z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 901; dalej jako u.p.s.) nie określa sposobu tworzenia, likwidacji, struktury organizacyjnej ani finansowych zasad funkcjonowania omawianych jednostek. Odpowiednich regulacji należy poszukiwać w innych źródłach prawa, w tym w ustawie z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2023 r., poz. 40 ze zm., dalej u.s.g.). Głównym zadaniem ośrodków pomocy społecznej jest ustalanie uprawnień do świadczeń i ich przyznawanie. Sprawy dotyczące świadczeń rozstrzygane są w formie aktu administracyjnego. Kompetencje do wydawania decyzji w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej u.s.g. przyznaje wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta), o ile przepisy szczególne nie zawierają odmiennych regulacji (art. 39 ust. 1). Co prawda w art. 110 ust. 7 u.p.s. wskazano, że wójt (burmistrz, prezydent miasta) udziela kierownikowi ośrodka pomocy społecznej upoważnienia do wydawania decyzji administracyjnych w indywidualnych sprawach z zakresu pomocy społecznej należących do właściwości gminy, jednakże przeniesienie kompetencji orzeczniczych na kierownika ośrodka nie zmienia właściwości organu. Przeniesienie kompetencji orzeczniczych w sprawach z zakresu pomocy społecznej na kierownika ośrodka pomocy społecznej nie powoduje zmiany właściwości organu, a wydana w sprawie decyzja jest w dalszym ciągu decyzją wójta (burmistrza, prezydenta miasta), stosownie do ogólnej zasady wyrażonej w powołanym art. 39 ust. 1 u.s.g. W dalszym ciągu piastun funkcji określonego organu zachowuje swoje kompetencje, a kierownik ośrodka pomocy społecznej podejmuje decyzje wyłącznie z jego upoważnienia i w zakresie jego kompetencji (por. wyrok WSA w Szczecinie z 4 kwietnia 2019 r. II SA/Sz 64/19). Nadal jest to decyzja organu, który udzielił upoważnienia (por. wyrok NSA z 27 października 2015 r., I OSK 1420/15). W związku z tym w oznaczeniu organu musi być wskazany podmiot upoważniony ustawowo do wydania decyzji, czyli wójt (burmistrz, prezydent miasta). Osoba w rzeczywistości wydająca decyzję i ją podpisująca, działa wówczas z upoważnienia wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

W związku z tym Sąd uznał za skarżony organ Burmistrza, a nie Dyrektora Ośrodka Pomocy Społecznej, działającego z upoważnienia Burmistrza (zarządzenie z dnia [...] kwietnia 2021 r., nr [...]). Fakt udzielenia w 2021 r. upoważnienia do wydawania decyzji administracyjnych w indywidualnych sprawach z zakresu pomocy społecznej należących do właściwości gminy i podejmowania pozostałych czynności z zakresu pomocy społecznej, nie spowodował zmiany właściwości organu.

Odnosząc się natomiast do wymogów formalnych wniesionej skargi umożliwiających jej merytoryczną ocenę, Sąd uznał, że zostały one spełnione, tj. skarżąca poprzedziła wniesienie tej skargi złożeniem ponaglenia w trybie art. 37 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 775). Stosownie do tego przepisu na niezałatwienie sprawy w terminie określonym w art. 35 k.p.a. lub przepisach szczególnych ustalonym w myśl art. 36 k.p.a., ani w terminie wskazanym zgodnie z art. 36 § 1 (bezczynność), lub postępowanie jest prowadzone dłużej niż jest to niezbędne do załatwienia sprawy (przewlekłość) stronie służy ponaglenie (§ 1) wnoszone do organu wyższego stopnia za pośrednictwem organu prowadzącego postępowania, a jeżeli nie ma takiego organu – do organu prowadzącego postępowanie (§ 3). Wymóg złożenia ponaglenia przed wniesieniem skargi przewiduje także art. 52 i art. 53 § 2 b p.p.s.a.

