Wyrok z dnia 2022-06-21 sygn. II SA/Ke 119/22

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Renata Detka (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Jacek Kuza, Sędzia WSA Agnieszka Banach, po rozpoznaniu w trybie uproszczonym na posiedzeniu niejawnym w dniu 21 czerwca 2022 r. sprawy ze skargi W. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...] r., znak: [...] w przedmiocie odmowy umorzenia należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego I. uchyla zaskarżoną decyzję, II. przyznaje od Skarbu Państwa (Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach) na rzecz radcy prawnego S. J. kwotę 295,20 (dwieście dziewięćdziesiąt pięć 20/100) złotych, w tym VAT w kwocie 55,20 (pięćdziesiąt pięć 20/100) złotych, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Decyzją z 5 stycznia 2022 r., [...], Samorządowe Kolegium Odwoławcze (dalej: SKO) po rozpatrzeniu odwołania W. K. od decyzji wydanej z upoważnienia Wójta Gminy I. z 9 listopada 2021 r. orzekającej o odmowie umorzenia należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego w łącznej kwocie: [...] zł (należność główna - [...] zł; ustawowe odsetki - [...] zł) otrzymanych przez osoby uprawnione: K. K., J. K., M. K., M. K. i M. K., na podstawie art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a. uchyliło zaskarżoną decyzję w całości i w to miejsce orzekło o:

1) odmowie umorzenia w całości należności z tytułu wypłaconych świadczeń

z funduszu alimentacyjnego na rzecz osób uprawnionych: K. K., J. K., M. K., M. K. i M. K., wynoszących na dzień wydania decyzji [...] zł;

2) umorzeniu w części odsetek od należności z tytułu wypłaconych świadczeń

z funduszu alimentacyjnego na rzecz ww. osób uprawnionych w wysokości [...] zł (z kwoty odsetek wynoszących na dzień wydania niniejszej decyzji [...] zł).

Rozpatrując sprawę w na skutek odwołania W. K. od opisanej na wstępie decyzji organu I instancji, w uzasadnieniu rozstrzygnięcia SKO podniosło, że w niniejszej sprawie organ I instancji uznał, iż art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów ustawy nie może mieć zastosowania, bowiem pismem z dnia 25 października 2021 r. [...] Sądowy poinformował, iż postępowanie egzekucyjne przeciwko dłużnikowi zostało wszczęte 23 kwietnia 2013 r. i od daty wszczęcia postępowania do dnia wystawienia niniejszego pisma wyegzekwowano od dłużnika kwoty alimentów w niższej wysokości niż rata bieżąca alimentów (rata bieżąca zasadzonych alimentów [...] zł miesięcznie).

A zatem, biorąc pod uwagę powyższe ustalenia, organ I instancji zasadnie (automatycznie) przeszedł do oceny możliwości zastosowania wobec dłużnika alimentacyjnego umorzenia wypłaconych świadczeń pod kątem art. 30 ust. 2 ustawy.

Kolegium wskazało, że z treści art. 30 ust. 2 jednoznacznie wynika, że przepis ten ma zastosowanie w sytuacjach szczególnych, gdy należy poddać analizie i ocenie sytuację dochodową i rodzinną dłużnika alimentacyjnego. Organ podkreślił, iż rozstrzygnięcie podejmowane w oparciu o przepisy art. 30 ust. 2 cyt. ustawy ma charakter uznaniowy, co oznacza, że umorzenie należności nie jest obligatoryjne nawet wówczas, gdy zostaną spełnione wszystkie przesłanki określone tymi przepisami.

Jak wynika z akt sprawy, w dniu 2 sierpnia 2021 r. do Wójta Gminy I. wpłynął wniosek W. K. o umorzenie należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego z uwagi na trudną sytuację dochodową, rodzinną i zdrowotną. Do wniosku strona załączyła orzeczenie o stopniu niepełnosprawności i dokumentację lekarską.

