Wyrok z dnia 2003-07-10 sygn. I CKN 487/01

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I CKN 487/01

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 lipca 2003 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Mirosław Bączyk

SSN Mirosława Wysocka

Protokolant Ewa Krentzel

w sprawie z powództwa J. F.

przeciwko Gminie W. […] obecnie Miastu W.

przy udziale interwenienta ubocznego po stronie pozwanej - Skarbu Państwa - Komendanta Głównego Policji

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli,

po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 10 lipca 2003 r., kasacji powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego w […] z dnia 15 marca 2001 r., sygn. akt I ACa […],

oddala kasację; zasądza od powoda na rzecz interwenienta ubocznego kwotę 1800 (jeden tysiąc osiemset) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Powód J. F. wystąpił przeciwko Gminie W. […] z powództwem o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli, zgodnie z którym pozwana Gmina ustanawia i sprzedaje mu prawo odrębnej własności lokalu mieszkalnego, opisanego bliżej w pozwie wraz z udziałem we współwłasności całego budynku i innych urządzeń służących do wspólnego użytku mieszkańców oraz oddaje w użytkowanie wieczyste stosowną część udziału w nieruchomości gruntowej, na której usytuowany jest budynek.

Strona pozwana nie uznała powództwa i wnosząc o jego oddalenie, zarzuciła, że nie jest zobowiązana do złożenia wobec powoda powyższego oświadczenia.

Sąd Okręgowy w W. wyrokiem z 17 kwietnia 2000 r. powództwo oddalił.

Sąd ten poczynił następujące ustalenia i oceny:

W dniu 27 lutego 1990 r. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych jako ówczesny dysponent przedmiotowego lokalu poinformowało Urząd Dzielnicowy W. […] o przekazaniu mu tego lokalu celem ewentualnej jego sprzedaży najemcy M. F. (poprzedniczki prawnej powoda). Pismem z dnia 17 marca 1997 r. Urząd Gminy zawiadomił najemcę o przeznaczeniu lokalu do sprzedaży. W piśmie podano cenę wyjściową za 1 m² powierzchni lokalu i wskazano ogólne warunki zawarcia przyszłej umowy, bez określenia jednak udziałów w nieruchomości wspólnej i w użytkowaniu wieczystym gruntu. Strony miały uzgodnić „warunki sprzedaży” dopiero po dokonaniu wyceny lokalu przez biegłego. W dniu 17 kwietnia 1997 r. M. F. otrzymała pismo Komendanta Głównego Policji (interwenienta w sprawie) o anulowaniu zgody na dysponowanie lokalem przez Gminę. Najemca M. F. zmarła w dniu […] 1997 r., a spadek po niej odziedziczył powód.

Sąd Okręgowy uznał, że powództwo należało oddalić, ponieważ strona pozwana nie przedstawiła najemcy M. F. oferty, lecz jedynie zaprosiła ją do rokowań. W uzasadnieniu wyroku podkreślono poza tym, że w zawiadomieniu z dnia 17 marca 1997 r. zawarto informację dotyczącą konieczności doręczenia przez najemcę aktualnej zgody dysponenta lokalu na jego wykup.

Sąd Apelacyjny mając na względzie prawidłowo poczynione przez Sąd pierwszej instancji ustalenia faktyczne i trafną argumentację prawną, przemawiającą za oddaleniem powództwa, wyrokiem z dnia 15 marca 2001 r. oddalił apelację powoda.

W kasacji powód, powołując się na naruszenie prawa materialnego: 1) art. 66 § 1 i art. 71 w zw. z art. 65 §1 k.c. przez niewłaściwe ich zastosowanie, 2) art. 536 § 1 k.c. przez błędną jego wykładnię oraz 3) art. 21 ust. 7 i art. 23 ust. 3 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. Z 1991 r. Nr 30, poz. 127 ze zm.) przez zaniechanie ich zastosowania, wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Apelacyjnego i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 393¹² k.p.c., Sąd Najwyższy oddala kasację, jeżeli nie ma usprawiedliwionych podstaw albo jeżeli zaskarżone orzeczenie mimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu. W okolicznościach sprawy, wynikających z wiążącego Sąd Najwyższy stanu faktycznego (art. 393¹¹ § 2 k.p.c.), oznacza to, że nawet gdyby wstępnie założyć, iż powołana przez powoda podstawa kasacji jest usprawiedliwiona, kasację należy oddalić, jeżeli zaskarżony wyrok w ostatecznym wyniku odpowiada prawu. Z tego właśnie względu konieczne jest przede wszystkim podkreślenie, że przewidziany w kodeksie cywilnym (art. 66 – 70) skutek w postaci zawarcia umowy przez przyjęcie oferty nie wchodzi w rachubę, jeżeli w danym wypadku pojawia się konieczność zachowania wymogów co do formy zastrzeżonej pod rygorem nieważności. Forma ta musi być przestrzegana zarówno co do oferty, jak i jej przyjęcia, gdyż oba te zdarzenia prawne finalizują się w zawartej umowie (zob. uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 28 września 1990 r., III CZP 33/90, OSNCP 1991, nr 1, poz. 3).

Skoro więc umowa sprzedaży lokalu mieszkalnego powinna być zawarta w formie aktu notarialnego (art. 158 § 1 w zw. z art. 46 § 1 k.c. i art. 7 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości) i skoro jednocześnie forma zastrzeżona pod rygorem nieważności stanowi element konstytutywny oświadczenia woli i jej niezachowanie powoduje bezwzględną nieważność czynności prawnej (art. 73 k.c.), to jest oczywiste, że dokonanego przez stronę pozwaną - pismem z dnia 17 marca 1997 r. – zawiadomienia spadkodawczyni powoda o przeznaczeniu lokalu do sprzedaży nie można traktować jako skutecznej prawnie oferty. Jest kwestią wtórną, aczkolwiek też istotną z punktu widzenia zasadności powództwa, że również ewentualne oświadczenie o przyjęciu oferty nie było złożone w formie notarialnej.

Dlatego też kasacja powoda – stosownie do dyspozycji art. 393¹² k.p.c. – podlegała oddaleniu, bez konieczności bliższego rozważania, czy wymienione zawiadomienie ze względu na swoją treść należało uznać za ofertę. W tej sytuacji nie ma też procesowej potrzeby szczegółowego ustosunkowywania się do pozostałych zarzutów zawartych w kasacji.

Wychodząc z tego założenia, należy ograniczyć się do jedynie do podkreślenia - i w tym zakresie trzeba zgodzić się ze skarżącym - że na gruncie art. 536 § 1 k.c. (podobnie jak pod rządem kodeksu zobowiązań z 1933 r.) dopuszczalne jest w ofercie ustalenie ceny przez odesłanie do wyceny biegłego. Z drugiej strony nie sposób jednak nie zauważyć, że pozwana Gmina zażądała od najemcy M. F. dostarczenia aktualnej zgody dysponenta (Komendanta Głównego Policji) na dokonanie sprzedaży spornego lokalu. W dacie bowiem wystosowania zawiadomienia o przeznaczeniu tego lokalu do sprzedaży zgoda dysponenta straciła swoją aktualność. Z ustaleń poczynionych w sprawie wynika zaś, że dysponent lokalu wymaganej zgody ostatecznie nie udzielił.

Wobec powyższego orzeczono, jak w sentencji.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego ma podstawę w art. 98 § 1 w zw. z art. 391 § 1 i art. 393¹⁹ k.p.c.