Skarżąca, która działała bez pełnomocnika, złożyła szereg pism, w których skarżyła się na nierozpoznanie m.in. jej wniosku z [...] czerwca 2022 r. (zob. pisma

z [...] grudnia 2022 r., [...] grudnia 2022 r., [...] stycznia 2023 r.), które wniesione zostały do Burmistrza oraz do Wojewody. Mimo jednak, że nie zostały one złożone do właściwego organu, którym jest w tym przypadku Samorządowe Kolegium Odwoławcze, to zdaniem Sądu nie miało wpływu na ocenę spełnienia opisanego wymogu formalnego. Zwrócić należy uwagę na stanowisko NSA, który w wyroku z 26 stycznia 2021 r., II OSK 2203/20 wskazał na obowiązek przekazania ponaglenia według właściwości. NSA zauważył, że jeśli ponaglenie stanowi podanie w rozumieniu k.p.a., to zgodnie z art. 65 § 1 i 2 k.p.a. jego wniesienie nawet do organu niewłaściwego jest skuteczne i powinno skutkować przekazaniem do organu właściwego, z jednoczesnym zawiadomieniem wnoszącego podanie. Powołany przepis służy temu, aby mimo wniesienia podania do organu niewłaściwego zostało ono doręczone organowi właściwemu oraz aby strona z powodu swego błędu nie poniosła szkody (por. postanowienie NSA z 11 grudnia 2019 r., II OSK 3655/19). Zatem należało stwierdzić, że Burmistrz, a także Wojewoda nie dopełnili w istocie obowiązku przekazania ponagleń skarżącej (w których jest mowa o braku rozpoznania wniosku z [...] czerwca 2022 r. i braku wydania decyzji administracyjnej), według właściwości do organu wyższego stopnia, tj. do SKO. Wobec powyższego, wspomniane ponaglenia złożone przez skarżącą, należało uznać za wypełniające wymóg otwierający drogę do złożenia skargi na bezczynność do sądu administracyjnego. Tym bardziej, że w przypadku wniesienia ponaglenia, jego wynik nie ma znaczenia dla oceny spełnienia wymogu formalnego skutecznego wniesienia skargi, ani też Sąd nie jest w żaden sposób związany wynikiem takiego postępowania.

Wobec stwierdzenia zatem, że przedmiotowa skarga podlega merytorycznemu rozpoznaniu wskazać należy, iż zgodnie art. 149 § 1 p.p.s.a. sąd, uwzględniając skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organy w sprawach określonych w art. 3 § 2 pkt 1-4 albo na przewlekłe prowadzenie postępowania

w sprawach określonych w art. 3 § 2 pkt 4a p.p.s.a.: 1) zobowiązuje organ do wydania

w określonym terminie aktu, interpretacji albo do dokonania czynności; 2) zobowiązuje organ do stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających

z przepisów prawa; 3) stwierdza, że organ dopuścił się bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania. W myśl art. 149 § 1a p.p.s.a. orzekając, że organ dopuścił się bezczynności sąd jednocześnie stwierdza, czy bezczynność organu lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa. Na podstawie art. 149 § 2 p.p.s.a. sąd, w przypadku, o którym mowa w § 1, może ponadto orzec

z urzędu albo na wniosek strony o wymierzeniu organowi grzywny w wysokości określonej w art. 154 § 6 lub przyznać od organu na rzecz skarżącego sumę pieniężną do wysokości połowy kwoty określonej w art. 154 § 6.