W wyniku rozpatrzenia tego wniosku organ I instancji wydał opisaną na wstępie decyzję z 9 listopada 2021 r.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że W. K. ma 58 lat, prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z żoną D. K.

i trzema synami, z których dwóch uczęszcza do szkół, M. K. jest uczniem kl. II technikum gastronomicznego, a J. K. jest uczniem kl. II zasadniczej szkoły zawodowej. Wnioskodawca posiada wykształcenie zawodowe, z zawodu jest ślusarzem. Na miesięczny dochód rodziny składa się zasiłek stały strony w kwocie [...]zł oraz dochód D. K. z tytułu zatrudnienia w wysokości [...] zł netto. Rodzina utrzymuje się nadto ze świadczeń rodzinnych na dzieci w łącznej kwocie [...]zł miesięcznie. Łączny miesięczny dochód rodziny wynosi [...] zł, a na osobę w rodzinie [...] zł. Rodzina otrzymuje nadto świadczenie wychowawcze na syna J. K. w kwocie [...]zł miesięcznie.

Zgodnie z oświadczeniem strony rodzina ponosi comiesięczne wydatki związane z utrzymaniem domu: energia elektryczna - [...] zł, gaz [...] zł, nadto ponosi wydatki na leczenie w kwocie [...]zł, spłaca kredyt w racie ok. [...] zł miesięcznie, ponosi opłaty: za wywóz śmieci - [...] zł, za zużycie wody - [...] zł, za telefon [...] zł, tj.

w łącznej kwocie ok. [...] zł. W. K. jest właścicielem domu o pow. 60 m2, który według jego oświadczenia jest zajęty przez komornika oraz samochód

o wartości ok. [...] zł. Rodzina nie posiada oszczędności ani gospodarstwa rolnego, strona nie pobiera świadczeń emerytalno - rentowych, nie podejmuje prac dorywczych. W. K. legitymuje się aktualnie orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności wydanym do 31 grudnia 2023 r. Z orzeczenia wynika, że jest niezdolny do pracy. Wnioskodawca był kilkakrotnie hospitalizowany z powodu niewydolności krążenia i choroby niedokrwiennej serca, do momentu wszczepienia żylnych pomostów aortalno wieńcowych, wszczepiono mu lewą tętnicę piersiową wewnętrzną w 2020 r. Ostatni pobyt w szpitalu miał miejsce w okresie od 24 września 2021 r. do 29 września 2021 r. z powodu bólu brzucha o charakterze kolki żółciowej. Ww. posiada skierowanie na Szpitalny Oddział Kardiologiczny w celu wszczepienia CRT-D. Leczy się kardiologicznie.

Z akt sprawy wynika, że świadczenia z funduszu alimentacyjnego na rzecz dzieci dłużnika były wypłacane przez organ I instancji od 1 czerwca 2013 r. do 1 kwietnia 2018 r. Na dzień wydania niniejszej decyzji wysokość zadłużenia wynosi [...] zł (należność główna), zaś odsetki od zadłużenia wynoszą [...] zł.

Kolegium zaznaczyło, iż odwołujący wniósł o udzielenie mu najszerszej z ulg dopuszczalnych przez ustawodawcę, tj. o całkowite umorzenie zaległości łącznie

z odsetkami. W art. 30 ust. 2 ustawy mowa jest bowiem nie tylko o umorzeniu należności, ale także o rozłożeniu na raty, czy odroczeniu terminu płatności.

