Wyrok z dnia 2023-04-18 sygn. III SA/Kr 163/23

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Kazimierz Bandarzewski Sędziowie: Sędzia WSA Hanna Knysiak-Sudyka (spr.) Sędzia WSA Janusz Kasprzycki po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 18 kwietnia 2023 r. przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej Kraków – [...] w Krakowie sprawy ze skargi N. T. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Nowym Sączu z dnia 25 listopada 2022 r., znak: SKO-PS-4110-203/22 w przedmiocie odmowy zwolnienia z odpłatności za pobyt w Domu Pomocy Społecznej I. uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję organu I instancji; II. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Nowym Sączu na rzecz skarżącej N. T. kwotę 497 zł (słownie: czterysta dziewięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Nowym Sączu decyzją z dnia 25 listopada 2022 r., znak: SKO-PS-4110-203/22, na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 2000 – dalej jako: k.p.a.) oraz art. 60 ust. 1 i 2 pkt 2 i ust. 3, art. 61 ust. 1-3 oraz art. 106 ust. 5 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r., poz. 2268 z późn. zm. – dalej jako: u.p.s.), jak też § 1 pkt 1 lit. a rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 lipca 2021 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz.U. z 2021 r., poz. 1296), po rozpatrzeniu odwołania N. T. (dalej też jako: skarżąca lub wnioskodawczyni) od decyzji Wójta Gminy D. Nr [...] z dnia 30 września 2022 r. w sprawie odmowy zwolnienia skarżącej z odpłatności za pobyt jej matki – M. T. w Domu Pomocy Społecznej w S., utrzymało w mocy decyzję organu I instancji.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Opisaną wyżej decyzją z dnia 30 września 2022 r. organ I instancji odmówił zwolnienia skarżącej z odpłatności za pobyt jej matki w ww. Domu Pomocy Społecznej.

W uzasadnieniu ww. decyzji organ I instancji przedstawił przebieg poprzednio prowadzonego postępowania w przedmiotowej sprawie, które zostało zakończone decyzją Wójta Gminy D. z dnia 11 maja 2021 r. odmawiającą zwolnienia skarżącej z odpłatności za pobyt jej matki w ww. Domu Pomocy Społecznej i która to decyzja, na skutek wniesionego od niej odwołania, została przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Nowym Sączu utrzymana w mocy decyzją z dnia 5 sierpnia 2021 r. Zaznaczono przy tym, że skarżąca zaskarżyła ww. decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, który to Sąd wyrokiem z dnia 11 marca 2022 r. uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu I instancji. Wobec powyższego wskazano, że konieczne stało się ponowne rozpatrzenie wniosku skarżącej z dnia 12 lutego 2020 r. o całkowite zwolnienie jej z odpłatności za pobyt matki w ww. Domu Pomocy Społecznej.

