Wyrok z dnia 2021-04-07 sygn. II SA/Gl 1277/20

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Beata Kalaga-Gajewska (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Stanisław Nitecki, Sędzia WSA Rafał Wolnik, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 7 kwietnia 2021 r. sprawy ze skargi M.M. na czynność Prezydenta Miasta J. z dnia [...]r. nr [...] w przedmiocie wstrzymania wypłaty zasiłku stałego oddala skargę.

Decyzją z dnia [...] r., nr [...], Prezydent Miasta J. , przyznał osobie bezdomnej M.M.(dalej: "skarżący") zasiłek stały od dnia 1 kwietnia 2020 r. do dnia 30 czerwca 2024 r. w wysokości 645, - zł. miesięcznie oraz nadał rozstrzygnięciu rygor natychmiastowej wykonalności.

W dniu 23 lipca 2020 r. Prezydent Miasta J. ustalił że skarżący nie przebywa w podanym przez siebie miejscu pobytu od dnia 29 kwietnia 2020 r. i nie odebrał zasiłku stałego w miesiącu czerwcu i lipcu 2020 r., z tego powodu wstrzymał wypłatę zasiłku stałego oraz wszczął postępowanie w sprawie uchylenia decyzji z dnia [...] r. przyznającej to świadczenie.

Zawiadomieniem z dnia [...] r. Ośrodek Pomocy Społecznej w J. , działając na podstawie art. 61 § 4 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 256 z późn. zm., dalej: "k.p.a."), wszczął z urzędu postępowanie administracyjne w sprawie uchylenia decyzji z dnia [...] r.

W osobistej skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach skarżący wyraził niezadowolenie ze wstrzymania wypłaty zasiłku stałego.

W odpowiedzi na skargę, Prezydent Miasta J. wniósł o jej odrzucenie lub oddalenie uznając, że skarga dotyczy czynności materialno-technicznej polegającej na wstrzymaniu wypłaty zasiłku stałego.

Postanowieniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 24 września 2020 r. sygn. akt II SPP/Gl 229/20 ustanowiono dla skarżącego pomoc prawną w postaci adwokata z urzędu oraz umorzono postępowanie w sprawie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył, co następuje:

Sądowa kontrola działalności administracji publicznej ogranicza się do oceny zgodności zaskarżonego aktu lub czynności z prawem, co wynika z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 137). Sąd administracyjny, kontrolując zgodność działania z prawem organu, orzeka na podstawie materiału sprawy zgromadzonego w postępowaniu administracyjnym. Nie jest zatem władny oceniać takich okoliczności jak pokrzywdzenie strony bądź też negatywnymi dla niej skutkami. Badana jest wyłącznie legalność aktu administracyjnego lub czynności, czyli prawidłowość zastosowania przepisów prawa do zaistniałego stanu faktycznego, jak również trafność wykładni tych przepisów oraz prawidłowość zastosowania przyjętej procedury. Jednocześnie, uwzględniając wskazane kryterium, ustawodawca upoważnił sąd administracyjny wyłącznie do stwierdzenia naruszenia prawa procesowego, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy lub stanowiącego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego (art. 145 § 1 pkt 1 lit. b) i c) ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jednolity: Dz. U. z 2019 r. poz. 2325, dalej w skrócie: "p.p.s.a.") lub też naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) p.p.s.a.), ewentualnie umorzenia postępowania administracyjnego (art. 145 § 3 p.p.s.a.) bądź też wskazania sposobu załatwienia sprawy (art. 145a § 1 p.p.s.a.). Oznacza to, że w postępowaniu sądowym nie mogą być brane pod uwagę argumenty natury słusznościowej, czy celowościowej.

Rozpoznając niniejszą sprawę, w świetle powołanych wyżej kryteriów, Sąd doszedł do przekonania, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem kontroli Sądu była czynność materialno-techniczna, o której mowa w art. 3 § 1 pkt 4 p.p.s.a., z zakresu administracji publicznej, dotycząca uprawnień wynikających z przepisów prawa, polegająca na wstrzymaniu wypłaty skarżącemu zasiłku stałego.

Przepisy ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (obecnie t.j.: Dz. U. 2020 r. poz. 1876, dalej w skrócie: "ustawa"), nie przewidują postępowania w sprawie wstrzymania wypłaty świadczeń przyznawanych na jej podstawie. O wstrzymaniu takim jest mowa jedynie w art. 106a ust. 1 i 2 ustawy, zgodnie z którym, jeżeli osoba uprawniona nie podejmuje świadczeń pieniężnych przez dwa kolejne miesiące kalendarzowe, wstrzymuje się wypłatę tych świadczeń oraz wszczyna postępowanie wyjaśniające w celu sprawdzenia przyczyn nieodbierania świadczeń (ust. 1). W przypadku udzielenia przez osobę niepodejmującą świadczeń pieniężnych wyjaśnień dotyczących przyczyny nieodbierania świadczeń wypłaca się jej świadczenia za okres wstrzymania wypłaty świadczeń, jeżeli osoba spełnia warunki określone w ustawie (ust. 2). Przepisy ustawy nie przewidują wydania decyzji w sprawie wstrzymania wypłaty świadczeń i nie można przyjąć, że w tym przedmiocie decyzja administracyjna powinna być wydana.