W ocenie organu zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwala na stwierdzenie, iż sytuacja wnioskodawcy nie jest na tyle szczególna, aby zasadne byłoby zastosowanie najdalej idącej ulgi w postaci całkowitego umorzenia zadłużenia. Strona jest osobą w wieku produkcyjnym, posiada kwalifikacje zawodowe w zawodzie ślusarza, uzyskuje dochód z tytułu zasiłku stałego, może liczyć na pomoc małżonki, która uzyskuje stały dochód z tytułu zatrudnienia, co pozwala na zaspokojenie podstawowych potrzeb rodziny. Strona boryka się z problemami zdrowotnymi skutkującymi niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym. Jednakże orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności zostało wydane na czas określony. Zatem, nie dyskwalifikuje dłużnika z rynku pracy na stałe. Nie można bowiem wykluczyć, że w przyszłości - w wyniku polepszenia stanu zdrowia – strona nie uzyska kolejnego orzeczenia o niepełnosprawności, a tym samym, że będzie mogła podjąć pracę zarobkową. Z akt sprawy oraz z treści odwołania wynika, że dłużnik podejmuje leczenie zmierzające do poprawy stanu zdrowia. Nadto, zadłużenie strony nie rośnie, gdyż od 2018 r. nie są wypłacane świadczenia z funduszu alimentacyjnego.

Jednakże, po dokładnym rozważeniu aktualnej sytuacji dłużnika, Kolegium stwierdziło, że zgromadzony materiał dowodowy wskazuje na trudną sytuację materialno-bytową W. K. i uzasadnia zastosowanie ulgi w spłacie zadłużenia z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego w postaci częściowego umorzenia odsetek od należności z tytułu świadczeń wypłaconych

z funduszu alimentacyjnego. Problemy zdrowotne uniemożliwiające aktualnie podjęcie zatrudnienia, a jednocześnie wymagające nakładów finansowych związanych z koniecznością leczenia i przyjmowania leków są przesłankami stanowiącymi o trudnej sytuacji odwołującego.

Zdaniem Kolegium, w przedmiotowej sprawie istnieje duże prawdopodobieństwo, że strona odwołująca z uwagi na swój obecny stan zdrowia przez określony czas nie będzie mogła podjąć zatrudnienia. Nie bez znaczenia dla sprawy jest to, że odwołujący obecnie utrzymuje się ze świadczenia z pomocy społecznej w postaci zasiłku stałego przyznanego na czas określony. Żądanie zwrotu należności w pełnej wysokości mogłoby doprowadzić dłużnika alimentacyjnego do skrajnie złej sytuacji materialnej i bytowej.

Mając powyższe na uwadze, SKO uznało, po dokładnym rozważeniu okoliczności sprawy, że zgromadzony materiał dowodowy uzasadnia zastosowanie ulgi w spłacie należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego w postaci częściowego umorzenia zadłużenia w kwocie [...]zł tytułem odsetek od należności głównej.

W ocenie Kolegium, obecna sytuacja dłużnika nie przekreśla możliwości spłaty pozostałego zobowiązania i tym samym nie uzasadnia jego umorzenia w całości.

W złożonej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach skardze W. K., zwany dalej skarżącym, zaskarżył decyzję z 5 lutego 2022 r.

w części, tj:

- w pkt 1) - w całości (na dzień wydania decyzji co do kwoty [...]zł) oraz

- w pkt 2) - w części tj. co do nieumorzenia pozostałej kwoty odsetek od należności

z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego, tj. na datę wydania decyzji co do kwoty [...]zł,

zarzucając

1) naruszenie przepisów postępowania administracyjnego, które miało istotny wpływ na wynik sprawy:

- art. 7 k.p.a. poprzez jego niezastosowanie, a w konsekwencji niezastosowanie zasady uwzględnienia słusznego interesu strony oraz uniemożliwienia uregulowania sytuacji prawnej skarżącego w oparciu o obowiązujące prawo,

- art. 77 § 1 k.p.a. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, a w konsekwencji dokonanie przez organ dowolnej (częściowej a nie wszechstronnej) oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego,

2) błędne ustalenie stanu faktycznego poprzez ustalenie, że nie istnieją uzasadnione podstawy do umorzenia w całości należności z tytułu wypłaconych świadczeń

z funduszu alimentacyjnego na rzecz osób uprawnionych, jak również, że odmowa umorzenia nie pogarsza obecnej sytuacji skarżącego,

3) naruszenie prawa materialnego – art. 30 ust. 2 "u.p.o.u.a." poprzez jego niezastosowanie w przypadku, gdy skarżący spełnia warunki do umorzenia należności.