W tym zakresie podano, że matka wnioskodawczyni została skierowana do Domu Pomocy Społecznej dla osób przewlekle psychicznie chorych decyzją z dnia 13 listopada 2012 r., zaś pismem z dnia 28 marca 2022 r. ww. Dom Pomocy Społecznej poinformował, iż w dniu 27 marca 2022 r. mieszkanka tego Domu – matka wnioskodawczyni zmarła. W dalszej kolejności wskazano, że decyzją z dnia 31 marca 2021 r. ustalono skarżącej kwotę odpłatności za pobyt jej matki w Domu Pomocy Społecznej w wysokości 1/3 różnicy pomiędzy odpłatnością ponoszoną przez mieszkańca, a średnim miesięcznym kosztem utrzymania mieszkańca w Domu Pomocy Społecznej. Następnie podano, że ze zgromadzonej w toku postępowania dokumentacji, tj. wywiadu środowiskowego przeprowadzonego w sierpniu 2020 r. oraz załączonych oświadczeń strony i dokumentów potwierdzających sytuację życiową, majątkową i zdrowotną wnioskodawczyni wynikało, iż prowadzi ona jednoosobowe gospodarstwo domowe i utrzymuje się z wynagrodzenia za pracę w wysokości 6.454,81 zł. Jednocześnie zaznaczono, że posiada ona zasoby, a to własnościowe mieszkanie, współwłasność w 1/4 domu rodzinnego i gospodarstwa rolnego oraz samochód marki [...]. Nadmieniono przy tym, że podana przez nią w wywiadzie rodzinnym wysokość stałych miesięcznych wydatków w wysokości 4.351,37 zł nie została w pełni udokumentowana, a z dokumentacji załączonej do wywiadu wynikało, iż stałe miesięczne wydatki wynoszą 631,64 zł i składają się na nie m.in. opłata za prąd, opłata za mieszkanie, opłata za telefon, ubezpieczenie samochodu oraz polisa. Mając na uwadze powyższe uznano, że po uiszczeniu tych miesięcznych wydatków, wnioskodawczyni pozostaje jeszcze kwota 5.823,17 zł, która pozwala jej na uiszczanie opłaty za pobyt matki w Domu Pomocy Społecznej. Nadmieniono też, że skarżąca jako współwłaścicielka, wraz z matką i dwiema siostrami otrzymały odszkodowanie za zajęcie działek pod budowę drogi ekspresowej. Ponadto wskazano, że biorąc pod uwagę wskazania Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie organ I instancji dokonał ponownej analizy wszystkich dokumentów załączonych do wniosku o zwolnienie skarżącej z powyższych opłat, ale uznał, iż choć częściowo zostały spełnione przesłanki z art. 64 pkt 7 u.p.s., które pozwoliłyby na zwolnienie skarżącej z ponoszenia odpłatności za pobyt jej matki w Domu Pomocy Społecznej, to jednak zważywszy na całokształt okoliczności sprawy związanych z sytuacją skarżącej, wniosek ten nie zasługiwał na uwzględnienie.

Odwołanie od ww. decyzji wniosła skarżąca podnosząc m.in., że Sąd Okręgowy ubezwłasnowolnił całkowicie jej matkę z powodu choroby psychicznej i na mocy postanowienia Sądu Rejonowego skarżąca wraz z siostrą zostały umieszczone w rodzinie zastępczej, co jest równoznaczne z pozbawieniem jej władzy rodzicielskiej. Wobec powyższego – zdaniem skarżącej – okoliczności te w całości wypełniały przesłanki określone w art. 64a u.p.s. Ponadto zarzucono, że na etapie postępowania dowodowego organ I instancji dopuścił się błędów polegających na uchybieniu zasadzie prawdy obiektywnej, wyczerpującego zebrania materiału dowodowego i swobodnej oceny zebranych dowodów.

Po zapoznaniu się z aktami przedmiotowej sprawy i rozpatrzeniu ww. odwołania Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Nowym Sączu utrzymało w mocy decyzję organu I instancji. Na wstępie organ odwoławczy zaznaczył, że matka wnioskodawczyni od listopada 2012 r. do czasu jej zgonu przebywała w ww. Domu Pomocy Społecznej. Następnie organ II instancji powołując się na treść art. 60 ust. 1 oraz art. 61 ust. 1 i 2 u.p.s. wskazał, że matka wnioskodawczyni miała trzy córki zobowiązane do ponoszenia odpłatności za pobyt matki w Domu Pomocy Społecznej, a jedną z tych córek była wnioskodawczyni i właśnie decyzją z dnia 31 marca 2021 r. ustalono taką odpłatność wnioskodawczyni w wysokości 1/3 różnicy pomiędzy średnim miesięcznym kosztem utrzymania mieszkańca w ww. Domu Pomocy Społecznej, a odpłatnością ponoszoną przez jej matkę, tj. wysokości: 794,82 zł w okresie od 1 lutego 2020 r. do 31 marca 2020 r., 878,27 zł w okresie od 1 kwietnia 2020 r. do 28 lutego 2021 r. i 973,60 zł od 1 marca 2021 r. do bezterminowo. Jednocześnie wyjaśniono, że wcześniej, bo w dniu 12 lutego 2020 r. do Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w D. wpłynął wniosek skarżącej o całkowite zwolnienie jej z odpłatności za pobyt matki w ww. Domu Pomocy Społecznej na podstawie art. 64a u.p.s., a następnie kolejne jej pismo o zwolnienie z takiej odpłatności na podstawie art. 64 u.p.s. wpłynęło do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w D. w dniu 9 czerwca 2020 r., przy czym zaskarżoną decyzją Wójt Gminy D. postanowił odmówić jej zwolnienia z tej odpłatności.