Pojęcie bezczynności zostało zdefiniowane w powołanym art. 37 § 1 pkt 1 k.p.a., zgodnie, z którym ma ona miejsce w sytuacji, gdy organ nie załatwił sprawy w terminie określonym w art. 35 k.p.a. lub w przepisach szczególnych, ani w terminie wskazanym zgodnie z art. 36 k.p.a. Zgodnie z art. 35 k.p.a. organy administracji publicznej obowiązane są załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki (§ 1). Niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone w oparciu o dowody przedstawione przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub w oparciu o fakty i dowody powszechnie znane albo znane z urzędu organowi, przed którym toczy się postępowanie, bądź możliwe do ustalenia na podstawie danych, którymi rozporządza ten organ (§ 2). Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym - w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania (§ 3). Przepisy szczególne mogą określać inne terminy rozpoznania sprawy (§ 4). Zarazem, do terminów określonych w przepisach poprzedzających nie wlicza się terminów przewidzianych w przepisach prawa dla dokonania określonych czynności, okresów zawieszenia postępowania, okresu trwania mediacji oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo przyczyn niezależnych od organu (§ 5). Organ – zgodnie z art. 36 k.p.a. – ma obowiązek zawiadomienia strony o każdym przypadku niezałatwienia sprawy w terminie, podając przyczyny zwłoki, wskazując nowy termin załatwienia sprawy oraz pouczając

o prawie do wniesienia ponaglenia. Obowiązek ten istnieje również wtedy, gdy przyczyny zwłoki nie są zależne od organu. Przepis ma zatem zastosowanie w każdym przypadku, gdy sprawa nie zostanie załatwiona w terminie. Bezczynność jest stanem obiektywnie sprawdzalnym, uzależnionym wyłącznie od upływu terminu określonego w ustawie lub terminu wyznaczonego przez organ na podstawie omówionego powyżej art. 36 k.p.a.

Dodać należy, iż organy administracji publicznej prowadząc postępowanie powinny kierować się zasadami ogólnymi postępowania wyrażonymi w art. 6 – 16 k.p.a., w tym zasadą szybkości. Zauważyć należy, że wyrażona w art. 12 k.p.a. zasada szybkości i prostoty postępowania stanowi, że organy administracji publicznej powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia (§ 1). Natomiast sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być załatwione niezwłocznie (§ 2). Każdy, kto inicjuje postępowanie administracyjne ma zatem prawo oczekiwać podejmowania przez organ działań odpowiadających zasadzie szybkości zawartej w art. 12 § 1 k.p.a., oczekiwać od organu sumiennej analizy treści wniosku i działań zmierzających do rozwiania wątpliwości odnośnie do jego treści, jeżeli takowe się pojawią, a także oczekiwać rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie (por. wyrok NSA z 21 lutego 2023 r., I OSK 1583/22, CBOSA).

Niewątpliwie wniosek skarżącej z [...] czerwca 2022 r. należało rozpoznać na podstawie art. 39 ust. 1 i 2 u.p.s., zgodnie z którym w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej może być przyznany zasiłek celowy (ust. 1); zasiłek celowy może być przyznany w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych i leczenia, ogrzewania, w tym opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu (ust. 2). Natomiast w przypadku przekroczenia kryterium dochodowego przez skarżącą należało rozpoznać wspomniany wniosek na podstawie art. 41 pkt 1 u.p.s., przewidującym specjalny zasiłek celowy.