Skarżący wniósł o zmianę decyzji w zaskarżonej części i umorzenie w całości jego należności z tytułu wypłaconych na rzecz dzieci świadczeń z funduszu alimentacyjnego łącznie z pełnymi odsetkami, z uwagi na tragiczną sytuację zdrowotną i życiową, oraz brak rokowań co do zmiany tej sytuacji w przyszłości, jak również niemożność spłaty zobowiązania w jakiejkolwiek części.

Skarżący zaznaczył, że w żaden sposób nie można uznać, że posiada realną możliwość spłaty zobowiązania. W dniu 1 grudnia 2021 r. zostało wydane wobec niego kolejne orzeczenie o stopniu niepełnosprawności tj. do dnia 31 grudnia 2023 r., gdzie nadal zaznaczono, że jest osobą niezdolną do pracy, wymagającą usług terapeutycznych. Tym samym decyzja nadal jest dla niego krzywdząca, albowiem jego sprawa nie została poddana pełnej analizie, w sytuacji gdy jego jedynym źródłem dochodu jest zasiłek stały pobierany od kwietnia 2021 r., który nie wystarcza mu nawet na pokrycie kosztów leków. Nie posiada uprawnień do świadczeń emerytalno - rentowych z ubezpieczenia społecznego, a stan zdrowia systematycznie się pogarsza i nie ma żadnych możliwości, aby uzyskać dodatkowy dochód, mimo ogromnych chęci ku temu, aby móc uzyskać środki finansowe i nie być ciężarem dla swojej rodziny. Faktycznie jak podano - posiada zawód wyuczony ślusarza, choć nigdy nie pracował w tym zawodzie - jednakże nie może wykonywać żadnej pracy.

Był hospitalizowany kilkanaście razy, w różnych placówkach. Obecnie stosuje specjalną dietę i stale przyjmuje leki, których koszt wynosi około [...] złotych miesięcznie. Wymaga również stałej kontroli lekarskiej w Poradni Kardiochirurgicznej w K. - wizyty kilka razy do roku. Z uwagi na tragiczną sytuację skarżącego jego dzieci cofnęły wnioski egzekucyjne w zakresie zaległych alimentów i obecnie postępowanie egzekucyjne toczy się wyłącznie na rzecz Ośrodka Pomocy Społecznej w I. (NFAL), oraz należnych kosztów postępowania egzekucyjnego, których również nie jest w stanie uiścić.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

W piśmie procesowym z 10 czerwca 2022 r. zatytułowanym "uzupełnienie skargi" ustanowiony z urzędu pełnomocnik skarżącego podniósł zarzut nieważności postępowania administracyjnego z uwagi na to, iż decyzja organu I instancji została wydana z naruszeniem przepisów o właściwości poprzez brak ustalenia, że organ

I instancji nie był organem właściwym zarówno dla dłużnika jak i wierzyciela, co zostało następnie uznane przez organ odwoławczy jako działanie prawidłowe. Tymczasem nie wszystkie dzieci skarżącego (osoby uprawnione) mają aktualnie miejsce zamieszkania na terenie Gminy I..