Mając na uwadze powyższe organ odwoławczy wskazał, że w jego ocenie istniała podstawa do odmowy zwolnienia wnioskodawczyni z odpłatności za pobyt jej matki w ww. Domu Pomocy Społecznej, ponieważ w jej przypadku nie występują przesłanki, które uzasadniałyby uwzględnienie jej wniosku o zwolnienie z powyższych opłat. Podniesiono bowiem, że wnioskodawczyni prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe i uzyskiwała dochód z wynagrodzenia za pracę w wysokości 6.454,81 zł miesięcznie, a w związku z tym jej dochód był znacznie wyższy od kwoty 2.328,00 zł, stanowiącej 300% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej wynoszącego 776,00 zł i kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty, nie będzie niższa niż 300% tego kryterium, ponieważ będzie wynosić 5.481,21 zł. Jednocześnie zaznaczono, że stałe miesięczne wydatki wnioskodawczyni wynosiły 631,64 zł i po ich uiszczeniu, wnioskodawczyni pozostawałaby jeszcze kwota 5.823,17 zł na utrzymanie, a to zapewne – zdaniem organu II instancji – pozwalało jej na uiszczanie opłaty za pobyt matki w Domu Pomocy Społecznej.

W dalszej kolejności organ odwoławczy wskazał, że w odwołaniu podniesiono, iż matka wnioskodawczyni została całkowicie ubezwłasnowolniona z powodu choroby psychicznej i na mocy postanowienia Sądu Rejonowego wnioskodawczyni wraz z siostrą zostały umieszczone w rodzinie zastępczej, co jest równoznaczne z pozbawieniem jej władzy rodzicielskiej. W tym zakresie organ II instancji wskazał jednak, że postępowanie matki skarżącej wobec swoich dzieci, nawet jeżeli było niewłaściwe, to nie można go uznać za zawinione przez nią, bo o tym świadczy właśnie choćby prawomocne postanowienie Sądu Okręgowego, w którym orzeczono o jej całkowitym ubezwłasnowolnieniu z powodu choroby psychicznej. Jednocześnie organ odwoławczy podkreślił, że okoliczność, iż matka jest chora psychicznie nie zmienia faktu, że jej dzieci będąc jej zstępnymi, w myśl art. 61 ust. 1 u.p.s., są obowiązane w odpowiedniej kolejności do wnoszenia opłat za pobyt chorej matki w domu pomocy społecznej. Zwrócono wprawdzie uwagę, że przepisy art. 64 i art. 64a u.p.s. przewidują możliwość zwolnienia częściowo lub całkowicie z tych opłat, ale – zdaniem organu II instancji – w przypadku wnioskodawczyni nie występują przesłanki określone w tych przepisach, które uzasadniałyby zwolnienie jej z obowiązku wnoszenia opłat za pobyt matki w ww. Domu Pomocy Społecznej, gdyż w odniesieniu do jej matki nie zostało przedstawione przez stronę prawomocne orzeczenie Sądu o pozbawieniu jej władzy rodzicielskiej, o czym stanowi expressis verbis przepis art. 64a u.p.s. Dlatego też mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny i prawny organ odwoławczy wskazał, iż nie znalazł podstaw do uchylenia lub zmiany kwestionowanej decyzji organu I instancji i dlatego orzekł o utrzymaniu jej w mocy.

