Wyrok z dnia 2017-10-26 sygn. C-356/16

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

POSTANOWIENIE TRYBUNAŁU (trzecia izba)

z dnia 26 października 2017 r.

Odesłanie prejudycjalne – Artykuł 99 regulaminu postępowania przed Trybunałem – Dyrektywa 2005/29/WE – Nieuczciwe praktyki handlowe – Uregulowanie prawa krajowego zakazujące reklamowania zabiegów z zakresu chirurgii plastycznej lub medycyny estetycznej innej niż chirurgiczna

W sprawie C-356/16

mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Nederlandstalige rechtbank van eerste aanleg te Brussel, strafzaken (niderlandzkojęzyczny sąd pierwszej instancji w Brukseli, wydział karny, Belgia) postanowieniem z dnia 26 maja 2016 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 27 czerwca 2016 r., w postępowaniu karnym przeciwko:

Wamo BVBA,

Lucowi Cecile’owi Jozefowi Van Molowi,

TRYBUNAŁ (trzecia izba),

w składzie: L. Bay Larsen (sprawozdawca), prezes izby, J. Malenovský, M. Safjan, D. Šváby i M. Vilaras, sędziowie,

rzecznik generalny: Y. Bot,

sekretarz: A. Calot Escobar,

postanowiwszy, po zapoznaniu się ze stanowiskiem rzecznika generalnego, orzec w formie postanowienia z uzasadnieniem, zgodnie z art. 99 regulaminu postępowania przed Trybunałem,

wydaje następujące

Postanowienie

1        Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni dyrektywy 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. dotyczącej nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym oraz zmieniającej dyrektywę Rady 84/450/EWG, dyrektywy 97/7/WE, 98/27/WE i 2002/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady („dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych”; Dz.U. 2005, L 149, s. 22).

2        Wniosek ów został złożony w ramach postępowania karnego wszczętego przeciwko Wamo BVBA i Lucowi Cecile’owi Jozefowi Van Molowi, którym zarzucono naruszenie krajowych przepisów zakazujących wszelkiej osobie fizycznej lub prawnej reklamowania zabiegów z zakresu chirurgii plastycznej lub medycyny estetycznej innej niż chirurgiczna.

 Ramy prawne

 Prawo Unii

3        Motyw 9 dyrektywy 2005/29 stanowi:

„Niniejsza dyrektywa nie stanowi uszczerbku dla indywidualnych powództw wnoszonych przez osoby, które ucierpiały na skutek nieuczciwej praktyki handlowej. Nie stanowi ona również uszczerbku dla wspólnotowych i krajowych przepisów […] dotyczących aspektów zdrowia i bezpieczeństwa produktów […]. Państwa członkowskie będą zatem mogły utrzymywać lub wprowadzać na swoim terytorium ograniczenia i zakazy praktyk handlowych w celu ochrony zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów, np. w odniesieniu do alkoholu, tytoniu lub produktów farmaceutycznych, bez względu na to, gdzie przedsiębiorca ma swoją siedzibę […]”.

4        Artykuł 2 tej dyrektywy, zatytułowany „Definicje”, stanowi:

„Do celów niniejszej dyrektywy:

[…]

c)      »produkt« oznacza każdy towar lub usługę, w tym nieruchomości, prawa i obowiązki;

d)      »praktyki handlowe stosowane przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów« (zwane dalej również »praktykami handlowymi«) oznaczają każde działanie przedsiębiorcy, jego zaniechanie, sposób postępowania, oświadczenie lub komunikat handlowy, w tym reklamę i marketing, bezpośrednio związane z promocją, sprzedażą lub dostawą produktu do konsumentów;

[…]”.

5        Artykuł 3 wspomnianej dyrektywy przewiduje:

„1.      Niniejszą dyrektywę stosuje się do nieuczciwych praktyk handlowych w rozumieniu art. 5, stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów przed zawarciem transakcji handlowej dotyczącej produktu, w trakcie jej zawierania oraz po jej zawarciu.

[…]

3.      Niniejsza dyrektywa pozostaje bez uszczerbku dla wspólnotowych i krajowych przepisów prawnych dotyczących aspektów produktów związanych z bezpieczeństwem i zdrowiem.

[…]

8.      Niniejsza dyrektywa pozostaje bez uszczerbku dla wszelkich warunków wykonywania działalności gospodarczej lub warunków udzielania zezwoleń oraz dla zawodowych kodeksów postępowania lub innych szczególnych przepisów dotyczących zawodów regulowanych, tak aby możliwe było zapewnienie utrzymania wysokich standardów uczciwości, które państwa członkowskie mogą, w zgodzie z prawem wspólnotowym, nałożyć na osoby wykonujące dany zawód.

[…]”.