W przypadku nieuwzględnienia powyżej opisanego zarzutu nieważności postępowania wskazał, że zaskarżona decyzja SKO została wydana z naruszeniem:

1. przepisów postępowania mających istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

- art. 7, art. 77 § i i art. 80 k.p.a. poprzez niepodjęcie przez organ wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy oraz jej załatwienia w tym nie zebrania w sposób wyczerpujący i nie rozpatrzenia całego materiału dowodowego oraz nie dokonanie oceny czy dana okoliczność została udowodniona

w oparciu o całokształt materiału dowodowego, co w konsekwencji doprowadziło do błędnego przyjęcia, że sytuacja dochodowa i rodzinna skarżącego nie uzasadnia umorzenia jego należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego, a uzasadnia umorzenie części odsetek od tej kwoty bez podania wyjaśnienia;

- art. 107 § 1 pkt 4 k.p.a. poprzez brak powołania w rozstrzygnięciu materialno-prawnej podstawy wydanej decyzji, co uniemożliwia jej kontrolę;

- art. 107 § 3 k.p.a. poprzez brak wyjaśnienia w uzasadnieniu decyzji faktów uznanych przez organ za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz wskazania przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej w zakresie uznania, że sytuacja dochodowa i rodzinna skarżącego nie uzasadnia umorzenia jego należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego, natomiast uzasadnia umorzenie części odsetek od tej kwoty;

- art. 107 § 3 k.p.a. poprzez brak uzasadnienia, co legło u podstaw uchylenia decyzji organu pierwszej instancji;

2. przepisów prawa materialnego, a mianowicie.:

- art. 30 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów poprzez jego zastosowanie w sytuacji gdy nie ustalono w sprawie, czy organ I instancji jest organem właściwym dla wierzyciela;

- art. 30 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów poprzez jego niewłaściwą wykładnię i błędne zastosowanie polegającą na przyjęciu, że ten sam stan faktyczny pozwala na umorzenie części należności odsetkowych w wysokości

[...] zł i jednocześnie pozwala na odmowę umorzenia pozostałej kwoty odsetek oraz należności głównej bez uzasadnienia przyczyny takiego rozstrzygnięcia;

Mając na uwadze wniósł o:

- stwierdzenie nieważności w całości skarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji organu I instancji, ewentualnie w przypadku nieuwzględnienia zarzutu nieważności postępowania;

- uchylenie decyzji w zaskarżonej części i przekazanie organowi II instancji sprawy do ponownego rozpoznania w tym zakresie;

- zasądzenie kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu, które nie zostały uiszczone w części ani w całości.

Poza argumentami podniesionymi w skardze pełnomocnik wskazał po pierwsze, że przedmiotowa decyzja SKO wydana została z naruszeniem przepisów

o właściwości poprzez ustalenie, że organ I instancji był organem właściwym zarówno dla dłużnika jak i wierzyciela. Tymczasem zgodnie z treścią art. 30 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów organ właściwy wierzyciela może na wniosek dłużnika alimentacyjnego umorzyć jego należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego łącznie z odsetkami w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty, uwzględniając sytuację dochodową i rodzinną. Jak wynika z treści art. 2 pkt 10 przedmiotowej ustawy organ właściwy wierzyciela to wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej. Jeśli zaś chodzi o osobę uprawnioną to w myśl art. 2 pkt 11 ww. ustawy jest nią osoba uprawniona do alimentów od rodzica na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, jeżeli egzekucja okazała się bezskuteczna.

Zatem w niniejszej sprawie osobami uprawnionymi będą dzieci skarżącego: K. K., J. K., M. K., M. K. oraz M. K.. Mając to na względzie należy podnieść, że nie wszystkie dzieci skarżącego (osoby uprawnione) mają aktualnie (miały w dniu wszczynania postępowania) miejsce zamieszkania na terenie Gminy I.. Zatem w ocenie skarżącego Wójt Gminy I. nie był organem właściwym w stosunku do całej należności wierzyciela.

