Wyrok z dnia 1998-12-17 sygn. I CKN 936/97

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I CKN 936/97

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 grudnia 1998 r.

Sąd Najwyższy Izba Cywilna w składzie następującym:

Przewodniczący: SSN - F. Barczewska

Sędziowie: SN - Z. Kwaśniewski, SN - K. Zawada (spraw.)

Protokolant - E. Krentzel

po rozpoznaniu w dniu 17 grudnia 1998 r. na rozprawie

sprawy z powództwa Gminnej Spółdzielni przeciwko Gminie Chojna

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Szczecinie z dnia 26 czerwca 1997 r., sygn. akt II Ca 415/97

oddala kasację i zasądza od strony pozwanej na rzecz strony powodowej 400 (czterysta) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 18 kwietnia 1997 r. Sąd Rejonowy w Gryfinie zobowiązał pozwaną Gminę Chojna do złożenia oświadczenia woli w przedmiocie oddania powodowej Gminnej Spółdzielni w (...) w wieczyste użytkowanie działki zabudowanej nr o powierzchni 1056 m², położonej w (...) przy (...) której Sąd Rejonowy w Gryfinie prowadzi księgę wieczystą nr KW oraz nieodpłatnego przeniesienia na stronę powodową własności budynków znajdujących się na działce. Podstawę prawną rozstrzygnięcia stanowił art. 88 a ust. 2 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (j.t, Dz. U. z 1991 r., nr 30, poz, 127 ze zm.). W uzasadnieniu Sąd Rejonowy wyjaśnił, iż przyznane przez ten przepis spółdzielniom roszczenie wobec Skarbu Państwa lub gminy o ustanowienie wieczystego użytkowania gruntów i nieodpłatne przeniesienie znajdujących się na nich obiektów budowlanych jest uzależnione od określonych przesłanek, a mianowicie; - posiadania przez spółdzielnię gruntu Skarbu Państwa lub gminy w dniu 5 grudnia 1990 r. - a ściśle rzecz biorąc już od 1 sierpnia 1988 r. -i władanie nim w chwili wystąpienia z roszczeniem; - wybudowania przez spółdzielnię lub jej poprzedników prawnych na posiadanym gruncie z własnych środków przed 5 grudnia 1990 r. obiektów budowlanych; - obiekty budowlane winny być wzniesione za zezwoleniem właściwego organu nadzoru budowlanego. Ziszczenie się dwóch pierwszych przesłanek nie budziło w sprawie wątpliwości. Spór dotyczył tylko trzeciej: wbudowania obiektów za zezwoleniem właściwego organu nadzoru budowlanego. Wynikł on stąd, że strona powodowa nie przedstawiła decyzji zawierającej pozwolenie na budowę. W ocenie Sądu Rejonowego fakt istnienia takiej decyzji może być dowodzony także za pomocą zeznań świadków. Na podstawie przeprowadzonych dowodów z zeznali świadków Sąd Rejonowy ustalił, iż obiekty istniejące na spornej działce zostały wybudowane za zezwoleniem właściwego organu nadzoru budowlanego.

Sąd Wojewódzki w Szczecinie, rozpoznając apelację strony pozwanej, podzielił ustalenia i oceny prawne Sądu Rejonowego.

W skardze kasacyjnej strona pozwana zarzuciła wyrokowi Sądu Wojewódzkiego przede wszystkim naruszenie art. 244 w zw. z art. 252 k.p.c. przez przyjęcie, że dokument urzędowy może być zastąpiony zeznaniami świadków. Ponadto w uzasadnieniu skargi kasacyjnej strona pozwana podniosła zarzut naruszenia art. 246 k.p.c. Wskazała mianowicie, że zgodnie z powołanym przepisem dowód ze świadków na fakt istnienia dokumentu jest dopuszczalny jedynie w odniesieniu do dokumentów stwierdzających czynności prawne.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Wybudowanie obiektów za zezwoleniem właściwego organu nadzoru, do którego odwołuje się art. 88 a ust. 2 u.g.g.i w.n., zakłada niewątpliwie uzyskanie stosownej decyzji administracyjnej, o charakterze deklaratoryjnym (pozwolenia na budowę); zob. art. 28 i nast. ustawy z 24 października 1974 r. - prawo budowlane /Dz. U. Nr 38, poz. 229 ze zm./, obowiązującej w czasie uchwalenia art. 88 a ust. 2 u.g.g.i w.n.). W świetle art. 88 a ust. 2 u.g.g.i w.n. wydanie takiej decyzji stanowi zatem przesłankę materialnoprawną przewidzianego w tym przepisie roszczenia. Ujmując zaś rzecz w kategoriach postępowania dowodowego, można powiedzieć, iż wydanie wspomnianej decyzji stanowi fakt wymagający dowodu w sprawie o zasądzenie roszczenia z art. 88 a ust. 2 u.g.g.i w.n.(art. 227 k.p.c.).