Skargę na ww. decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Nowym Sączu wniosła skarżąca – N. T., domagając się uchylenia zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji organu I instancji w całości.

Skarżąca zarzuciła zaskarżonej decyzji naruszenie normy z art. 64a u.p.s. w zw. z art. 6, art. 7, art. 7a, art. 8 i art. 77 § 1 oraz art. 80 k.p.a. poprzez odpowiednio:

- działanie w sprzeczności z zasadą praworządności, na mocy której organy administracji publicznej obowiązane są działać na podstawie przepisów prawa, prawdy obiektywnej i zasady uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu obywateli, w szczególności w związku z niepodjęciem wszelkich czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, przy jednoczesnym nieuwzględnieniu słusznego interesu strony oraz przez zaniechanie zebrania całości materiału dowodowego obejmującego dokumenty sprawy o umieszczeniu skarżącej w rodzinie zastępczej, którymi to informacjami dysponował organ,

- zaniechanie zebrania całości materiału dowodowego obejmującego dokumenty sprawy o ubezwłasnowolnienie matki skarżącej,

- nieuwzględnienia zapadłego w sprawie opłat od pobytu matki skarżącej w Domu Pomocy Społecznej orzeczenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 11 marca 2022 r. doręczonego przez Sąd organowi, na mocy którego uchylono decyzję z dnia 5 sierpnia 2021 r. oraz decyzję organu I instancji z dnia 11 maja 2021 r. w związku ze zmienianą decyzją z dnia 31 marca 2021 r. w przedmiocie odmowy zwolnienia skarżącej z odpłatności za pobyt jej matki w Domu Pomocy Społecznej, co za tym idzie nieuwzględnienie przez organ zapadłych, wiążących go orzeczeń w analogicznej sprawie strony, na które organ powołuje się w zaskarżonej decyzji, a co za tym idzie jest świadomy ich treści.

W uzasadnieniu skargi, skarżąca przytoczyła dotychczasowy przebieg postępowania, a następnie rozwinęła podniesione zarzuty, przywołując na poparcie swojej argumentacji orzecznictwo sądów administracyjnych.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Nowym Sączu wniosło o jej oddalenie, podtrzymując w tym zakresie stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie bezsporne jest, że matka skarżącej została ubezwłasnowolniona całkowicie z powodu choroby psychicznej i umieszczona w Domu Pomocy Społecznej w S. Bezsporną również okolicznością jest fakt wadliwego wykonywania przez matkę skarżącej władzy rodzicielskiej, przejawiający się m. in. w stosowaniu przemocy fizycznej, pozostawianiu skarżącej bez opieki, bez jedzenia. Sporną okolicznością jest, czy ustawa o pomocy społecznej w brzmieniu obowiązującym w dniu wydania zaskarżonej decyzji, dawała podstawy do zwolnienia skarżącej z opłaty za pobyt M. T. w DPS w sytuacji, gdy matka skarżącej w sposób nieprawidłowy wykonywała władzę rodzicielską.

Niniejsza sprawa administracyjna była już przedmiotem rozpoznania i oceny tut. Sądu w postępowaniu w sprawie o sygn. akt III SA/Kr 1432/21, w sprawie ze skargi N. T. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Nowym Sączu z dnia 5 sierpnia 2021 r., znak [...] w przedmiocie odmowy zwolnienia z opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej. W sprawie tej Sąd wyrokiem z dnia 11 marca 2022 r. uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji. Oceną prawną oraz wskazaniami co do dalszego postępowania organy orzekające w sprawie niniejszej były związane. Zgodnie bowiem z art. 153 p.p.s.a. ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie organy, których działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia, a także sądy, chyba że przepisy prawa uległy zmianie. Pojęcie "ocena prawna" oznacza wyjaśnienie istotnej treści przepisów prawnych i sposobu ich zastosowania w konkretnym wypadku w związku z rozpoznawaną sprawą. Ocena ta może się odnosić zarówno do przepisów prawa materialnego, jak i procesowego. Organy są związane nie tyko oceną prawną, ale i wskazaniami co do dalszego postępowania. Wskazania co do dalszego postępowania stanowią z reguły konsekwencje oceny prawnej. Dotyczą sposobu działania organów w toku ponownego rozpoznania sprawy i mają na celu uniknięcie wadliwości w postępowaniu prowadzonym po wydaniu wyroku. Związanie wyrażonymi w orzeczeniu sądu wskazaniami co do dalszego postępowania obliguje organ do wykonania wytycznych sądu.