Dodatkowo w piśmie tym wskazano, że SKO w zaskarżonej decyzji orzekło

o odmowie umorzenia skarżącemu w całości należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego na rzecz osób uprawnionych w kwocie

[...] zł i jednocześnie umorzyło w części odsetki od należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego na rzecz uprawnionych osób

w wysokości [...] zł, przy czym nie wypowiedziało się w ogóle na temat pozostałych do zapłacenia odsetek. Samorządowe Kolegium Odwoławcze nie uzasadniło w wydanej decyzji, dlaczego umarza skarżącemu tylko kwotę [...]tys. zł odsetek, a nie 40 czy 50 tysięcy. Sposób określenia przez SKO wysokości kwoty umorzonych odsetek jest więc dowolny i nie uzasadniony żadnymi argumentami. Już dla samego faktu nie rozstrzygnięcia przez SKO w zakresie odsetek ponad kwotę umorzoną oraz dowolnego umorzenia kwoty [...]tysięcy zł odsetek przedmiotowa decyzja SKO w zaskarżonej części powinna być uchylona.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 3 § 1 oraz art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo

o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 329), zwanej dalej p.p.s.a.), wojewódzkie sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, co oznacza, że w zakresie dokonywanej kontroli sąd zobowiązany jest zbadać, czy organy administracji w toku postępowania nie naruszyły przepisów prawa materialnego

i przepisów postępowania w sposób, który miał lub mógł mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Sądowa kontrola legalności zaskarżonych orzeczeń administracyjnych sprawowana jest przy tym w granicach sprawy, a sąd nie jest związany zarzutami, wnioskami skargi, czy też powołaną w niej podstawą prawną (art. 134 § 1 p.p.s.a.).

Dokonując tak rozumianej oceny zaskarżonego rozstrzygnięcia, Wojewódzki Sąd Administracyjny dopatrzył się takich naruszeń przepisów postępowania, które skutkowały koniecznością uchylenia decyzji objętej skargą (art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a.).

Podstawą materialnoprawną kontrolowanego orzeczenia był art. 30 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1205). Zgodnie z jego treścią organ właściwy wierzyciela może na wniosek dłużnika alimentacyjnego umorzyć jego należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego łącznie z odsetkami w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty, uwzględniając sytuację dochodową

i rodzinną.

W sprawie pozostaje bezsporne, że wnioskiem W. K.

o umorzenie jego należności na rzecz funduszu alimentacyjnego objęta została cała zaległość, zarówno główna, jak i odsetki. W takich granicach przedmiotowych wydał decyzję organ I instancji, który odmówił "umorzenia należności wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego w łącznej kwocie: [...] zł (należność główna – [...] zł; ustawowe odsetki – [...] zł)".

Nie może być także wątpliwości co do tego, że odwołanie złożone przez W. K. skierowane zostało wobec decyzji I instancji w całości, zakwestionowano bowiem odmowę umorzenia łącznej kwoty zaległości na rzecz funduszu, zarówno w zakresie należności głównej jak i odsetek.

Z pisma z 5 stycznia 2022 r. skierowanego przez Ośrodek Pomocy Społecznej w I. do Samorządowego Kolegium Odwoławczego wynika, że na datę wydania zaskarżonej decyzji zadłużenie skarżącego na rzecz funduszu alimentacyjnego wynosiło [...] zł tytułem należności głównej oraz [...] zł tytułem odsetek. Obie te kwoty ujęte zostały w sentencji decyzji z 5 stycznia 2022 r.,

z tym jednakże zastrzeżeniem, że rozstrzygnięciem merytorycznym organu II instancji, wydanym wskutek uchylenia decyzji wydanej z upoważnienia Wójta Gminy I. z 9 listopada 2021 r., nie została objęta kwota [...]zł należna tytułem odsetek od należności głównej.

Podstawą procesową orzeczenia objętego skargą był art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a., zgodnie z którym organ odwoławczy wydaje decyzję, w której uchyla zaskarżoną decyzję w całości albo w części i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy albo uchylając tę decyzję - umarza postępowanie pierwszej instancji w całości albo

w części.