Nie sposób było łączyć kontrolowanej sprawy ze sprawą zainicjowaną pismem skarżącej z [...] marca 2021 r., gdyż dotyczyła ona zaspokojenia innej potrzeby bytowej, a mianowicie naprawienia dachu. Niniejsza sprawa dotyczy natomiast pomocy finansowej na rozebranie dachu, zabezpieczenia budynku i postawienia nowego dachu. Ponadto sprawa zapoczątkowana powyższym pismem została zakończona ostateczną decyzją Burmistrza z [...] czerwca 2021 r., nr [...] przyznającą skarżącej specjalny zasiłek celowy w wysokości 400,00 zł na zabezpieczenie wspomnianego dachu. Decyzją bowiem z [...] sierpnia 2021 r., nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy powyższą decyzję. Natomiast skarga na tą ostatnią decyzję została oddalona wyrokiem WSA w Gorzowie Wlkp. z 20 stycznia 2022 r., II SA/Go 977/21, zaś NSA wyrokiem z 26 lipca 2023 r., II OSK 1591/22, oddalił skargę kasacyjną. Należy ponadto zwrócić uwagę, iż zasiłek celowy jest świadczeniem jednorazowym, możliwa jest jednak jego realizacja w częściach. Świadczenie to, co do zasady ma charakter jednorazowy i tym odróżnia się od zasiłku stałego i okresowego. Wobec powyższego nie można wydać decyzji, w której organ przyzna kilka zasiłków celowych na dany okres, odnoszących się do tej samej potrzeby. Zachodzi też obawa, że takie działanie może być próbą obejścia przepisów dotyczących zasiłku okresowego. Niemniej należy zauważyć, że zaspokojenie konkretnej potrzeby może być rozłożone w czasie. Dotyczy to zwłaszcza remontów, napraw mieszkania czy leczenia (por. I. Sierpowska, Pomoc społeczna. Komentarz, WKP 2023, t. do art. 39).

Wniosek skarżącej z [...] czerwca 2022 r. nie jest również tożsamy z wnioskiem skarżącej z [...] sierpnia 2022 r. Ten ostatni wniosek dotyczy bowiem przyznania zasiłku celowego w związku z wystąpieniem zdarzenia noszącego znamiona klęski żywiołowej

i ma podstawę w dyspozycji art. 41 ust. 2 u.p.s. W myśl tego przepisu zasiłek celowy może być przyznany także osobie albo rodzinie, które poniosły straty w wyniku klęski żywiołowej lub ekologicznej. W związku z tym wbrew twierdzeniom organu nie zachodzi tożsamość niniejszej sprawy rozpoznawanej pod sygn. akt II SAB/Go 102/23, ze sprawą rozpoznawaną pod sygn. akt II SAB/Go 54/23, która dotyczyła bezczynności organu w rozpoznaniu wniosku skarżącej z [...] sierpnia 2023 r.

Analiza akt administracyjnych, a także wyjaśnienia skarżącej i organu, wykazały, iż niewątpliwe pomimo złożenia przez skarżącą wniosku w dniu [...] sierpnia 2022 r. sprawa o zasiłek celowy, jako wymagającą postępowania wyjaśniającego nie została rozpoznana w terminie określonym w art. 35 § 3 k.p.a. Do tego organ nie informował strony o niezałatwieniu sprawy w terminie (art. 36 k.p.a.). Jak wynika z akt sprawy organ poprzestał w sprawie na przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego i informowaniu skarżącej o braku spełnienia przesłanek umożliwiających uzyskanie wnioskowanej pomocy. Dopiero w dniu [...] października 2023 r. organ wydał decyzję odmawiającą przyznania zasiłku celowego na rozebranie dachu, nie rozstrzygając tym samym w pełni wniosku skarżącej. Pominął bowiem pismo skarżącej z [...] lipca 2022 r. precyzującego swe żądanie, w którym domagała się zasiłku nie tylko na rozebranie dachu, ale również na zabezpieczenie budynku i odbudowę dachu.

Oznacza to, iż organ, po złożeniu skargi wydał decyzję i to tylko częściowo odnoszącą się do wniosku skarżącej. Powyższe zaniechania organu pozwalały uznać, iż w świetle przepisów k.p.a. organ dopuścił bezczynności, przekraczając terminy załatwienia sprawy określone w art. 35 § 3 k.p.a., przewidziane nawet dla spraw szczególnie skomplikowanych, co Sąd stwierdził w pkt II wyroku na podstawie art. 149 § 1 pkt 3 p.p.s.a.