 Prawo belgijskie

6        Zgodnie z art. 2 pkt 6 Wet tot regeling van de vereiste kwalificaties om ingrepen van niet-heelkundige esthetische geneeskunde en esthetische heelkunde uit te voeren en tot regeling van de reclame en informatie betreffende die ingrepen (ustawy regulującej kwalifikacje niezbędne dla wykonywania zabiegów z zakresu medycyny estetycznej innej niż chirurgiczna oraz z zakresu chirurgii plastycznej oraz regulującej zasady dotyczące reklamy i informacji dotyczących tych zabiegów) z dnia 23 maja 2013 r. (Belgisch Staatsblad, z dnia 2 lipca 2013 r., s. 41511), zmienionej Wet houdende diverse bepalingen inzake gezondheid (ustawą dotyczącą przepisów różnych z zakresu ochrony zdrowia) z dnia 10 kwietnia 2014 r. (Belgisch Staatsblad, z dnia 30 kwietnia 2014 r., s. 35442) (zwanej dalej „ustawą z dnia 23 maja 2013 r.”) za „reklamę” uważa się każdą formę przekazu informacyjnego lub czynności skierowanych do odbiorców, których celem bezpośrednim bądź pośrednim jest promowanie zabiegów, o których mowa w art. 3 owej ustawy, niezależnie od miejsca, nośnika czy użytej techniki, łącznie z programami typu reality show.

7        Artykuł 20/1 ustawy z dnia 23 maja 2013 r. w związku z art. 3 tej ustawy stanowi, że zakazuje się wszelkiej osobie fizycznej lub prawnej reklamowania zabiegów z zakresu chirurgii plastycznej lub medycyny estetycznej innej niż chirurgiczna.

8        Artykuł 22/1 owej ustawy przewiduje, że sprawca naruszenia, o którym mowa w art. 20/1, podlega karze pozbawienia wolności w wymiarze od 8 dni do 6 miesięcy oraz karze grzywny w wysokości od 250 EUR do 5000 EUR względnie tylko jednej z tych kar, oraz stanowi, że sąd może ponadto zarządzić publikację wyroku skazującego w trzech dziennikach.

 Postępowanie główne i pytanie prejudycjalne

9        Z postanowienia odsyłającego wynika, że w następstwie zawiadomienia złożonego Procureur des Konings (prokuratorowi królewskiemu, Belgia) przez Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu (federalny urząd ds. zdrowia publicznego, bezpieczeństwa żywności w sieciach handlowych i środowiska, Belgia) wszczęto postępowanie karne przeciwko spółce Wamo, będącej spółką prowadzącą butiki z odzieżą pod firmą ZEB, oraz przeciwko L.C.J. Van Molowi, będącemu dyrektorem zarządzającym spółki Mosa, czyli spółki zarządzającej Wamo, ze względu na to, że w okresie od 8 do 13 czerwca 2015 r. mieli oni reklamować zabiegi w zakresie chirurgii plastycznej, naruszając w ten sposób prawo belgijskie.

10      Akta sprawy karnej zawierają ulotkę reklamową promującą konkurs związany z chirurgią plastyczną, którą to ulotkę ZEB miał rozpowszechnić pośród swoich klientów, a także wydruk strony internetowej spółki Wamo, na którym znajduje się podobne ogłoszenie reklamowe.

11      Przed sądem odsyłającym spółka Wamo i L.C.J. Van Mol utrzymują w szczególności, że przepisy prawa belgijskiego, które zakazują reklamy zabiegów z zakresu chirurgii plastycznej lub medycyny estetycznej innej niż chirurgiczna, są sprzeczne z dyrektywą 2005/29.

12      W tym kontekście Nederlandstalige rechtbank van eerste aanleg te Brussel, strafzaken (niderlandzkojęzyczny sąd pierwszej instancji w Brukseli, wydział karny, Belgia) postanowił zawiesić postępowanie i przedłożyć Trybunałowi następujące pytanie prejudycjalne:

„Czy dyrektywę [2005/29] należy interpretować w ten sposób, że stoi ona na przeszkodzie krajowemu uregulowaniu ustawowemu, które zakazuje wszelkiej osobie fizycznej i prawnej reklamowania zabiegów z zakresu medycyny estetycznej innych niż chirurgiczne oraz zabiegów z zakresu chirurgii plastycznej, tak jak czyni to art. 20/1 ustawy z dnia 23 maja 2013 r. […]?”.

W przedmiocie pytania prejudycjalnego

13      Na mocy art. 99 regulaminu postępowania jeżeli odpowiedź na pytanie prejudycjalne można wywieść w sposób jednoznaczny z orzecznictwa, Trybunał może w każdej chwili, na wniosek sędziego sprawozdawcy i po zapoznaniu się ze stanowiskiem rzecznika generalnego, orzec w formie postanowienia z uzasadnieniem.

14      Przepis ów podlega zastosowaniu w niniejszej sprawie.

15      Poprzez swoje pytanie prejudycjalne sąd odsyłający zmierza w istocie do ustalenia, czy dyrektywę 2005/29 należy interpretować w ten sposób, że stoi ona na przeszkodzie uregulowaniu prawa krajowego takiemu jak uregulowanie rozpatrywane w postępowaniu głównym, które chroni zdrowie publiczne oraz godność i nieskazitelność zawodów chirurga plastycznego i lekarza medycyny estetycznej poprzez zakazanie wszelkiej osobie fizycznej lub prawnej reklamowania zabiegów z zakresu chirurgii plastycznej lub medycyny estetycznej innej niż chirurgiczna.