Należy zatem przypomnieć, że Sąd w sprawie o sygn. akt III SA/Kr 1432/21 stwierdził, że "organy I oraz II instancji nie dokonały wszechstronnej analizy stanu faktycznego sprawy i nie odniosły go do treści art. 64 u.p.s. Nie ustaliły czy poza przesłanką obligatoryjnego zwolnienia z opłaty, o której mowa w art. 64a u.p.s. w sprawie zaistniały przesłanki fakultatywnego zwolnienia, o których mowa w art. 64 u.p.s. Co więcej, organ II instancji w ogóle nie odniósł się do wniosków dowodowych oraz dowodów dołączonych przez skarżącą do odwołania, które zostały powołane na potwierdzenie okoliczności, że w sprawie zachodzą przesłanki zwolnienia skarżącej z opłaty za pobyt matki w DPS".

Należy podnieść, że zgodnie z art. 64 u.p.s. (w brzmieniu obowiązującym w dniu wydania zaskarżonej decyzji) osoby wnoszące opłatę lub obowiązane do wnoszenia opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej można zwolnić z tej opłaty częściowo lub całkowicie, na ich wniosek, po przeprowadzeniu rodzinnego wywiadu środowiskowego, w szczególności jeżeli:

1) wnoszą opłatę za pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej, ośrodku wsparcia lub innej placówce;

2) występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych;

3) małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub wynagrodzenia;

4) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko;

5) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty lub jej rodzic przebywała w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka lub placówce opiekuńczo-wychowawczej, na podstawie orzeczenia sądu o ograniczeniu władzy rodzicielskiej osobie kierowanej do domu pomocy społecznej lub mieszkańcowi domu;

6) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty przedstawi wyrok sądu oddalający powództwo o alimenty na rzecz osoby kierowanej do domu pomocy społecznej lub mieszkańca domu;

7) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty wykaże, w szczególności na podstawie dokumentów dołączonych do wniosku, rażące naruszenie przez osobę kierowaną do domu pomocy społecznej lub mieszkańca domu obowiązku alimentacyjnego lub innych obowiązków rodzinnych względem osoby obowiązanej do wnoszenia opłaty.

Zgodnie natomiast z art. 64a u.p.s. osobę obowiązaną do wnoszenia opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej zwalnia się całkowicie z tej opłaty, na jej wniosek, pod warunkiem że przedstawi prawomocne orzeczenie sądu o pozbawieniu tego mieszkańca władzy rodzicielskiej nad tą osobą i oświadczy, że władza rodzicielska nie została przywrócona lub prawomocne orzeczenie sądu o skazaniu tego mieszkańca za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego popełnione na szkodę osoby obowiązanej do wnoszenia opłaty, jej zstępnego, małoletniego lub pełnoletniego nieporadnego ze względu na wiek, stan psychiczny lub fizyczny rodzeństwa lub jej rodzica, chyba że skazanie uległo zatarciu. Zwolnienia te obejmują zstępnych osoby zwolnionej z opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej.