Jednocześnie Sąd – na podstawie art. 149 § 1 pkt 1 p.p.s.a. - zobowiązał organ do załatwienia wniosku skarżącej z [...] czerwca 2022 r. w części dotyczącej przyznania zasiłku celowego na zabezpieczenie budynku i odbudowę dachu w terminie 30 dni od otrzymania odpisu prawomocnego wyroku wraz z aktami sprawy administracyjnej (pkt I). Przy czym, co wymaga podkreślenia, nie jest rzeczą Sądu na obecnym etapie sprawy dokonywanie oceny, jakie rozstrzygnięcie powinno zostać przez organ wydane. Przedmiotem oceny w niniejszej sprawie było natomiast to, czy organ w prawnej formie odniósł się do wniosku skarżącej, podejmując prawidłowe czynności w świetle przepisów k.p.a.

Zdaniem Sądu stwierdzona bezczynność Burmistrza nie miała charakteru rażącego naruszenia prawa, o czym Sąd orzekł w pkt II sentencji wyroku na podstawie art. 149 § 1a p.p.s.a. Ustawodawca nie zdefiniował kiedy bezczynność ma miejsce z rażącym naruszeniem prawa, pozostawiając ocenę w tym zakresie składowi orzekającemu, który oceny takiej dokonuje w oparciu o analizę całokształtu okoliczności sprawy, przy uwzględnieniu pewnych wskazań ustawowych, zasad doświadczenia życiowego i zawodowego (por. wyrok NSA z 28 marca 2018r., I OSK 2424/16). Nie ulega wątpliwości, iż dla uznania, że w sprawie mamy do czynienia z rażącym naruszeniem prawa musi być ono znaczne i niezaprzeczalne. Rażącym naruszeniem prawa, w rozumieniu art. 149 § 1a p.p.s.a., będzie stan, w którym bez żadnej wątpliwości i wahań można powiedzieć, bez potrzeby odwoływania się do szczegółowej oceny okoliczności sprawy, że naruszono prawo w sposób oczywisty (por. wyrok NSA z 21 czerwca 2012 r., I OSK 675/12). Oceniając, czy naruszenie prawa jest rażące, należy uwzględnić nie tylko proste zestawienie terminów określonych przepisami prawa co do obowiązku rozpoznania wniosku, lecz także warunkowane okolicznościami materialnoprawnymi sprawy czynności, jakie powinien podjąć organ dążąc do merytorycznego rozstrzygnięcia konkretnej sprawy. "Rażącym naruszeniem prawa jest naruszenie ciężkie, które nosi cechy oczywistej i wyraźnej sprzeczności z obowiązującym prawem, niepozwalające na zaakceptowanie w demokratycznym państwie prawa i wywołujące dotkliwe skutki społeczne lub indywidualne" - takie stanowisko, akceptowane w pełni przez Sąd, wyrażono w doktrynie (B. Adamiak i J. Borkowski, Komentarz do kodeksu postępowania administracyjnego, Warszawa 1998 r., s. 808-812). Sąd uznał, iż bezczynność organu w przedmiotowej sprawie nie nosiła tych cech. Przy ocenie w tym zakresie Sąd wziął także pod uwagę, że skarżąca kieruje do organu liczne pisma i wnioski, często powielając ich treść, co jak sam organ zauważył, utrudnia procedowanie przez organ. Organ wydał przy tym decyzje w latach 2019-2023 r. Z powyższych względów, w ocenie Sądu, w działaniach organu nie można stwierdzić oczywistego lekceważenia wniosku i braku woli załatwienia sprawy. Z tych samych powodów Sąd nie znalazł również podstaw do zastosowania z urzędu środków określonych w art. 149 § 2 p.p.s.a.

Ponadto Sąd na podstawie art. 161 § 1 pkt 3 p.p.s.a. umorzył postępowanie

w pozostałym zakresie (pkt III wyroku). Bezprzedmiotowe okazało się bowiem orzekanie o zobowiązaniu organu do wydania decyzji rozpoznającej wniosek skarżącej

z [...] czerwca 2022 r., w części w jakiej został on rozstrzygnięty wspomnianą decyzją

z [...] października 2023 r.