Jednocześnie wydana decyzja zawierająca pozwolenie na budowę stanowi dokument urzędowy, a tym samym - środek dowodowy (art. 244 i 252 k.p.c.).

Istotą podniesionego w skardze kasacyjnej zarzutu naruszenia wymienionych w niej przepisów kodeksu postępowania cywilnego jest twierdzenie, źe przepisy te pozwalają na sformułowanie normy, wedle której decyzja administracyjna zawierająca pozwolenie na budowę stanowi wyłączny środek dowodowy przewidzianej w art. 88 a ust. 2 u.g.g.i w.n. przesłanki materialnoprawnej związanej z wydaniem tej decyzji (faktu wydania owej decyzji). Konsekwencją przyjęcia tego stanowiska byłoby to, że strona nie dysponująca decyzją o pozwoleniu na budowę nie mogłaby dowieść nieodzownej przesłanki roszczenia z art. 88 a ust. 2 u.g.g.i w.n.

Z zapatrywaniem tym nie można się zgodzić.

Art. 246 k.p.c. nie daje podstaw do przyjęcia, że a contrario, w razie utraty każdego innego dokumentu niż dokument stwierdzający czynność prawną, w szczególności zatem w razie utraty dokumentu urzędowego będącego orzeczeniem administracyjnym lub sądowym, nie można okoliczności objętych treścią tego dokumentu nigdy dowieść za pomocą zeznań świadków lub innych dowodów; utrata orzeczenia dotyczącego określonej przesłanki materialnoprawnej będzie więc jednoznaczna z niemożnością dowiedzenia tej przesłanki - chyba że dojdzie do odtworzenia orzeczenia (oczywiście o ile odtworzenie jest możliwe).

Owszem w niektórych wypadkach tak będzie. Na przykład, gdy chodzi o akta stanu cywilnego; zob. art. 4 i 34 prawa o aktach stanu cywilnego.

Ale na ogół nie. W wyroku z dnia 12 marca 1948 r., Wa. C.53/48, „Demokratyczny Przegląd Prawniczy” 1948/8, s. 35, Sąd Najwyższy uznał za dopuszczalny dowód ze świadków dla stwierdzenia treści i prawomocności wyroku zapadłego w innej sprawie, w której akta zaginęły, w celu udowodnienia przesłanki skutków materialnoprawnych. Pogląd ten, jak trafnie podnosi się w piśmiennictwie, jest aktualny również na tle obecnego stanu prawnego. Należy go odnieść także do rozpoznawanej sprawy.

Zasadnie podniesiono w toku dotychczasowego postępowania, że za przyjętym w sprawie stanowiskiem przemawia też sformułowanie art. 88 a ust. 2 u.g.g.i.w.n., nie eksponujące decyzji o pozwoleniu na budowę, lecz mówiące, w oderwaniu od jej ustawowej nazwy, o wybudowaniu obiektów za zezwoleniem właściwego organu nadzoru budowlanego.

Ponadto, gdy chodzi o § 6 rozp. RM z 16 marca 1993 r. w sprawie przepisów wykonawczych dotyczących uwłaszczenia osób prawnych nieruchomościami będącymi dotychczas w ich zarządzie lub użytkowaniu (Dz. U. Nr 23, poz. 97 ze zm.), zdecydowanie bardziej jest uzasadniona analogia z tego przepisu, niż wnioskowanie a contrario. Wynika to z podobieństwa hipotez art. 88 a ust. 2 u.g.gj^.n. i art. 2 c ust. 1 ustawy z 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości (Dz. U. Nr 79, poz. 464 ze zm.).

Z tych względów, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.