W ocenie Sądu organy I i II instancji zasadnie przyjęły, że w sprawie nie zachodzi przesłanka obligatoryjnego zwolnienia skarżącej z opłaty za pobyt matki w DPS, o której mowa w art. 64a u.p.s. Zdaniem Sądu nie można bowiem zgodzić się ze stanowiskiem skarżącej, że orzeczenie o ubezwłasnowolnieniu jest orzeczeniem pozbawiającym władzy rodzicielskiej. W ocenie Sądu takimi orzeczeniami są tylko orzeczenia, o których mowa w art. 111 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn. Dz. U. z 2020 r., poz. 1359 ze zm.). Tymczasem w przypadku orzeczenia o ubezwłasnowolnieniu utrata władzy rodzicielskiej jest konsekwencją wydanego rozstrzygnięcia.

Zauważyć należy, że decyzja wydawana na podstawie art. 64 u.p.s. jest decyzją uznaniową, świadczy o tym użyte w przepisie sformułowanie "można zwolnić", a w konsekwencji kontrola jej legalności jest dokonywana przez Sąd w ograniczonym zakresie. Jak słusznie wskazuje Naczelny Sąd Administracyjny, polega ona na zbadaniu, czy przed podjęciem decyzji organ dysponował niezbędnym materiałem dowodowym uzasadniającym rozstrzygnięcie sprawy i czy dokonał wszechstronnej oceny okoliczności faktycznych istotnych dla takiego rozstrzygnięcia (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 27 października 2020 r., I OSK 1011/20, CBOSA). Kontrolując legalność aktu Sąd ocenia, czy w sprawie zachodziły warunki materialnoprawne, uzasadniające skorzystanie przez organ administracji z przysługujących mu uprawnień oraz, czy wydanie decyzji zostało poprzedzone prawidłowo przeprowadzonym postępowaniem, z zachowaniem przepisów procedury administracyjnej (tak: wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 czerwca 2016 r., sygn. akt I OSK 2429/14, CBOSA).

Sądowa kontrola legalności decyzji wydawanych w ramach uznania administracyjnego sprowadza się do zbadania, czy wydanie decyzji zostało poprzedzone prawidłowo przeprowadzonym postępowaniem wyjaśniającym, tzn. czy organy obu instancji prawidłowo zebrały materiał dowodowy i rozważyły wszelkie okoliczności mogące mieć wpływ na wybór możliwości rozstrzygnięcia w zakresie umorzenia bądź odmowy umorzenia należności, Sąd nie ocenia decyzji z punktu widzenia jej słuszności (por. wyrok WSA w Krakowie z 14 listopada 2012 r., III SA/Kr 3/12, wyrok NSA z 7 lipca 2015 r., I OSK 13575/14, CBOSA). W ocenie Sądu, decyzje organów I i II instancji zostały wydane z naruszeniem przepisów postępowania mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Sąd podziela pogląd wyrażony w orzecznictwie, że w szczególności decyzje odmowne (negatywne) powinny być przekonująco i jasno uzasadnione, zarówno co do faktów, jak i co do prawa, tak, aby nie było wątpliwości, że wszystkie okoliczności istotne dla sprawy zostały głęboko rozważone i ocenione, a ostateczne rozstrzygnięcie jest ich logiczną konsekwencją. Zgodnie z zasadą przekonywania wyrażoną w art. 11 k.p.a., z decyzji musi zatem wynikać między innymi, że organ nie pozostawił poza swoimi rozważaniami argumentów podnoszonych przez stronę, nie pominął istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy materiałów dowodowych lub nie dokonał oceny tych materiałów wbrew zasadom logiki lub doświadczenia życiowego (por. wyrok WSA w Warszawie z 2 grudnia 2020 r., sygn. akt VIII 665/20, CBOSA). W ocenie Sądu organy, wbrew obowiązkom wynikającym z art. 7, 77 § 1 oraz 80 k.p.a., nie dokonały wszechstronnego zbadania i wyjaśnienia okoliczności faktycznych niniejszej sprawy, w szczególności pominęły w ogóle podnoszone przez skarżącą okoliczności związane z rażącym naruszaniem przez matkę skarżącej obowiązków rodzicielskich, koncentrując się jedynie na kwestiach skutków orzeczenia o ubezwłasnowolnieniu matki skarżącej. Co więcej, organ II instancji w ogóle nie odniósł się do przedłożonych przez skarżącą dokumentów mających ukazywać postawę M. T. względem skarżącej, mimo że na konieczność takiego odniesienia się wskazywał Sąd w wyroku z dnia 11 marca 2022 r. wydanym w sprawie III SA/Kr 1432/21.