Z treści tego przepisu wynika zatem, że jeżeli organ odwoławczy uchyla decyzję objętą odwołaniem w całości, to winien orzec merytorycznie na nowo co do przedmiotu sprawy, zaś w przypadku, gdy uchyla ją w części, może orzec co do istoty sprawy jedynie w części uchylonej. Tym samym, skoro SKO uchyliło decyzję I instancji

w całości, to winno orzec co do istoty sprawy obejmując swoim rozstrzygnięciem całość kwoty, będącej przedmiotem postępowania, a więc rozstrzygnąć merytorycznie co do żądania W. K. zarówno w zakresie całej należności głównej, jak i całej należności odsetkowej.

Tymczasem z sentencji zaskarżonej decyzji wynika, że uchylając decyzję I instancji w całości na podstawie art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a. i orzekając na nowo co do istoty sprawy, organ odwoławczy orzekł wprawdzie o należności głównej w całości, czyli co do kwoty [...]zł - odmawiając jej umorzenia (w pkt 1), jednak odnośnie do należności z tytułu odsetek rozstrzygnął sprawę tylko w części, gdyż umorzył odsetki od należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego w wysokości [...] zł, podczas gdy łączna należność odsetkowa wynosi [...] zł (pkt 2). Sentencja zaskarżonej decyzji nie zawiera zatem orzeczenia co do istoty, a konkretnie nie ma w niej rozstrzygnięcia w przedmiocie żądania umorzenia odsetek w kwocie [...]zł, a więc w kwocie przekraczającej wysokość odsetek, które zostały umorzone przez organ II instancji.

Braku rozstrzygnięcia we wskazanej wyżej części, która niewątpliwie powinna znaleźć się w zaskarżonej decyzji zgodnie z art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a., nie zastępuje stanowisko organu II instancji przedstawione w jej uzasadnieniu. Można z niego wywnioskować, że skoro SKO uznało za zasadne żądanie umorzenia należności jedynie w części dotyczącej odsetek w kwocie [...]zł, to w pozostałym zakresie, co do należności odsetkowej ponad tę kwotę, wniosek o umorzenie organ odwoławczy ocenił jako niezasadny. Choć uzasadnienie decyzji stanowi jej integralną część, to jednak nie jest rozstrzygnięciem, o czym stanowi art. 107 § 1 pkt 5 i 6 k.p.a. Rozstrzygnięcie oraz uzasadnienie faktyczne i prawne to dwa obligatoryjne elementy decyzji administracyjnej, które winny być ze sobą powiązane merytorycznie (uzasadnienie wyjaśnia treść rozstrzygnięcia), ale nie mogą się wzajemnie zastępować. Treść sentencji decyzji powinna być dla jej adresata jasna i zrozumiała, a w przypadku, gdy postępowanie prowadzone jest na wniosek – tak jak w tym przypadku – powinna orzekać o całości żądania. Decyzja nie może stwarzać stanu niepewności co do tego, czy istota sprawy została rozstrzygnięta, czy też nie. Nie może również pozostawiać adresatowi decyzji wnioskowanie – na podstawie lektury uzasadnienia - co do tego, czy jego żądanie zostało rozstrzygnięte w całości.

O powadze rzeczy rozstrzygniętej decyduje bowiem sentencja decyzji, a nie jej uzasadnienie, i to od treści orzeczenia zawartego w sentencji i jego jasnego sformułowania zależy, czy dopuszczalne będzie złożenie przez stronę ponownego wniosku w sprawie już rozstrzygniętej decyzją ostateczną, czy też nie.

Decyzja zaskarżona w tej sprawie orzekała na nowo o istocie sprawy i dotyczyła określonych praw i obowiązków skarżącego. Pozostawienie poza rozstrzygnięciem organu II instancji wniosku W. K. o umorzenie należności z funduszu alimentacyjnego w części przekraczającej kwotę [...]zł w ramach należnych odsetek od należności głównej, naruszało art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a. w sposób, który w oczywisty sposób miał istotny wpływ na wynik sprawy. Z tego powodu koniecznym było uchylenie zaskarżonej decyzji na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a.