16      Aby udzielić odpowiedzi na zadane pytanie, należy na wstępie ustalić, czy reklama będąca przedmiotem zakazu rozpatrywanego w postępowaniu głównym stanowi praktykę handlową w rozumieniu art. 2 lit. d) dyrektywy 2005/29 i podlega wobec tego przepisom ustanowionym w tej dyrektywie (zob. analogicznie wyrok z dnia 4 maja 2017 r., Vanderborght, C‑339/15, EU:C:2017:335, pkt 22 i przytoczone tam orzecznictwo).

17      W tym względzie należy zauważyć, że art. 2 lit. d) tej dyrektywy definiuje w sposób szczególnie szeroki pojęcie „praktyki handlowej” jako „każde działanie przedsiębiorcy, jego zaniechanie, sposób postępowania, oświadczenie lub komunikat handlowy, w tym reklamę i marketing, bezpośrednio związane z promocją, sprzedażą lub dostawą produktu do konsumentów” (wyroki: z dnia 9 listopada 2010 r., Mediaprint Zeitungs- und Zeitschriftenverlag, C‑540/08, EU:C:2010:660, pkt 17; z dnia 4 maja 2017 r., Vanderborght, C‑339/15, EU:C:2017:335, pkt 23).

18      Ponadto, zgodnie z art. 2 lit. c) wskazanej dyrektywy, pojęcie „produktu” oznacza każdy towar lub usługę.

19      Z powyższego wynika, że reklamowanie zabiegów z zakresu chirurgii plastycznej, takie jak w rozpatrywane postępowaniu głównym, niezależnie od tego, czy w postaci ulotek reklamowych, czy poprzez Internet, stanowi praktykę handlową w rozumieniu dyrektywy 2005/29.

20      Niezależnie od powyższego dyrektywa ta, zgodnie z jej art. 3 ust. 3, pozostaje bez uszczerbku dla przepisów prawa Unii lub prawa krajowego dotyczących aspektów produktów związanych z bezpieczeństwem i ze zdrowiem.

21      Należy ponadto wskazać, że zgodnie z art. 3 ust. 8 rzeczonej dyrektywy pozostaje ona bez uszczerbku dla zawodowych kodeksów postępowania lub innych szczególnych przepisów dotyczących zawodów regulowanych, które państwa członkowskie mogą, w zgodzie z prawem Unii, sformułować względem osób wykonujących dany zawód, tak aby możliwe było zapewnienie utrzymania wysokich standardów uczciwości.

22      Z przepisów tych wynika w związku z tym, że dyrektywa 2005/29 nie skutkuje podważeniem krajowych regulacji dotyczących zdrowia i bezpieczeństwa produktów lub szczególnych przepisów regulujących zawody regulowane (wyrok z dnia 4 maja 2017 r., Vanderborght, C‑339/15, EU:C:2017:335, pkt 28).

23      Z postanowienia odsyłającego wynika, że rozpatrywane w postępowaniu głównym uregulowanie prawa krajowego, czyli art. 20/1 ustawy z dnia 23 maja 2013 r., chroni zdrowie publiczne oraz godność i nieskazitelność zawodów chirurga plastycznego i lekarza medycyny estetycznej, w związku z czym podlega ono art. 3 ust. 3 i 8 dyrektywy 2005/29 (zob. analogicznie wyrok z dnia 4 maja 2017 r., Vanderborght, C‑339/15, EU:C:2017:335, pkt 29).

24      W świetle całości powyższych rozważań na zadane pytanie należy odpowiedzieć, iż dyrektywę 2005/29 należy interpretować w ten sposób, że nie stoi ona na przeszkodzie uregulowaniu prawa krajowego takiemu jak uregulowanie rozpatrywane w postępowaniu głównym, które chroni zdrowie publiczne oraz godność i nieskazitelność zawodów chirurga plastycznego i lekarza medycyny estetycznej poprzez zakazanie wszelkiej osobie fizycznej lub prawnej reklamowania zabiegów z zakresu chirurgii plastycznej lub medycyny estetycznej innej niż chirurgiczna.

 W przedmiocie kosztów

25      Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach.

Z powyższych względów Trybunał (trzecia izba) orzeka, co następuje:

Dyrektywę 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. dotyczącą nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym oraz zmieniającą dyrektywę Rady 84/450/EWG, dyrektywy 97/7/WE, 98/27/WE i 2002/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady („dyrektywę o nieuczciwych praktykach handlowych”) należy interpretować w ten sposób, że nie stoi ona na przeszkodzie uregulowaniu prawa krajowego takiemu jak uregulowanie rozpatrywane w postępowaniu głównym, które chroni zdrowie publiczne oraz godność i nieskazitelność zawodów chirurga plastycznego i lekarza medycyny estetycznej poprzez zakazanie wszelkiej osobie fizycznej lub prawnej reklamowania zabiegów z zakresu chirurgii plastycznej lub medycyny estetycznej innej niż chirurgiczna.