Z treści zaskarżonych decyzji nadal wynika, zdaniem Sądu, że organy tylko pozornie przenalizowały sytuację skarżącej pod kątem przesłanek określonych w art. 64 u.p.s. W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji Kolegium wskazało, że w przypadku skarżącej nie występują przesłanki określone w art. 64, ani 64 a u.p.s. uzasadniające zwolnienie z opłat za pobyt matki w DPS, gdyż w odniesieniu do matki skarżącej M. T. nie zostało wydane prawomocne orzeczenie o pozbawieniu władzy rodzicielskiej. Prowadzi to wniosku, że organ sprowadził przesłanki zwolnienia z obowiązku ponoszenia kosztów pobytu matki za pobyt w DPS do istnienia prawomocnego orzeczenia o pozbawieniu władzy rodzicielskiej. Tym samym organ nie zastosował się do oceny prawnej wyrażonej w uzasadnieniu wyroku wydanego w sprawie o sygn. akt III SA/Kr 1432/21.

Należy ponownie zwrócić uwagę, że wyliczenie zawarte w art. 64 u.p.s. nie ma charakteru zamkniętego i sam fakt, że okoliczności, na które powołała się skarżąca, nie mieszczą się wprost w katalogu wymienionym w tym przepisie, nie zwalniał organów z obowiązku zbadania zasadności zwolnienia skarżącej z obowiązku ponoszenia opłaty w całości lub w części, szczególnie że w świetle obecnie obowiązujących przepisów katalog przyczyn uzasadniających zwolnienie z obowiązku ponoszenia opłat za pobyt w DPS został rozszerzony o punkt 7, w świetle którego częściowe lub całkowite zwolnienie z opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej jest uzasadnione, jeżeli osoba obowiązana do wnoszenia opłaty wykaże, w szczególności na podstawie dokumentów dołączonych do wniosku, rażące naruszenie przez osobę kierowaną do domu pomocy społecznej lub mieszkańca domu obowiązku alimentacyjnego lub innych obowiązków rodzinnych względem osoby obowiązanej do wnoszenia opłaty. Intencją ustawodawcy było objęcie możliwością zwolnienia również sytuacji, w których mimo braku orzeczenia o pozbawieniu władzy rodzicielskiej rodzica, możliwe jest wykazanie, że rodzic dopuścił się rażącego naruszenia obowiązków rodzinnych względem dziecka. Niewątpliwie okoliczności podnoszone przez skarżącą powinny zostać rozpatrzone przez organ w kategoriach uzasadniających zwolnienie całościowe lub częściowe z obowiązku uiszczania opłaty.

Ponownie rozpoznając sprawę organ dokonana ustaleń faktycznych w zakresie okoliczności podnoszonych przez skarżącą w świetle postanowień art. 64 u.p.s. i oceni możliwość całościowego lub częściowego zwolnienia skarżącej z obowiązku uiszczania opłaty za pobyt matki w DPS.

Sprawa została rozpoznana na posiedzeniu niejawnym w składzie trzech sędziów na podstawie art. 15 zzs4 ust. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r., poz. 1842 ze zm.).

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 200 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2023 r., poz. 259; dalej powoływanej jako "p.p.s.a.").

Mając na względzie powyższe, Sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c p.p.s.a. orzekł jak w sentencji orzeczenia.