Sąd nie uznał natomiast za zasadny zarzutu dotyczącego naruszenia art. 30 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów polegającego na wydaniu decyzji przez organ niewłaściwy, a mianowicie przez organ niebędący organem właściwym wierzyciela. Uzasadniając ten zarzut w piśmie procesowym z 10 czerwca 2022 r. skarżący powołał się na treść art. 2 pkt 10 i 11 ww. ustawy i wskazywał, że nie wszystkie jego dzieci - jako osoby uprawnione – mają (miały) miejsce zamieszkania na terenie Gminy I..

Jak stanowi przytoczony na wstępie art. 30 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, postępowanie w trybie tego przepisu prowadzone jest przez organ właściwy wierzyciela, co oznacza wójta, burmistrza lub prezydenta miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej do alimentów od rodzica na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, jeżeli egzekucja okazała się bezskuteczna (art. 2 pkt 10 i 11 tej ustawy). W niniejszej sprawie przyznane zostały na rzecz osób uprawnionych świadczenia z funduszu alimentacyjnego i skarżący nie kwestionuje (ani nie ma dowodów na to, aby kwestionował tę okoliczność w przeszłości), że organem właściwym w postępowaniu w sprawie świadczeń z funduszu alimentacyjnego był Wójt Gminy I. jako organ właściwy wierzyciela (art. 9 i art. 12 ust. 1 ustawy). Jak wynika z zaskarżonej decyzji świadczenia z funduszu alimentacyjnego na rzecz dzieci dłużnika były wypłacane przez ten organ od 1 czerwca 2013 r. do 1 kwietnia 2018 r.

Obecny etap postępowania związany jest z zaległościami, jakie ma skarżący

z racji tego, że obciążające go należności alimentacyjne wobec dzieci wypłacało Państwo w ramach funduszu alimentacyjnego. Stosownie do art. 27 ust. 1 ustawy

o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, dłużnik alimentacyjny jest obowiązany do zwrotu organowi właściwemu wierzyciela należności w wysokości świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego osobie uprawnionej, łącznie z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. Organem właściwym wierzyciela w postępowaniu, które ma na celu ściągnięcie należności z funduszu alimentacyjnego, jest zatem ten sam organ, który świadczenia te z funduszu przyznał, a następnie wypłacał. Ma on te same prawa co wierzyciel uprawniony (art. 27 ust. 3a) i jest organem właściwym wierzyciela uprawnionym do rozpatrzenia w I instancji wniosku dłużnika złożonego na podstawie art. 30 ust. 2 ustawy. Bez znaczenia dla właściwości tego organu jest zatem to, że osoby uprawnione, czyli w tym przypadku dzieci skarżącego, zmieniły miejsce pobytu i nie mieszkają już na terenie Gminy I.. Organ właściwy wierzyciela ustalany jest bowiem w dacie przyznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego.

Procesowy charakter stwierdzonego naruszenia prawa polegającego na uchybieniu art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a. powoduje, że odniesienie się do pozostałych zarzutów dotyczących merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy Sąd uznał za przedwczesne. Ocena tego, czy organ właściwie ocenił sytuację dochodową i rodzinną skarżącego w kontekście zastosowania art. 30 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, nie miałaby bowiem żadnego wpływu na wynik sprawy z uwagi na konieczność uchylenia zaskarżonej decyzji z przyczyn wskazanych wyżej i co za tym idzie, ponownego orzeczenia przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze o istocie sprawy.

Rozpatrując sprawę ponownie organ II instancji wyeliminuje dotychczasowe naruszenia prawa i wyda decyzję w następstwie złożonego przez W. K. odwołania, stosując prawidłowo art. 138 k.p.a.

Orzeczenie zawarte w pkt II wyroku oparto o przepis art. 250 § 1 p.p.s.a.