Zgodnie z art. 104 § 1 i 2 k.p.a., organ administracji publicznej załatwia sprawę przez wydanie decyzji, chyba że przepisy k.p.a. stanowią inaczej. Decyzja rozstrzyga sprawę co do jej istoty albo w inny sposób kończy sprawę w danej instancji. Rozstrzygnięcie co do istoty sprawy, czyli inaczej rozstrzygnięcie merytoryczne to orzeczenie o przyznaniu konkretnemu podmiotowi w oparciu o przepis prawa materialnego, określonych uprawnień lub nałożenie nań obowiązków, względnie - stwierdzenie istnienia uprawnień lub obowiązków po stronie takiego podmiotu, jak również negatywne orzeczenie w wymienionym zakresie. Wstrzymanie wypłaty świadczeń z pomocy społecznej, przewidziane w art. 106a ust. 1 ustawy do tego rodzaju rozstrzygnięć nie należy.

Należy podkreślić, że decyzje w przedmiocie zasiłku stałego mają charakter decyzji związanych, co oznacza, że sposób rozstrzygnięcia sprawy (sam termin przyznania świadczenia, a także jego wysokość oraz zasady wypłaty) nie został pozostawiony uznaniu organu pomocy społecznej, ale jest ściśle determinowany przepisami prawa.

Ustawodawca w sposób kategoryczny uregulował termin przyznania i wypłaty świadczeń pieniężnych. Dokonał tego w brzmieniu art. 106 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej.

W art. 106a ust. 2 ustawy jest mowa o wyrównaniu świadczenia za okres wstrzymania, po wyjaśnieniu przyczyny bezczynności osoby uprawnionej i wykluczeniu utraty warunków uprawniających do dalszego jego otrzymywania, nie ma natomiast mowy o konieczności ponownego wydania decyzji w sprawie przyznania wstrzymanych świadczeń, co wskazuje na wyłącznie materialno - techniczny charakter wstrzymania (por. wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 10 sierpnia 2011 r., II SA/Bd 123/11, a także postanowienie NSA z dnia 28 maja 2013 r., I OSK 793/13 oraz wyrok WSA w Szczecinie z dnia 17 lutego 2010 r., II SA/Sz 1310/09 i wyrok NSA z dnia 9 stycznia 2002 r., II SA/Ka 819/00).

Stan faktyczny i stan prawny sprawy nie budzi wątpliwości Sądu.

Skarżący nie pobrał w miesiącu czerwcu i lipcu 2020 r. kierowanych do niego przesyłek z przekazem zasiłku stałego. Organ w związku z tym, zgodnie z wiążącymi procedurami określonymi w art. 106a ustawy, podjął czynności w celu wyjaśnienia zaistniałej sytuacji, jednak okazało się to bezskuteczne z uwagi na kolejne niepodjęcia kierowanej do skarżącego przesyłki i jego nieobecności w podanym przez siebie miejscu pobytu.

W ocenie Sądu, to na skarżącym spoczywa obowiązek udzielenia wyjaśnień z jakiego niezależnego od siebie powodu nie pobierał przez dwa kolejne miesiące świadczeń z pomocy społecznej. Dowodzi tego treść art. 106 a ust. 2 ustawy stanowiąc, iż to beneficjant świadczeń winien wyjaśnić przyczyny ich niepobierania. Wywiad środowiskowy, o jakim mowa w art. 106a ust. 3 ustawy ma na celu wyjaśnienie przyczyn takiego stanu rzeczy w sytuacji gdy zobowiązany nie stawia się celem złożenia wyjaśnień. Jest on przeprowadzany w celu zbadania, czy podopieczny świadczeń tych nie pobiera z przyczyn od siebie niezależnych tj. np. z powodu przebywania w szpitalu lub w ośrodku o charakterze izolacyjnym bądź z powodu złego stanu zdrowia, czy z innej jeszcze niezależnej od siebie przyczyny. Bez wątpienia jednak wywiad środowiskowy organ winien przeprowadzić w miejscu zamieszkania osoby uprawnionej bądź w miejscu jej pobytu gdy chodzi o osobę bezdomną. Skoro, jednak skarżący nie odbierał kierowanej do niego korespondencji i pomimo nieodbierania przez dwa pełne miesiące zasiłku stałego nie kontaktował się z organem pomocy społecznej, to zarzuty skargi nie są uzasadnione.

W świetle powyższego, organ administracji prawidłowo wstrzymał wypłatę zasiłku stałego.

W tym stanie rzeczy podniesione w skardze zarzuty nie mogły w konsekwencji odnieść zamierzonego skutku, gdyż postępowanie przed organem pomocy społecznej zostało przeprowadzone w sposób zgodny z prawem. W szczególności, w realiach niniejszej sprawy nie został naruszony art. 37 w związku z art. 106 ust. 3 i 7 oraz art. 106a ustawy.

W ocenie składu orzekającego skarga na czynność wstrzymania wypłaty zasiłku stałego jest dopuszczalna, dlatego podlega oddaleniu na podstawie 151 p.p.s.a. i nie mogła być odrzucona, czego domagał się organ w odpowiedzi na skargę.

Niniejsza sprawa została rozpoznana na posiedzeniu niejawnym wobec spełnienia warunków wynikających z treści art. 15zzs4 ust. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jednolity: Dz. U. z 2020 r. poz. 1842 z późn. zm.). Powyższy przepis należy traktować jako "szczególny" w rozumieniu art. 10 i art. 90 § 1 p.p.s.a.

Wszystkie powołane wyżej orzeczenia sądów administracyjnych znajdują się w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych pod adresem internetowym http://orzeczenia.nsa.gov.pl.